F.Figen AR - Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi
F.Figen AR - Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi
F.Figen AR - Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
BİYOETANOL KULLANIM ZORUNLULUĞUNUN<br />
TÜRK EKONOMİSİNDE Y<strong>AR</strong>ATACAĞI ETKİLER<br />
Dr. F.<strong>Figen</strong> <strong>AR</strong><br />
Pankobirlik / Dünya <strong>Enerji</strong> <strong>Konseyi</strong> Türk <strong>Milli</strong> <strong>Komitesi</strong><br />
ÖZET<br />
Sıvı biyoyakıtlardan biri olan biyoetanol, benzin ve son yıllarda motorinle de<br />
harmanlanarak kullanılabilen bir biyoyakıttır. Mevcut teknolojilerle üretiminde ana<br />
hammaddeler şekerli ve nişastalı bitkilerdir.<br />
Birçok ülkede genellikle benzine %2-%85 aralığındaki oranlarda harmanlanarak<br />
kullanılan biyoetanolün üretimi ve kullanımı hükümetler tarafından desteklenmekte ve<br />
pek çok ülkede biyoetanol pazarını genişletmek için yasal çalışmalar<br />
sürdürülmektedir.<br />
Çünkü biyoetanol kullanımı ilgili tarımsal ürünlerin üretiminden nihai ürünün<br />
tüketimine kadar her alanda ülkede katma değer yaratan bir yenilenebilir enerji<br />
seçeneğidir. Bununla birlikte mutlaka gıda-yem ve biyoyakıt hammadde dengesinin<br />
gözetilmesine önem verilmelidir. .<br />
Bu çalışmada dünyadaki biyoetanol üretim ve tüketimleri incelenecek, biyoetanolün<br />
ülke ekonomilerine katkısı irdelenecek ve ülkemizde 27.09.2011 tarihli Resmi<br />
Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ve 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren<br />
uygulanmaya başlanacak olan benzine %2 oranında biyoetanol harmanlanma<br />
zorunluluğunun ülke ekonomisinde yaratacağı kazanımlardan söz edilecektir.<br />
1. GİRİŞ<br />
Etanol 2 karbonlu bir alkol (C2H5OH) olup, petrol türevlerinden ve biyolojik<br />
hammaddelerden üretilebilir. Dünyada üretilen etanolün, endüstriyel uygulamalarda<br />
(kozmetik, boya, mürekkep), içki sanayinde ve yakıt olarak kullanımı mümkündür.<br />
Biyolojik kaynaklardan elde edilen ve yakıt olarak kullanılan etanol yaygın adıyla<br />
biyoetanol olarak anılmaktadır. Bu çalışmada da yakıt etanolünden biyoetanol olarak<br />
söz edilecektir. Şekil 1’de 2010 yılında dünya etanol tüketiminin sektörlere göre<br />
dağılımı yer almaktadır. Şekilden de görüldüğü gibi dünyada üretilen etanolün<br />
yaklaşık %80’i yakıt alkolü olarak kullanılmaktadır.
Milyar lt<br />
Şekil 1 Dünya Etanol Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı (2010) [1]<br />
Biyoetanol günümüzün yaygın teknolojileriyle şeker pancarı, mısır, buğday gibi<br />
şekerli ve nişastalı bitkilerden üretilen genellikle benzin ile farklı oranlarda<br />
harmanlanarak kullanılan bir biyoyakıttır. Ana hammaddesi gıda dışı hammaddeler<br />
olan selülozik etanol üretiminin ticarileşme süreci henüz devam etmektedir.<br />
Günümüzün en popüler sıvı biyoyakıtlarından olan biyoetanol benzinle harmanlama<br />
oranına göre E2 (%2 biyoetanol+%98 benzin), E5, E10, E85 olarak adlandırılabilir.<br />
Benzine karıştırılan etanol, benzinin emisyon kalitesini iyileştirdiği gibi yapısında<br />
bulunan oksijen, benzinin daha verimli ve temiz yanmasına yardımcı olur. Ayrıca,<br />
araçlarda kullanıldığında CO 2 dahil, bütün emisyonların azaldığı da kaydedilmiştir [2].<br />
Daha çok benzinle harmanlanmasına rağmen biyoetanol son yıllarda motorinle de<br />
harmanlanarak kullanılabilmektedir. E-Dizel olarak adlandırılan karışımda motorinin<br />
içerisinde genellikle % 15 oranında biyoetanol bulunmaktadır [3].<br />
Biyoetanol sadece ulaştırma sektöründe değil elektrik üretiminde, kojenerasyon<br />
uygulamalarında, küçük ev aletlerinde ve kimyasal madde üretiminde de<br />
kullanılabilen bir biyoyakıttır. Petrolden üretilen pek çok kimyasal madde<br />
biyoetanolden de üretilebilmektedir. Etilen, hidrojen, glikol eterler, etil akrilat, asetik<br />
asit, etil asetat, aset aldehit, etil eter, etil+klörür bu kimyasal maddelerden bazılarıdır.<br />
Ayrıca yine biyoetanolden yüzey aktif maddeler, yapıştırıcılar, kozmetikler, yağ<br />
asitleri, karbon siyahı, kauçuk, plastik gibi ara kimyasallar da üretilebilmektedir [4, 5].
