Seferihisar/İzmir - Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi
Seferihisar/İzmir - Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi
Seferihisar/İzmir - Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Dünya <strong>Enerji</strong> <strong>Konseyi</strong> Türk <strong>Milli</strong> <strong>Komitesi</strong><br />
TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ<br />
CUMALI [SEFERIHISAR/İZMIR] JEOTERMAL ALANINDA YAPILAN<br />
SP, MANYETİK VE ELEKTROMANYETİK ÇALIŞMALAR<br />
Petek SINDIRGI 1 , Emre TİMUR 1<br />
1 Dokuz Eylül Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü 35160 Buca İZMİR<br />
ÖZET<br />
Jeotermal enerji günümüzde enerji üretimi amacıyla kullanılan en temiz<br />
kaynaklardan biridir. Sondajlarla rezervuardan yüzeye çıkarılan sıcak su ve buhar<br />
jeotermal enerjinin üretiminde kullanılmaktadır. Elde edilen termal enerji;<br />
doğrudan konut ısıtmasında, tarımsal ve endüstriyel amaçlı olarak kullanımının<br />
yanında daha yüksek sıcaklıktaki sistemlerden elde edilen enerji, elektrik<br />
üretiminde kullanılabilmektedir.<br />
İzmir’in <strong>Seferihisar</strong> ilçesine bağlı Cumalı kaplıcaları bölgesinde yapılan çalışmada,<br />
SP, Manyetik ve VLF-EM yöntemleri uygulanmıştır. Alışılagelmiş SP<br />
değerlendirmelerinin yanısıra yöntemin sıcaklıkla olan ilişkisi kullanılarak<br />
kaynağın doğasına uygun modellemeler yapılmıştır. Toplam manyetik alan<br />
ölçümleri ile üç farklı frekansta yapılan VLF-EM ölçümlerinin çeşitli veri işlem<br />
teknikleriyle değerlendirilmesi sonucunda kırık hattı üzerinde belirgin izler elde<br />
edilmiş ve yapı modellenmiştir.<br />
Aynı alanda uygulanan bu üç yöntem yüzeyaltı yapısının ortaya konmasında<br />
uyumlu sonuçlar vermiştir. Yapılan çalışmalar ışığında, bölgedeki ana rezervuar<br />
yapısının büyük bir olasılıkla Kretase filiş olduğu belirlenmiş, kırık yapısının yeri<br />
ve derinliği saptanmıştır.<br />
1. GİRİŞ<br />
Uzun zamandır kullanılan petrol, kömür gibi fosil enerji kaynaklarının tükenebilirlik<br />
ve çevre kirliliğine yol açması gibi sorunları nedeniyle yeni enerji kaynaklarının<br />
aranması gerekmiştir. Bu tür olumsuzlukları içermeyen enerjilerden biri olan<br />
jeotermal enerjinin denetimli kullanılması durumunda ise; kendini yenileyebilme<br />
özelliği ve oldukça az çevre kirliliği yaratması, ekonomik olması ve akışkan<br />
sıcaklığına göre çok çeşitli kullanım alanlarına sahip olması gibi avantajları vardır.<br />
167
Dünyada jeotermal zenginliği ile yedinci sırada yer alan Türkiye, jeotermal<br />
potansiyeli ile toplam elektrik enerjisi ihtiyacının % 5’ine kadar, ısıtmada ısı<br />
enerjisi ihtiyacının %30’una kadar karşılayabilecek potansiyele sahiptir. Bu<br />
potansiyel, Anadolu plakasının aktif bir jeolojik yapıya sahip olmasından<br />
kaynaklanmaktadır. İnceleme alanı olarak seçilen İzmir-<strong>Seferihisar</strong>-Cumalı<br />
kaplıcaları bölgesi de Batı Anadolu’nun önemli jeotermal alanlarından biridir. MTA<br />
tarafından 1970 yılından bu yana ayrıntılı Jeoloji, jeokimya ve sondaj çalışmaları<br />
yapılmış ve önemli sonuçlar elde edilmiştir. Ancak alanda uygulanan jeofizik<br />
araştırmaların ve yöntem sıklığının azlığı, ortama ait jeotermal modelin<br />
