Sıkça Sorulan Sorular

İstanbul Bilgi Üniversitesi Sendikalaşma SürecindeSıkça Sorulan Sorularwww.bilgicalisanlari.com

ÖRGÜTLENME MATERYALİ - 2BİLGİSORUYORSENDİKALAŞMA SÜRECİNDE KARŞILAŞILANSORULAR / SORUNLAR / KAYGILARVE CEVAPLARIBu broşür, sendika üyesi olan veya olmayan İstanbulBilgi Üniversitesi Çalışanları tarafından sorulansoruları ve İstanbul Bilgi Üniversitesi SendikaBirimi Gönüllüleri ile Sosyal-İş Sendikası yetkilileritarafından derlenen cevapları içerir.

S O S Y AL-İ ŞSEN1966DİSKDKİSAISOSYAL-İŞ SENDİKASI YAYINLARIMayıs 2010SOSYAL-İŞ SENDİKASI GENEL MERKEZİMİTHATPAŞA CADDESİ 56/10 KIZILAY / ANKARATelefon: 0312 430 17 73 Fax: 0312 432 39 63sosyal-is@sosyal-is.org.tr - www.sosyal-is.org

İÇİNDEKİLER3(Parantez içindeki sayılar sayfa numaralarıdır)GENEL SORULAR, SORUNLAR,KAYGILAR (12)♦ ♦ NEDİR ŞU SENDİKA DEDİKLERİ?(12)►►Peki, ne işe yararlar? (12)►►Sendikalara, özellikle de Türkiye’dekilere hiçgüvenim yok. Üye sayılarını ve aidatlarını arttırmapeşindeler sadece. Diyelim ki sendikaya üyeolduk, sendika bizim onayımız olmadan bizimadımıza tasarrufta bulunabilir mi? (13)►►Hakkımı mahkeme yoluyla bireysel olarak arayabiliyorsamneden sendikaya ihtiyaç duyayım(14)

4♦♦ SENDİKAYA ÜYE OLMAK SUÇMUDUR? (16)►►Peki, bu hakkın kullanılmasını engelleyenlerekarşı somut bir yaptırım var mı? (17)►►Bütün bunlar iyi hoş da, sendika üyesi olursamişten çıkarılır mıyım? (17)►►Benim gözüm tazminatta değil. Sendika, işimedevam edebilmem için başka ne yapabilir? (18)♦ ♦ Sendika, üyelerine neler sağlar? (19)►►Peki, sendikalar bu beklentiyi karşılamak için neyapar? (20)♦ ♦ Kimler, hangi Sendikaya üye olabilir?(22)►►Bir vakıf üniversitesi çalışanı hangi sendikayaüye olabilir? Akademik personel işçi sendikasınaüye olabilir mi? (22)►►Bir işyerinin hangi işkolunda yer aldığı nasıl tespitedilir? (23)

6►►Bir sendikanın bir işyerinde toplu iş sözleşmesiimzalayabilmesi için gerekli şartlar nelerdir?(30)►►Toplu iş sözleşmesi imzalamaya yetkili sendikanasıl olunur? (31)♦♦TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNEDİR? (32)►►Toplu iş sözleşmesiyle neler düzenlenebilir? (32)►►Vakıf üniversiteleri bünyesinde ihtiyaç ve sıkıntılarıbirbirinden çok farklı birimler var. Toplu işsözleşmesinde bütün bunlar nasıl düzenlenecek?(33)►►İşveren toplu iş sözleşmesine aykırı davranabilirmi? (34)►►Peki, toplu iş sözleşmesi taslağının oluşturulmasıaşamasında biz çalışanların söz hakkı olacakmı? (34)►►Toplu iş sözleşmesi çalışanlar lehine ve ekonomikolarak işveren aleyhine düzenlemeler içerecekgibi görünüyor. İşveren TİS ile verdiklerinibaşka türlü kısmaya kalkmasın? (35)

♦ ♦ SOSYAL-İŞ SENDİKASI NEDİR? (35)► ►Sosyal-İş bugün hangi işyerlerinde örgütlü? (37)►►Sosyal-İş’in temel ilkeleri nedir ve yapılanmasınasıldır? (38)İSTANBUL BİLGİÜNİVERSİTESİ’NE ÖZGÜSORULAR, SORUNLAR,KAYGILAR (40)♦♦ ÜNİVERSİTEDE SENDİKA OLURMU? (40)►►Üniversitede sendika nasıl olacak? Burası şirketmi? Bir eğitim kurumunun işi kaliteli eğitim sağlamakdeğil mi, sendika huzuru bozmaz mı? ((40)►►Türkiye’de ve dünyada üniversitelerde sendikadiye bir şey var mı ki biz böyle bir işe kalkışıyoruz?(42)►►Bütün üniversite çalışanlarının aynı sendikadabir araya gelmesi doğru bir şey mi? Akademis-7

8yenlerin, idari personelin ve destek personelininsorunları ve çıkarları çok farklı değil mi? AynıTİS’te nasıl bir araya gelebilirler? (43)►►Bilgi’deki sendika biriminin örgütlenme şemasınasıl olacak? (45)♦♦ AKADEMİK YAŞAM İLE SENDİKALÖRGÜTLENME BAĞDAŞIR MI? (46)►►Sendika üyeliğinin getireceği avantajlar ile akademikliyakat ölçütleri nasıl bağdaşacak? Akademikaçıdan daha yetersiz birinin sırf sendikaüyesi oldu diye akademik açıdan daha yeterli birbaşkasının önüne haksızca geçmesine nasıl engelolunacak? (46)►►Ben başarılı bulunduğum için aynı akademikünvana sahip meslekdaşlarımdan daha yüksekücretle işe alınmıştım. Sendika üyesi olursamve TİS yapılırsa, benimle aynı akademik ünvanasahip olanlarla aynı ücreti almak zorunda kalırmıyım? (47)►►İyi bir akademisyenin sendika üyesi olmanın getireceğigüvenceye zaten ihtiyacı yoktur. Ben deiyi bir akademisyenim, sendikaya üye olmaya

10♦♦ SENDİKA ÜYESİ OLURSAM /OLMAZSAM BİLGİ’DE BAŞIMA NEGELİR? (54)►►Bazı idari amirler teke tek görüşmelerde ve yaptıklarıtoplantılarda sendikalaşma konusundaileri geri konuştular, neredeyse üye olmamamıziçin tehdit ettiler. Ben korktum doğrusu. Böyle birşey yapmaya hakları var mı? Bu tür şeylere karşısendika neler yaptı ya da yapabilir? (54)►►Siz işveren baskı yapıyor diyorsunuz ama sendikada üye kaydetmek için insanları zorluyormuş,bunu nasıl açıklarsınız? (55)►►Ben amirimi çok seviyorum, arkadaşım sayılır,çok emeği geçti. Kendisi amir pozisyonunda olduğuiçin sendikaya giremezmiş, girene de karışmamdiyor ama ben şimdi üye olursam onuzor durumda bırakmış olmam mı? (56)►►Ben amirimi hiç sevmiyorum, üye olursam banazararı dokunur mu? Bana angarya yüklerse?(56)

12GENEL SORULAR, SORUNLAR,KAYGILAR♦♦ NEDİR ŞU SENDİKA DEDİKLERİ?Sendikalar, bizzat çalışanlar tarafından kurulmuş örgütlerdir.1983’de kabul edilmiş 2821 sayılı SendikalarKanunu’na göre düzenlenirler.►►Peki ne işe yararlar?Çalışanlar haklarını sendikalarıyla alır, işverenlerletoplu sözleşmeyi sendikaları eliyle yaparlar.Çalışanlar işverenle ilişkilerinde tek başlarına çözemeyecekleri,bazen dile getirmeye bile çekineceklerisorunları sendikaları aracılığıyla görüşür, çözüme kavuştururlar.Çalışanlar, demokratik, ekonomik ve özlük haklarınıkorumak ve geliştirmek isterler. Bu isteklerini, ancakhep birlikte talep ederlerse, güçlerini hep birlikteortaya koyarlarsa gerçekleştirebilirler. Bu birlikteliği,onlara sendikaları sağlar. Sendikalı çalışanlar, üc-

13retlerini ve çalışma koşullarını iyileştirdikleri gibiiş güvencelerini de pekiştirirler.Sendika, çalışanların birliğinin ve dayanışmasınınkurumlaşmış, ete kemiğe bürünmüş halidir.►►Sendikalara, özellikle de Türkiye’dekilerehiç güvenim yok. Üyesayılarını ve aidatlarını arttırmapeşindeler sadece. Diyelim ki sendikayaüye olduk, sendika bizimonayımız olmadan bizim adımızatasarrufta bulunabilir mi?Sendika, üyelerinden ayrı bir oluşum değildir; bizzatbir işkolunda çalışan işçiler tarafından kurulur veonların katılımıyla faaliyet gösterir. Her kurumda gerçekleşebileceğigibi, sendikalar da yozlaşabilir, yozlaşırda… Bunu engelleyebilmenin tek yolu, sendikanıntüzüğünün öngördüğü demokratik yapılanmaaraçlarını kullanarak, üye olmakla yetinmeyipsüreci ve sendikayı sahiplenmektir. Her zaman veher yerde olduğu gibi, demokrasi bahşedilen bir şeydeğil, hep birlikte çaba göstererek oluşturulan bir sü-