Milyar lt<br />
2. BİYOETANOLÜN DÜNYADA KULLANIMI<br />
Dünyada en çok üretilen sıvı biyoyakıt biyoetanoldür. Üretilen her 6 birim sıvı<br />
biyoyakıttan 5 birimi biyoetanoldür. 52 ülkede destek gören biyoetanol en fazla ABD<br />
ve Brezilya’da üretilmekte ve tüketilmektedir. .2011 yılında dünyada 100 milyar lt’nin<br />
üzerinde biyoetanol, üretilmiştir.<br />
Dünyada üretilen biyoetanolün ülkelere ve yıllara göre dağılımı Şekil 2’de, kullanım<br />
zorunlulukları ve yaygın kullanımlarıyla ilgili bilgiler Tablo 1’de verilmiştir.<br />
60<br />
52,5<br />
50<br />
41,1<br />
40<br />
35,3<br />
30<br />
20<br />
27,8<br />
27,2<br />
21,0<br />
22,6<br />
26,2<br />
10<br />
0<br />
1,82,8<br />
3,6 4,4 3,74,34,45<br />
1,15 1,545 1,85<br />
ABD BREZİLYA AB ÇİN FRANSA<br />
2007 2008 2009 2010 2011<br />
Şekil 2. Ülkeler ve Yıllar Bazında Dünya Biyoetanol Üretimi [6]<br />
AB yakıtta %98 oranında petrole bağımlı olan bir ulaşım sistemine sahiptir. İthal<br />
edilen petrolün önemli bir kısmını oluşturan %80’lik dilim Rusya, Suudi Arabistan,<br />
Libya, İran ve Norveç’ten gelmektedir. Hem politik ve hem de ekonomik açıdan bu<br />
durum Avrupa için istenmeyen bir durumdur. Diğer yandan AB’nde iklim değişikliğine<br />
neden olan sera gazları emisyonlarının %20’den fazla kısmının sorumlusu ulaşım<br />
sektörüdür. AB ülkelerinde biyoyakıtları daha çok kullanmak atmosfere verilen zararı<br />
kontrol altına almanın yanı sıra yakıt kaynaklarının çeşitlendirilmesi olarak da<br />
değerlendirilmektedir.
