िव दे ह िवदेह Videha িবেদহ िवदेह

Al ways r ef r esh t he pages f or vi ewi ng new i ssue of VI DEHA ... Al ways r ef r esh t he pages f or vi ewi ng new i ssue of VI DEHA ...

videha123.files.wordpress.com
from videha123.files.wordpress.com More from this publisher
22.08.2015 Views

िव दे िवदे Videha িবেদহ िवदे थम मैिथली पािक्षक ई पिका Videha Ist Maithili Fortnightly e Magazine िवदे थम मैिथली पािक्षक ईपिका 'िवदे' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम संस्कृ ताम्'िवदे' ३८ म अंक १५ ज ुलाइ २००९ (वष र् २ मास १९ अंक ३८)िव दे िवदे Vi deha িবেদহ ht t p:// wwwvi . deha. co. i n िवदे थम मैिथली पािक्षक ईपिका Vi deha I st Mai t hi l i For t ni ght l y e Magazi ne िवदे थम मैिथली पािक्षकई पिका नव अंक देखबाक लेल प ृ सभकेँ िरश कए देख ू। Al ways r ef r esh t he pagesf or vi ewi ng new i ssue of VI DEHA. Read i n your ownscr i pt Roman( Eng)Guj ar at i Bangl a Or i y a Gur mukhi Tel ugu Tami l Kannada Mal ayal am Hi ndiएि अंकमे अिछ:-१. संपादकीय संदेश२. ग२.१. कथा- सुभाषच यादव-मर गाम२.२. ावतर्न - आठम खेप- कुसुम ठाकुर1

<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्'<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ ज ुलाइ २००९ (वष र् २ मास १९ अंक ३८)<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> Vi deha <strong>িবেদহ</strong> ht t p:// wwwvi . deha. co. i n <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका Vi deha I st Mai t hi l i For t ni ght l y e Magazi ne <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षकई पिका नव अंक <strong>दे</strong>खबाक लेल प ृ सभकेँ िरश कए <strong>दे</strong>ख ू। Al ways r ef r esh t he pagesf or vi ewi ng new i ssue of VI DEHA. Read i n your ownscr i pt Roman( Eng)Guj ar at i Bangl a Or i y a Gur mukhi Tel ugu Tami l Kannada Mal ayal am Hi ndiएि<strong>ह</strong> अंकमे अिछ:-१. संपादकीय सं<strong>दे</strong>श२. ग२.१. कथा- सुभाषच यादव-<strong>ह</strong>मर गाम२.२. ावतर्न - आठम खेप- कुसुम ठाकुर1


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्२.३. अनमोल झा- कथा- ाथिमकता२.४ सुशा झा- िरपोता र्ज२.५ नवेु कुमार झा- िरपोता र्ज२.६. कथा-मनाप कुमार मज कप२.७. चेश- पोथी समीक्षा2


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्२.८. िजते झा -िरपोता र्ज३. प३.१. राजकमल चौधरीक द ूटा अकािशत प३.२. जीवकाक टटका प३.३. आशीष अनिचार3


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्३.४.पंकज पराशर- जािन नि<strong>ह</strong> िकएक३.५. सुबोध ठाकुर- सश३.६.िनशाभा झा (संकलन)३.७. पा धी३.८. ोित-बरसातक द ृ४. िमिथला कला-संगीत-तूिलकाक िचकला4