yorumlanmasında bazı güçlüklere neden olmaktadır. Bu güçlükleri bir ölçüde olsa<br />
aşabilmek amacıyla, alanın Cumalı kaplıcası çevresinde doğal gerilim (SP),<br />
manyetik ve VLF araştırmaları yapılmıştır [Şekil 1].<br />
Şekil 1. Çalışma alanı ve uygulanan jeofizik yöntemlere ait profiller<br />
2. BÖLGEDE DAHA ÖNCE YAPILAN JEOFİZİK ÇALIŞMALAR<br />
Jeotermal sistemlerin çözümlenmesi için çok gerekli olan jeolojik ve jeofizik<br />
çalışmalar geçmiş yıllarda İzmir - <strong>Seferihisar</strong> - Cumalı kaplıcaları bölgesine de<br />
uygulanmıştır. Ekingen [1970], 1000 km 2 lik bir alanda gravite çalışmaları yaparak<br />
bölgenin tektonik hatlarını çıkarmaya çalışmıştır. Ekingen’e göre rezidüel Bouguer<br />
belirtilerindeki negatif değerlerin Cumalı ve Tuzla kaplıcaları çevresinde pozitif<br />
değerlerin ise Karakoç kaplıcası yakınında görülmesi, yükselim ve çöküntü<br />
yapılarının bir kanıtıdır. Bölgede yapılmış önemli çalışmalardan biri olan Eşder &<br />
Şimşek [1975]’in çalışmasında, alanın jeolojik yapısı, ısıl özellikleri ile<br />
ilişkilendirilmeye çalışılmıştır. Yine Eşder [1990] bölgenin dolaşım mekanizmasını<br />
açıklamıştır. Özgüler &Ünay [1977], yaptıkları özdirenç çalışmasında, özdirenç<br />
değerlerinin GD-KB yönünde düştüğünü ve bunun bölgedeki ana tektonik yapıları<br />
yansıtabileceğini belirtmişlerdir. Çakır [1984], bölgeye uyguladığı özdirenç ve<br />
gravite yöntemleri ile, Karakoç yükselimi ve volkanik domlar çevresinde özdirencin<br />
168
çok düştüğünü ve çöküntü derinliğinin 1.6 km. civarında olduğunu bulmuştur.<br />
Drahor et al. [1999], bölgede SP ve gravite ölçümleri yapmıştır. SP çalışmaları<br />
sonucunda, uçlaşma odak derinliklerini; gravite çalışmaları ile de yükselimçöküntü<br />
yapısındaki bölgenin genel yapısal uzanım yönünün KD-GB olduğunu ve<br />
taban derinliğinin ise 1.5-1.7 km olduğunu saptamışlardır.<br />
3. SEFERİHİSAR JEOTERMAL ALANININ JEOLOJİSİ VE TEKTONİĞİ<br />
<strong>Seferihisar</strong> jeotermal alanı, İzmir ilinin yaklaşık 40 km. güneybatısında<br />
yeralmaktadır. <strong>Seferihisar</strong> jeotermal alanının temelini, Menderes masifine ait<br />
Paleozoik yaşlı metamorfikler oluşturur. Bu birim mikaşist, kalkşist ve mermerden<br />
oluşmuştur [Eşder&Şimşek, 1975]. Üst kesimlerinde mermerlerin kalınlığı 150<br />
metreyi bulmaktadır.<br />
Bu birim üzerinde ise, pelitik şist, kumtaşı ve altere kireçtaşından oluşan Kretase<br />
yaşlı İzmir flişi uzanır. Bu birimin alt seviyelerindeki Ultrabazik kayaçlar, üst<br />
seviyelere doğru itilerek, KD-GB doğrultusunda yüzeylenirler [Eşder & Şimşek,<br />
1977]. Birimin üst seviyeleri ise fliş, Permiyenden Kretaseye doğru yaşlardaki<br />
kireçtaşları ve serpantinitler içerir.<br />
İzmir flişi, Bölgenin kuzeybatı ve güneydoğusunda yer alırken, bölgenin ota<br />
kesimlerinde, geniş bir bölümü Miyosen yaşlı tortullarla örtülü olan ve KD - GB<br />
uzanımlı Çubukludağ çöküntüsü bulunmaktadır. Bu çöküntüyü örten tortullar<br />
Yeniköy Formasyonu olarak bilinir. Bu tortullar İzmir flişi ile açısal uyumsuzluk<br />
gösterir [Eşder & Şimşek 1977].<br />
Yeniköy formasyonu üzerinde Pliyosen-Pleyistosen yaşlı Cumaovası volkanikleri<br />
yer alır. Bu birimin alt seviyeleri, tüf, tüfit, aglomera ve perlitlerden oluşur. Riyolit<br />
