Gazeta nr35 - Jeziorany

Nr 35 

Czerwiec 2010 

W NUMERZE: 

W NUMERZE: 

♦ Powodzie i 

podtopienia 

♦ Z dziejów ... Morąg 

♦ Lipa o 6 pniach 

♦ Szkolne koło PCK 

♦ Rodzina to nasz 

skarb 

♦ IV Festiwal 

Piosenki i Pieśni 

Patriotycznej 

♦ Las jako skarbnica 

flory i fauny 

♦ Sport 

♦ KrzyŜówka 

Gazeta Lokalna Mieszkańców Miasta i Gminy Jeziorany 

Dnia 31 maja obchodziliśmy 

rocznicę dwudziestolecia samorządu 

terytorialnego w wolnej 

Polsce. Pierwsze wybory rad 

gmin odbyły się w roku 1990, 

wzięło w nich udział ponad 40% 

uprawnionych do głosowania. 

Dnia 7 czerwca 1990 r. pierwszym 

burmistrzem Jezioran, po 

zmianach ustrojowych, został p. 

Kazimierz Sendrowski. Jako 

pierwszy tworzył nowe struktury 

administracji samorządowej. Rada Miejska w Jezioranach jako 

pierwsza dokonała wyboru Burmistrza naszym województwie. 

W wyniku referendum w dniu 7 lipca 1997 r., p. Zdzisław Płotek 

zaczął pełnić funkcję organów gminy Jeziorany. Następnie 

4 października 1997 roku p. Leszek Boczkowski został kolejnym 

burmistrzem, a 4 listopada 1998 roku funkcję tę objął p. 

Wacław Dąbrowski. Dnia 1 września 1999 roku urząd burmistrza 

przejęła p. Aurelia Kamińska – Sydor, która w drugiej 

kadencji (od 16 listopada 2002r. do 5 

grudnia 2006r.) została wybrana przez 

mieszkańców gminy na burmistrza w 

wyborach bezpośrednich. Od 6 grudnia 

2006 r. burmistrzem jest p. Maciej 

Leszczyński, wybrany w wyborach 

bezpośrednich. 

Chcąc uroczyście uczcić dotychczasową 

pracę samorządu terytorialnego 

w Jezioranach Burmistrz oraz pracownicy 

Urzędu Miejskiego i placówek 

podległych spotkali się z zaproszonymi 

gośćmi w sali widowiskowej Miejskiego 

Ośrodka Kultury. Obchody rozpoczął 

p. Władysław Daliga – Zastępca 

Burmistrza, który przywitał zgromadzone 

osoby. Podsumował takŜe dotychczasowy 

dorobek samorządu oraz 

nakreślił jego przyszłą rolę, poruszając 

m.in. zagadnienia dotyczące infrastruktury, 

oświaty, kultury i administracji. 

Podczas spotkania głos zabrała 

pani Maria Compa – Skarbnik Gminy, która przedstawiła aktualną 

sytuację budŜetową gminy oraz tę sprzed wielu lat. Przeanalizowała 

równieŜ wykorzystanie środków przydzielonych z 

budŜetu i środków pozabudŜetowych, w tym unijnych. 

Następnie uczestnicy spotkania mieli okazję obejrzeć program 

artystyczny wykonany przez młodszą i starszą część społeczności 

lokalnej. Mogliśmy usłyszeć Nokturn Es-Dur Fryderyka 

Chopina oraz obejrzeć Polkę w aranŜacji przedszkolaków 

z Przedszkola Publicznego pod kierunkiem p. Aleksandry 

Szczygło, piosenek wykonanych przez koło wokalne Miejskiego 

Ośrodka Kultury pod opieką pani Emilii Oleszek oraz 

Agnieszkę Kubik. Usłyszeliśmy deklamacje wierszy laureatek 

konkursu recytatorskiego pn. „Spotkania z poezją” – Aleksandry 

Gawkowskiej i Natalii Szczygło. Zgromadzonych zaszczycił 

swoją obecnością rodzimy zespół „Jezioranie”, który w maju 

został wyróŜniony za propagowanie folkloru Warmii na VIII 

Warmińskim Przeglądzie Chórów i Zespołów Śpiewaczych 

„Kurlantka 2010”. Uroczyste spotkanie zakończyło się w atmosferze 

serdeczności przy wspólnych rozmowach. 

A.Dembska

Od kilku tygodni tematyka powodzi 

pojawia się w telewizyjnych 

wiadomościach i na pierwszych 

stronach gazet. Obserwujemy walkę 

mieszkańców południowej i centralnej 

Polski z powodzią i przedsięwzięcia 

zmierzające do usunięcia jej 

skutków. Współczujemy powodzianom, 

udzielamy im wsparcia materialnego, 

duchowego i zastanawiamy 

się, czy nasza gmina wolna jest 

od takich zagroŜeń? 

Gmina Jeziorany, ze względu na 

swoje ukształtowanie i połoŜenie 

cieków wodnych, nie jest zagroŜona 

powodzią o duŜym zasięgu. Nie 

moŜna natomiast wykluczyć podtopień 

i powodzi opadowych, powstałych 

w wyniku intensywnych, a czasami 

równieŜ długotrwałych opadów, 

które częściowo wsiąkają w 

grunt, ale w większości spływają po 

powierzchni terenu do lokalnych 

strumyków i łączą się na dnie doliny 

z głównym ciekiem. Intensywność i 

czas wezbrania powodziowego wywołanego 

opadami będą oczywiście 

zaleŜne od ich natęŜenia i czasu 

trwania. Skutki tych zjawisk moŜna 

ograniczyć dbając o cieki wodne, 

przepusty, rowy melioracyjne oraz 

inne urządzenia hydrotechniczne 

określone w ustawie „Prawo wodne". 

Wody zajmują około 2,3 % powierzchni 

gminy Jeziorany, a elementami 

sieci hydrograficznej są 

zarówno wody płynące (rzeki, strugi, 

rowy), jak i jeziora. Obszar gminy 

znajduje się w dorzeczu Łyny, w 

zlewni czterech jej prawych dopływów: 

Wadąga, Kirsny, Symsarny 

i Pisy. Sieć hydrograficzna jest dość 

gęsta. Są to jednak na ogół górne 

(źródłowe) odcinki cieków o małych 

przepływach. Dotyczy to m.in. 

