11 OLAĞAN GENEL KURUL ÇALIŞMA RAPORU

karşın faiz dışı fazla % 6. 7’ye ulaşmış, böylece GEGP’ de öngörülen oranın 1.2 puanüzerinde gerçekleşmiştir. Buna karşın bütçe açığının bir önceki yıla göre 1.5 kat artarakGSMH’ nin % 16.2’sine eşitlendiği görülmektedir.2000 yılı sonunda 36.4 katrilyon TL olan iç borç stoku, 2001 sonunda 122.2 katrilyon TL’yesıçramıştır. 209.6 katrilyon TL tutarında borçlanma yapılırken, 164.4 katrilyon TL’ye ulaşaniç borç servisi yerine getirilmiş ve 85.7 katrilyon TL dolayında net borçlanma sağlanmıştır.Bu rakamların anlamını ortaya koyabilmek için iç borç döviz/faiz yapısının, nakit dışı borcunele alınması ve 15-17 Haziran tarihlerinde yapılan takas işlemine değinilmesi gerekmektedir.Öncelikle belirtilmesi gerekli husus iç borç takasının ne anlama geldiğidir. Hazine vadesi2001 ve 2002 yıllarında dolan TL cinsinden DİBS’ lerin, dövize endeksli ve TL cinsindendeğişken faizli yeni senetlerle değiştirilmesine yönelik takas ihaleleri düzenlemiştir. Sonradanyapılan TAP satışları da dahil olmak üzere takas işlemi sonunda net bazda 6.2 katrilyon TLdeğerli senedin, 3 ve 5 yıl vadeli dövize endeksli, 3.1 katrilyon TL tutarında senedin 1 ve 2 yılvadeli TL cinsinden değişken faizli tahvillerle değiştirilmesi gerçekleştirilmiştir. Üç yıllıkdövize endeksli tahviller iki grupta değerlendirilmiş ve getiri oranları % 14.9 ve % 14.5 olaraksaptanmıştır. Oysa ki uluslararası piyasalarda LIBOR oranı % 3.8’dir. 2001 yıl vadeli vedüşük faizli TL cinsinden senetlerin takas edildiği yeni tahvillerin değişken faize sahipolmaları getirinin kaçınılmaz olarak artmasını sağlamıştır. Takas işlemiyle özel bankalarındöviz pozisyonu açıklarının kapatılması, düşük faizli tahvillerden kaynaklanan zararlarınınkarşılanması, gelecek aylarda ortaya çıkabilecek kur rizikosunun Hazine tarafındanüstlenilmesi amaçlanmıştır. Takas işlemi öncesinde döviz kuru 1 160 000 TL/$ olaraksabitlenmişken, takası izleyen bir hafta içinde kur 100 000 TL artmış, böylece Hazinebankacılık kesimine bir haftada kur farkından doğan 534 trilyon TL tutarında kaynakaktarmıştır. 2001 yılı ek bütçesinden kamu yatırımlarına, KİT’lere ve tarımsal desteklemeyetoplam 508 trilyon TL tutarında ödenek ayrılmış olduğu anımsanırsa, özel bankalara yalnızcabir haftada aktarılan kaynağın boyutu ortaya çıkmaktadır. Kur farklarının konsolide bütçedeyer almaması nedeniyle de faiz ödemeleri kalemi gerçeği yansıtmamaktadır. Takas işlemiylebirlikte özel bankaların Mart 2001 sonunda 6.2 milyar dolara ulaşan döviz açıkpozisyonlarının 5.3 milyar dolarlık kısmı kapatılmıştır İkinci husus kriz sürecinde reelborçlanma faizlerinin artması ve kamu bankaları ile TSMF’ ye transfer edilen bankalarayapılan kaynak transferi nedeniyle borçlanmanın ve borç stokunun artış göstermesidir. Kamubankalarının görev zararları ve sermaye desteğine mahsuben 16 Mayıs tarihinden itibarenihraç edilen borç senetlerinin tutarı 29.9 katrilyon TL’ye ulaşmıştır. TMSF’ da yer alanbankaların rehabilite edilmesi için ise 19.7 katrilyon TL tutarında senet ihraç edilmiştir.Dolayısıyla toplam ihraç edilen ve takas edilen senet tutarı 49.6 katrilyon TL’ye ulaşmıştır, bututarın 8.5 katrilyon TL’lik kısmı döviz cinsinden veya dövize endeksli senetlerdir. 2001 yılısonu itibariyle 122.2 katrilyon TL’ye ulaşan toplam borç stokunda nakit dışı borcun 63.8katrilyon TL’ye (% 52) ulaştığı saptanmaktadır. Nakit dışı borcun bu denli yüksek olmasınınnedeni, yukarıda belirtildiği gibi kamu bankalarına ve TMSF’ deki bankalara tahvilihracından kaynaklanmaktadır. TL cinsinden ihraç edilen senetlerin (% 41) tümünün değişkenfaizli olduğu, döviz cinsinden senetlerin önemli bir paya sahip bulunduğu (% 10), dövizeendeksli senetlerin payının ise % 2’ye eşit olduğu saptanmaktadır. Nakit borçlanma da dikkatealınırsa toplam iç borç stokunda değişken faizli borç tutarının % 49.9’luk paya sahip olduğugözlenmektedir. Buna karşın sabit faizli borcun payı yalnızca % 14.5’dir. Döviz cinsindenborcun payı % 16, dövize endeksli borcunki ise % 19.6’dır. İç borç stokunun döviz/faiz yapısımaliyeti yüksek bir borçlanmanın gerçekleştirildiğini sergilemektedir.