theorie

80
85
90
95
100
105
110
115
120
125
130
‘Later, zeg ik.’
‘Gaat het over Duitsland?’
‘Laat ik je dat land nooit meer horen noemen.’
In de achterkamer hoorde ik mijn moeder opstaan.
Ze kwam naar me toe en greep me nogal hardhandig bij
een arm. Ze snauwde: ‘Val je vader niet lastig. Kom op, ga
je aankleden. Dan kun je zo mee naar Den Haag. Kam je
haar netjes. Doe er anders wat vet in.’
Hij fietste binnendoor naar Den Haag. Het was nog
vroeg. De zon scheen. In een rugzak had hij twee kleine
klapstoeltjes bij zich, twee pakjes boterhammen en een
aluminium veldfles die vroeger bedekt moest zijn geweest
met een soort vilt in legerkleur. De fles was nog voorzien
van een paar stukjes vilt en zat vol deuken. Ik vroeg een
keer waar die fles vandaan kwam. Hij antwoordde na lang
nadenken: ‘Die heb ik nog bij de luchtmacht gebruikt.
Als ze zou kunnen praten … ’
‘Wat dan? Wat dan?’
En opnieuw was hij in dat raadsel vervallen dat hij in
mijn aanwezigheid nimmer heeft opgelost. Dat hij niet
fout was geweest in de oorlog – dat hij geen NSB-lid was
geweest of zo iets – wist ik omdat op de lagere school
vaak werd gepraat door de hoofdmeester over de heldenrol
van mijn vader.
De hoofdmeester vertelde over de oorlog, het was een
wintermiddag, en keek mij opeens plechtig aan en wierp
zijn blik daarna de klas in.
‘Boudewijns vader, jongens, is een echte held geweest.
Hebben jullie zijn gezicht wel eens bekeken? Daarop zitten
allemaal littekens. Die zijn veroorzaakt door kogels.
Boudewijns vader heeft ons vaderland verdedigd tegen
het land waar hij vandaan kwam. Dat is heel dapper.
Vooral omdat Boudewijns vader toen nog niet katholiek
was. Dat is hij nu wel, hè Boudewijn? Ik vertel het de
jongens omdat die het misschien niet begrijpen. Jou hoef
ik niets te vertellen. Je vader zal er thuis aan tafel
genoeg over praten, niet waar?’
Ik durfde niet te zeggen: ‘Nee meneer, hij vertelt nooit
iets. Hij doet eigenlijk alleen maar gek.’ Ik keek de hoofdmeester
verbaasd aan. Hij boog zich een beetje naar mij
voorover, kneep mij zachtjes in de wang en fluisterde
toen hij weer rechtop stond de klas in: ‘Boudewijns vader
heeft zo veel medailles dat ze niet op zijn colbert passen.
Is het niet, Boudewijn?’
Daar had ik een antwoord op. ‘Ja, meneer. Het zijn er
heel veel. Ze hangen allemaal op een worteldoek in de
gang. Soms komt er een klein doosje uit een vreemd land
dat mijn vader op het postkantoor moet gaan halen.
Daar zit dan een heel bijzondere in. Pas kwam er een uit
Israël. Mijn moeder heeft verteld dat mijn vader die twee
dagen lang ’s nachts op zijn pyjama heeft gedragen.’
‘Wees dan maar trots op je vader, hij is een held,’ zei
de hoofdmeester. Mijn klasgenoten bleven even stil.
Daarna gilden en lachten ze in koor: ‘Een medaille op zijn
pyjama. Zijn vader is gek, zijn vader is gek!’
135
140
145
5
10
De hoofdmeester brulde om stilte, deelde hier en daar
strafwerk uit en gaf twee jongens voor twee weken strafregels.
Ze zaten achter in de klas en kregen als opdracht
drieduizend keer de zin: ‘Een NSB’er was fout in de oorlog,
Boudewijns vader daarentegen een held.’
Een van de twee jongens vroeg zachtjes: ‘Hoe schrijf je
“daarentegen”, hoofdmeester?’ Het hoofd der school
stond weer voor de klas en sprak met een gemene glimlach
om de lippen: ‘Vraag dat maar aan je vader.’ De jongen
reageerde niet. Iedereen wist echter dat zijn vader
niet thuis woonde. Een jaar later kwam hij pas terug. ‘Uit
Rusland,’ wisten sommigen. De vader van de andere jongen
was een jaar eerder opeens met een plunjezak in het
dorp verschenen. ‘Die heeft gezeten,’ hoorde ik eens de
dame van de knopenwinkel tegen een klant zeggen. Toen
ik aan de beurt was, zei ze: ‘Ha, daar hebben we de zoon
van de held; wat zal het zijn?’
Uit: Boudewijn Büch, De kleine blonde dood.
a Wanneer speelt het verhaal?
b De moeder maakt een grapje over uniformen met tressen en
epauletten. Hoe reageert de vader daarop?
c Leg uit dat het gedrag van de vader een open plek is.
d Leg uit hoe je de open plek over het gedrag van de vader in
kunt vullen.
e De hoofdmeester vertelt dat Boudewijns vader een held is.
Waarom is hij een held?
f Leg uit of Boudewijn zijn vader ook een held vindt.
g Twee jongens krijgen strafwerk. De passage over hun vaders
is een open plek. Leg uit wat de open plek is en of je die in
kunt vullen.
h De ik-figuur is een kind. Leg beargumenteerd uit of je de
ik-figuur van De kleine blonde dood jonger of ouder vindt dan
de ik-figuur van Tralievader.
i Is De kleine blonde dood fictie of non-fictie?
Opdracht 7
Willem G. van Maanen, “In het museum van de vernietiging”
In het museum van de vernietiging
We bevinden ons hier, jongens en meisjes, in een treinwagon,
zoals we zien zonder banken en zonder ramen, een
goederenwagon volgens de een, een beestenwagon volgens
de ander. Het perron waar we zijn ingestapt is
bestraat met de klinkers uit het kamp vanwaar onze
wagon tijdens de oorlog jaar in jaar uit is vertrokken. We
staan nog stil, maar over enkele ogenblikken zet de trein
zich in beweging voor een reis van enkele dagen en nachten,
met onvermelde bestemming. Het is vol, zoals we
wel merken, een oppervlakte van één vierkante meter
moet volgens de voorschriften plaats bieden aan drie en
Cursus 1 Literatuur en lezer
15