Kirsny, której źródła znajdują się 

na zachód od Studzianki oraz Pisy, 

której obszar źródliskowy połoŜony 

jest na północ od Radostowa. 

Największą rzeką przepływającą 

przez teren gminy jest Symsarna, w 

której zlewni połoŜone jest ok. 2/3 

gminy. Ta równoleŜnikowa oś sieci 

hydrograficznej obszaru gminy wypływa 

ze wschodniej jej części z 

jeziora Luterskiego, przepływa 

przez liczne mniejsze jeziora, uchodząc 

w części zachodniej gminy do 

Jeziora Blanki. Największym dopływem 

rzeki na terenie gminy jest 

Kanał Franknowo. 

Niestety, wiele osób oraz firm 

zanieczyszcza rzeki poprzez wrzucanie 

do nich odpadów budowlanych, 

rolnych, przemysłowych oraz 

pozostałości z gospodarstw domowych. 

Czasami robimy to nieświadomie, 

poniewaŜ składujemy materiały 

niebezpieczne i odpady blisko 

akwenów wodnych, zapominając o 

tym, Ŝe toksyczne substancje przenikną 

do wód gruntowych i zanieczyszczą 

rzekę lub jezioro. 

Na początku maja 2010 roku, 

komisja gminna składająca się z 

przedstawicieli referatu ochrony 

środowiska Urzędu Miejskiego w 

Jezioranach i Gminnego Zespołu 

Zarządzania Kryzysowego dokonała 

oględzin rzeki Symsarny i terenów 

do niej przyległych. W czasie wizji 

stwierdzono, Ŝe wymieniony obszar 

jest zanieczyszczony odpadami komunalnymi 

oraz innymi substancjami 

szkodliwymi dla ekosystemu. 

Nurtem płynęły plastikowe i szklane 

butelki, ścięta trawa, materiały budowlane, 

środki ropopochodne, a 

nawet resztki pochodzące z gospodarstw 

domowych, w postaci zepsutych 

warzyw i owoców, itp. 

Wieloletni brak dbałości o Symsamę 

i jej otoczenie oraz systematyczne 

jej zanieczyszczanie ziemią i 

materiałami budowlanymi spowodowało 

podniesienie dna rzeki, a 

jakość wody uległa pogorszeniu. W 

opinii mieszkańców, w ostatnich 

latach nasila się zjawisko traktowania 

rzeki Symsarny jak śmietnika. 

Wrzucane przedmioty zanieczyszczają 

wodę, osadzają się na kratach 

oczyszczających i przyczyniają się 

do powolnego podnoszenia się poziomu 

wody. Konsekwencją tych 

działań jest nieprzyjemny zapach, a 

takŜe podtopienia ogródków działkowych 

i piwnic w mieszkaniach 

przy ulicy NadbrzeŜnej. 

Z uwagi na rolniczy charakter 

gminy Jeziorany waŜną rolę w procesie 

zapobiegania podtopieniom 

odgrywają tzw. melioracje rolne. 

Nawadnianie i odwadnianie ziemi 

powoduje, Ŝe gleby mają lepszą Ŝyzność 

i tym samym plony są znacznie 

wyŜsze, o czym wiedzą doskonale 

rolnicy i jak tylko mogą 

zwłaszcza na terenach suchych i 

podmokłych starają się utrzymywać 

infrastrukturę melioracyjną w nale- 

Ŝytym stanie. śyzne gleby to podstawa 

dobrych i dochodowych 

upraw. W naszym kraju melioracje 

rolne nie są stosowane na tak duŜą 

skalę, jak na przykład w Holandii. 

Jednak jest to spowodowane tym, iŜ 

wiele terenów w naszym kraju po 

prostu nie potrzebuje takich zabiegów. 

Melioracje wykonuje Wojewódzki 

Zarząd Melioracji Wodnych, 

ale tylko w przypadkach 

skrajnych, czyli np. tam gdzie panuje 

susza oraz tam, gdzie pojawia 

zbyt duŜo opadów. 

Na mojej łące znajduje się rów 

melioracyjny. Ostatnio ze względu 

na jego zły stan zaczęły się z nim 

kłopoty. Kto powinien zajmować się 

utrzymywaniem go w naleŜytym 

stanie? Czy on jest moją własnością? 

W większości przypadków rowy 

melioracyjne naleŜą do właścicieli 

gruntów, na których są usytuowane. 

Do urządzeń melioracji wodnych 

szczegółowych zalicza się rowy 

wraz z budowlami związanymi z 

nimi funkcjonalnie, drenowania, 

rurociągi o średnicy poniŜej 0,6 m, 

stacje pomp do nawodnień ciśnieniowych, 

ziemne stawy rybne, groble 

na obszarach nawadnianych, 

systemy nawodnień grawitacyjnych 

i ciśnieniowych. Utrzymywanie te- 

2 Nasze Jeziorany, Nr 35/czerwiec 2010 r.

go rodzaju urządzeń melioracji 

wodnych naleŜy do właścicieli 

gruntów, na których się znajdują. 

Tylko gdy urządzenia te są objęte 

działalnością spółki wodnej, taki 

obowiązek obciąŜa tego rodzaju 

spółkę. 

Podstawa prawna:* Art. 70 

ust. 1, art. 73 i art 77 ustawy z 18 

lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. 

z 2005 r. Nr 239, póz. 2019 ze 

zm.). 

Liczne doświadczenia i postępujące 

badania przyczyniają się do 

pogłębienia naszego zrozumienia 

zjawiska powodzi, jego następstw, a 

takŜe naszych umiejętności szacowania 

prawdopodobieństwa jej wystąpienia. 

JednakŜe nie naleŜy zapominać, 

Ŝe zasadniczymi przyczynami 

powodzi są zjawiska naturalne 

(opady atmosferyczne i roztopy), 

których w zasadzie nie moŜna kontrolować, 

ani w sposób rzetelny prognozować. 

Jednocześnie pamiętajmy, 

Ŝe najbliŜsze lata przyniosą 

wzrost zagroŜenia powodziami w 

Europie. Jest to, według naukowców, 

efekt zmian klimatu, które 

prawdopodobnie przyczynią się do 

wzrostu rozmiarów i częstotliwości 

występowania powodzi na skutek 

zwiększenia się intensywności opadów 

i podnoszenia się poziomów 

mórz. Te zmiany spowodują równieŜ 

zwiększenie liczby huraganów 

i trąb powietrznych, stanowiących 

największe potencjalne zagroŜenie 

na Warmii i Mazurach, a zatem dotknie 

to takŜe mieszkańców naszej 

gminy. 