Tablo 1. Biyoetanol Kullanım Zorunlulukları ve Yaygın Kullanımlar<br />
Ülke<br />
Kullanım<br />
Zorunluluk<br />
AMERİKA<br />
BİRLEŞİK<br />
DEVLETLERİ<br />
E10-E85<br />
AB ÜLKELERİ<br />
<strong>AR</strong>JANTİN E5 ZORUNLU FLORİDA E15ZORUNLU AVUSTURYA E10<br />
AVUSTRALYA E10 HAVAYİ E15 ZORUNLU DANİM<strong>AR</strong>KA E5<br />
BREZİLYA E20-E25 ZRNL IOVA E15 ZORUNLU FİNLANDİYA E5-E10 ZRN<br />
BREZİLYA E85 KANSAS E15 ZORUNLU FRANSA E5-E10<br />
KANADA E5 ZORUNLU LUISIANA E15 ZORUNLU ALMANYA E5-E10<br />
ÇİN E10(9 BÖLGD) MINNESOTA E15 ZORUNLU İRLANDA E4 ZORUNLU<br />
KOLOMBİYA E10 ZORUNLU MISSURI E15 ZORUNLU ROMANYA E4 ZORUNLU<br />
KOST<strong>AR</strong>İKA E7 ZORUNLU MONTANA E15 ZORUNLU İSVEÇ E5 ZORUNLU<br />
HİNDİSTAN E5 ZORUNLU OREGON E15 ZORUNLU İSVEÇ E85-E95<br />
JAMEYKA E10 ZORUNLU WASINGTON E15 ZORUNLU<br />
YENİ ZELANDA E10<br />
PAKİSTAN E10<br />
P<strong>AR</strong>AGUAY E18-E24 ZORNLU<br />
PERU<br />
E8 ZORUNLU<br />
FİLİPİNLER E10 ZORUNLU<br />
Avrupa Birliğine üye ülkelerde biyoyakıtların çevreye zarar vermeden üretilmesi ve<br />
ithal edilmesini sağlayacak olan “Sürdürülebilirlik Kriter Paketi” 10 Haziran 2010<br />
tarihinde Komisyon tarafından kabul edilmiştir.<br />
Sürdürülebilirlik Kriter Paketine göre, fosil yakıtlara nazaran % 35 sera gazı tasarrufu<br />
sağlayan biyoyakıtlar sertifikalandırılmaktadır. Bu değer 2017 yılında % 50, 2018<br />
yılında %60 olarak uygulanacaktır. Bununla birlikte gıda güvenliğinin ve<br />
biyoçeşitliliğin korunması için enerji bitkilerinin yetiştirildiği alanların da kontrol altında<br />
tutulması ve sertifikalandırılması sağlanacaktır. Biyoçeşitliliği yüksek olan alanlarda<br />
yetiştirilen ürünlerden elde edilen biyoyakıtlar, biyoyakıt sınıfında<br />
değerlendirilmemektedir.<br />
Biyoetanol üretiminde son yıllarda söz sahibi olmaya başlayan AB’de üretim şeker<br />
pancarı ve tahıllardan yapılmaktadır.<br />
Dünyadaki bütün otomobillerin sayıca üçte biri Amerika’dadır ve küresel yakıt<br />
üretiminin yaklaşık %25’i Amerika’da tüketilmektedir. Amerika’da petrol ürünlerine<br />
alternatif bulunamazsa, 2030 yılı itibariyle dış kaynaklara olan bağımlılık %30 ve sera<br />
gazı salınımı da %40 oranında artacağı öngörülmektedir. 2007 yılında Başkan Bush<br />
tarafından açıklanan hedef, 10 yıl içinde benzin üretimini %20 oranında azaltmak,<br />
yenilenebilir yakıt iç üretimini 35 Milyar galon/yıl (132 milyar lt/yıl)’a yükseltmek olarak<br />
belirlenmiştir. Dolayısıyla "<strong>Enerji</strong> Arzında Güvenliği Ulusal Güvenliğin Unsuru" olarak<br />
gören ve "25x25" sloganıyla 2025 yılında toplam enerji tüketiminin % 25’ini yenilebilir<br />
enerjilerden karşılamayı hedefleyen ve bu yönde projeler geliştiren ABD, biyoyakıt<br />
konusunda da kendi ulusal sistemini kurmuştur. Bununla birlikte 2000 yılında kurulan<br />
ABD Biyokütle Ar–Ge Yönetimi tarafından 2000-2012 döneminde Sürdürülebilirlik,
Hammadde Üretimi, Hammadde Lojistiği, Dönüşüm Bilimleri ve Teknolojisi, Dağıtım<br />
Altyapısı, Karışım Oluşturma, Çevre, Sağlık ve Güvenlik başlıklarından oluşan<br />
Biyoyakıt Programı uygulanmıştır.<br />
Amerika’da en çok üretilen ve tüketilen biyoyakıt biyoetanoldür. 2011 yılında 29<br />
eyalette faaliyet gösteren 209 tesiste 52,54 milyar lt biyoetanol üretilmiş olmasına<br />
rağmen ülke genelinde üretim kapasitesi 56,3 milyar lt olarak kaydedilmiştir. Nisan<br />
2012 itibarı ile ülkede 2.931 adet E85 yakıt istasyonu bulunmaktadır.<br />
ABD’de 2012 yılı başı itibarı ile galon başına uygulanan destekler kalkmış ve<br />
