department for preventive conservation national ... - WebSajtovi

su floralni, zoomorfni i geometrijski ornamenti korišćeniznatno ređe.Na osnovu dosad nađenog materijala, primena koncentričnihkrugova u dekoraciji je posebno zapažena nazdelama sa punim, horizontalno postavljenim drškama. 5Na svim primerima posuda na teritoriji Srbije dekoracijakruga je izvedena šestarom, od koga je ostajao trajantrag u glini, u vidu udubljene tačke u centru kruga.Posude sa ornamentom koncentričnih krugova su rađeneu dvojnoj tehnici urezivanja (zgrafita) i slikanja, kojeprati crtež u vidu pruga ili mrlja zelene, okera i žuteboje. Korišćenje više tehnika pri izradi jednog ornamentabilo je uobičajeno u kasnom srednjem veku.Ostaje nejasno kakva je bila funkcija zdela sa horizontalnimdrškama: da li su bile namenjene trpezi ili su korišćenepri vršenju nekog obreda. Činjenica je da nijednazdela nije pronađena u zatvorenoj sredini, 6 već u slojevimau koje su dospele posle prestanka njihove upotrebe.5 Tip zdele sa horizontalnim drškama je antičkog porekla. Tokomsrednjeg veka ovaj oblik je nastavio da postoji na teritoriji nekadašnjihrimskih provincija u predmetima od keramike i metala.Koncentrični krugovi su bili jedan od specifičnih ukrasa tzv. Zeuxippusposuda, koje su se proizvodile tokom XII i početkom XIII vekau carigradskim radionicama, smeštenim na prostoru Hipodroma. M.Bajalović-Hadži-Pešić, Keramika u srednjovekovnoj Srbiji, 68., 80.6 Osim zdele pronađene u Studenici, E. Zečević, Prilog proučavanjuzdela sa vodoravnom drškom, Novopazarski zbornik, 27, NoviPazar 2003., 98.7 Srednjovekovna glazirana keramika uglavnom je pečena natemperaturi od 800șC do 1000șC, njena poroznost zavisi od prečišćenostigline i veća je od 5 %. Poroznost kamenine, fajansa i porcelana,koji su izrađeni od izuzetno prečišćene gline visokog kvaliteta ipečeni na temperaturama iznad 1050șC, je uvek manja od 5%.Opis i stanje predmeta pre konzervacijeOPIS PREDMETA: Zdela je doneta na ponovnu konzervacijui restauraciju, jer predhodna restauracija nijebila zadovoljavajuća. Radi se o plitkoj, kalotastoj zdelina niskoj stopi ravnog dna, čija je ivica izvučenom kaspolja, zaobljenog, nenaglašenog oboda, sa dve punedrške, horizontalno postavljene uz ivicu oboda. Glaziranaje u nijansama zelene i svetlo žute boje, dok je pridnu recipijenta i na samoj stopi glazura mrke boje. Saspoljašnje strane, ispod oboda, u zgrafito tehnici je izvedenadekoracija u vidu koncentričnih krugova: sa jednestrane dva, a sa druge strane tri koncentrična kruga. Linijeureza krugova su crne boje, a u središtu je vidljivacrna tačka, koja ukazuje na korišćenje šestara prilikomurezivanja. Da bi zgrafito dekoracija došla više do izražaja,najmanji krug na svakom motivu je glaziran svetlomžutom bojom. Na ovalnoj dršci se nalazi urezan ornamentspirale, dok druga drška nije sačuvana, tj. sačuvanaje samo u korenu.Dimenzije predmeta: visina posude 8 cm, prečnikoboda 19 cm, dubina recipijenta 6 cm, prečnik stope 12cm, dužina drške 4 cm, širina drške 2,5 cm, debljina zidarecipijenta 0,8 cm.Fragmenti posude su zalepljeni, a da predhodno nisubili očišćeni od naslaga zemlje, posebno unutrašnjostrecipijenta. Zdela je restaurirana, pri čemu su dva fragmenta(od postojećih 28) ostala neuklopljena, a drugadrška nije uopšte bila izvedena. Pored značaja samogpredmeta i činjenice o malom broju nalaza zdela ovogtipa, očevidni propusti pri predhodnoj restauraciji bilisu dovoljni da kustos odluči da su potrebni ponovnakonzervacija i restauracija.PROCENA STANJA PREDMETA: Zdela je izrađenana vitlu od dosta dobro prečišćene gline. Ispitivanja naivici jednog fragmenta su pokazala da je keramika relativnoporozna, što je uobičajeno za temperaturu pečenjaove vrste keramike 7 . Pošto dekoracija dvojnom tehnikomzgrafita i slikanja podrazumeva pečenje posudedva puta, pretpostavljeno je da je keramika dosta čvrspottersin their future work. The basic decorative motifsof the Serbian medieval ceramics were a spiral, vine andcircle, while floral, zoomorphic and geometric ornamentswere rarely used.Based on the materials found, usage of concentriccircles in decoration is especially noticeable on vesselswith full, horizontally placed handles. 5 On all samplesof vessels in Serbia circled decoration was done by calliperswhich left permanent marks in the clay.Ware withconcentric circle ornaments were made in double techniqueof incision (sgraffito) and painting, followed bydrawing of stripes or green, ochre and yellow spots.Using more than one technique during making of an ornamentwas commonly used in the late Middle Ages.The function of the vessels with the horizontal handlesremains unclear, whether they were meant for tableor they were used for some ceremony. The fact is that novessel was found in a closed association 6 , but in layerswhere they arrived long after their usage.Description and state of the object beforeconservationDESCRIPTION OF THE OBJECT: The dish was broughtagain for conservation and restoration, as the previousrestoration was unsatisfactory. The dish is shallow,arch shaped on a low foot, flat bottom, whose rimwas everted, round, unstressed with two full lugs placednext to the edge of rim.It is glazed with the shades of green and light yellowcolour, while at the bottom of the recipient and on thefoot itself the glaze is umber. On the outside under therim there is sgraffito decoration in the form of concentriccircles: on one side two, and on the other three concentriccircles. Incision lines of circles are black in colour,with the visible black dot in the centre, which impliesthe use of callipers. In order to emphasize sgraffitodecoration the smallest circle on every motif is glazedwith light yellow colour. There is a spiral ornament carvedin the oval handle, while the other handle is not preserved,i.e. only the root of it is preserved.Dimensions of the object: height of the dish 8 cm, diameterof the rim 19 cm, depth of the recipient 6 cm, diameterof the foot 12 cm, length of the handle 4 cm,width of the handle 2,5 cm, thickness of the recipientwall 0,8 cm.Fragments of the dish were bonded, without beingcleaned from the dirt, especially inside of the recipient.While restoring the dish two fragments (out of 28) cou-5 Type of dish with lugs is of antic origin. During the MiddleAges this shape continued to exist in the territory of old Roman provincesin ceramic and metal objects. Concentric circles were one ofthe specific ornaments of the so called Zeuxippus which were manufacturedduring 12th C and at the begining of the 13th century inthe workshops in Constantinopole in the area of the Hippodrome. M.Bajalović-Hadži-Pešić, Keramika u srednjovekovnoj Srbiji, 68., 80.6 But for the dish found in Studenica, E. Zečević, Prilog proučavanjuzdela sa vodoravnom drškom, Novopazarski zbornik, 27,Novi Pazar 2003, 98133