Ocena bezpieczeństwa mieszkańców 

gminy Jeziorany, połączona 

z analizą zdarzeń o charakterze powodziowym 

z okresu maja i czerwca 

2010 roku, przeprowadzona 

przez Gminny Zespół Zarządzania 

Kryzysowego wskazuje na działania, 

których wykonanie moŜe ograniczyć 

lub wyeliminować straty materialne. 

StraŜacy zaproponowali, by 

zacząć od własnego domu i podwórka. 

Stała konserwacja dachów, 

czyszczenie rynien i rur spustowych, 

udraŜnianie kanałów odpływowych 

oraz umiejętne kształtowanie 

terenu kaŜdej posesji, by odprowadzać 

nadmiar wody i nie doprowadzić 

do zalania sąsiadów, to 

działania, które przyczynią się do 

minimalizacji zagroŜenia i wzrostu 

poczucia własnego bezpieczeństwa. 

Ponadto, warto o tym pamiętać, Ŝe 

w trosce o własne dobra, zjawiskiem 

powszechnym powinno być 

ubezpieczanie budynków i upraw od 

zdarzeń wywołanych działaniem sił 

natury. 

Władysław Daliga 

Przewodniczący Gminnego Zespołu 

Zarządzania Kryzysowego 

Opracowano na bazie danych 

Gminnego Zespołu Zarządzania 

Kryzysowego w Jezioranach oraz na 

podstawie materiałów ze stron 

www. 

Gmina Jeziorany zakończyła realizację projektu „WyposaŜenie Szkoły Podstawowej 

w Jezioranach w sprzęt i pomoce naukowe optymalizujące procesy kształcenia”, realizowanego w 

ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata 2007-2013, Oś 3 Infrastruktura 

społeczna, Działanie 3.1 Inwestycje w infrastrukturę edukacyjną. Całkowita wartość projektu wynosi 

386 434,97 zł, z czego kwota 321 054,17 zł. stanowi wysokość dofinansowania za środków 

Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. 

Przedmiotem projektu było wyposaŜenie placówki w nowoczesne i innowacyjne pomoce 

dydaktyczne oraz w sprzęt komputerowy i multimedialny, w tym takŜe uzupełnienie istniejącej bazy 

pomocy naukowych. 

W ramach realizacji projektu zakupiono 684 sztuk pomocy do sal i pracowni, m.in. pomoce i 

urządzenia sportowe, sprzęt i pomoce matematyczne, instrumenty i pomoce muzyczne, sprzęt i pomoce 

przyrodnicze, historyczne i językowe, komputery oraz nowoczesny sprzęt multimedialny. 

Udział w projekcie umoŜliwił nauczanie z wykorzystaniem nowoczesnych form przekazu, 

preferujących metody interaktywne. Stworzono nową jakość nie tylko w przekazywaniu wiedzy, lecz 

przede wszystkim w stwarzaniu równych szans startu Ŝyciowego uczniów pochodzących ze środowisk 

wiejskich i małego miasta. Optymalne warunki kształcenia z pewnością przełoŜą się na podwyŜszenie 

poziomu przygotowania edukacyjnego uczniów. 

Beneficjent 

Gmina Jeziorany 

Projekt dofinansowany ze środków 

Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 

w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego 

Warmia i Mazury na lata 2007-2013 

Nasze Jeziorany, Nr 35/czerwiec 2010 r. 3

Morąg 

Miasto w powiecie ostródzkim, w 

odległości 46 km na północny zachód 

od Olsztyna, liczy ponad 14 

tys. mieszkańców. Miejscowość stała 

się sławna w ostatnich miesiącach 

za sprawą lokalizacji amerykańskiej 

bazy rakiet patriot. Wcześniej miasto 

było znane z racji urodzenia Johanna 

Gottfrieda Herdera, wybitnego niemieckiego 

filozofa okresu oświecenia. 

Jednym z waŜniejszych zabytków 

Morąga jest gotycki ratusz i gotycki 

kościół św. Apostołów Piotra i Pawła 

oraz barokowy pałac Dohnów. 

Ratusz został wybudowany w 144- 

4 r. Jest to prostokątna bryła budynku 

murowanego z cegły, z dwoma 

silnie rozczłonkowanymi szczytami, 

którą wieńczy dach z wysmukłą wie- 

Ŝyczką zegarową. Przed ratuszem 

stoją dwie potęŜne armaty-symbol 

miasta i jego atrakcja turystyczna. 

Działa odlano w 1864 r. w belgijskim 

Liege. Były jednymi z wielu 

armat uŜywanych przez armię francuską 

podczas wojny z Prusami, która 

wybuchła w 1870 r. Dobre uzbrojenie 

niewiele jednak Francuzom 

pomogło, niebawem działa zostały 

zdobyte przez wroga. Dowódcy 

zwycięskiej armii pruskiej postanowili 

wykorzystać nadmiar uzbrojenia 

w charakterze pomników. Jednym z 

miast, do których trafiły 

francuskie działa, był Morąg. 

Gotycki kościół parafialny 

św. Piotra i Pawła wznoszono 

w latach 1305-1312, 

z dobudowaną na początku 

XVI w. wieŜą. Jest to rzadki 

na tym terenie przykład 

budowli trzynawowej z 

trójbocznym prezbiterium i 

pięknymi sklepieniami z 

początku XVI w. Od południa 

do nawy środkowej 

przylega kaplica, od północy-kruchta 

z bogato zdobionymi 

szczytami. Warto zobaczyć unikatowe 

elementy wystroju i wyposaŜenia 

wnętrza: ogromny krucyfiks 

i rzeźbione epitafia dobroczyńców 

kościoła - małŜonków 

Dohnów (koniec XIV w.), 

XV-wieczne malowidła ścienne 

w prezbiterium, barokowe ołtarze, 

fragmenty baptysterium i 

organy z 1705 r. wykonane w 

miejscowym warsztacie. 

Barokowy pałac Dohnów z 

lat 1562-1571, był miejską rezydencją. 

ZałoŜony był na planie 

podkowy, a dzięki dobudowanym 

w późniejszym okresie budynkom 

i bramie powstał 

półzamknięty dziedziniec. 