ve riyodasitlerden oluşan üst seviyeler ise yüzeyde mostra veren Yeniköy<br />
formasyonunu kesmektedir.<br />
<strong>Seferihisar</strong> jeotermal sistemi, Tersiyer ve Kuvaterner volkanizmanın yer aldığı bir<br />
bölgede oluşmuştur. Genelde riyolit ve riyodasitler atmosfere gaz kaçışını<br />
engeller ve derindeki ısı birikimine katkıda bulunur. Ayrıca derindeki asit<br />
volkanikler ısıyı biriktirerek jeotermal gradyentin artmasına neden olurlar. Bu<br />
nedenle riyolit ve riyodasit lav domlarının bulunduğu bölgelerin jeotermal özellik<br />
taşıma olasılığı yüksektir. <strong>Seferihisar</strong> jeotermal sistemindeki riyolit ve riyodasit lav<br />
domlarının dizilimi de volkanizma yayılımına ve tektonizmaya uygun olarak GB-<br />
KD uzanımlıdır [Şekil 2].<br />
<strong>Seferihisar</strong> jeotermal alanının güneydoğusunu, bölgenin en yüksek kesimi olan<br />
Dereboğazı yükselimi sınırlar. İkinci geniş ve önemli yükselim ise KD-GB<br />
doğrultulu <strong>Seferihisar</strong> yükselimidir. Çubukludağ çöküntüsünü ve <strong>Seferihisar</strong><br />
yükselimini sınırlandıran önemli tektonik hatlar bulunmaktadır. <strong>Seferihisar</strong><br />
yükseliminin güneydoğu uzanımı tektonik yoğunluğun merkezidir. Çubukludağ<br />
çöküntüsünün bu kısmında, Yeniköy formasyonunu kesen, Doğanbey Ilıcası<br />
169
yükselimi ve Karakoç yükselimi bulunmaktadır. Bunlar çöküntüyü daha küçük<br />
çöküntülere bölmektedir. <strong>Seferihisar</strong> yükselimi ile Dereboğazı yükselimi<br />
arasındaki Çubukludağ çöküntüsünü KB-GD uzanımlı faylar sınırlandırır.<br />
Çalışma alanı olarak seçilen Cumalı kaplıcaları bölgesi, güneybatıda Çubukludağ<br />
çöküntüsünün sonunda yer alır. Bölge, <strong>Seferihisar</strong> ve Karakoç yükselimleri<br />
arasında bulunmakta ve Cumalı ters fayına paralel olarak uzanmaktadır.<br />
Kuzeybatıda, yeniköy formasyonu altındaki İzmir flişi kireçtaşı rezervlerinin<br />
yapısal istifine uygun olarak, Cumalı ters fayına doğru dalmaktadır. Bununla<br />
birlikte doğuda, şeyller arasında azalarak incelmektedir. Bölge, temel tektonik<br />
trende uygun olarak KD-GB doğrultusunda uzanmaktadır [Şekil 2].<br />
Şekil. 2. <strong>Seferihisar</strong> jeotermal alanı jeoloji ve tektonik haritaları [Eşder ve<br />
Şimşek, 1975’ten iyileştirilerek alınmıştır].<br />
4. ARAZİ UYGULAMALARI<br />
4.1 SP UYGULAMALARI<br />
Jeotermal alanlarda ölçülen doğal gerilimin kökeni ısılelektrik, elektrokinetik ve<br />
elektrokimyasal mekanizmalar ile açıklanmaktadır [Onsager, 1931, Nourbehecht,<br />
1963; Corwin ve Hoover, 1979; Sill, 1982]. Çeşitli bileşimlere sahip sıcak sular ve<br />
buhar içeren rezervuar ve bununla ilişkili taşıyıcı kırık ve kırık sistemleri doğal<br />
gerilim yöntemi yardımıyla belirlenebilmektedir.<br />
1970’li yılların başından beri dünyanın birçok jeotermal alanında, sistemi<br />
tanımlamaya katkıda bulunmak üzere bu yöntem uygulanmış ve olumlu sonuçlar<br />
alınmıştır [Corwin ve Hoover, 1979; Sill, 1983].Bu araştırmada, yukarıda değinilen<br />
170
mekanizmalar yardımıyla, sıcaklık uçlaşması problemleri; iletim (kondüksiyon) ve<br />
dolaşım (konveksiyon) kavramlarıyla bağlantılı biçimde çözülmüştür. Bu inceleme<br />