14reçtir. Sosyal-İş Sendikası’nda tabanın söz ve karariradesi esastır. Sosyal-İş’in örgütlü olduğu işyerlerindesendikal faaliyetin nasıl ve ne şekilde yürütüleceğineesas olarak o işyerindeki sendika birimi karar verir;işyerinde yürütülecek sendikal faaliyetler için Sosyal-İş’in merkezi yapıları danışmanlık ve destek sunar.►►Hakkımı mahkeme yoluyla bireyselolarak arayabiliyorsam nedensendikaya ihtiyaç duyayım?Haksız işten çıkarmalarda elbette ki herkesin mahkemeyebaşvurup hakkını araması mümkündür. Bundanönce de bu yolla hakkını arayan meslektaşlarımızvardır. 2007 yılında geçerli bir neden sunulmaksızınişten çıkarılan 26 meslektaşımız göreve iadedavaları açtılar, kazandılar ve karar Yargıtay tarafındanda onandı. Ancak göreve iade prosedüründehukuki yolları sekteye uğratacak birtakım yöntemlerkullanıldı. Mahkemenin ve bilirkişinin talep ettiğibelgeler gerektiği gibi iletilmeyerek mahkemeceonanan tazminatların ödenmesi geciktirildi. Noterdenmahkeme kararı yollanan işveren, meslektaşlarımızıyine noter kanalıyla işe geri çağırırken kendisine yol-

15lanan resmi belgenin üzerindeki adresleri görmezdengelip 3 sene içinde taşınmış bulunanların belgesinieski adreslerine, bir başka davacının belgesiniise tamamen yanlış bir adrese yolladı. Kendilerinetanınan yasal süre içerisinde işe dönüş başvurusuyapamayan meslektaşlarımız bu haklarını kaybettiler.Belgeyi zamanında teslim alanlar resmi başvurudabulunmalarına rağmen işe başlatılmadılar; dönemortasında istifa eden bir hocanın açığını kapatmaküzere işe geri alınan bir arkadaşımız hariç. Sonuçolarak davacılar 3 sene sonunda hala sonucaulaşmış değiller. Meslektaşlarımız aramızdan ayrılırkenbir grup sağduyulu arkadaşımız bu olanlaraseyirci kalmamamız gerektiğini söylüyordu,ama nasıl? Hepimiz biliyoruz ki bu gibi durumlardatoplu hareket suç sayılıyor, bu yüzden başımızagelenleri elimiz kolumuz bağlı izlemektenbaşka çaremiz yoktu. Okuldaki birçok bölüm vebirimin olanlardan haberi bile olmadı. İşte sendikalıolmanın önemi burada başlıyor. Sendikalı Bilgililer,yani biz, böylesi keyfi bir uygulamayı en başındanengelleyecek toplu bir güç, bir dayanışma ortamıoluşturuyoruz. Bunun yanında sendikanın müdahilolduğu işten çıkarılma davalarının çok daha çabuksonuçlandığı ve sendikanın takibi ile hukuki sü-

16reçleri sekteye uğratma yöntemlerinin önüne geçildiğinibiliyoruz. Bu yüzden bütün demokratik ülkelerdeolduğu gibi işyerimizde hakkımızı aramanınen geçerli ve en iyi işleyen yolunu kullanmamızgerektiğini düşünüyoruz.♦♦ SENDİKAYA ÜYE OLMAK SUÇMUDUR?Elbette hayır. Aksine sendikaya üye olmak anayasalhaktır.Temel bir insan hakkı olarak örgütlenme ve sendikalaşmahakkı Anayasa’nın 51. maddesi ile güvencealtına alınmıştır:«Çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde,ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumakve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalarve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olmave üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir.Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyeliktenayrılmaya zorlanamaz.»Sendikaya üye olma hakkı Anayasa’nın yanı sıra temelinsan hakları sözleşmeleri ve Uluslararası Ça-

17lışma Örgütü (ILO) sözleşmeleri ile de güvence altınaalınmıştır.Ayrıca İstanbul Bilgi Üniversitesi, Birleşmiş MilletlerKüresel İlkeler Sözleşmesi’ni (Global Compact) imzalamıştır.Bu sözleşmenin 3. ilkesi; “İş dünyası çalışanlarınsendikalaşma ve toplu müzakere özgürlüğünüdesteklemelidir” düzenlemesini içermektedir.►►Peki bu hakkın kullanılmasını engelleyenlerekarşı somut bir yaptırımvar mı?Çalışanların sendikaya üye olmasını engellemeye çalışanlarya da işçileri sendikadan istifa etmeye zorlayanlaranayasal bir suç işlemiş olurlar ve Türk CezaKanunu’nun 118. maddesi uyarınca hapis cezasınaçarptırılırlar.►►Bütün bunlar iyi hoş da, sendikaüyesi olursam işten çıkarılır mıyım?Sendikaya üye olmak işten çıkarmaya gerekçe olamaz,aksine işten çıkarmaya karşı koruma sağlar. İş

18Yasası’nın 16. maddesi ve Sendikalar Yasası’nın30. maddesine göre sendikaya üye olmak ya dasendikal faaliyetlere katılmak, işten çıkarma içingeçerli bir sebep olamaz ve sendikaya üye olançalışanlar farklı muameleye tabi tutulamazlar.Eğer işveren, sendikaya üye olduğu için çalışanı iştençıkarırsa, yasalara aykırı davranmış olur. Sendikayaüye olduğu için işten çıkarılan çalışanlar, “işe iadeedilmek için” dava açma hakkına sahiptir. Bu davalarınhemen hemen hepsi çalışanların lehine sonuçlanmaktadır.Bu durumda işveren İş Yasası’nın 21.maddesi uyarınca çalışanları tekrar işbaşı yaptırmakdurumundadır, aksi takdirde işveren çalışanlarakötüniyet tazminatı ile beraber en az 16 aylıkmaaşları tutarında tazminat ve diğer yasal haklarınıödemek zorundadır.►►Benim gözüm tazminatta değil.Sendika, işime devam edebilmemiçin başka ne yapabilir?Her şeyden önce şunu belirtmek gerekir ki, herhangibir üyesinin işten çıkarılması halinde, sendika, taraftırve üyesinin tarafındadır. Yasal sürecin işletilmesinde,üyesine her türlü hukuki yardımı sağlar.

19Bunun yanında, söz konusu üyenin mahkeme kararıbeklenmeden işe iade edilmesi için, işveren üzerindebaskı kurar: Eylem örgütler, basın açıklamasıyapar, kamuoyu oluşturur, yurt içi ve dışındandestek sağlar. Bütün bunlardan bir sonuç elde edilemezse,yetki aldıktan sonra imzalanacak olan topluiş sözleşmesinin ilk maddesinde sendikalaşmasürecinde işten çıkarılan üyelerin derhal işe iadesinitalep ederek toplu görüşmelere başlayabilir.►►Sendika, üyelerine neler sağlar?Bir çalışan yaşamının büyük bölümünü işyerindegeçiriyor. Yani işyeri, evi kadar önemli, yaşadığı mahallekadar ayrılmaz bir parçası. O halde ne bekler birçalışan işyerinden?Çalışırken, kendisinin fiziksel ve psikolojik durumunubozan olumsuzluklar, kendi başına çözemediği sorunlarvarsa, bunların düzeltilmesini bekler. Yani çalışmaşartlarının iyileştirilmesi çalışanın öncelikli beklentisidir.Çalışma şartları pek çok somut durumu kapsar:- Mesai saatleri,- Fazla mesai ödemeleri,

20- Vardiya yerlerine dair çalışanların söz hakkı,- Yemekhane yemeklerinin kalitesi ve fiyatı,- İş kazaları ve bürolarda oluşabilecek kronik meslekhastalıklarını engelleyecek tedbirler,- İş tanımlarının sınırlandırılması,- Kreş hakkının fiiliyata geçirilmesi,- Kreşte verilen hizmetlerin kalitesi,- Yeni iş sözleşmesi uygulama dönemlerinde bilgilendirme,müdahale, vb.►►Peki, sendikalar çalışma şartlarınıniyileştirilmesine dair beklentiyikarşılamak için ne yapar?Sendikalar bunu sağlamak, üyelerinin çalışma koşullarınıiyileştirmek, yaşam seviyelerini yükseltmek içinçalışır.Ayrıca sendikalar işyerinde çalışanların da söz hakkınınolması, işyerinde keyfiliğe, eşitsizliğe, kayırmacılığa,güvencesizliğe, psikolojik baskıya son verilmesiiçin çaba harcar.

