Srednjovjekovna arheologija I - WebSajtovi

Najveći broj grobova (njih 105) pripada slavenskom periodu. Skoro polovica slavenskih grobova (45) imala jezaštitnu oblogu od kojih se drveni sanduk najkasnije javlja. Grobovi su orjentirani u smjeru istok-zapad, ovdje sejavljaju odstupanja koja kod grobova predhodne dvije grupe nisu konstatirana. Napuštanje tradicije u orjentacijijavlja se u svim nekropolama u srednjem vijeku (grupiranja su oko crkve).Predmeti koji su nađeni u slavenskim grobovima na ovoj nekropoli teško se pripisuju bilo hrvatskoj-dalmatinskoj,bilo bjelobrdskoj kulturi, jer određeni pokazuju sličnosti i s jednom i s drugom grupom. Jedna i druga grupa usvojoj osnovi formirale su se prema bizantskim uzorima i pod bizantskim utjecajem.Naušnice iz slavenskih grobova upućuju na srodnost sa hrvatsko-dalmatinskom grupom. Ovaj lokalitet jedinstvenje primjer simbioze utjecaja sa sjevera i stvaranja posebnog tipa.Rimski gradovi zauzimali su prostor istočnog kraja lokaliteta u smjeru JZ-SI (grobovi 15, 16, 2, 43). Istočnogotskigrobovi zauzimali su prostor južnog dijela prema sjevernom i pomiješali su se s rimskim. Na zapadnom krajnjemkutu bili su grupirani najstariji nalazi 9-11.st.Smatra se da nekropola prestaje biti u upotrebi dolaskom Turaka. Sličan prekid nastao je prema arheološkommaterijalu vjerojatno u 7. i 8.st. u periodu odlaska Istočnih Gota do nastanka slavenskog naselja čiji su stanovniciovdje sahranjeni. Tragovi naselja nisu utvrđeni, ali je vjerojatno nekropola morala pripadati većem naselju.RANOSREDNJOVJEKOVNA NEKROPOLA U RAKOVČANIMA KOD PRIJEDORANekropola je otkrivena prilikom rekognosciranja terena u okolini Prijedora za Arheološku kartu BiH u jesen 1959.Ekipa Zemaljskog muzeja u sastavu A.Benac, Z.Marić i N.Miletić bili su obavješteni da je u selu Rakovčanima1960. na lokalitetu Bošnjića Voće vlasnik Salih Crljenković našao jednu sjekiru.Vlasnik je potvrdio da je prilikom kopanja jame u svom dvorištu 1957. pronašao dva kostura. Uz jedan kostur(grob 1) pronašao je jednu kopču i nožić koji su se raspali, a uz drugi kostur (grob 13) pronašao je željeznu sjekiru.Sistematsko iskopavanje bilo je izvršeno u 4 kampanje (29.6-7.7.1960. (20 grobova ), 18-30.6.1961. (14 grobova),19.6.-10.8.1962. (21 grob) i 15-28.6.1964. (7 grobova). Nekropola se nalazi na prostranoj fluvijalnoj terasi nalijevoj obali Save u polju pod selom Rakovčanima.Opće karakteristike nekropoleNekropola pripada ranoj fazi perioda grobova na redove. Ta je pojava uočena na širem prostoru Europe od kraja4. i poč.5.st. Predstavlja obilježje kulture ranog srednjeg vijeka. Pojava groblja na redove širila se paralelno sprodorom utjecaja germanskih plemena. Ukopavanje na ovoj nekropoli vršeno je samo u jednom sloju. Nanekropoli nisu primjećena veća grupiranja na osnovi socijalne ili obiteljske strukture. Na Bošnjića voću otkrivenoje ukupno 66 grobova od kojih je 27 muških, 20 ženskih, 10 dječjih, a 9 grobova spol nije mogao biti utvrđen.Većina grobova ukopana je jednostavno u zemlju.Zanimljivu pojavu predstavljaju drveni zaštitni okviri čiji su tragovi bili otkriveni u 32 groba. Okviri su većinomkonstruirani od drvenih ploča ili dasaka. Najčešće je drvena ploča bila polegnuta preko kostura (grobovi 41, 43, 44,53) ili samo preko grudi (grobovi 22, 17, 45). Nađena je ispod kostura kod 3 groba (16, 20, 35), a kod groba 39pronađeni su tragovi ploče koja je bila smještena iznad i ispod kostura.Drugi oblik zaštitnih okvira sastoji se u bočnom postavljanju drvenih daska, ostaci su nađeni s obje (4, 29, 33, 37 i42 kod nogu, 51 uz lijevu stranu, 23, 54, 63, 66) ili samo s jedne strane kostura (uz desnu stranu grob 6).Slijedeći oblik predstavlja kombinaciju daske sa strane i ploče iznad (34, 48) ili ispod kostura (2, 3, 19, 49).Najzanimljiviji oblik predstavlja izdubljeno polustablo u koje je pokojnik bio položen. Takav način otkriven je ugrobovima 25, 55 i 61. Ovakvi drveni okviri u raznim varijantama uz sahranjivanje u prostu zemlju redovita supojava na brojnim nekropolama ranog srednjeg vijeka. Pripisuju se raznim germanskim plemenima (Gotima,Gepidima, Langobardima, Alemanima, Francima). Takva pojava raširena je na prostoru od južne Rusije doAtlantika. Upotreba im je bila vezana za stroge pogrebne običaje i zakone kod Germana.Najveći broj grobova orijentiran je u smjeru JZ-SI (37). Smjer Z-I zauzimaju 27 groba, a dva su orijentirana SZ-JI(6 i 15). Jedna od karakteristika ranog srednjeg vijeka je i nejednačeno usmjeravanje grobova. Pokojnici supoloženi na leđa tj. u ispruženom položaju, izuzetak je grob 50 kod kojeg je desna noga povijena prema lijevoj.Položaj ruku je kod 52 kostura opružen uz tijelo, kod 8 je jedna ruka bila opružena uz tijelo, a druga položena ukrilo. Samo kod groba 20 obje su ruke ležale u krilu. Položaj glave je isto tako različit. Dvadeset kostura imalo jefrontalni položaj, kod 15 je glava bila okrenuta na lijevu stranu, kod 14 na desnu, kod 10 glava je bila jakozakvačena. Smatra se da je frontalni položaj bio primaran.Nalazi otkriveni u grobovima su sitni ostaci tekstila. Od 66 grabova nalazi su nađeni u 34.82