sonucunda SP anomalileri üzerinde en etkili parametrelerin ısılelektrik potansiyel<br />
katsayısı olduğu belirlenmiştir.<br />
Bilinen klasik doğal gerilim modellemelerinden farklı olarak, jeolojik ortama uygun<br />
olarak geliştirilen iki modelde çeşitli sayı ve güçlerde sıcaklık kaynakları<br />
oluşturulmuş; ayrıca, ortamların ısıl iletkenlikleri ve ısıl elektrik potansiyel<br />
katsayıları belirlenmiştir [Sındırgı, 2005] [Şekil 3].<br />
Ayrıca doğal gerilim verileri, alışılagelen aşırı tanımlı en küçük kareler ters çözüm<br />
tekniği ile de değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonucu saptanan parametreler<br />
Tablo 1.’de<br />
20<br />
15<br />
Gerilim (mV)<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
-10 0 100 200 300 400 500<br />
-20<br />
Mesafe (m)<br />
Doğal Gerilim (mV)<br />
10<br />
5<br />
0<br />
-5 0 100 200 300 400 500<br />
-10<br />
-15<br />
-20<br />
-25<br />
Uzaklık (m)<br />
3. profil gerilim değerleri 3. profil için hesaplanan<br />
Arazi verisi<br />
Model<br />
Şekil 3. 3 ve 4 nolu profiller için oluşturulan modeller, bu modellerin yarattığı<br />
belirtiler ve ölçülen SP anomalisi<br />
Tablo 1. SP profillerine ait polarlanma açıları ve derinlikler.<br />
Profil Polarlanma<br />
No Açısı<br />
Derinlik(m)<br />
3 278 121<br />
4 271 124<br />
171
4.2. MANYETİK VE VLF UYGULAMALARI<br />
<strong>Seferihisar</strong>-Cumalı jeotermal alanında Doğal Gerilim yöntemini ile birlikte 2 profil<br />
üzerinde manyetik ve VLF-EM yöntemleriyle ölçümler alınarak değerlendirilmiştir.<br />
Alanda yapılan SP ölçümleri sonucunda elde edilen anomali grafikleri ile aynı<br />
konumlarda büyük değişimler gözlenmiştir. Manyetik veriler farklı modeller için<br />
yuvarlatılıp 1-Boyutlu ters çözüm yöntemleri [Raju, 2003] kullanılarak<br />
değerlendirilmiş; VLF verileri de 1-Boyutlu filtrelenerek [Fraser, 1969] çizdirilip<br />
yorumlanmıştır.<br />
Jeofizik arama yöntemlerinden belkide en eskisi olan manyetik metod, jeotermal<br />
alanlarda son yıllarda sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır [Serpa, L. F., Kenneth, L.<br />
C., 1984; Smith et. al., 2002; Smith and Pratt, 2003]. Yer içindeki ferromanyetik<br />
mineral içeren kayaçların oluşturduğu manyetik alan, yer manyetik alanı üzerinde<br />
farklılıklara neden olmaktadır. Yüzeyden veya havadan yapılan ölçümlerle<br />
belirlenen farklıklıklar özellikle manyetik küri izotermi ile kabuğun içindeki sıcak<br />
girişim çalışmalarında ve jeotermal alanlarda bulunan kırık hatlarının<br />
modellenmesinde büyük önem taşımaktadır. Bu alanlar özellikle basen kökenli<br />
olası gaz üretim sahaları olarakta değerlendirilebilmektedir [Nabighian et. al.,<br />
2005].<br />
nT<br />
60<br />
40<br />
20<br />
0<br />
-20<br />
-40<br />
-60<br />
-80<br />
m<br />
0 20 40 60 80 100 120 140<br />
-100<br />
-120<br />
-140<br />
Ölçülen Veri<br />
Hesaplanan Veri (Fay Modeli)<br />
Hesaplanan Veri (Dayk Modeli)<br />
Hesaplanan Veri (Katman Modeli)<br />
Modeller<br />
Yapı<br />
Derinliği<br />
[m]<br />
Süseptibilit<br />
e [EMU]<br />
Dip [d]<br />
Orijinden<br />
Uzaklık<br />
[m]<br />
FAY 15.69 -0.002 196.47 39.52 Taban Derinliği= 39.52 m<br />
DAYK 19.57 -0.006 197.86 46.38 Genişlik= 10.88 m<br />
KATMAN 19.82 0.018 196.11 46.04 Kalınlık= 1.98 m<br />