21Sendika, üyeleri adına işverenle çalışma koşullarınıniyileştirilmesi ve İş Kanunu’ndan sapmalarındüzeltilmesi için müzakere eder, bu süreç tıkandığıdurumda resmi makamlara şikayette bulunur,mahkemeye başvurur, dava açar, hukuki destekverir, avukat sağlar.Çalışanların çalışma ve yaşam koşullarıyla ilgili araştırmalaryapar, raporlar hazırlar, bunları önceliklekamuoyunun bilgisine ve hükümet yetkililerine iletir,peşini bırakmaz, takip eder.Sendika, çalışanların sorunları konusunda kamuoyudesteği yaratmak için yayın yapar, gazete ve dergiçıkarır, broşürler ve kitaplar yayımlar.Sendika, medya ile düzenli ilişki kurar, çalışanın sorunlarınıdile getirir, destek sağlamaya çalışır.Sendika, siyasi parti, kurum ve kuruluşlarla ilişkiiçinde olur. Yasalarda çalışanların hak ve çıkarlarınayönelik değişiklikler yapılması için veya çalışanlar yararınayeni yasalar çıkartılması için çaba harcar.Sendika, çalışanların sorunlarını uluslararası alandada dile getirir. Diğer ülkelerdeki sendikal örgütlerle de-

22neyim alışverişi yapar. Ortak sorunlar için ortak çözümlergeliştirilmesine çalışır. Uluslararası dayanışmasağlar.Sendika, çalışanların haklarını daha bilinçli savunmalarıiçin eğitim faaliyetleri yürütür.Tek tek çalışanlar, sendika sayesinde bir araya gelir,birlik olur.♦♦ Kimler, hangi Sendikaya üye olabilir?►►Bir vakıf üniversitesi çalışanı hangisendikaya üye olabilir? Akademikpersonel işçi sendikasına üyeolabilir mi?Türk hukukuna göre bir işyerinde “işçi statüsünde” çalışanherkes sendikaya üye olabilir. Bir işyerinde biriş sözleşmesine bağlı olarak ücret karşılığı çalışan kişilereise, işçi denir. Kişinin doktor, mühendis, öğretmen,profesör, asistan olması “işçi” olduğu gerçeğinideğiştirmez; yasalar karşısında konumu işçidir.Ancak işletmenin tamamını işveren adına sevk ve ida-

23re eden işveren ve vekilleri (rektör, rektör yardımcıları,genel sekreter vb.) sendikaya üye olamazlar. Onlar işverenve/veya vekili sayılırlar.Sendikalar Yasası’nın 60. maddesi uyarınca, 28 işkoluvardır. Sendikalar, işkolları esasına göre kurulur veörgütlenir. 17 no’lu işkolunun başlığı “Ticaret, büro,eğitim ve güzel sanatlar”dır. 17 no’lu işkolu bünyesindeyer alan bir işyerinde çalışan işçiler yalnızca 17no’lu işkolunda faaliyet gösteren sendikalara üye olabilirler.Dolayısıyla eğitim kurumlarında “işçi” statüsündeçalışanlar, yalnızca 17 no’lu işkolunda faaliyet gösterensendikalara üye olabilir. Vakıf üniversiteleri debir eğitim kurumu olduğu için, vakıf üniversitelerinintüm çalışanları -akademik, idari ya da destekpersonel fark etmez- yalnızca 17 no’lu işkolundayer alan sendikalarda örgütlenebilir.►►Bir işyerinin hangi işkolunda yeraldığı nasıl tespit edilir?Bir işyerinin hangi işkolunda yer aldığı tespit edilirken,Sendikalar Yasası’nın 60. maddesi uyarıncailgili işyerinde yapılan asıl iş esas alınır ve bu işyeriasıl işin dahil olduğu işkolunda sayılır. İşyerin-

24de yürütülen yardımcı işler de, asıl işin dahil olduğuişkolunda yer alır. Vakıf üniversitelerinde yürütülenasıl iş “eğitim hizmeti” olduğu için, vakıfüniversitelerinin hiçbir tartışma olmaksızın17 no’lu işkolunda yer aldığı açıktır. Vakıf üniversitelerindeyürütülen her türlü yardımcı iş,yani idari işler ve her türlü destek hizmetleri de17 no’lu işkolu içindedir. Bütün bu nedenlerdendolayı vakıf üniversitesi çalışanları, unvanı, görevi,çalıştığı birim, yaptığı iş, verdiği hizmet neolursa olsun, yalnızca 17 no’lu işkolunda yer alansendikalara üye olabilir.Sosyal-İş Sendikası 17 no’lu işkolunda faaliyetgösteren bir sendikadır.♦♦ SENDİKALAŞMA SÜRECİ NASILİŞLER?►►Sendikaya nasıl üye olunur?Hemen yarın sendikaya üye olmak●●istiyorum. Ne yapmalıyım?

25İşçiler üyesi olmak istediği sendikanın üyelik formunudoldurup noter huzurunda imzalayarak sendikayaüye olurlar. Üyelik formu 5 nüsha olarak düzenlenir.Formun biri noterde kalır diğerleri sendikaya teslimedilir. Üyelik için notere makbuz kaşılığı yaklaşık40 TL ödenmesi gereklidir. Sendika, eğer talepederlerse üyelere bu formun bir nüshasını ya da üyeolduklarına dair belgeyi temin eder.Sendika üyeliğinin noter huzurunda yapılması, ne yazıkki dünyada yalnızca Türkiye’de ve yalnızca 1983’denberi uygulanan bir düzenlemedir. Bu düzenlemeninuzun zamandır Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde bekleyenyeni Sendikalar Yasa Tasarısı’nda tamamen kaldırılmasıöngörülmüştür.●● Üye olduğuma dair bilgi işverene nezaman resmi olarak duyurulur?Toplu iş sözleşmesi yapma yetki belgesi alınana kadar,işveren nüshası hiçbir şekilde işverene gönderilmez.

26●● Yarı zamanlı öğretim elemanları yada çalışan öğrenciler sendika üyesiolabiliyormuş, doğru mu?İşverenin SGK primini ödediği herkes sendikaüyesi olabilir. Dolayısıyla primleri ödenen yarı zamanlıöğretim elemanlarıyla çalışan öğrencilerin desendika üyesi olması mümkündür.●● Sendikalı olursam, maaşımdanyüksek bir aidat kesilecekmiş, doğrumu?Sendika söz konusu işyerinde yetki alıp toplu iş sözleşmesiyapana kadar, o işyerinde çalışan üyelerinaidat ödeme yükümlülükleri yoktur.Söz konusu aidat kanun gereği, işçinin bir günlükçıplak ücretinden fazla olamaz. Aidat miktarları sendikatüzüklerinde belirtilir. Tüzükler ise sendikanın engeniş demokratik karar organı olan sendika genel kurullarıncabelirlenmektedir.Toplu iş sözleşmesi (TİS), maaş iyileştirmeleri dahil olmaküzere, çalışma koşullarını çalışanlar lehine dü-

27zenlemenin en iyi yoludur. TİS imzalandıktan sonraödenecek aidat, çalışanların ücretlerinde daha yüksekbir ücret artışı sağlanacağı için kesinlikle çalışanayük olacak bir nitelik taşımayacaktır.Ancak yine de Bilgi Sendika Birimi, aylık aidat miktarınınyüksek olduğuna karar verirse, Sendikamızın GenelKurul’una göndereceği delegelerle aidat miktarınındüşürülmesi için sendika çapında genel onay almayaçalışabilir.●● Peki, aidatı nasıl ödeyeceğim?TİS imzalandıktan sonra, aidatlar, SGK primlerindeolduğu gibi, maaşlardan işveren tarafından kesilereksendikaya aktarılır. Bu kesintileri her ay bordrolardantakip etmek mümkündür.●● Sendika topladığı bu aidatlarla neyapıyor?Sendikanın topladığı aidatlar, yine üyeler için kullanılır.Sendika üyesi olmak, bir anlamda hukuk sigortasıyaptırmaktır. Sendikaların üye aidatları dışındabaşka bir geliri yoktur. Bütün örgütlenme, eğitim, ba-

28sım yayın, istihdam vb. giderler bu aidat gelirlerindenkarşılanır. Sendikanın yetki organlarının yaptığı harcamalargenel kurul tarafından seçilen denetleme kurullarınca6 ayda bir, genel kurullarca da 4 yılda birdenetlenir. Genel kurullar sendikanın gerçekleşen vetahmini bütçesini onaylayıp onaylamama yetkisine sahiptir.Toplanan aidatlarla sendikacılar●●sefa mı sürüyor?Türkiye’de sendikalara olan güvensizliği arttıran yoğunbir karalama faaliyeti yürütülmüştür. Bir kısım sendikalarda maalesef buna prim vermişlerdir. Bazı sendikalardaprofesyonel sendikacılar çok yüksek ücretleralarak, işçi yaşamına kıyasla ayrıcalıklı bir yaşamsürdürme olanağı elde etmişlerdir. Sendikamız geçmiştenberi sendikal harcamalarda titiz ve ilkeli birpolitika sürdürmekte, sendikacı ücretlerinin ayrıcalıklıbir konuma gelmemesi için genel kurullarındabağlayıcı kararlar almaktadır. Bu temelde sendikamerkez yöneticilerinin maaşları azami 5 asgari ücretolmak üzere sınırlandırılmıştır. Genel Yönetim Kurulumuzise yönetici ücretlerini uygulamada 4 asgariücretle sınırlandırmaktadır.