Pierwotnie budowla 

pałacu została 

wzniesiona przy pomocy 

i z wykorzystaniem 

licznych elementów 

średniowiecznych murów 

miejskich oraz 

baszt Morąga. Są one 

wciąŜ widoczne na wysokości 

pierwszego 

piętra w ścianie zewnętrznej 

budynku. 

Otoczony niewielkim 

parkiem pałac jest 

dwukondygnacyjną, a miejscami 

trójkondygnacyjną budowlą, o jednolitych, 

mało zdobionych elewacjach. 

Elementem wyróŜniającym z 

bryły głównej jest stoŜkowata, wbudowana 

między dwa skrzydła i posiadająca 

blaszaną kopułę, wieŜa. Na 

skwerze przed pałacem znajduje się 

skonstruowany w 1741 r. barokowy 

zegar słoneczny. Jest to jedyna tego 

typu i bardzo rzadka w tej części 

Polski konstrukcja. Niegdyś składała 

się z kilku zegarów i pełniła niesprecyzowaną 

obecnie funkcję. Kolumna 

trzonu zegara składa się z zachowanych 

do dzisiaj, kilku elementów o 

kształcie sześcianu, wykonanych z 

piaskowca, które dodatkowo zwieńczone 

są kamienną kulą. Obecnie 

pałac mieści muzeum im. Herdera, 

oddział Muzeum Warmii i Mazur w 

Olsztynie. 

Z. Sadza 

Korzystałem głównie z opracowania 

„Muzyka europejska w zabytkach 

Warmii i Mazur”. 


Lipa o 6 pniach - Kikity 

Twórcą pojęcia 

„pomnik przyrody” 

był niemiecki podróŜnik 

, przyrodnik 

i nie tylko 

Aleksander von 

Humbold (1769-1859). Pomnikiem 

przyrody jest pojedyncze 

drzewo lub ich skupisko, głaz 

narzutowy, wodospad, jar czy 

wodospad….., słowem twór 

przyrody oŜywionej lub nieoŜywionej 

o szczególnej wartości 

naukowej, historycznej …. Ciekawostką 

na naszym terenie jest 

lipa o 6 pinach w Kikitach , 

dziwnie to brzmi a jednak, na 

dowód moich słów dołączam 

zdjęcia zrobione podczas klasowej 

wycieczki. Wyjątkowe, poniewaŜ 

uczniowie klasy IVB i 

IVC Szkoły Podstawowej w Jezioranach 

pod okiem nauczycieli 

przyrody Marii Gajdasz-Smalec 

i ElŜbiety Błaszczyk dokonują 

po raz pierwszy pomiarów obwodu 

kaŜdego pnia i podstawy 

lipy drobnokwiatowej (Talia 

cordata) sześciopniowej zapisanej 

w rejestrze pomników przyrody 

15.01. 1993r. pod nr ewidencyjnym 

619 (Dz. Urz. Woj. 

Olsztyńskiego Nr1 poz. 4) 

Aby uznać drzewo za pomnik 

przyrody podstawowym 

kryterium jest obwód w pierśnicy, 

mierzy się obwód pnia na 

wysokości 1,3 m nad poziomem 

gruntu , dla lipy wynosi 300cm. 

Wymiary lipy w Kikitach są 

imponujące. Dotrzeć do niej jest 

bardzo łatwo. Mijając Ośrodek 

Doskonalenia Kadr SłuŜby Więziennej, 

kierując się w stronę 

Biskupca, tuŜ za zakrętem 

po lewej stronie naprzeciw 

Leśniczówki wyłania 

się okazałe drzewo stojące 

na skraju lasu o wysokości 

24m, trzeba tylko pokonać 

około 50m łąki i w 

całej okazałości moŜna je 

podziwiać, najlepiej jesienią. 

W Polsce zarejestrowanych 

do 2004r było 33865 pomników 

przyrody. Najstarszym 

jest cis pospolity w 

Henrykowie Lubańskim i 

liczy sobie 1271 lat, dąb 

Bartek natomiast 670lat. 

W literaturze pojęcie 

„pomnik przyrody” po raz 

pierwszy pojawia się „Panu Tadeuszu” 

Adama Mickiewicza. 

Dbajmy o „skarby natury”, 

by uczniowie poznawali je nie 

tylko z literatury. 

M. Gajdasz-Smalec 


John Irwing: 

Ostatnia noc 

w Twisted River 

Prószyński i S-ka 2010 

Tę ksiąŜkę amerykańskie media 

okrzyknęły bestsellerem ubiegłego 

roku. W Polsce miała swoją 

premierę całkiem niedawno. 

To najnowsza powieść Johna 

Irvinga. Mówi się, Ŝe pisarz udowodnił 

nią swoją wielką formę i 

Ŝe jest to jego powrót w wielkim 

stylu do literatury, do czytelników. 

Przypomnę, Ŝe Irving jest 

autorem takich dzieł jak 

„Regulamin tłoczni win”, „Świat 

według Garpa”, „Wbrew regułom”. 

Jego ksiąŜki były podstawą 

do scenariuszy znanych filmów. 

Jest rok 1954. W podupadającej 

miejscowości Twisted River 

kucharz Dominic prowadzi stołówkę 

dla robotników z tartaku. 

Na skutek pewnego wydarzenia, 

którego sprawcą jest syn kucharza, 

obydwaj zmuszeni są do 

ucieczki z tej „zapadłej dziury”, 

która wszakŜe była długo ich 

miejscem na ziemi. Rozpoczynają 

wędrówkę, która będzie dla 

obydwu próbą charakterów, 

szkołą Ŝycia, poszukiwaniem celu 

i bezpiecznego portu. 

To proza, w której splatają się 

róŜne wątki i rozmaite scenariusze. 

Amerykańska opowieść o 

przyjaźni, wierze w wytrwałość i 

upór, a takŜe opowieść o więzach, 

jakie łączą dwóch męŜczyzn 

– ojca i syna. To kolejna 

powieść pisarza, który znów zaskakuje 

znakomitym stylem, 

konstrukcją, nietuzinkowymi bohaterami 

i świetną akcją. 

K.E. Semen-Siekaniec 

Maria Gajdasz – Smalec nauczycielka 

przyrody w Szkole 

Podstawowej w Jezioranach, od 

wielu lat prowadzi szkolne koło 

PCK. Przygotowuje uczniów z 

klasy IV, V i VI do konkursów 

pozaszkolnych i wojewódzkich, 

których tematyka jest bardzo 

obszerna i dotyczy historii Czerwonego 

KrzyŜa i Czerwonego 

PółksięŜyca, pierwszej pomocy 

i promocji zdrowego stylu Ŝycia. 