Şekil 4. 1nolu profil için ölçülen-hesaplanan manyetik veri grafikleri ve ilgili<br />
parametre değerler<br />
172
nT<br />
60<br />
40<br />
20<br />
0<br />
-20<br />
-40<br />
m<br />
0 20 40 60 80 100 120 140<br />
-60<br />
-80<br />
-100<br />
Ölçülen Veri<br />
Hesaplanan Veri (Fay Modeli)<br />
Hesaplanan Veri (Dayk Modeli)<br />
Hesaplanan Veri (Katman Modeli)<br />
Modeller<br />
Yapı<br />
Derinli<br />
ği [m]<br />
Süseptibilit<br />
e [EMU]<br />
Dip [d]<br />
Orijinden<br />
Uzaklık<br />
[m]<br />
FAY 8.07 -0.003 246.32 54.6 Taban Derinliği= 28.66 m<br />
DAYK 12.93 -0.091 244.53 53.41 Genişlik= 1.12 m<br />
KATMAN 13.21 0.014 246.78 54.69 Kalınlık= 1.52 m<br />
Şekil 5. 2 nolu profil için ölçülen-hesaplanan manyetik veri grafikleri ve ilgili<br />
parametre değerleri<br />
VLF elektromanyetik yöntemi yüzeye yakın kırık hatlarının belirlenmesinde, su<br />
kaynaklarının araştırılmasında, gömülü yapıların iletkenlik değişiminin<br />
incelenmesinde ve arkeolojik araştırmalarda sıklıkla uygulanmaktadır [Fraser,<br />
1969; McNeill, J.D. and Labson, V. 1991; Blakely et. al., 2000a; Timur, 2003].<br />
Dünyanın çeşitli bölgelerindeki radyo vericilerini kaynak olarak kabul eden<br />
yöntem, yapıların elektriksel iletkenliğinden etkilenmektedir. Yerin sığ derinlikleri<br />
(0-30 m) hakkında bilgi elde etmek için hızlı ve güvenilir bir yöntemdir.<br />
%<br />
100<br />
150<br />
o<br />
50<br />
100<br />
0<br />
m<br />
0 100 200 300 400 500 600 700 800<br />
-50<br />
-100<br />
50<br />
0<br />
m<br />
0 100 200 300 400 500 600 700 800<br />
-50<br />
In-phase<br />
Tilt Data<br />
-150<br />
Quadrature<br />
-100<br />
Fraser Data<br />
Şekil 6. 1 nolu profilin gerçel-sanal bileşen grafikleri ile ham ve filtrelenmiş tilt açısı grafikleri.<br />
%<br />
80<br />
60<br />
40<br />
20<br />
0<br />
m<br />
0 100 200 300 400 500 600 700<br />
-20<br />
-40<br />
o<br />
100<br />
80<br />
60<br />
40<br />
20<br />
0<br />
m<br />
0 100 200 300 400 500 600 700<br />
-20<br />
-60<br />
-40<br />
In-phase<br />
Tilt Data<br />
-80<br />
-60<br />
Quadrature<br />
Fraser Data<br />
Şekil 7. 2 nolu profilin gerçel-sanal bileşen grafikleri ile ham ve filtrelenmiş tilt açısı grafikleri.<br />
173
5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER<br />
Jeotermal sistemlerin belirlenmesinde, çeşitli yerbilimsel uygulamaların bir arada<br />
yapılması ve sonuçlarının birleştirilerek yorumlamaya gidilmesi çok önemlidir. Bu<br />
çalışmada İzmir-<strong>Seferihisar</strong> jeotermal alanının Cumalı Kaplıcaları bölgesinde<br />
yapılan jeofizik (SP, Manyetik ve VLF) çalışmalar daha önceden yapılmış jeolojik<br />
çalışmaların sonuçları ile birleştirilerek sunulmuştur.<br />
SP çalışmaları sonucunda ortam jeolojisine uygun olarak geliştirilen modelde her<br />
profile ait çeşitli sayı ve güçlerde sıcaklık kaynakları oluşturulmuş; ayrıca,<br />
ortamların ısıl iletkenlikleri ve ısıl elektrik potansiyel katsayıları belirlenmiştir.<br />
70 metre derinliğe sahip, neojen birimlerin,<br />
özdirencinin 40 Ωm,<br />
ısıl elektrik potansiyel katsayısının 0.1 mV/ o C,<br />
ısıl iletkenliğinin 0.7 W/ m o C,<br />
900 metre derinliğe kadar yayılan kretase flişin,<br />
özdirenci 150 Ωm,<br />