29●● Yarın öbür gün İstanbul BilgiÜniversitesi’nden ayrıldım, başkabir işyerinde çalışmaya başladım.Üyeliğim ve aidat ödeme yükümlülüğümdevam eder mi?Çalışanın işbaşı yaptığı yeni işyeri aynı işkolundaysa(örneğin başka bir vakıf üniversitesi), sendika üyeliğidevam eder. Ancak o işyerinde imzalanmış birtoplu iş sözleşmesi yoksa, sendika üyesinin aidatödeme yükümlülüğü gönüllülük esasına tabidir.●● Peki, sendikaya üye olduktan sonrasendikadan kendi isteğimle ayrılabilecekmiyim?Çalışanların üyesi bulunduğu sendikadan kendi istekleriyleistedikleri zaman ayrılma hakları vardır. Ancaküyelikten ayrılmak için de yine tıpkı üyelik işlemlerigibi notere gitmeleri gerekecektir. Üyelikten ayrılmaişlemleri için notere yaklaşık 115 TL ödenmesi yeterlidir.Üyelikten ayrılan bir işçinin yasal olarak üyeliğininsona ermesi bu işlemden 1 ay sonra geçerli olur.

30►►Bir sendikanın bir işyerinde topluiş sözleşmesi imzalayabilmesi içingerekli şartlar nelerdir?Türkiye’de sendikal örgütlenmeler çeşitli yollarla sınırlandırılmaktadır.Bunların başında da bir sendikanınolmazsa olmazı olan toplu iş sözleşmesi için yetkialabilmeye yönelik yasayla getirilmiş barajlardır. Bubarajlar da 1983 yılında yürürlüğe girmiş, o zamandanberi kanunen geçerli olmakla beraber, anayasalbir hak olan sendikal örgütlenmeyi fiilen sınırlandırdığıiçin hem Türkiye’de, hem Avrupa Birliği organlarıve Uluslar arası Çalışma Örgütü tarafından yoğun bireleştiriye uğramıştır.Türkiye genelindeki üye sayısı kendi işkolunda çalışanlarıntoplamının en az %10'u kadar olmalıdır.SOSYAL-İŞ bu şartı yerine getirmiş durumdadır.İşyerinde çalışanların yarısından bir fazlasının(%50 +1) sendikaya üye olması gereklidir. İşyeri işletmestatüsünde faaliyet gösteren bir işyeriyse işletmenintümünde çalışan işçilerin yarısından bir fazlasınınsendikaya üye olması gereklidir.

31►►Toplu iş sözleşmesi imzalamayayetkili sendika nasıl olunur?İşyerinde veya işletmede sendika üyesi işçilerin sayısı,yarıdan bir fazlaya ulaştıktan sonra, sendika bu işyerindeyetkili sendika olduğunun tespit edilmesi içinüyelik formlarıyla birlikte Çalışma ve Sosyal GüvenlikBakanlığı'na başvurur.Bakanlık incelemesini tamamladıktan sonra sendikanınyeterli sayıda üyesinin bulunduğuna kararverirse, sendikaya yetki tespit yazısını gönderir.Aynı yazı, işveren tarafına ve ilgili işkolunda faaliyetgösteren diğer sendikalara da gönderilir.Yetki tespit yazısının gönderildiği taraflar, Bakanlığınbu kararına itiraz etme hakkına sahiptirler. Bu itiraz işmahkemesinde yapılır.Eğer altı işgünü içinde yetki tespiti kararına herhangibir itiraz yapılmamışsa, yetki kesinleşmiş sayılır.Yetki belgesi Bakanlık tarafından sendikaya gönderildiğitarihten itibaren sendika 15 gün içinde işverentarafını toplu iş sözleşmesi görüşmeleri içindavet eder.

32TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ NEDİR?Sendika ile işverenler arasında, o işyerindeki çalışanlarınçalışma koşullarını düzenleyen kanun hükmündebir anlaşma metnidir. Çalışanlar tek tek ya da topluolarak işverenlerle isteseler de toplu iş sözleşmesiyapamazlar. Toplu iş sözleşmesini, ancak, işçilerinüyesi olduğu sendika yapabilir. Ve bu noktada tekrarhatırlanmalıdır ki, sendika demek biz çalışanlardemektir.►►Toplu iş sözleşmesiyle neler düzenlenebilir?Toplu iş sözleşmesi ile işyerindeki çalışma saatleri,çalışma koşulları, çalışanların ücret seviyeleri, ücretzammı miktarları ve tarihleri, yıllık ve sosyal izinler,sosyal yardım ödemeleri (yemek, yol, bayram, aileyardımları vb.), işçi sağlığı ve iş güvenliği konuları, işgüvencesi düzenlemeleri, işyeri temsiliyetinin nasıloluştuğu kesin ve net olarak belirlenir.

33►►Vakıf üniversiteleri bünyesinde ihtiyaçve sıkıntıları birbirinden çokfarklı birimler var. Toplu iş sözleşmesindebütün bunlar nasıl düzenlenecek?Bu kapsamda yukarıda sayılan esaslar, vakıf üniversitesininher biriminin kendine özgü ihtiyaç ve şartlarıgözönünde bulundurulmak suretiyle belirlenecektir.Sözgelimi, diğer birimlerden farklı olarak akademikbirimlerin zorunlu saat kısıtları içinde çalışmaları,akademik faaliyetin doğası ile bağdaşmayacağındanakademisyenler için bu noktada farklı ve esnekçalışma saati esaslarının devamı ve güvenceye alınmasısöz konusu olacaktır. Destek personel açısındanise, vardiya saatleri ve yerleri, fazla mesai ücretlerininödenmesi, özel sağlık sigortası, dinlenme yerlerigibi sorunlar ön plana çıkacaktır. İdari ve destekpersonelin, mesai saatleri içindeki akademik faaliyetlerekatılma talepleri, tüm personel açısından kreş, çalışanlarınçocuklarının eğitimi, yemek kartları, klima,vb. gibi talepler de toplu iş sözleşmesi çerçevesindecevap bulabilecektir. (Ayrıca 2. Bölümde “Üniversitedesendika olur mu?” başlığı altında yer alan 3. soruyabakınız.)

34►►İşveren toplu iş sözleşmesine aykırıdavranabilir mi?Sözleşme imzalandıktan sonra, o işyerinde toplu işsözleşmesine aykırı herhangi bir uygulamaya gidilmesiyasal olarak mümkün değildir. Başka bir ifadeyletoplu iş sözleşmesi o işyerindeki ANAYASAdır.►►Peki, toplu iş sözleşmesi taslağınınoluşturulması aşamasında bizçalışanların söz hakkı olacak mı?Toplu sözleşme taslağı, işyerlerindeki üyelerin sorunve talepleri dikkate alınarak, üyelerle birliktehazırlanır. İşyerindeki her birim ve bölümden üye çalışanlararalarında temsilcilerini belirleyerek toplu işsözleşmesi taslağını hazırlarlar. Sendika ve üyeleriniradesi ile son hali verilen taslak, “toplu iş sözleşmesiteklifi” olarak işverene sunulur. Toplu görüşmeleresendika yöneticileri ve işyeri sendika temsilcileribirlikte katılır ve böylece görüşmelerin heraşaması işyerinden seçilen temsilcilerin gözetimi,katkısı ve iradesi ile birlikte yürütülür. Görüşmelersırasındaki işveren tarafının teklifleri de her aşamadatemsilci ve üyelerimizin bilgisi ve onayına sunulur.