zorunluluklar başlamıştır. Pek çok eyalette (Florida, Havayi, Iova, Kansas, Luısıana,<br />
Mınnesota, Mıssurı, Montana, Oregon, Wasıngton) benzine %10 biyoetanol katma<br />
zorunluluğu 2012 yılının 2. Yarısından itibaren %15 olarak uygulanmaktadır. Hatta<br />
bazı eyaletlerde bu değerin %20’ye çıkartılması gündemdedir. Bu kararlarda EPA<br />
(ABD Çevre Koruma Ajansı) çok etkin rol oynamaktadır.<br />
ABD’de ileri kuşak biyoyakıtları daha fazla kullanımı konusunda çalışmalar yoğun<br />
olarak sürmektedir. 2020’de selülozik etanol üretim değerinin, etanol üretiminin 1/3’ü<br />
olması hedeflenmektedir.<br />
Bugüne kadar etanol üretiminde mısır kullanan ABD, etanol üretiminde şeker<br />
pancarına yönelmektedir. Çünkü ABD’de mısır üretim alanları şeker pancarıyla<br />
rekabet edebilecek yeterlilikte değildir.<br />
Biyoetanol sektöründeki en büyük aktör ABD olmakla birlikte, Brezilya 1930’lu<br />
yıllardan bu yana şeker kamışından ürettiği biyoetanolü otomobil yakıtı olarak<br />
kullanmaktadır. Brezilya’da üretilen biyoetanolün yaklaşık 1/3’ü ABD, Japonya ve AB<br />
ülkelerine ihraç edilmektedir. Brezilya’da yaklaşık 35 bin E85 yakıt istasyonu<br />
bulunmaktadır. Brezilyadaki araçların yarısından fazlası E85 kullanımına uygun<br />
fleksi araçlardır. Brezilya’da biyoetanolün en az %25 oranında benzinle<br />
harmanlanarak kullanılması zorunludur.<br />
Asya-Pasifik ülkelerinde oldukça yaygın etanol programları uygulanmaktadır.<br />
Hindistan’da etanol üretimi şeker kamışından yapılmaktadır. 2001 yılından beri % 5<br />
etanol kullanılan Hindistan’da 2008 Kasım ayından beri % 10 biyoetanol kullanım<br />
zorunluluğu uygulanmaktadır. Ülkede 2011 yılında 2,4 milyar lt etanol üretilmiştir.<br />
Hükümet 2017 yılında %20 biyoetanol kullanım zorunluluğunun getirileceğini<br />
açıklamıştır.<br />
Etanol fiyatları, benizinin enerji içeriğinden daha düşük seviyede enerji içermesi<br />
nedeniyle benzine göre en az % 30 daha az olmalıdır. Hindistan’da bu konuyu takip<br />
eden bir kurul mevcuttur.<br />
Bölgedeki diğer ülkeler daha az kullanım oranı dahilinde daha yumuşak politikalar<br />
izlemektedirler.<br />
Güney Afrika’da % 2 biyoetanol (250 milyon lt), % 5 biyodizel harmanlama<br />
zorunluluğu bulunmaktadır. Hükümet etanol üretiminde şeker yerine tatlı sorgum
kullanılmasını istemektedir. Ancak tatlı sorgum ve mısırın gıda güvenliğine zarar<br />
vereceği düşünülmektedir. Şekerde böyle bir risk bulunmadığı ülke yetkilileri<br />
tarafından açıklanmaktadır.<br />
3. 2011 YILINDA BİYOETANOL SEKTÖRÜNÜN ABD EKONOMİSİNE<br />
KATKISI<br />
2011 yılında biyoetanol endüstrisinin ABD ekonomisine katkısı aşağıdaki şekilde<br />
sıralanabilir:<br />
1. Etanol tesislerinin işletilmesinden, etanolün taşınmasından ve inşa halindeki<br />
yeni biyoetanol tesislerinden kaynaklanan 42,4 milyar $ katma değer oluşturulmuştur.<br />
2. 90.000’i doğrudan olmak üzere 401.500 kişilik istihdam yaratılmıştır.<br />
3. Hane halkı gelirinde 29,9 milyar $ artış sağlanmıştır.<br />
4. Federal Hükümet için 4,3 milyar $, eyalet ve şehir yönetimleri için 3,9 milyar $<br />
yeni vergi hasılatı sağlanmıştır,<br />
5. ABD’de etanolün üretimi ve kullanımı 2006’da petrol ithalatını 170 milyon varil<br />
azaltmıştır. (Türkiye’nin petrol ithalatı yılda yaklaşık 170 milyon varildir),<br />
6. Ham petrol ithalatının kabaca %13’üne eşdeğer olan etanol kullanımıyla 49,7<br />
milyar dolarlık tasarruf sağlanmıştır<br />
4. ÜLKEMİZDE BİYOETANOL SEKTÖRÜ<br />