ısıl elektrik potansiyel katsayısı 2 mV/ o C,<br />
ısıl iletkenliği 12 W/ m o C<br />
ve tabandaki metamorfik temelin<br />
özdirencinin 75 Ωm,<br />
ısıl elektrik potansiyel katsayısının 2 mV/ o C,<br />
ısıl iletkenliğinin 5 W/ m o C<br />
olabileceği saptanmıştır. Sıcaklık kaynaklarının büyük bir çoğunluğunun kretase<br />
fliş birimi içinde yer alması ve bu birimin ısıl iletkenliğinin diğer birimlere göre<br />
oldukça yüksek olması, bu birimin akifer rolü oynadığını göstermektedir. Daha<br />
önce yapılmış jeolojik çalışmalar da [Eşder, 2003] bu sonucu desteklemektedir.<br />
İleride akifere yönelik yapılacak çalışmalarda kretase flişe önem verilmesi önerilir.<br />
Manyetik arama yöntemi ile alınan verilerin ters çözüm yöntemleriyle<br />
değerlendirilmesi sonucunda, 10-20 m arasında gözlenen yapı derinliği<br />
rezervuara ait yüzey çıkışları olarak değerlendirilmiştir. 2 profile ait model<br />
parametreleri incelendiğinde yapı derinliğinin kuzeye doğru derinleştiği<br />
belirlenmiştir [Şekil 4,5]. Bu sonuç bölge jeolojisi ile uyumlu olup yapılacak<br />
çalışmaların sayısının arttırılarak desteklenmesi durumunda, alanın jeotermal<br />
potansiyelinin ve havzanın modelinin oluşturulması için büyük yarar sağlanacağı<br />
düşünülmektedir.<br />
VLF-EM yöntemi ile elde edilen veriler sonucunda mayetik ve SP yöntemi ile aynı<br />
konumlarda iletkenliğin hızlı bir değişim gösterdiği gözlenmiştir. Özellikle tilt açısı<br />
verilerinin filltrelenmesi ile elde edilen grafikte olası fayın yeri çok net<br />
gözlenebilmektedir. Özellikle 1 nolu profilin 300. ve 450. metrelerinde gözlenen<br />
174
değişimler, alanda bulunması olası 2 farklı kırık sisteminin varlığını göstermektedir<br />
[Şekil 6]. Benzer değişim aynı doğrultuda 2 nolu profilde de gözlenmiştir [Şekil 7].<br />
<strong>Seferihisar</strong> jeotermal alanı, Cumalı’nın yanısıra Tuzla, Karakoç ve Doğanbey gibi<br />
ılıcaları da kapsamaktadır. Yapılan çalışmalar, alanın tamamını kapsayan ve<br />
rezervuarların belirlenmesine yönelik, çeşitli jeofizik yöntemleri içeren, daha geniş<br />
çaplı çalışmaların yapılmasının gerekliliğini ortaya koymuştur.<br />
6. KAYNAKLAR<br />
Blakely, R. J., V. E. Langenheim, D. A. Ponce, and G. L. Dixon, [2000a].<br />
Aeromagnetic survey of the Amargosa Desert, Nevada and California; a tool for<br />
understanding near-surface geology and hydrology: U. S. Geological Survey<br />
Open File Report 00-0188, http://pubs.usgs.gov/open-file/of00-188/.<br />
Corwin, R.F.,& Hoover, D.B.[1979]. The self-potential method in geothermal<br />
exploration. Geophysics, 44, 226-245.<br />
Çakır, E. [1984]. İzmir <strong>Seferihisar</strong> alanında gravite ve özdirenç çalışmaları, D.E.Ü.<br />
Mühendislik Fakültesi, Bitirme Tezi.<br />
Drahor, M.G., Sarı, C.,& Şalk, M.[1999]. <strong>Seferihisar</strong> jeotermal alanında doğal<br />
gerilim ve gravite çalışmaları, D.E.Ü. Mühendislik Fakültesi, Fen ve Mühendislik<br />
Dergisi,1, 3, 97-112.<br />
Eşder ,T.,& Şimşek, Ş. [1975]. Geology of İzmir-<strong>Seferihisar</strong> geothermal area,<br />
Western Anatolia of Turkey; Determination of reservoir by means of gradient<br />
drilling. 2. U.N. symposium on the development and use of geothermal recources,<br />
San Francisco, 349-361.<br />