35►►Toplu iş sözleşmesi çalışanlar lehineve ekonomik olarak işverenaleyhine düzenlemeler içerecekgibi görünüyor. İşveren TİS ile verdiklerinibaşka türlü kısmaya kalkmasın?TİS çok geniş kapsamlı bir metindir. Bu tarz kaygılarıngerçekleşmesini engellemek yine TİS taslağınınoluşturulması ve işverenle toplu pazarlık sürecindemümkündür. Ayrıca işverenin, toplu iş sözleşmesineaykırı her türlü uygulaması hukuksal ve örgütselgücümüzle engellenebilecektir.SOSYAL-İŞ SENDİKASI NEDİR?Sosyal-İş Sendikası, 10 Aralık 1966 tarihinde SosyalSigorta Kurumu çalışanları tarafından kurulmuştur.Sendikanın ilk olağan kurulu 16-17 Nisan 1967 tarihindegerçekleştirilmiş ve bu tarihten sonra sendikanınfaaliyetleri artarak devam etmiştir.Önceleri SSK çalışanlarını örgütleyen Sosyal-İş,1970’li yıllarda SSK’nın dışına taşarak, market, süper-

36market ve bazı satış mağazası çalışanlarını ve çeşitliişyeri sendikalarını da bünyesine dahil ederek hızlabüyüdü. SSK’da gerçekleştirdiği grevlerle tarihte yerinialan Sosyal-İş, “tüm işçilere dönük bir sendikaolma mücadelesi verme ve kafa ve kol işçilerininbütünleşmesini sağlama” hedefiyle örgütlenme alanınıgenişletmiştir.1974’de DİSK’e katılan Sosyal-İş, 31 Aralık 1974’te11.720 üyeye ulaşmıştı. 12 Eylül 1980 darbesindenönceki son genel kurulunu 18-20 Haziran 1980’degerçekleştiren Sosyal-İş, bu tarihte işkolunun en büyüksendikası durumundaydı.12 Eylül darbesinin ardından DİSK ve bağlı sendikalarınfaaliyetleri durduruldu, yöneticileri tutuklandı, hapseatıldı. Askeri Yargıtay’ın 1991 tarihli kararı ile DİSKve bağlı sendikaların beraat etmesi üzerine Sosyal-İş Sendikası yeniden faaliyete başladı. 1992’de GenelKurulu’nu toplayan Sosyal-İş, tüm engellemelererağmen yüzde 10 barajını aşmayı başardı. Sosyal-İş bu dönemde örgütlediği Çankaya Belediyesi BeldeA.Ş. işyerleri için Borçlar Kanunu hükümleri uyarıncabir sözleşme imzalayarak 12 Eylül yasaklarınıdelen ilk toplu sözleşmeye imza atmış oldu. Sosyal-İş Sendikası, ilerleyen dönemi bir yeniden toparlan-

37ma süreci olarak geçirirken, çok sayıda işyerinde örgütlendive darbenin yarattığı tahribatı gidermek içinönemli adımlar attı.►►Sosyal-İş bugün hangi işyerlerindeörgütlü?Bugün itibariyle Sosyal-İş Sendikası, çeşitli meslekodaları, sendikalar, barolar, vakıflar, dernekler, birlikler,kitle örgütleri, perakende satış mağazaları, kamuişyerleri ve süpermarketlerde örgütlü durumdadır.Metro mağazaları, Devlet Malzeme Ofisi, Türk EczacılarBirliği, Uluslararası Af Örgütü, Toplum GönüllüleriVakfı, İstanbul Barosu, MESAM, ÇankayaBelde A.Ş.’nin de içinde yer aldığı çok sayıda işyerindebinlerce işçinin üyesi olduğu Sosyal-İş, 17no’lu işkolunda örgütlenmesini hızla sürdürmektedir.Özellikle 2000’li yıllarda hizmet sektörünün hızla genişlemesiyle17 no’lu işkolu da büyümüş, Sosyal-İşSendikası’nın örgütlenme alanı daha da genişlemiştir.Sosyal-İş Sendikası bu gerçeğin bilinciyle 2010 yılındayeni bir örgütlenme atağına girişmiş ve özelliklesendikal örgütlenmenin olmadığı alanlara yönelmiştir.

38►►Sosyal-İş’in temel ilkeleri nedir veyapılanması nasıldır?Demokratik bir yapıyı esas alan Sosyal-İş Sendikası’nınAnkara, İstanbul, İzmir ve Antalya’da dört şubesi bulunmaktadır.Sosyal-İş Sendikası’nın Genel Kuruludört yılda bir yapılmaktadır ve işyerlerinde çalışanüyelerce seçilen delegeler Sendika Genel YönetimKurulu’nu seçmekte ve sendikanın yol haritasını çizmektedir.Şube Genel Kurullarıysa dört yılda bir toplanmakta,bu kurullarda sendika üyeleri demokratik birsüreçte, şube yönetimlerini ve şubenin ilerleyen dönemeilişkin hedeflerini tayin etmektedir.Sendikanın en yetkili karar organı Genel Kurul olup,Genel Kuruldan sonraki en yetkili karar ve yürütme organıGenel Yönetim Kurulu’dur. Sosyal-İş’in BaşkanlarKurulu, Genel Temsilciler Kurulu, Şube TemsilcilerKurulu gibi danışma organları da bulunmaktadır.Sosyal-İş’in örgütsel yapısının işyerlerindeki uzantısıise İşyeri Sendika Temsilcileri ve Sendika İşyeriDanışma Kurulu’dur. Birçok sendikada işyeri temsilcileri,genel merkez tarafından atanır. Sosyal-İşSendikası’nda ise sendikanın demokratik yapılanmasınıngereği olarak, İşyeri Sendika Temsilcile-

39ri ve Sendika İşyeri Danışma Kurulu, o işyerindeçalışan üyeler tarafından seçilir ve bu seçimin sonuçlarınagöre genel merkez tarafından atanır. Sendikaüyeleri, İşyeri Sendika Temsilcileri ve Sendika İşyeriDanışma Kurulları aracılığıyla sendikal çalışmalarave toplu iş sözleşmesi süreçlerine aktif bir biçimdekatılma olanağına sahiptir. (Ayrıca 2. Bölümde “Üniversitedesendika olur mu?” başlığı altındaki 4. soruyabakınız.)

40İSTANBUL BİLGİÜNİVERSİTESİ’NE ÖZGÜSORULAR, SORUNLAR,KAYGILARÜNİVERSİTEDE SENDİKAOLUR MU?►►Üniversitede sendika nasıl olacak?Burası şirket mi? Bir eğitim kurumununişi kaliteli eğitim sağlamakdeğil mi, sendika huzuru bozmazmı?Bilgi’de sendika, dünyanın demokrasi standartlarıyüksek ülkelerinin üniversitelerindenasıl oluyorsa öyle olacak. Sendikal örgütlü-

41lük için işyerinin kâr amacı güden bir şirket yada fabrika olması gerekmiyor, yöneten-yönetilenayrımının olması yeterli. Yönetilen konumundaolanlar, yönetici konumunda olanlara karşı ancakörgütlü bir şekilde bir araya gelerek bir güç oluşturabilirler.O yüzden günümüzde dünyada, sendikaların,eğitim kurumlarından sivil toplum kuruluşlarına,meslek örgütlerinden ordu ve polisekadar klasik şirket şemasına uymayan çok çeşitliişkollarında var olduklarını görüyoruz. Bilgi’dekisendika, bilgi üretilen ve aktarılan bir eğitim kurumununsendikası olduğu için kamusal sorumlulukbilinci oldukça yüksek bir sendika olacaktır.Bilgi’deki eğitimin kalitesini yükseltmek, sendikamızında öncelikli hedefleri arasındadır.Bize göre eğitimin kalitesi, bu eğitimin gerçekleşmesinideğişik düzeylerde sundukları katkılarlamümkün kılanların (bütün üniversite çalışanlarının)kendi yaşam ve çalışma koşullarından nekadar memnun oldukları ve karar süreçlerine nekadar katılabildikleri ile doğru orantılı olarak artar.Dolayısıyla sendika, çalışanların memnuniyetini,karar süreçlerine katılım imkânını ve dayanışmaduygularını arttırma potansiyeline sahipolduğu için işveren-temelli sahte huzuru bozup,sahici bir huzur tesis etme imkânı sağlar. İşveren

42ise, sendikal örgütlülüğün varlığına, meşruluğunave taleplerine zıt bir konum aldıkça huzur kaçırıcıolacaktır.►►Türkiye’de ve dünyada üniversitelerdesendika diye bir şey var mı kibiz böyle bir işe kalkışıyoruz?Dünyada demokrasi standardı yüksek ülkelerinhepsinde üniversite çalışanları, ayrı ayrı ya dabirlikte sendikalaşma hakkına sahiptir. Bu ülkelerdekikamu üniversitelerinin hemen hepsinde veözel üniversitelerin çoğunda sendika mevcuttur.Laureate’e bağlı birçok üniversitede de sendikamevcuttur. Bunlardan biri Laureate InternationalUniversities ağında bulunan Universityof Liverpool’da örgütlü olan İngiltere’nin en büyüküniversite sendikası olan UCU’dur (UniversityCollege Union: http://www.ucu.org.uk/). BilgiSendika Birimi şimdiden deneyim alış-verişi içinbu sendika ile bağlantı kurmuştur. Türkiye’nin demokrasistandartları konusundaki eksiklikleri bualanda da ortaya çıkmaktadır. Kamu üniversitelerindekamu çalışanı akademisyenlerin üye olduğusendikalar mevcuttur, ancak bilindiği gibi bu sendi-