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्५. ग-प भारती -१. म ूल उपास-को ंकणी-लेखक-तुकाराम रामा शेट, ि<strong>ह</strong>ी अवाद- डा. श ंभुकुमार िसं<strong>ह</strong>, ीसेबी फनां डीस, र् मैिथली अवाद-डा. श ंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>२.म ूल तेलुगु प-अावरन <strong>दे</strong>वेर-अंजी अवाद- पी.जयली आ मैिथली अवाद-गजे ठाकुर६. बालाना ं कृते-१. <strong>दे</strong>वा ंशु वक मैिथली िच-ृ ंखला (कािम); आ २. म-<strong>दे</strong>श याा आ<strong>दे</strong>वीजी- ोित७. भाषापाक रचना-लेखन - पी डाटाबेस (आगा ँ), [मानक मैिथली], [<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क मैिथली-अंजी आ अंजी मैिथलीकोष (इ ंटरटपर पि<strong>ह</strong>ल बेर सच र्-िडनरी) एम.एस. एस.ू.एल. सव र्र आधािरत -Basedonms-sqlser ver Mai t hi l i -English and English-Mai t hi l iDi ct i onar y.]8. VI DEHA FORNONRESIDENT MAI THI LS ( Fest i val s of Mithila date-list)81Or . . i gi nal poem i n Mai t hi l i by Raml ochan Thakur Tr ansl at ed i nt o Engl i shby Gaj endr a Thakur5


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्82 . .THE COMET- Engl i sh t r ansl at i on of Gaj endr a Thakur ' s MaithiliNovel Sahasr abadhani t r ansl at ed by Jyot i .<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिकाक सभटा पुरान अंक ( ल, ितर<strong>ह</strong>ुता आ <strong>दे</strong>वनागरी मे ) पी.डी.एफ. डाउनलोडक लेलनीचा ँक िलंकपर उपल अिछ। Al l t he ol d i ssues of Vi deha e j our nal ( i nBraille, Tirhuta and Devanagar i ver si ons ) ar e avai l abl e f or pdfdownl oad att he f ol l owi ng l i nk.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिकाक सभटा पुरान अंक ल, ितर<strong>ह</strong> ुता आ <strong>दे</strong>वनागरी पमे<strong>Videha</strong> e journal's allver si onsold issues in Braille Tirhuta and Devanagar i<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> आर.एस.एस.फीड।"<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" ई-पिका ई-पसँ ा क।अपन िमकेँ <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क <strong>िव</strong>षयमे स ू िचत क।↑ <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> आर.एस.एस.फीड एनीमेटरकेँ अपन साइट/ ब्लॉगपर लगाऊ।ब्लॉग "लेआउट" पर "एड गाडजेट" मे "फीड" सेले कए "फीड य.आर.एल."ूमेht t p:// wwwvi . deha. co. i n/ i ndex. xml टाइप केलासँ से<strong>ह</strong>ो <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> फीड ा कए सकैत छी।१. संपादकीय6