Jesteśmy w czołówce. 

Uczennice, 

które zdobyły I 

z a s z c z y t n e 

miejsce w konkursie 

powiatowym 

to: Joanna 

Kunigielis i 

Katarzyna Kąkolewska, 

a w 

województwie 

kolejno: X i VI. 

W 2008 

roku Grzegorz 

Wegrocki - 

uczeń kl. VIB, 

zdobył III miejsce 

w konkursie 

powiatowym, a 

V w wojewódzkim, 

w 2009 

roku Dominika 

Szwaradzka - 

uczennica klasy 

VI c zajęła V 

miejsce w powiecie, 

a XI w województwie. 

W bieŜącym roku szkołę podstawową 

reprezentowała Izabela 

Biedruń z klasy VB, która dzięki 

swojej pracy w powiecie zajęła 

V miejsce, a w województwie 

VII. 

Gratulujemy uczniom du- 

Ŝej wiedzy, opiekunowi zaś 

Ŝyczymy dalszych sukcesów 

w pracy. 

Z. Sadza 


30 maja 2010 roku Szkoła 

Podstawowa we Franknowie w 

ramach obchodów XII Warmińsko 

– Mazurskich Dni Rodziny 

zorganizowała festyn rodzinny. 

Tegoroczny odbył się pod hasłem 

„Rodzina to skarb”. 

Tego dnia w świetlicy wiejskiej 

mogliśmy obejrzeć występy 

uczniów. Najpierw podziwialiśmy 

„chodzonego” w strojach 

ludowych, a potem rodzinne 

zmagania z rzepką w wykonaniu 

kółka teatralnego, skecz 

„Człowiek posiada rodzinę” i na 

koniec występ najmłodszych artystów: 

„Moja rodzinka”. 

Po części artystycznej ogłoszono 

konkurs „Wyprawa po 

skarb”. Rodziny miały za zadanie 

odnaleźć skarb ukryty w okolicy 

wioski. Uczestnicy konkursu 

podąŜali „kolorowym” szlakiem 

zaznaczonym na mapie. Po drodze 

poszukiwacze mieli ukryte 

wskazówki jak iść dalej. 

„Wyprawa po skarb” dostarczyła 

rodzinom mnóstwo emocji. 

W oczekiwaniu na rodziny 

szukające skarbu moŜna było 

obejrzeć prace plastyczne i rękodzieło 

mieszkańców Franknowa, 

m. in. p. Ewy Maleszewskiej, p. 

Krystyny Gorczyńskiej, p. Anny 

Śledzianowskiej, p. ElŜbiety Cilulko 

oraz uczniów z SP we 

Franknowie. Wystawa została 

zorganizowana pierwszy raz w 

takiej formie. 

Podczas festynu nie zabrakło 

części sportowej, bowiem rekreacyjnie 

grano w piłkę, w lotki, w 

siatkówkę, przerzucano oponę 

oraz strzelano do bramki. StraŜacy 

z Ochotniczej StraŜy PoŜarnej 

we Franknowie zorganizowali 

zawody. Piękna, słoneczna pogoda 

sprawiła, Ŝe wszyscy świetnie 

się bawili. 

Tej niedzieli było coś dla ducha, 

coś dla kondycji, ale równieŜ 

coś dla brzucha. MoŜna było 

posilić się kiełbaską z grilla, 

zjeść pierogi ruskie, skosztować 

ciasta ze „Słodkiej dziupli”, wypić 

kawę lub herbatę. Dodatkowo 

goście mogli ugasić pragnienie 

zimnymi napojami proponowanymi 

przez Samorząd 

Uczniowski. 

W związku z tym, Ŝe szkoła 

przystąpiła do projektu edukacyjnego 

UNICEF – „Baw się i bądź 

bezpieczny”, imprezie środowiskowej 

towarzyszyły hasła z nim 

związane. Pamiętajmy, iŜ dziecko 

najlepiej się czuje w domu rodzinnym. 

Rodzina szczęśliwa jest 

wówczas, gdy ma poczucie bezpieczeństwa. 

A hasło przewodnie 

spotkania – „Rodzina to skarb” - 

zastało uwiecznione w pracach 

plastycznych wykonanych podczas 

festynu. 

S. Kondej 


Dnia 14.05.2010 

r. w Szkole Podstawowej 

im. M. Lengowskiego 

w Jezioranach 

odbył się IV Festiwal 

Piosenki i Pieśni Patriotycznej 

pod nazwą 

„Nie rzucim ziemi 

skąd nasz ród”, objęty 

patronatem Muzeum 

Powstania Warszawskiego. 

Festiwale z lat 

ubiegłych były dla 

naszej lokalnej społeczności 

wielkimi 

wydarzeniami i z kaŜdym 

rokiem cieszyły 

się coraz większą popularnością 

i uznaniem. Były to nasze 

małe patriotyczne święta. Z Ŝyczliwością 

obserwowaliśmy zaangaŜowanie 

młodych ludzi i wysoki poziom wykonywanych 

przez nich utworów. Satysfakcją 

i dumą napawał nas obraz Ŝywiołowo 

reagującej młodej publiczności, 

która często doskonale znała słowa 

wykonywanych utworów oraz rozumiała 

przekaz jaki płynął ze sceny. 

Festiwal jest dla nich doskonałą lekcją 

historii i patriotyzmu. Tak teŜ stało się 

w tym roku. 

W festiwalu uczestniczyli 

uczniowie następujących 

szkół: 

1. Szkoła Podstawowa 

w Bisztynku 


nr 15 w Olsztynie 


w Klebarku Wielkim 

4. Katolicka Szkoła 

Podstawowa im. Św. 

Rodziny w Olsztynie 


im. Jana Pawła II w 

Napiwodzie 


w Radostowie 


we Franknowie 

8. Szkołą Podstawowa w Tuławkach 

9. Szkołą Podstawowa nr 29 w Olsztynie 

10. Szkoła Podstawowa w Gietrzwałdzie 

11. Szkoła Podstawowa w Spręcowie 

12. Szkoła Podstawowa w Jezioranach 

Uczestnicy z wymienionych szkół 

zaprezentowali pieśni patriotyczne w 

dwóch kategoriach: 

I- pieśni wojenne oraz II- pieśni powstałe 

po roku 1945. 