Eşder,T.,& Şimşek, Ş. [1977]. The relationship between the temperature gradient<br />
distribution and geological structure in the İzmir – <strong>Seferihisar</strong> geothermal area,<br />
Turkey. CENTO Scientific programme symposium on geothermal energy, 93-112.<br />
Eşder, T. [1990]. The crust structure convection mechanism of geothermal fluids<br />
in <strong>Seferihisar</strong> Geothermal area. Int: Earth Sci. Con. On Aegean regions, İzmir,<br />
Turkey, 1,135-147.<br />
Eşder, T. [2003].Cumalı-Tuzla [<strong>Seferihisar</strong>-İzmir] sektöründe jeotermal enerji<br />
potansiyeli ve elektrik dışı uygulamalar üzerine çalışmalar.DEÜ Jenarum Yaz<br />
Okulu,s.34-47.<br />
Ekingen, A., [1970]. Gravity survey of the İzmir-Urla district, Maden Tetkik ve<br />
Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.<br />
Fraser, D. C. [1969] Countouring of VLF-EM Data. Geophysics, 34, 958-967<br />
175
McNeill, J.D.,& Labson, V. [1991]. Geolocical mapping using VLF Radio Fields. In<br />
Ward S.H., Electromagnetic methods in applied geophysics- Investigations in<br />
Geophysics, Vol. 3. Soc. of Expl. Geophysics., pp. 522-559.<br />
Nourbehecht, B. [1963]. Irreversible thermodynamics effects in inhomogenous<br />
media and their application in certain geoelectric problems. Ph. D. thesis, M.I.T.<br />
Nabighian M. N., Grauch V. J. S., Hansen R. O., LaFehr T. R., Li Y., Peirce J. W.,<br />
Phillips J. D., and Ruder M. E., [2005]. The historical development of the<br />
magnetic method in exploration. Geophysics, Vol:70, No:6, pp.33-61.<br />
Onsager, L. [1931]. Reciprocal relations in irreversible processes.1. Physical<br />
review, 37, 405-426.<br />
Özgüler, M.E.,&Ünay, T. [1977]. Resistivity field work for exploration of<br />
geothermal energy in <strong>Seferihisar</strong>, İzmir, Turkey, CENTO Scientific programme<br />
symposium on geothermal energy, 115-129.<br />
Raju, V. C. [2003]. LIMAT: a computer program for least-squares inversion of<br />
magnetic anomalies over long tabular bodies. Computer&Geoscience, 29, pp.91-<br />
98<br />
Sill, W.R. [1982]. Self Potential Effects Due to Hydrothermal Convection Velocity<br />
Crosscoupling, DOE/ID/12079-68.<br />
Serpa, L. F., Kenneth, L. C., [1984]. Simultaneous inversion modelling of gravity<br />
and aeromagnetic data applied to a geothermal study in Utah, Geophysics Vol:49<br />
No:8 p.1327-1337.<br />
Sındırgı, P.,[2005]. Sıcak Alanlada Jeofizik Modellemeler ve Uygulamaları,<br />
Doktora Tezi, DEÜ –Fen Bil. Enst.,İZMİR.<br />
Smith, R. P., V. J. S. Grauch, and D. D. Blackwell, [2002]. Preliminary results of a<br />
high-resolution aeromagnetic survey to identify buried faults at Dixie Valley,<br />
Nevada: Geothermal Resources Council Transactions, 26, 543–546.<br />
Smith, D. V., and D. Pratt, [2003]. Advanced processing and interpretation of the<br />
high resolution aeromagnetic survey data over the Central Edwards Aquifer,<br />
Texas: Proceedings from the Symposium on the Application of Geophysics to<br />
Engineering and Environmental Problems, Environmental and Engineering<br />
Society.<br />
Timur, E. [2003]. VLF Yönteminin Arkeolojik Alanlarda Uygulanması. DEÜ Fen<br />
Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. İzmir.<br />
176