11 OLAĞAN GENEL KURUL ÇALIŞMA RAPORU

IV. GEPG: Temizlik Harekatı mı?Şubat 2001 kriziyle birlikte, 2001 yılı için yapılan makroekonomik ve konsolide bütçeyeilişkin rakamsal öngörüler ve hedefler de facto ortadan kalkmıştır. Kur çipasının terkedilerekdalgalı kur uygulamasına geçilmesi, dezenflasyon programının terk edilmesine yol açmamış,programın daha da güçlendirilmesi yolunda yeni düzenlemeler yapılmaya başlanmıştır.Güçlendirilmiş haliyle yeni program 14 Nisan ve 15 Mayıs tarihlerinde iki aşamadaaçıklanmıştır. Önceleri “Ulusal Program”, daha sonra ise “Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı”(GEGP) olarak tanımlanan yeni dezenflasyon ve yapısal uyarlanma programında, amacın,“…bir daha geri dönülmeyecek şekilde kamu yönetiminin ve ekonominin yenidenyapılandırılmasına yönelik altyapıyı oluşturmak” olduğu belirtilmiştir.♦GEPG’ nin içeriğinin ayrıntılarıyla açıklanması ve değerlendirmesine girmeyerek,konumuz açısından önemli gördüğümüz değişkenler üzerinde duracağız. GEPG’ de GSMH’nin 2001’de % 3 oranında küçüldükten sonra 2002’de % 5, 2003’de ise % 6 büyüyeceğiöngörülmektedir.TÜFE artışı hızının yıl sonu itibariyle 2001’de % 52.5, 2002’de % 20,2003’de % 15 olacağı öngörülmüştür. TEFE’ deki artış oranı ise ilgili yıllar için sırasıyla %57.6, % 16.6 ve % 12.4’tür.Konsolide bütçeden net faiz ödemelerinin GSMH’ ye oranının2001-2003 kesitinde yıllara göre sırasıyla % 20.1, % 19.1 ve % 16.1 olacağı, faiz dışıdenge/GSMH rasyosunun 2001 için % 5.1, 2002 ve 2003’ de ise % 5.6’ya eşitleneceğiöngörülmektedir (rasyo kamu kesimi için ilgili yıllarda sırasıyla % 5.5, % 6.5 ve % 6.5 olaraköngörülmüştür). Bütçe açığı aynı zaman diliminde azalarak % 15’ten önce % 13.6’ya, dahasonra ise % 10.5’eşit hale gelecektir. Konsolide kamu kesimi dengesinin de paralel birgelişme göstererek 2000 yılında % 5.5, kalan iki yılda ise % 6.5’e eşitleneceğiöngörülmektedir. Bu “olumlu” gelişmeler kamu kesimi borçlanma gereğini azaltacaktır.GSMH’ ye göre finansman ihtiyacı 2001 yılında % 17.1, 2002’de % 9.7 ve 2003’te % 6.9olacaktır. GEPG tasarımında mali istikrarsızlık ve kırılganlığın giderilmesi, faiz dışı kamuharcamalarının olabildiğince azaltılması ve adeta maliye politikasının tasfiyesi düşüncesinedayanmaktadır.♦Borçlanmanın ve borç faiz ödemelerinin konsolide bütçe üzerindeki baskısını, maliekonomikdengeleri nasıl sarstığını ve krizin etkilerini somut olarak ortaya koyabilmek için2001 yılı konsolide bütçesinin yetersizliği nedeniyle çıkarılan 30.6 katrilyon TL tutarındaki ekbütçe ödeneklerinin gider kalemleri arasındaki dağılımını ele almak gerekmektedir. Personelve yatırım harcamalarının payı 1.2 kat artarken faiz ödemelerinin payı 2.5 kat artmış, 30.6katrilyon tutarındaki ek ödeneğin 24.6 katrilyon TL tutarındaki kısmı faiz ödemelerineayrılmıştır. Bir başka deyişle ek bütçenin % 8.5’i personel giderlerine, % 0.9’u yatırımlara, %2.5’i sosyal güvenlik kurumlarına, % 1.3’ü görev zararı karşılığı olarak Halk Bankası veZiraat Bankası’na, % 0.5’i KİT’lere, % 0.2’si tarımsal desteklemeye ayrılmıştır. Buna karşınfaiz ödemelerine ayrılan pay % 80.3’e ulaşmaktadır. Nitekim mali yıl sonu itibariyle faizödemelerinin konsolide bütçe giderlerine oranı % 51.1’e tırmanarak, 2000 yılında % 43.9 olanoranının yedi puan üzerine çıkmıştır. Faiz ödemelerinin konsolide bütçe gelirlerine oranı %79.3’e tırmanarak, bir önceki yıla ilişkin % 60.6’lık oranı hızla geride bırakmış, daha dramatikbir gelişme ise faiz ödemelerinin vergi gelirlerinin % 103.3’üne ulaşmasıyla ortaya çıkmıştır.Böylelikle ilk kez konsolide bütçe kapsamında toplanan tüm vergi gelirleri faiz ödemelerineyetmemiştir. Bu olumsuz gelişmeler faiz ödemelerinin GSMH’ ye oranının hızlayükselmesiyle somutlaşmıştır. İlgili rasyo % 22.9 (iç borç faizi: % 20.9) olarakgerçekleşmiştir. Bir başka deyişle GSMH’ nin beşte birinden fazlası faiz ödemesindekullanılmıştır. Bir bütün olarak ele alındığında 2001 yılı bütçesi gerçekleşmeleri bütçegiderlerinin GSMH’ ye oranının % 43.5’e tırmandığını, faiz ödemeleri haricinde oranın %20.9’a indiğini, reel harcama oranının ise yalnızca % 13.7 olduğunu göstermektedir. Buna