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>िव</strong> म ंी णव मुखजीर् ारा ६ ज ुलाइ २००९ केँ ुत भारतीय बजट २००८-०९ मे आिथ र्क <strong>िव</strong>कासदर ६.७ ितशत र<strong>ह</strong>ल <strong>ह</strong>ोएबाक सावना कएल गेल अिछ। एि<strong>ह</strong> बेर करदाता लेल बेिसक छूटएक लाख ५० <strong>ह</strong>जार टाका सँ बढ़◌ाकऽ एक लाख ६० <strong>ह</strong>जार कएल गेल अिछ। आयकर पर दसितशत सरचाजर् <strong>ह</strong>टा लेल गेल अिछ। सरकार ट छािपकऽ िनवेश करत। रोजगार गार ंटीयोजनामे <strong>िव</strong>ार कएल जएत, २५ िकलो अनाज तीन टाका ित िकलोक दरपर उपल कराओलजएत। िकसान आ लघ ु उोगकेँ सा कजर् भेटत। िनया र्त दबावमे र<strong>ह</strong> अथ र्वामे सुीअिछ। खाद आ डीजल पर रा<strong>ह</strong>त <strong>दे</strong>ल जएत। ेक रामे एक कें ीय <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय ािपतकरबाक योजना अिछ। नव आई.आई.टी. आ एनआईटी लेल ४५० करोडटाका खच र् करबाकयोजना अिछ। आयमे कृिषक ि<strong>ह</strong>ा जे १९४७ मे ५६ ितशत छल से आइ १८ ितशत भऽ गेलअिछ। बजटक आर मु <strong>िव</strong>शेषता एि<strong>ह</strong> कारेँ अिछ:-लॉ फम र्पर स<strong>िव</strong> र्स टै, आयकर छूटक सीमामि<strong>ह</strong>ला लेल भा.. १,९०,०००/- आ विर नागिरक लेल भा..२,४०,०००/- कएल गेल, ामीण सड़कक लेल१२,००० करोड. आबिटत, ं दय रोग सी दवाइ सा <strong>ह</strong>एत, बायो-डीजलपर कम ूटी घटत आसोना-चानीपर बढ़त, कामनवेल्थ गेम लेल १६,३०० करोड. <strong>दे</strong>ल गेल, राष्ीय गंगा ोजे लेल५६२ करोड. आबिटत, ं य.आइ.डी.(य ू ूनीक आइडेिटिफकेशन ोजे) नंदन नीलेकनीक अक्षतामे शुकएल जएत, अैल २०१० सँ गुड्स आ स<strong>िव</strong> र्सेज टै ार आ पुनः ९% आिथ र्क <strong>िव</strong>कास दर ाकएल जएत।पालमे से<strong>ह</strong>ो <strong>िव</strong>म ंी सुरे पाेय १३ ज ुलाई २००९ केँ ुत अपन बजट(२००९-१०, <strong>िव</strong>.सं.२०६६-६७) मे िकसान लेल ५००० लाख .. सिब्सडी लेल <strong>दे</strong>लि। मैिथली, भोजपुरी, था, लापचा, िलू आधीमाल भाषायी मे कला-गामक <strong>िव</strong>कास करबाक योजना अिछ। २५०० लाख .. जनकपुर,राजिबराज, <strong>ह</strong>ुमला, मुगु, कालीकोट आ डोलपा <strong>ह</strong>वाइ अाक <strong>िव</strong>कासाथ र् <strong>दे</strong>ल गेल अिछ। नव सं<strong>िव</strong>धानकाफ्ट तैयार करबामे सभक स<strong>ह</strong>योग लेबाक आ शाि िया आग ू बढ़◌ेबाक संक से<strong>ह</strong>ो कएलगेल। िबराटनगर िर ंग रोड आ जनकपुर पिरमा (िर ंग रोड) सड़ककेँ नीक बनाओल जएत।जनकपुरमे राजी जनक <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालयक ापना कएल जएत। धालकेबार-जनकपुर रोड अिगला <strong>िव</strong>वष र्धिर प ूण र् कऽ लेल जएत। डोम, मुस<strong>ह</strong>र, चमार, द ुसाध, खतबे आ गरीब मुिम लेल िसर<strong>ह</strong>ा, सरीआ किपलवु िजलामे एक-एक <strong>ह</strong>जार घर (प ूरा ३००० घर) बनाओल जएत। दिलत आ गरीबमुसलमानक अठमा पास बािलका लेल (परसा, बारा, रौत<strong>ह</strong>ट, सरला<strong>ह</strong>ी, म<strong>ह</strong>ोरी, धषा, िसर<strong>ह</strong>ा आ सरीिजलामे) ॉलरिशप <strong>दे</strong>ल जएत जाि<strong>ह</strong>सँ ओ अपन पएरपर ठाढ़ भऽ सकिथ। जाि<strong>ह</strong> को तकनीकीइ ंीूटमे ओ नामा ंकन लेमए चा<strong>ह</strong>ती<strong>ह</strong> ओि<strong>ह</strong>मे <strong>ह</strong>ुनकर एडिमशन कलशरी पेँ लेल जएति। उरदिक्षण <strong>ह</strong>ाइवे (कोशी, कं काली आ गंडकी कोरीडोर)क िनमा र्ण कएल जएत। िसर<strong>ह</strong>ा, सरी, उदयपुर आसुनसरीमे कृिषक <strong>िव</strong>कासक संग िशवािलक आ चूडपव र्त ृ ंखलाक संरक्षणपर ान <strong>दे</strong>ल जएत। मैिथलीभाषा, साि<strong>ह</strong> आ संृितक <strong>िव</strong>कासक लेल काज केिन<strong>ह</strong>ारकेँ पुरृत करबाक लेल एक करोड..कयोगसँ म<strong>ह</strong>ाक<strong>िव</strong> <strong>िव</strong>ापित पुरार गुथीक ापना कएल गेल अिछ।7