Jury w składzie: przewodniczący- p. 

dyr. Krzysztof Góralczyk oraz członkowie 

– p. Gabriela Kucharzewska i p. 

Agnieszka Kubik, wyłoniło zwycięzców: 

W I kategorii: 

I miejsce zajęła Edyta Turowska ze 

szkoły w Napiwodzie, 

II miejsce zajęła Magdalena Kolos ze 

Szkoły Podstawowej w Jezioranach, 

III miejsce zajęła Antonina Witkowska 

z Katolickiej Szkoły Podstawowej 

im. Św. Rodziny w Olsztynie. 

WyróŜnienia: 

Natalia Sęder ze Szkoły Podstawowej 

w Klebarku Wielkim, 

Barbara Zyśk ze Szkoły Podstawowej 

nr 29 w Olsztynie, 

Emil Olejnik ze 

Szkoły Podstawowej 

nr 15 w 

Olsztynie. 

W II kategorii: 

I miejsce- Aleksandra 

Certa ze 

Szkoły Podstawowej 

w Gietrzwałdzie, 

II miejsce- Anna 

Sakowska z Katolickiej 

Szkoły 

Podstawowej im. 

Św. Rodziny w 

Olsztynie, 

III miejsce- 

Magda Kunicka ze Szkoły Podstawowej 

nr 29 w Olsztynie. 

WyróŜnienia: 

Karolina Budner ze Szkoły Podstawowej 

w Radostowie, 

Aleksandra Matuszków ze Szkoły 

Podstawowej we Franknowie, 

Martyna Chłosta ze Szkoły Podstawowej 

w Klebarku Wielkim. 

Impreza odbyła się dzięki sponsorom, 

którzy ufundowali nagrody rzeczowe 

oraz udzielili wsparcia finansowego. 

Byli to: 

Burmistrz Jezioran, 

Przewodniczący 

Rady 

Miejskiej w 

J e z i o r a n a c h , 

Bank Spółdzielczy 

w Jezioranach, 

Rada Rodziców 

przy SP 

w Jezioranach, 

Firma PGF 

„Cefarm” Olsztyn, 

Firma Tahami 

Fish Olsztyn, 

Instytut 

Pamięci Narodowej 

w Warszawie, 

Starostwo 

Powiatowe w Olsztynie, Urząd 

Marszałkowski w Olsztynie, NSZZ 

„Solidarność” w Olsztynie, Zakłady 

Mięsne „Potorscy” Krokowo, Radny 

p. Stanisław Kawecki, Kwiaciarnia 

„Krystynka” w Jezioranach, Nadleśnictwo 

w Wipsowie 

Krystyna Banasiuk 


Pracę nad projektem 

rozpoczęliśmy w marcu 

sadząc „wirtualne” drzewka 

i uczestnicząc w ogólnopolskiej 

akcji Wody 

śywiec Zdrój i Fundacji 

Nasza Ziemia pt:. „Moje 

silne drzewo”. Efektem 

tego było zasadzenie w 

Beskidach około 100 drzewek. 

Na dowód uczestnictwa 

w akcji kaŜdy z 

uczniów otrzymał pamiątkowy 

Certyfikat objęcia 

patronatem wybranego 

drzewka. 

W kwietniu w szkole 

przeprowadzono cykl zajęć 

lekcyjnych poświęconych florze 

i faunie lasu, zakończonych 

wspólnym sadzeniem drzewek, 

które otrzymaliśmy od pana leśniczego 

Marcina Sieleckiego z leśnictwa 

„Radosna Góra”. 

22 kwietnia podczas Dnia Ziemi 

zorganizowaliśmy sprzątanie okolicznych 

lasów. To niesamowite, 

co moŜna niestety znaleźć w lesie, 

począwszy od papierków i butelek, 

a skończywszy na kole od roweru. 

Przykre jest to, jak ludzie nie dbają 

o nasze wspólne dobro. 

Na początku maja pojechaliśmy 

na wycieczkę do lasu w nadleśnictwie 

Wipsowo. Pan leśniczy oprowadzał 

nas po lesie opowiadając 

ciekawostki o zwierzętach i roślinach 

naszych lasów. Z ambony 

obserwowaliśmy las i wypatrywaliśmy 

tropy zwierząt. Odwiedziliśmy 

takŜe paśnik pełen śladów 

odwiedzających go zwierząt. Wycieczka 

zakończyła się wspólnym 

ogniskiem i pieczeniem 

kiełbasek. 

W maju odbyły się równieŜ 

konkursy: plastyczny i literacki 

na najładniejszy wiersz o 

lesie. Najciekawsze prace zostały 

nagrodzone. 

Lista zwycięzców: 

Konkurs plastyczny – kl. I-III 

I miejsce – Beata Pokrzywnicka, 

II miejsce – Kinga Chamik, 

III miejsce – Oskar Czekalski, 

wyróŜnienie – Kamil Sielecki. 

Konkurs plastyczny – kl. IV- 

VI 

I miejsce – Karolina Budner, 

II miejsce – Kacper Brzeziński, 

III miejsce – Przemek Kierzkowski. 

Konkurs literacki: 

I miejsce – Oskar Czekalski 

II miejsce – Maciej Cabaj 

III miejsce – Kordian Palubicki 

WyróŜnienie – Klaudia Ostrowska 

Podsumowaniem projektu był ogólnoszkolny 

konkurs wiedzy o lesie. 

Do rywalizacji stanęło 7 klas, w tym 

równieŜ dzieci z przedszkola. Po zaciętej 

walce, w której uczniowie wykazali 

się duŜą wiedzą na temat flory i fauny 

leśnej, I miejsce zajęła klasa III, II 

miejsce – połączone siły klasy 0-I, a 

trzecie miejsce kl. IV. Zwycięskie klasy 

otrzymały nagrody. 

Projekt „Las” bardzo spodobał się 

dzieciom, które chętnie uczestniczyły 

w proponowanych przedsięwzięciach. 

Efektem projektu było wzbogacenie 

przez uczniów wiedzy na temat róŜnorodności 

biologicznej lasu, poznanie 

róŜnych gatunków flory i 

fauny, zasadzenie około 

100 drzewek, świerków i 

dębów oraz objęcie patronatem 

około 100 drzewek 

w Beskidach, ponadto 

sprzątnięcie lasu i podjęcie 

decyzji o dbaniu o las 

w przyszłości, a nie tylko 

ten jeden raz. 