43kaların henüz toplu sözleşme ve grev hakları yoktur.Bilgi’deki sendika Türkiye’deki vakıf üniversiteleriiçinde bir ilktir ve diğer vakıf üniversiteleriiçin de bir örnek oluşturmaktadır. Sendikamız,bu anlamda, Türkiye’nin demokratik/örgütlütoplum olma yolunda mütevazı bir katkı da sunmaktadır.Her işkolunda olduğu gibi üniversitedede çalışanların sendikal örgütlülüğü bir demokrasistandardıdır.►►Bütün üniversite çalışanlarınınaynı sendikada bir araya gelmesidoğru bir şey mi? Akademisyenlerin,idari personelin ve destek personelininsorunları ve çıkarları çokfarklı değil mi? Aynı TİS’te nasıl biraraya gelebilirler?Türkiye’deki mevcut yasalar bütün üniversite çalışanlarınıaynı işkolu içinde sınıflandırdığından önümüzdebaşka bir yol yok. Üniversitemizdeki üç ana grup çalışan(akademi, idari ve destek) aynı sendikada örgütlenmekzorundalar. Bu bir yasal zorunluluk her şeydenönce. Çalışan çeşitliliğinin fazla olması, değişik

44sorun, çıkar ve ihtiyaç yumakları nedeniyle, sendikalörgütlenmede ve TİS sürecinde ek zorluklar yaratacaktır.Ancak, gerek Üniversitemizdeki entelektüelbirikim gerekse de Sosyal-İş’in tecrübesi bize tabaniradesine dayalı, çok boyutlu ve esnek bir örgütlenmeve talepler manzumesi geliştirme imkânı sağlıyor.Evet, değişik çalışan gruplarının değişik sorunlarıve talepleri var ve bunlar farklı paketler halindeTİS sürecine yansıtılacak, ancak bütün üniversiteçalışanlarını ortaklaştıran birçok meselemiz devar. Bunlar arasında, farkında olalım ya da olmayalımher üç ana çalışan grubunun birbirine muhtaç olması(biri olmadan diğerlerinin işlerini gereği gibi yapamayacakolması), üniversite yönetiminin bütün çalışanlarüzerinde sendikal karşı-denge olmadan idari tasarruflardabulunabilme imkânı, kreş gibi sosyal haklardakiyokluk ya da kısıtlılık, idari/mali tasarruflarla ilgili şeffaflıkyokluğu, hepimizin gerçek ücretlerinde son yıllardayaşadığımız erozyon gibi meseleler var. Evet,farklıyız, ama farklı olduğumuz kadar da benzeriz.Zira hepimiz aynı geminin tayfalarıyız. (Ayrıca 1.Bölümde “Toplu İş Sözleşmesi Nedir” başlığı altındaki2. soruya bakınız.)

45►►Bilgi’deki sendika biriminin örgütlenmeşeması nasıl olacak?Örgütlenme şemamızın tam olarak nasıl olacağınıtartışma sürecindeyiz. En etkin temsilimekanizmaları kampüs/bina/kat, çalışma birimive görev tipi gibi değişkenler üzerinden nasıl kurabileceğimizidüşünüyoruz. Temsili mekanizmalaryanında bütün üyelerimizin söz ve karar sahibiolduğu, temsilci seçmekle yetinmediği doğrudandemokratik mekanizmalar geliştirmemiz gerektiğinidüşünüyoruz. Bütün bunları en sağlıklışekilde yapabilmemiz için bütün Bilgi çalışanlarınınsendikalarını sahiplenip üye olduğu, üye olanlarıntemsilci seçmekle yetinmeyip, söz ve kararsüreçlerine sürekli katıldığı, temsilcileriyle yakınilişki içinde olup gerektiğinde hesap sorduğubir yapı özlüyoruz. Kısaca, her bir üyemiz Bilgisendika biriminin sahibidir, neyi nasıl yapacağımızaher zaman hep birlikte biz karar vereceğiz;Sendikamız Sosyal-İş’in tecrübelerindenve imkânlarından faydalanacağız, yakın işbirliğiiçinde çalışacağız, ancak Bilgi’de neyi nasılyapacağımıza sendika üyesi Bilgi Çalışanlarıolarak biz karar vereceğiz.

46AKADEMİK YAŞAM İLE SENDİKALÖRGÜTLENME BAĞDAŞIR MI?►►Sendika üyeliğinin getireceği avantajlarile akademik liyakat ölçütlerinasıl bağdaşacak? Akademikaçıdan daha yetersiz birinin sırfsendika üyesi oldu diye akademikaçıdan daha yeterli bir başkasınınönüne haksızca geçmesine nasılengel olunacak?Akademik liyakat ölçütleri, akademinin kendi mecrasındabelirlenir ve uygulanır. Akademisyenlerinliyakatı ancak benzer alanlarda uzmanlaşmış meslektaşlarıtarafından değerlendirilir. Sendika akademikalanın bu özerkliğini korur ve gözetir. Sendika,akademik liyakat ölçütlerinin akademisyenlerinmümkün olan en geniş katılımıyla oluşturulması veadil bir şekilde uygulanması gerektiğini savunur. Adilbir uygulamada, hiçbir akademisyen sadece sendikalıolduğu ya da olmadığı için başka bir akademisyeninönüne geçemez.

47►►Ben başarılı bulunduğum için aynıakademik ünvana sahip meslekdaşlarımdandaha yüksek ücretleişe alınmıştım. Sendika üyesi olursamve TİS yapılırsa, benimle aynıakademik unvana sahip olanlarlaaynı ücreti almak zorunda kalır mıyım?Öncelikle toplu sözleşmeler ile hiçbir çalışanın almaktaolduğu ücret aşağıya çekilemez ancak arttırılabilir.TİS, belli bir iş için asgari ücretleri ya da mevcutücretlerde belli oranlarda artışları düzenlemektedir.İşverenlerin çalışanlara asgarinin üzerinde ücretvermesine toplu sözleşmeler olanak tanır. Buradakiölçüt; nesnel kriterlerin olması ve sendikalı ya da sendikasızayrımının yapılmamasıdır.►►İyi bir akademisyenin sendika üyesiolmanın getireceği güvenceyezaten ihtiyacı yoktur. Ben de iyi birakademisyenim, sendikaya üye olmayaniye ihtiyacım olsun ki?

48Bizce, “iyi akademisyen” kendinden bu kadaremin olmaz, şüphecidir. Etrafıyla da ilgili ve sosyal/etiksorumluluğa sahip olsa, fildişi kulelerdeoturmasa iyi olur. Ayrıca, üniversitelerin girdiği piyasaortamında iyi bir akademisyen olmak, güvence vedokunulmazlık getirmeyecektir. Ticari ve kâr amaçlıüniversiteye doğru gidiş, en başta iyi akademisyentanımını değiştirecek, iyi olma durumu tamamenpiyasanın ihtiyaçlarına göre belirlenecektir.Bu durumda iyi bir akademisyenin görevi, bu sürecekarşı bilinçlenmek, bunun da aktif olarak bilgi ve biliminiüretmektir. Aksi takdirde, kişi “iyi akademisyen”değil, çalıştığı kurum için “iyi çalışan” olmaktan öteyegidemeyecektir.►►Sendikanın akademik özgürlüklerikorumada nasıl bir rolü olabilir?Sendikamız, Bilgi çalışanlarının örgütlü gücüdür. Buörgütlü güç, üyelerinin dert olarak gördüğü her konudasöz ve fikir oluşturabilir, eylemler geliştirebilir, müdahalelerdebulunabilir. Akademik özgürlük meselesi,sendika üyesi olsun olmasın, bütün akademisyenlerinhassas olması gereken bir meseledir. Akademisyenleride içeren sendikamız, örgütlü gücü sayesinde