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्संगि<strong>ह</strong> "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" केँ एखन धिर (१ जनवरी २००८ सँ १४ ज ुलाई २००९) ८१ <strong>दे</strong>शक ८४८ ठामसँ२५,५८२ गोटे ारा <strong>िव</strong>िभ आइ.एस.पी.सँ १,८५,३२५ बेर <strong>दे</strong>खल गेल अिछ (ग ूगल एलेिट डाटा)-धवाद पाठकगण।अपक रचना आ ितियाक तीक्षामे।गजे ठाकुरनई िदी। फोन-09911382078ggaj endr a@ vi deha. co.i nggaj endr a@ yahoo. co.i n२. ग२.१. कथा- सुभाषच यादव-<strong>ह</strong>मर गाम२.२. ावतर्न - आठम खेप- कुसुम ठाकुर8


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्२.३. अनमोल झा- कथा- ाथिमकता२.४ सुशा झा- िरपोता र्ज२.५ नवेु कुमार झा- िरपोता र्ज२.६. कथा-मनाप कुमार मज कप२.७. चेश- पोथी समीक्षा9


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्२.८. िजते झा -िरपोता र्जसुभाषच यादव-िच ी सुभाषच यादव छायाकार: ी साकेतानसुभाष च यादव, कथाकार, समीक्षक एव ं अवादक, ज ०५ माच र् १९४८, माक दीवानगंज,सुपौलमे। पैक ान: बलबा-मेना<strong>ह</strong>ी, सुपौल। आरिक िशक्षा दीवानगंज एव ं सुपौलमे। पटनाकालेज, पटनासँ बी.ए.। जवा<strong>ह</strong>रलाल <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय, नई िदीसँ ि<strong>ह</strong>ीमे एम.ए. तथा पी.ए<strong>ह</strong>.डी.।१९८२ सँ अापन। सम्ित: अक्ष, ातकोर ि<strong>ह</strong>ी <strong>िव</strong>भाग, भूपे नारायण म ंडल <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय,पिमी पिरसर, स<strong>ह</strong>रसा, िब<strong>ह</strong>ार। मैिथली, ि<strong>ह</strong>ी, ब ंगला, संृत, उद, ूर् अंजी, ेिनश एव ं ंच भाषाकज्ञान।काशन: घर<strong>दे</strong>िखया (मैिथली कथा-सं<strong>ह</strong>), मैिथली अकादमी, पटना, १९८३, <strong>ह</strong>ाली (अंजीसँमैिथलीअवाद), साि<strong>ह</strong> अकादमी, नई िदी, १९८८, बीछल कथा (<strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झाक कथाक चयन एव ं भूिमका),साि<strong>ह</strong> अकादमी, नई िदी, १९९९, िब<strong>ह</strong>ािड आउ (ब ंगला सँ मैिथली अवाद), िकसुन संक लोक, सुपौल,१९९५, भारत-<strong>िव</strong>भाजन और ि<strong>ह</strong>ी उपास (ि<strong>ह</strong>ी आलोचना), िब<strong>ह</strong>ार राष्भाषा पिरषद, ् पटना, २००१,राजकमल चौधरी का सफर (ि<strong>ह</strong>ी जीवनी) सारा ंश काशन, नई िदी, २००१, मैिथलीमे करीब सिर टाकथा, तीस टा समीक्षा आ ि<strong>ह</strong>ी, ब ंगला तथा अंजी मे अक अवाद कािशत।भूतप ूव र् सद: साि<strong>ह</strong> अकादमी परामश र् म ंडल, मैिथली अकादमी काय र्-सिमित, िब<strong>ह</strong>ार सरकारक सा ंृितकनीित-िनधारण र् सिमित।<strong>ह</strong>मर गाम10