W wyniku przeprowadzonej 

akcji rozbudzono 

świadomość ekologiczną 

u dzieci i umiejętność 

mądrego korzystania z 

zasobów przyrody. 

J. Łukaszczyk-Chamik 


sport * sport * sport 

Dnia 21 maja 2010 roku w Hali 

Sportowej w Jezioranach odbył się 

Festyn Sportowo-Rekreacyjny zorganizowany 

przez studentów Olsztyńskiej 

Szkoły WyŜszej im. Józefa 

Rusieckiego, skierowany głównie do 

dzieci i młodzieŜy miasta Jeziorany. 

Festyn polegał na przystąpieniu do 

jedenastu następujących konkurencji: 

1) rzut woreczkiem do tarczy; 

2) slalom pomiędzy pachołkami z 

jednoczesnym prowadzeniem po 

podłodze piłeczki kijem do unihokeja, 

za ostatnim pachołkiem 

strzał do bramki; 

3) rzut piłką lekarską na odległość; 

4) slalom pomiędzy pachołkami z 

jednoczesnym podbijaniem piłeczki 

rakietą tenisową tak, by piłeczka nie 

spadła na podłogę; 

5) rzut piłeczką do kartonu; 

6) skoki na skakance; 

7) skoki w workach; 

8) rzut kółkiem ringo na pachołek; 

9) bieg na czas z przeszkodami; 

10) slalom między pachołkami w 

jedną stronę zawodnik „prowadził" 

piłkę po podłodze a wracał kozłując; 

11) gra w kręgle. 

Na starcie kaŜdy uczestnik otrzymał 

tzw. „Kartę uczestnictwa" na 

której umieszczona była tabelka z 

wypisem nazw wszystkich zadań, do 

których naleŜało przystąpić a takŜe 

miejscem na podpis sędziego i zapisanie 

wyniku osiągniętego przez 

danego zawodnika. Wśród uczestników 

dało się zauwaŜyć wychowanków 

przedszkoli, Szkoły Podstawowej 

i Gimnazjum w Jezioranach, a 

takŜe podopiecznych Domu Pomocy 

Społecznej. Gościem honorowym 

była Pani Dyrektor Olsztyńskiej 

Szkoły Głównej w Olsztynie, która 

jest główną inicjatorką imprezy. 

Ogromnym zaskoczeniem dla organizatorów 

była ogromna liczba 

uczestników - w festynie wzięło 

około 150 dzieci i młodzieŜy. W 

kąciku malarskim studenci malowali 

uczestników festynu. Na zakończenie 

kaŜdy z uczestników otrzymał 

dyplom, upominki słodkie i rzeczowe. 

JuŜ teraz serdecznie zapraszamy 

w przyszłym roku na X Festyn Sportowo 

- Rekreacyjny organizowany 

przez OSW Olsztyn. Impreza została 

na stałe wpisana do kalendarza imprez 

Ośrodka Sportu i Rekreacji w 

Jezioranach. J. śmijewska 

22 maja 2010 

na Stadionie 

Miejskim w 

J e z i o r a n a c h 

odbył się Piknik 

Piłkarski 

organizowany 

przez MKS 

Jeziorany i 

Ośrodek Sportu 

i Rekreacji 

w Jezioranach. 

W szranki stanęło 

6 druŜyn: 

1. MKS Jeziorany 1999 i młodsi – 

trener Piotr Skalski, 

2. MKS Jeziorany 2002 i młodsi – 

trener Paweł Radziwon, 

3. SP Franknowo rocznik 1997 – 

trener Natalia Jankowska, 

4. SP Franknowo 2002 i młodsi – 

trener Włodzimierz Suchocki, 

5. SP Radostowo rocznik 1997– 

trener Natalia Jankowska, 

6. Uczennice IV klasy Szkoły Podstawowej 

w Jezioranach. 

O 15:00 na dwóch boiskach 

rozpoczął się bój w starciu piłki 


noŜnej. W trakcie pikniku pogoda 

wzięła górę i zaoferowała burzę z 

gradobiciem, ale jak się później 

okazało,nie stanowiła Ŝadnej przeszkody. 

Największym zainteresowaniem 

cieszył się mecz pomiędzy 

SP Franknowo rocznik 1997 z SP 

Radostowo rocznik 1997, który 

był rozgrywany w trakcie ulewy. 

Po zmaganiach młodych zawodników 

przyszedł czas na pokazanie 

sport * sport * sport 

umiejętności piłkarskich pomiędzy 

rodzicami a opiekunami. Po rozgrywkach 

uczestnicy szkółki piłkarskiej 

rocznik 2002 i młodsi prowadzeni 

przez Pawła Radziwonia 

zostali mianowani na piłkarza 

MKS Jeziorany. Pasowania dokonał 

Zastępca Burmistrza, p. Władysław 

Daliga. KaŜdy z pasowanych 

otrzymał dyplom upamiętniający 

to wydarzenie. MoŜna było 

równieŜ poskakać na trampolinie. 

Po pasowaniu rozpoczęło się 

wspólne grillowanie. Dziękujemy 

sędziom za sędziowanie, organizatorom 

za zorganizowanie, a rodzicom 

za przygotowanie imprezy. 

To nie rywalizacja, ale dobra 

zabawa była główną inicjatywą 

imprezy. 

J. śmijewska 

27 maja 2010 roku w hali 

sportowej odbył się Turniej Piłki 

Siatkowej Kobiet o Puchar Dyrektora 

OSiR w Jezioranach organizowany 

przez Ośrodek Sportu i 

Rekreacji w Jezioranach i Gimnazjum 

im. S. PienięŜnego w Jezioranach. 

Do rywalizacji przystąpiło 6 

druŜyn: 

1. Gimnazjum Jonkowo, 

2. Gimnazjum Morąg, 

3. Gimnazjum Biskupiec, 

4. Gimnazjum Nr 1 Ostróda, 

5. Gimnazjum Gietrzwałd, 

6. Gimnazjum Jeziorany. 

DruŜyny zostały podzielone na 

dwie grupy, system rozgrywek 

„kaŜdy z kaŜdym”, a dwie najlepsze 

druŜyny z grupy przechodziły 

do dalszych rozgrywek. Chęć 

wygrania turnieju tkwiła w 

uczestniczkach od samego początku, 

ale duch gry fair-play panował 

na boisku cały czas. W 

kaŜdej druŜyn został wybrana najlepsza 

zawodniczka, która otrzymała 

pamiątkową statuetkę. 