49gerek üniversite içinde gerekse de ülke çapında akademiközgürlükleri engelleyen/kısıtlayan her tür uygulamanınkarşısında olacaktır. Bütün özgürlükler içinolduğu gibi, akademik özgürlük de ancak örgütlügüçler sayesinde savunulabilir; bu iş için bireyolarak “iyi akademisyen” olmak yetmez.►►Ne yani greve gidersek meselaöğrencilerimizle ilgilenmeyecekmiyiz? Hocalık ile sendika üyeliğinasıl bağdaşır?Akademi geleneği düşünüldüğünde hoca ile öğrenciyiiki ayrı taraf olarak görmenin imkânsızlığı ortaya çıkar.Bilgi üretme görevinin bir gereği olarak akademinindaha özgürlükçü ve daha çoğulcu bir alan olmasıakademisyenlerle öğrencileri aynı safta buluşturur.Grev, bir sendikanın diğer bütün çareler ve direniş yollarıtükendiğinde başvurabileceği, zorlukla ve sorumlulukduygusuyla karar vermesi gereken etkili bir araçtır.Umarız Bilgi’de greve ihtiyaç olmaz. Ancak üniversiteyönetiminin uzlaşmazlığı nedeniyle böylebir karar almak zorunda kalırsak, dünyada dahaönce başka eğitim kurumlarında yaşanmış örneklerdende yararlanarak bir üniversite çalışan-

50ları grevinin, öğrencilerle ilgilenmemek anlamınagelmeyeceğini; tam aksine, grev sürecinin bizatihikendisinin öğrenciler ve çalışanlar için alternatifve yaratıcı eğitim imkânları sunacağını ve hepimizizenginleştireceğini göstermiş oluruz. Hocaöğrencinin boykotuna, öğrenci hocanın grevine engeldeğildir, olmamalıdır.BİLGİ’DE SENDİKANEDEN ŞİMDİ?►►Derdimiz ne? Neden eski köye yeniadet getirmeye çalışıyoruz ki?Sendikalaşırken temel derdimiz, Bilgi çalışanlarının,demokratik, ekonomik ve özlük haklarını korumak vegeliştirmek için bir araya gelip örgütlü bir güç olabilmeleridir.Bu örgütlü güç sayesinde, çalışanlar üniversiteyönetimiyle tek başlarına becerebileceklerindençok daha fazla söz, talep ve eylem üretebileceklerdir.Çalışanların sendikal örgütlü olmadığı işyerlerinde,işverenler/yönetimler aşırı dengesiz bir iktidar

51gücüne sahiptir. Tek başımıza alamayacağımız ya dakoruyamayacağımız haklarımızı ancak örgütlü bir güçolursak alabiliriz. Çalışanlarının sendikal örgütlülüksayesinde haklarını koruyup geliştirebildiği birBilgi’nin üniversitemizde çalışan memnuniyetinive dolayısıyla yaptığımız iş olan eğitim kalitesiniarttırıcı bir etkisi olacaktır. Eski köylere yeni adetlergetirmeden gelişmek maalesef mümkün değildir.Bu kadar kısa zaman içinde ulaştığımız yüzlerceüye sayısı da, yeni adetlere olan ihtiyacın var olduğunu,Bilgi’de sendikanın soyut ve tekil çıkarlara hitapeden bir proje olmadığını göstermiş, bize yeniyi güzelyaratmak için daha büyük bir sorumluluk yüklemiştir.►►Sendika daha önce gerekli değilmiydi? Neden yönetim değişikliğiolduktan sonra gündeme geldi?Eski yönetim ve yeni yönetim tartışmalarındasendika bir araç olarakkullanılıyor olmasın?Bilgi’de sendika konusu, 3-4 yıldır dağınık bir şekildeküçük gruplar halinde zaten konuşulmaktaydı.Yönetim değişikliği sonrasında yaşanan kimi

52sarsıntıların ve kimi tedirginlik yaratıcı uygulamalarınsendikalaşma sürecimize bir ivme kazandırdığıdoğrudur. İnsan Kaynakları Bölümü’nden sızantatsızlıklar; destek personelin taşeronlaştırılması girişimlerive online eğitim, performansa göre ücret artışıgibi ticari üniversite anlayışının ipuçları, bu yeniivmenin en önemli nedenleri arasında görülebilir. Taşeronlaştırmagirişimi, Bilgi çalışanlarının kendiliğindenbaşlayan ama kısa sürede örgütlenen netduruşuyla engellenmiştir. Denilebilir ki, Bilgi SendikaBirimi’nin daha kurulmadan önceki ilk başarısı taşeronlaştırmayıengellemiş olmasıdır. Bu hareketliliğinhemen ardından zaten konuşulan sendika konusuhızla gündemimize girmiştir. Eski yönetim devametseydi de bir noktada Bilgi’de sendika olacaktı,çünkü eski yönetim zamanı da çalışanlar için sorunsuzbir zaman değildi. Herhangi bir işyerinde,yöneten-yönetilen, patron-işçi, işveren-çalışan ayrımlarıolduğu sürece o işyerinde sendikaya ihtiyaç vardır.Bu anlamda Bilgi’deki sendika ihtiyacının vesendikalaşma sürecinin eski ve yeni yönetimle birilgisi yoktur; Bilgi’de bir yönetim ve çalışanlar ayrımıolmasıyla ilgisi vardır. Hangi yönetim olursa olsun,sendika ihtiyacımız bakidir. Sendikamız, eskiyeniher tür yönetimden bağımsız olması gerektiğininve temel misyonunun Bilgi çalışanlarının ör-

53gütlü birliğiyle haklarını geliştirmek olduğunun bilincindedir.Eski-yeni herhangi bir yönetim manipülasyonugirişimini bertaraf etmek için gerekli refleksleresahibiz, kimseye kendimizi kullandırtmayız.►►Diyorlar ki ‘eski yönetimin gözdeleriayrıcalıklarını kaybedecekleriendişesiyle bu sendika işinde başıçekiyorlarmış’. Bunda bir gerçeklikpayı var mı?Yok tabii ki. Bu tür kaygılar ve niyetlerle sendikayaüye olmuş kişiler olabilir belki, ama “başı çekenler” denilengönüllü/aktivist grupta yer alan 50-60 Bilgi çalışanıarasında ayrıcalık sahibi olup da bunu kaybetmekaygısı taşıyan yok. Sendikal örgütlenmemiz, ayrıcalıktalep etme mecrası değildir, hiçbir zaman daolmayacaktır. Sendika, tam aksine, adil olmayanayrıcalıkların karşısındaki en büyük güvencedir.

54SENDİKA ÜYESİ OLURSAM /OLMAZSAM BİLGİ’DE BAŞIMA NEGELİR?►►Bazı idari amirler teke tek görüşmelerdeve yaptıkları toplantılardasendikalaşma konusunda ilerigeri konuştular, neredeyse üyeolmamamız için tehdit ettiler. Benkorktum doğrusu. Böyle bir şeyyapmaya hakları var mı? Bu türşeylere karşı sendika neler yaptıya da yapabilir?Sendikal örgütlenmeye karşı yapılan her tür uyarıve tehdit yasal olarak suçtur. Bu durumda korkmasıgereken tehdit edilen değil, edendir. Yasalarcasuç sayılan bu eylem karşısında yasal hakkını savunuyorolmanın güveniyle davranıp bu yola başvuranlarınkendilerini güvende hissetmemelerini sağlamakgerekir. Sendika Birimi, bazı görevlilerden gelentehditleri üniversite yönetimine bildirmiş, bununüzerine Rektörlük 18 Mart tarihinde bir açıkla-

55ma yayımlayarak çalışanların sendikalaşma hakkınasaygılı olduğunu ve bu tür davranışlarda bulunanlarhakkında gerekli takibin yapılacağını açıklamıştır.Tehditler devam ettiği takdirde, Sendikamız,yasal yollara başvuracaktır.►►Siz işveren baskı yapıyor diyorsunuzama sendika da üye kaydetmekiçin insanları zorluyormuş,bunu nasıl açıklarsınız?Her tür örgütlenme çabası, insanları ikna etme yollarınabaşvurmayı da içerir. Bunun adı zorlama değil,“propaganda”dır. Örgütlenme çabasının zorlamaolarak nitelendirilmesi mümkün değildir. Sendikanınüye olmayanlara uygulayacağı bir yaptırımgücü olmadığından, yönetimin uyguladığı baskıylakarşılaştırma yapılması mümkün değildir. Ancakidari görevleri de bulunan sendika üyeleri, altlarındaçalışan personeli, idari görevlerinden kaynaklanan iktidarlarınıkötüye kullanarak sendikaya üye olmalarıyönünde zorlarlarsa, bu da suçtur ve sendikamız tarafındanhiç bir şekilde hoş görülemez.