Ülkemizde 2000’li yılların başında başlayan biyoetanol akımı, yapılanma ile<br />
günümüze kadar gelse de bugüne kadar kullanım zorunluluğu olmaması nedeniyle<br />
sektörde bir canlılık sağlanamamıştır.<br />
Ülkemizde, biyoetanol sektöründe mevcut durumda 3 üretim tesisi bulunmaktadır.<br />
Bununla birlikte Eskişehir Şeker Fabrikası Alkol Üretim Tesisinde yakıt alkolü<br />
üretimine dönük yatırım yapılmıştır. Yasal düzenlemeleri Tütün ve Alkol Piyasası<br />
Düzenleme Kurumu tarafından yapılmaktadır. Türkiye’de kurulu biyoetanol üretim<br />
kapasitesi 149,5 milyon litredir. Bunun %56’lık kısmı, 84 milyon litre ile bir çiftçi<br />
kuruluşu olan Pankobirlik çatısı altında yer alan Konya Şeker Tic. ve San. A.Ş.’ye<br />
aittir. Hammadde olarak şeker pancarı ve şeker prosesinin artığı olan melas<br />
kullanılmaktadır. Diğer 2 tesis Bursa (Kemalpaşa) ve Adana’da kurulu olup mısır ve<br />
buğdaydan üretim yapılmaktadır. Ülkemizin biyoetanol kurulu kapasitesi benzin<br />
tüketimimizin yaklaşık %7’sini karşılar durumdadır. Ancak pazarda yer alan<br />
biyoetanol benzin tüketimimizin %1’inin çok altındadır.<br />
Bununla birlikte 27.09.2011 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren<br />
EPDK kararına göre piyasaya akaryakıt olarak arz edilen benzin türlerine, 1 Ocak
2013 tarihinden itibaren yüzde 2, 1 Ocak 2014 tarihi itibariyle de en az yüzde 3<br />
oranında yerli tarım ürünlerinden üretilmiş yakıt etanolü (biyoetanol) ilave edilmesi<br />
zorunluluğu getirilmiştir. Ülkemizde biyoetanolde yerli hammadde ile üretilen<br />
biyoetanolün %2’lik kısmı ÖTV’den muaftır.<br />
30.12. 2011 tarihinde, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına bağlı olan Karadeniz<br />
Araştırma Merkezi bünyesinde kurulan <strong>Enerji</strong> Tarımı Araştırma Merkezi hizmete<br />
girmiştir. Merkez, enerji bitkilerinin yanı sıra ileri kuşak biyoyakıt teknolojileri<br />
konusunda da çalışmalar yapacağını bildirilmektedir.<br />
5. BİYOETANOL KULLANIM ZORUNLULUĞUNUN ÜLKEMİZ<br />
EKONOMİSİNDE Y<strong>AR</strong>ATACAĞI ETKİLER<br />
2013 yılı 1 Ocak itbarı ile ülkemizde benzine % 2 oranında biyoetanol<br />
harmanlanması harmanlanması zorunlu olacaktır. Bu düzenlemeye göre Türkiyede<br />
tüketilecek benzine harmanlanacak biyoetanol miktarı yaklaşık 54 milyon lt olacaktır.<br />
Ülkemizde kurulu biyoetanol kapasite portföyü dikkate alındığında; 54 milyon lt<br />
biyoetanolün<br />
‣ 34 milyon lt’si şeker pancarından<br />
‣ 10 milyon lt’si mısırdan<br />
‣ 10 milyon lt’si buğdaydan<br />
elde edileceği düşünülebilir. Bu varsayımla 54 milyon lt biyoetanol kullanımının<br />
ülkemiz ekonomisine katkısı aşağıdaki şekilde hesaplanmıştır [8].<br />
• 13.355 ha alanda yapılacak enerji tarımı ile, 2.850’si tarımda, 35’i sanayide,<br />
olmak üzere 2.885 kişiye doğrudan, 350 kişiye dolaylı olmak üzere toplam<br />
3.235 kişiye istihdam sağlanacaktır.<br />
• Yaratılan istihdamın ülke ekonomisine katkısı 387,4 Milyon $ (697.310.535<br />
TL)’dır.<br />
• 42,8 Milyon $ (77.040.000 TL)’lık hammadde talebi yaratılacaktır.<br />
• 54 milyon lt biyoetanolün benzinle harmanlanması ile, 330 bin m 3 (2,1 milyon<br />
varil) ham petrol ikamesi sağlanacak, böylece 203,4 milyon $’lık ham petrol<br />
ithalatı yapılmayacaktır.<br />
• Elde edilen biyoetanolün taşınması ile 1,4 milyon $ (2.500.000 TL)’lık katma<br />
değer yaratılacaktır.<br />
• 54 Milyon lt biyoetanol üretiminin yanı sıra, ekonomik değeri 30,7 Milyon $<br />
(55.227.452 TL) olan 106.080 ton yüksek proteinli yem elde edilecektir.