Najlepsze zawodniczki turnieju: 

♦ Gimnazjum Jeziorany – Weronika 

Adamiec 

♦ Gimnazjum Gietrzwałd – Aleksandra 

Ustianowska 

♦ Gimnazjum Jonkowo – Karolina 

Chmarycz 

♦ Gimnazjum NR 1Ostróda – 

Magdalena Tońska 

♦ Gimnazjum Morąg – Karolina 

Pawlukiewicz 

♦ Gimnazjum Biskupiec – Sandra 

Wiśniewska 

Końcowa klasyfikacja Turnieju: 

I – Gimnazjum Nr 1 Ostróda 

II – Gimnazjum Jonkowo 

III – Gimnazjum Gietrzwałd 

IV– Gimnazjum Jeziorany 

G i m n a z j u m J e z i o r a n y 

(Łączyńska Monika, Weronika, 

Adamiec, Dominika Szpakowska, 

Martyna Balawender, Justyna Jakubowska, 

Jolanta Sprycha, Klaudia 

Majewska, Weronika Sajek, 

Alicja Bojar, Agata Szczepańska). 

Zwycięskie druŜyny otrzymały 

medale i puchar, a wszystkie pozostałe 

druŜyny pamiątkowe dyplomy. 

Nagrody wręczali Dyrektor 

OSiR, p. Krzysztof Kiljan oraz 

Dyrektor Gimnazjum w Jezioranach, 

p. Piotr Smoleński. 

Dziękujemy organizatorom za 

zorganizowanie turnieju, OSiR – 

owi za zakup nagród. 

J. śmijewska 


POZIOMO: 

1. Zwida 

2. Jaszczurka z grzebieniem 

3. Siatkarska druŜyna z Radomia 

4. Stan w północnej Brazylii 

5. Perłowa jednostka masy 

6. Safin – tenisista rosyjski 

7. StaroŜytny rynek grecki 

8. Wirująca część maszyny 

9. Słynne uzdrowisko we wschodniej 

Szwajcarii 

10. Szewczenko lub duŜy balkon 

11. Wspomaganie Kornelii Marek 

12. Zatyczka, czop 

16. WaŜny narząd 

21. Kręglicka 

22. Zawinił, a Cygana powiesili 

23. Zapora 

24. Larum 

25. Gagatek, ziółko 

28. Rabunek 

31. Wspornik znany w energetyce 

33. Chorobliwy zmyślacz 

36. Słynny kierowca rajdowy z Finlandii 

39. Popularny, roślinny motyw dekoracyjny 

40. Komórka. 

42. Koreański samochód 

43. Festiwalowe miasto 

44. Bankowy rachunek osobisty 

45. Ustalony sposób odprawiania obrzędów 

religijnych 

46. Amerykański odpowiednik tergalu 

KrzyŜówka składa się z trzech części: dwóch krzyŜówek magicznych 5x5, 

dwóch krzyŜówek „białych” oraz krzyŜówki tradycyjnej. Litery z kratek 

oznaczonych w prawym dolnym rogu cyframi od 1 do 17 utworzą hasło. 

Rozwiązanie krzyŜówki na oryginalnym kuponie, wyciętym z gazety moŜna 

składać do 10 lipca 2010 r. w Bibliotece Miejskiej w Jezioranach. Zwycięzcę 

wyłonimy drodze losowania i ogłosimy w następnym numerze gazety. 

Do wygrania nagroda o wartości 50 zł. Autorem krzyŜówki jest „Jóźwa”. 

ZWYCIĘZCA KRZYśÓWKI MAJOWEJ:KATARZYNA BŁASZCZYK Z JEZIORAN 

Hasło: 1. PARTYZANT 2. SARABANDA 3. SALAMANKA 4. NAWAŁNICA 

PIONOWO: 

5. Reprezentant sportów walki 

6. Reprezentantka sportów lekkoatletycznych 

12. Zmienia szybkość reakcji chemicznych 

13. Ojciec masturbacji ? 

14. Znany zakłada produkcyjny z Reszla 

15. Węglowodór w ropie naftowej i gazie 

ziemnym 

17. Grecki władca wiatrów 

18. Kulszowa 

19. Cyrk lodowcowy 

20. Okrąg na sklepieniu niebieskim, równoległy 

do horyzontu 

26. Chaczaturian – autor tańca z szablami 

27. Dawny obyczaj palenia wdów ze zwłokami 

męŜa 

29. Specjalista od roślin 

30. Czar, powab 

32. Cętkowany, drapieŜny kot z Ameryki 

Południowej 

34. W połączeniu z innymi wyrazami oznacza 

wielki, powiększony 

35. Ujemny jon 

37. Środki na muchy 

38. Towarzyszka Stasia Tarkowskiego 

41. Amerykański Bank Centralny 

HASŁO: ................................................................... 

imię i nazwisko:......................................................... 

adres:......................................................................... 

telefon:....................................................................... 

NASZE JEZIORANY, NR 35, MAJ 2010 

Redaktor Naczelny: Zbigniew Sadza 

Redakcja Gazety: Anna Kuszczak, Katarzyna Edyta Semen - Siekaniec, Patrycja Ostałowska, Jagoda śmijewska, ElŜbieta Sobolewska, Elwira 

Nojman, Anna Dembska, Emilia Radomska, Katarzyna Borówko, Sylwia Kondej, Maria Gajdasz-Smalec. 

Koło Dziennikarskie: Katarzyna Pańczyszyn, Agnieszka Stachowiak, Karolina Taraszkiewicz, Karolina Stasiuk, Agnieszka Sprycha, Marta 

Sternik, Anika Korkosz, Justyna Olszewska, Agnieszka Lasiuk. 

Skład komputerowy i opracowanie graficzne: Agnieszka Frąckiewicz-Nowotka 

ZAPRASZAMY NA STRONĘ: 

Siedziba redakcji: Jeziorany, ul. Konopnickiej 13 budynek D (I piętro) 

www.jeziorany.com.pl/?id=gazeta

Gazeta nr35 - Jeziorany

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?