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्बसंत िरतु बीत गेल अिछ । गरमी धबल जाइत छै । लेिकन भोरमे आ सा ँझमे शीतल आसो<strong>ह</strong>ाओन बसात म ंद-म ंद चलैत र<strong>ह</strong>ैत छै तऽ लगैत छै बसंत अखन गेल नि<strong>ह</strong> अिछ, <strong>िव</strong>दा <strong>ह</strong>ोइत-<strong>ह</strong>ोइत अपन झलक <strong>दे</strong>खा र<strong>ह</strong>ल अिछ ।एकटा ए<strong>ह</strong> सा ँझ केँ <strong>ह</strong>म गाम जा र<strong>ह</strong>ल छी । सुज एखन डूबल नि<strong>ह</strong> छै । ब ुझाइतछै आध कोस जाइत-जाइत िछप जेतै । अखका रौदमे धा<strong>ह</strong> नि<strong>ह</strong> छै । सुज इजोतक <strong>िव</strong>राटिप भिर लगैत छै, तापक चंडतासँ रि<strong>ह</strong>त ।<strong>ह</strong>मर गाम सुपौलसँ डेढ़ कोस पिम कोसी बाक भीतर अिछ । आिर-ध ूर, बालु आधार टपय पड़◌ैत छैक; तइ ँ <strong>ह</strong>मर गाम धिर को सवारी नि<strong>ह</strong> जाइत अिछ । पा ँव-पैदल ।दोसर को उपाय नि<strong>ह</strong> । ि<strong>ह</strong>क छूिट गेलासँ आब गाम जायब अब ू<strong>ह</strong> ब ुझाइत अिछ । को ट ंटाठाढ़ भऽगेल तख <strong>ह</strong>म जाइत छी । नि<strong>ह</strong> तऽ बाल-बा जाइत अिछ, पी जाइ छिथ । आइ द ूसालक बाद <strong>ह</strong>म जा र<strong>ह</strong>ल छी । द ू बख र् पि<strong>ह</strong> जमीनक ओझरी र<strong>ह</strong>य आ आइ फेर वै<strong>ह</strong> िित अिछ।गामक झंझट कि<strong>ह</strong>यो खतम नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत अिछ । <strong>ह</strong>ेबो नि<strong>ह</strong> करत । सभ िदन िकछु िकछु लागले र<strong>ह</strong>त। आइ ो जमीन धिकया लेलक तऽ काि ो खढ़ कािट लेलक, परस ू ो धानघेिर लेलक । एि<strong>ह</strong> सभसँ <strong>ह</strong>म कि<strong>ह</strong>यो पार नि<strong>ह</strong> पािब सकब । आइ धिर ो नि<strong>ह</strong> पािब सकल अिछ। ई संसार एि<strong>ह</strong>ना चलैत आिब र<strong>ह</strong>ल छै । एि<strong>ह</strong>ना चलैत र<strong>ह</strong>त । ाथ र्क क्षुतामे डूबल । नानाकारक छल-पंच करैत, कख <strong>ह</strong>ँसैत, कख कत।अन <strong>िव</strong>ारमे पसरल स ूय र्क काशमे भासमान <strong>ह</strong>ोइत ई प ृथ ्वी अपन अकपता सँ<strong>ह</strong>मर िचकेँ आकृ करैत अिछ । ा द ृावलीक सुरता <strong>ह</strong>मर आा केँ मुिदत करैत अिछ ।िकु थोड़बे कालक लेल । मन भटिक कऽ अाय स ूय र् िदस चल जाइत अिछ । गामक झमेलमेओझराय लगैत अिछ ।कोसीक पुबिरया बा आिब गेल । बा जे अपना भीतर लाखक लाख लोककेँ घेिर कऽअ<strong>ह</strong>ु ँिछया कटबैत अिछ । बा पर एक पल ठाढ़ भऽ कऽ <strong>ह</strong>म पिम भर नजिर िखरबैत छी ।द ूर-द ूर तक को बी नि<strong>ह</strong> । को गाछ नि<strong>ह</strong> । खाली माल-जालक ख ूरसँ उड़◌ैत ध ूरा । बापर सँ <strong>ह</strong>मर गाम नि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>खाइत अिछ । गामक काली मिदर ं <strong>दे</strong>खाइत अिछ । मिदर ं आइ डेढ़-द ू सयबष र् सँ िर अिछ । अिर अिछ बा परसँ मिदर ं धिरक रा । कोसी को चीजकेँ िथर नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>यदैत छै । रा-पेरा, आिर-ध ूर, खेत-पथार, घर-द ुआर, लोक-वेद डगराक बैगन जका ँ गड़कैतर<strong>ह</strong>ैत अिछ ।बा पर प<strong>ह</strong>ँिचते ु िचंता <strong>ह</strong>ोइत अिछ। कोन बाटे-जायब ? घाट कोन ठाम छै?ना<strong>ह</strong> चिलते छै िक ब ंद भऽ गेलै ? ब भऽ गेलै तऽ कोन ठाम पार <strong>ह</strong>ोयब ? रा ि<strong>ह</strong>यासैतछी । द ूर द ू गोटय जा र<strong>ह</strong>ल छै । ओ द ुन ू िनिते धारक ओि<strong>ह</strong> पार जायत । धारक एि<strong>ह</strong> पारको बी नि<strong>ह</strong> छै । <strong>ह</strong>म ओि<strong>ह</strong> द ुन ूक अगमन करय लगैत छी । चािल तेज भऽ गेल अिछ ।ान झलफलाइत सा ँझ पर अिछ ।11