• Sadece yem piyasasından 2 milyon 456 bin $ (4.418.196 TL) yeni vergi imkanı<br />
doğacaktır. Ayrıca yemin nakliyesinden 2,06 Milyon $ (3.712.800 TL) katma<br />
değer sağlanacaktır.<br />
• Biyoetanol tesislerinin artığı olarak elde edilen 106.080 ton yem olmasaydı, bu<br />
miktardaki yemin üretilmesi için 10.000 ha alana ihtiyaç duyulacaktır.<br />
• Hizmet sektöründe 2,8 milyon $ (5.000.000 TL)’lık iş hacmi yaratılacaktır.<br />
• 119.500 ton CO 2 tasarrufu sağlanacaktır.<br />
Ayrıca bugünün teknolojisi ile üretilen biyoyakıtların ülkemizde kullanım yolunun<br />
açılması, gıda dışı hammaddelerin kullanıldığı ileri kuşak biyoyakıt teknolojilerinin<br />
gelişimine de katkı sağlayacaktır.<br />
6. SONUÇ<br />
Ülkemizde sadece şeker pancarına dayalı biyoetanol üretim potansiyeli 2–2,5 milyon<br />
ton civarındadır. Bu değer 2011 yılı benzin tüketimimizin tümünü karşılamaktadır.<br />
Biyoetanol sektörü başta tarım olmak üzere enerjiden çevreye, ulaştırmadan<br />
ekonomiye kadar pek çok sektörün kesişen konusudur. Yerli tarım ürünlerinden<br />
biyoetanolün ülke ekonomisine inanılmaz katkıları (pek çok sektörde istihdam ve iş<br />
hacminde genişleme, yeni vergi imkanları, vb) bulunmaktadır.<br />
Türkiye sahibi olduğu zengin biyokütle kaynaklarını, sadece biyoetanol sektöründe<br />
değil diğer biyoyakıt sektörlerinde de (biyodizel, biyoga, vb) “enerji arz güvenliğinin<br />
sigortası, kırsal kesimin refahı” vizyonu ile değerlendirmelidir.<br />
KAYNAKL<strong>AR</strong><br />
1- Berg, C., “World Fuel Ethanol Analysis and Outlook”, F.O. Licht , 2010<br />
2- Farrell, A. E., “Ethanol Can Contribute to Energy and Environmental Goals”,<br />
Science, vol: 311, Jan., 506-508, 2006.<br />
3- <strong>AR</strong>, F.F., “Biyoyakıtlar Tehdit mi-Fırsat mı?”, Mühendis ve Makine Dergisi,<br />
Sayı: 581, Haziran 2008.<br />
4- Grassi, G.,Bioethanol-Industrial World Perspectives, Renewable Energy<br />
World, May-Jun 2000.<br />
5- <strong>AR</strong>, F.F. “İkinci Kuşak Biyoyakıtlar ve Biyorafineriler, ”, Biyoyakıtlar ve<br />
Biyoyakıt Teknolojileri Semp. Kitabı, s. 195-202, KMO, Aralık, 2007.<br />
6- “<strong>Enerji</strong> Raporu 2012” Dünya <strong>Enerji</strong> <strong>Konseyi</strong> Türk <strong>Milli</strong> <strong>Komitesi</strong>, baskıda, 2012.<br />
7- “Building Bridges to a More Sustainable Future”, ABD Renewable Fuel<br />
Association (RFA), 2012.<br />
8- <strong>AR</strong>, F.F. Özgün Çalışma, 2012.