56►►Ben amirimi/bölüm-birim başkanımıçok seviyorum, arkadaşımsayılır, çok emeği geçti. Kendisiamir pozisyonunda olduğu içinsendikaya giremezmiş, “girene dekarışmam” diyor ama ben şimdiüye olursam onu zor durumda bırakmışolmaz mıyım?Sendikaya üye olma amirin iyiliğine ya da kötülüğünegöre karar verilecek bir mesele değildir. Çoksevilen ve güven duyulan bir amirin de müdahale edemeyebileceğimekanizmalara karşı örgütlü bir gücüniçersinde olmak gerekir. Sendikaya üye olma amirdenmemnuniyetsizliği değil, çalışanın haklarına sahip çıkmabilincini gösterir.►►Ben amirimi hiç sevmiyorum, üyeolursam bana zararı dokunur mu?Bana angarya yüklerse?Bir işyerinde amirlerin çalışanları arasında sendikalıolma ya da olmama temelinde herhangi bir ayrımcılıkya da kötü muamele yapması suçtur. Böy-

57lesi durumlar ya da girişimler olduğunda önce yönetimdüzeyinde gerekli uyarılarda bulunulur. Bunlardan sonuçalınamazsa, sendikanın hukukçuları gerekli yasalişlemleri başlatırlar.►►Koskoca profesörü attılar ne yaptısendika?Bu durum yakın tarihte Prof. Nevin Ateş için söz konusuolmuştur. Prof. Nevin Ateş’in tazminatsız olarakişten çıkarılması üzerine üç ayaklı bir eylem planıkısa sürede uygulanmıştır: 1) Sendikanın hukukçularıProf. Ateş’in işine iadesini sağlamak için mahkemeyebaşvurmuşlardır. 2) Sosyal-İş Sendikası, bukonuda kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla bir basınbildirisi yayımlamıştır. 3) Sendikalı Bilgi üyeleri, üniversiteyönetimine hitaben yazdıkları ve bütün Bilgiçalışanlarıyla paylaştıkları bir dilekçe ile Prof. Ateş’intazminatsız olarak işten çıkarılmasını eleştirmişler veişine iadesini talep etmişlerdir. Sendikamız bu olayısonuna kadar takip edecektir.

58►►Herhangi bir sosyal sorumlulukprojesine dahil isem, sendikayaüye olmam bu projeye üniversiteninverdiği desteğin çekilmesineyol açar mı?Hayır, yol açmaz. İki nedenle: 1) Yasalar gereği, birişverenin sendikalı bir çalışanına sendikalı olduğu içinayrımcılık yapması suçtur. 2) Üniversite, bu nedenlebir sosyal sorumluluk projesine verdiği desteği çekerek,kamuoyunda uğrayabileceği prestij kaybını gözealamaz. 3) Böyle bir durum sendika üyesi olunmadığıdurumda da gerçekleşebilir. O zaman sendikasız olmaksendikalı olmaktan çok daha dezavantajlı bir durumteşkil edecektir

İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİSENDİKA BİRİMİ NEDİR?59►►Şu anda İstanbul Bilgi ÜniversitesiSendika Birimi nasıl yapılandırılmıştır?Çalışmalarından nasıl haberdarolabilirim? Çalışmalarınanasıl katılabilirim?Her hafta, haftanın bir başka günü, her hafta bir günkaydırılarak, akşam saatlerinde (17.30 -19.00 arasındabaşlamak üzere) düzenlenen, şu anda 50-60 katılımcısıolan ve gittikçe genişleyen gönüllü/aktivisttoplantıları tabii ki tüm üyelere açıktır. Bu 50-60 kişilikgönüllü/aktivist grup içinden, haftada iki-üç kerebuluşan ve iş bazında eşgüdümü sağlayan 6 ila 8 kişilikbir geçici koordinasyon kurulu çıkarmaktadır.Bu geçici koordinasyon kurulu, iki haftada bir yeni girenve çıkanlarla, gönüllülük ve aday gösterme üzerindenyenilenmektedir. Hem gönüllüler toplantısındahem de geçici koordinasyon kurulunda, üç ana birimden,yani akademiden, idareden ve destek personeldenaktif sendika üyeleri bulunmaktadır. Tabii ki henüzgenel veya birim bazında bir açık seçim ve genelüye toplantısı yapılmadığı için bu toplantı ve kurul-

60ların genel bir temsiliyeti yoktur. Gönüllüler kendilerinibu yapıların en kısa zamanda oluşturulmasıiçin emek veren geçici aracılar olarak görmekte veiş bazında bir araya gelmektedirler.Bunun dışında gene gönüllülük bazında iş çıkarankısa ve uzun vadede iş çıkaran / çıkaracak çalışmagrupları oluşmuştur. Bu çalışma gruplarında yapılanlarözetle, yetki alınması öncesi fiili sendikacılıkolarak nitelendirilebilir. Mevcut çalışma grupları:- Akademide sendikal örgütlenme çalışma grubu,- Demokratik örgütlenme şeması çalışma grubu,- Üyelikler çalışma grubu,- Basın-yayın ve web-sitesi çalışma grubu,- Sosyal etkinlikler (Piknik, 1 Mayıs, Konser vs.)çalışma grubu,- Sendika içi kurs/eğitim organizasyonları (okumayazmabilmeyenlere, çocuklarımıza, bilgisayarokur-yazarlığı olmayanlara beceri kazandırmak,sağlık taramaları yapmak amacına yönelik) çalışmagrubu,- Toplu İş Sözleşmesi talepler, anketler çalışmagrubu

- Broşür çalışma grubu61Toplantılarımızdan her hangi birine ve/veya çalışmagruplarının herhangi birine ve/veya aktif ve yoğun olarakiletişimde olduğumuzbilgi_aktivist@googlegroups.com’ a katılmak için;bilgicalisanlari@gmail.comadresine mail atıp, iletişim bilgilerinizi (isim/birim, ceptelefonu ve varolan / alacağınız gmail adresinizi) iletmenizyeterlidir. Amacımız en kısa sürede tüm sendikalıBilgi Çalışanlarını bir genel üye toplantısında veaynı yatay iletişim ağı içerisinde bir araya getirmektir.Çok yakında mail bazında olmayan genel iletişimiçin panolar gibi klasik metotlar da kullanmaya başlamayıumuyoruz.Bilgi Sendika Birimi hakkında güncel bilgilere, yeni kurulmaktaolan www.bilgicalisanlari.com adresini takipederek ulaşabilirsiniz.ÜYELİK İÇİN NE YAPMALIYIM?Sendikaya üye olmak için öncelikle Sendika üyelik formunun5 nüsha halinde doldurulması gerekmektedir.

62Üyelik formları, sendika yetkililerinden, Bilgi’deki sendikaaktivist/temsilcilerden, sendikanın ve bilgi çalışanlarınınweb adreslerinden temin edilebilir. Bu formlardakişisel bilgileriniz (ad, soyad, doğum yeri ve tarihiSGK numarası) ve işyerine ait bilgiler (işyeri adıünvanı,işyeri Bölge Çalışma Numarası) bulunmaktadır.Bu nedenle üye olmadan once gerekli bilgilerekişinin sahip olması gerekir. Daha once de belirttiğimizgibi üyelik işlemleri ancak noter huzurunda veşahsen yapılabilmektedir. Kişi notere gittiğinde yanındageçerli ve resmi bir kimlik belgesi bulundurmalıdır.Söz konusu kimlik belgesinden noter bir adet fotokopialacaktır. Hazırlanmış üyelik formları noter huzurundaimzalandıktan sonra, bir nüshası noterde kalır. Diğer4 nüsha ise Sendikaya iletilmek üzere kişiye teslimedilir. Bu işlemler için notere yaklaşık 40-TL ödenmesigerekmektedir.Üyelik işlemlerini kolaylaştırmak için Sendikamızınçalıştığı 2 adet noter bulunmaktadır. Beyoğlu 7. Noter(Sıra Selviler Cd. Meşelik Sk. No:36/1 TAKSİM)ve Beyoğlu 16. Noter (Halaskargazi Cd. No:107/1Pangaltı-ŞİŞLİ). Üyelik işlemlerini bu noterlerde gerçekleştirecekkişilerin yalnızca kimlik ve noter üyelikücreti ile bu noterlere gitmeleri yeterlidir. Gerekli üyelikformları örnekleri bu noterlerde bulunmaktadır.

İLETİŞİM BİLGİLERİBİLGİ ÜNİVERSİTESİ SENDİKABİRİMİwebsitesi: www.bilgicalisanlari.commail iletişimi: bilgicalisanlari@gmail.com63SOSYAL-İŞ SENDİKASIGENEL MERKEZMithatpaşa Cd. 56/10 Kızılay/ANKARATel: 0 312 430 17 73İSTANBUL ŞUBESİMuratpaşa Mah. Muratpaşa Sk. No: 21/2 Yusufpaşa/AKSARAYTel: 0 212 523 24 89Sendikanın WebAdresi: www.sosyal-is.orgE-Posta: sosyal-is@sosyal-is.org.tr

BİLGİ’DE BİR İLK DAHASOSYAL-İŞ SENDİKASITürkiye Sosyal Sigortalar Eğitim, Büro, Ticaret,Kooperatif ve Güzel Sanatlar İşçileri SendikasıMithatpaşa Caddesi 56/10 Kızılay / ANKARATel: 0312 430 17 73 Faks: 0312 432 39 63sosyal-is@sosyal-is.org.tr www.sosyal-is.org