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्धार लग प<strong>ह</strong>ँिच ु कऽ ओ द ुन ू अढ़ तािक लेलक अिछ । ना<strong>ह</strong> नि<strong>ह</strong> छै । द ू-तीनटा भै ंस अख टिप कऽ ओि<strong>ह</strong> पार प<strong>ह</strong>ँचल ु छै । पािन <strong>दे</strong>िख कऽ <strong>ह</strong>म अटकर लगा र<strong>ह</strong>ल छी जेकपड़◌ा खोलय पड़त िक नि<strong>ह</strong> ।'कपड़◌ा-तपड़◌ा खोल<strong>ह</strong> ।'- बगलसँ आिब कऽ िसबननन क<strong>ह</strong>ैत अिछ आ एकटा पुरानमैल तौिलया <strong>ह</strong>मरा िदस बढ़बैत अिछ । अपन धोती ओ तेना कऽ समेिट लैत अिछ जे ब ुझाइत छैजेना ओ ब ुा पि<strong>ह</strong>र <strong>ह</strong>ो । जेना-जेना पािन बढ़◌ैत छै, तेना-तेना <strong>ह</strong>म तौिलया ऊपर उठौजाइत छी । िसबननन आग ू अिछ तइ ँ <strong>ह</strong>म िन:संकोच तौिलया उठा कऽ ना ंगट भऽ जाइत छी ।आब क और आग ू जा कऽ सटले-सटल तीन टा गाम छै – नर<strong>ह</strong>ैया, कदमटोल आतकर पिम <strong>ह</strong>मर गाम मेना<strong>ह</strong>ी । <strong>ह</strong>मरा िपयास लािग गेल अिछ आ <strong>ह</strong>म ककरो ओि<strong>ह</strong>ठाम पािन पीिबलेबऽ चा<strong>ह</strong>ैत छी । मुदा िसबननन क<strong>ह</strong>ैत अिछ- 'चल<strong>ह</strong>, रामसरन ओतऽ िपिब<strong>ह</strong><strong>ह</strong> । ' पता नि<strong>ह</strong> कोनबात छै । रामसरन कक सु अिछ । कि<strong>ह</strong>यो सरपंच र<strong>ह</strong>य । मुदा ओकर नाम सुिनति<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>मराप<strong>ह</strong> मन धान मोन पिड जाइत अिछ जे ओकर िपता <strong>ह</strong>मर िपतासँ कजर् ले र<strong>ह</strong>य आ कि<strong>ह</strong>योघ ुरेलक नि<strong>ह</strong> ।िसबननन एि<strong>ह</strong> ठामसँ फुिट जायत; उर चल जायत, जतय पिछला साल उपिट कