11 OLAĞAN GENEL KURUL ÇALIŞMA RAPORU

Sayıştay’ın denetim yetkisinin Cumhurbaşkanlığı, TBMM ve üst kurullar dahil olmak üzeretüm kamu kurum ve kuruluşlarını kapsayacak şekilde genişletilmesi ve kamuda saydamlığınsağlanmasıdır. Bu saptamaların ardından özlü biçimde öngörülen ve gerçekleştirilen butasarımları ele alalım.(a) 1994 yılından itibaren faiz dışı fazla hedefi bütçe/maliye politikasında yer almakla birlikte,17. stand-by anlaşması faiz dışı fazla bütçe/maliye politikasında kilit rol üstlenmeyebaşlamıştır. Öncelikle konsolide bütçede, daha geniş kapsamıyla tüm kamu kesiminde faizdışı fazlaya öncelik verilmesinin amacı iç borcun döndürülmesinin sağlanmasıdır. Bir başkadeyişle bütçede ve bir bütün olarak kamu kesiminde, faiz dışındaki tüm diğer harcamalarınkısılması sonucunda elde edilecek tasarrufun borç ödemesinde kullanılması hedeflenmektedir.Bu amaç doğrultusunda başta personel, yatırım ve sosyal harcamalar olmak üzere diğerharcama kalemlerinde kısıntıya gidilmesi ve önceliğin faiz ödemelerine verilmesi sözkonusudur. Bunun anlamı, olabildiğince az yatırım, düşük maaş-ücret ödemeleri vesosyal/kamusal alanının tasfiyesidir. Bir bütün olarak sözde “yapısal reformlar” ile birlikte elealındığında söz konusu strateji kamu hizmetlerinin nicel ve nitel açıdan erozyonauğratılmasına, kamu hizmet alanının ticarileşmeye açılarak piyasaya terk edilmesine, çalışankesimlerin ve emeklilerin yoksulluk sınırına çekilmesine yol açmıştır ve bu süreç bütünhızıyla devam etmektedir. Daha önce verdiğimiz ve aşağıda yer alan rakamsal verilerTürkiye’de faiz dışı fazlanın ne derece katı biçimde uygulandığını gözler önüne sermektedir.2003 yılı konsolide bütçesi esas olarak borcun çevrilmesi, bu bağlamda faiz ödemelerininaksatılmaksızın yerine getirilmesine odaklandığı ölçüde, tartışmasız öncelik faiz dışı fazlayaverilmiştir. Ocak ayının ilk haftasında açıklanan 6.2 katrilyon liralık kaynak paketinin 2.5katrilyon liralık bölümü harcamalardan tasarrufa bağlanmış, 3 Mart’ta açıklanan ek istikrarönlemlerinde ise harcamalarda 9.8 katrilyon liralık azaltma, kamu gelirlerinde ise 5.9katrilyon liralık bir artırma öngörülmüştür. Konsolide bütçenin yapısını ve bütçeye hakim“felsefe”yi, ortaya koyabilmek açısından AKP hükümetinin yukarıda vurgulananyönelimlerini dikkate almak anlamlı gözükmektedir. Ayrıca 146.9 katrilyon lira olaraköngörülen 2003 yılı bütçe ödeneklerin Bütçe Kanununa konulan bir hükümle 1 katrilyonlirası yatırım ve 281 trilyon lirası faiz dışındaki transfer ödeneklerinden olmak üzere toplam1.281 katrilyon liralık ödeneğin iptali söz konusu edilmiştir. Böylece yatırım harcamalarıbütçenin %5.2’sine çekilmektedir. Faiz baskısı karşısında reel harcamalar bütçedekiöngörülen harcamaların yalnızca dörtte birine eşit olmakta, personel harcamaları ise yerindesaymaktadır. Faiz dışı fazlanın GSMH’ ye oranı konsolide bütçe temelinde %6, tüm kamukesimi için %6.5 gibi yüksek oranlarda tutulmuşken, 3 Mart tarihinde açıklanan “yeni”istikrar önlemlerinin gelir artırıcı yönünün GSMH üzerinde %1.67, harcamalardan tasarrufunise %2.76 oranında bir etki yaratacağı, kısaca GSMH’ nin %4.4’üne eşdeğer etki sayesindefaiz dışı fazlanın artırılabileceği, böylelikle 2002 yılında faiz dışı fazladaki negatif sapmanın(IMF kriterine göre 2002’de konsolide bütçede oluşturulan faiz dışı fazla GSMH’ nin%2.4’üne eşit olmuştur) giderilebileceği Hükümet/Hazine tarafından vurgulanmıştır.Ocak-Eylül 2003 dönemine ilişkin dokuz aylık bütçe uygulamasına göre faiz ödemelerinintoplam giderlere oranı %45.8’e ulaşırken, personel giderleri %21.8’e, faiz hariç transferler%25.3’e, yatırımlar ise ancak %3.1’e ulaşmıştır. Vergi gelirleri toplam harcamaların%59.6’sını karşılayabilirken, bu tür gelirlerin %77.4’ü faiz ödemelerine yönelmiştir. Yılsonunda hedeflenen faiz dışı fazlanın %76’sına Eylül ayı sonunda ulaşılırken, bütçe açığınınbütçe büyüklüğüne oranı %29.2 olmuştur. İlk dokuz aylık bütçe sonuçları, 18. Niyet Mektubuve her gözden geçirme öncesi IMF’ ye yönelik ek niyet mektuplarında belirtildiğihükümetlerin taahhüt etmiş olduğu politikalar doğrultusunda uygulamalara devam edildiğiniişaret etmektedir. Bu bağlamda 2003 yılı konsolide bütçesinin faiz ödemelerine ve faiz dışı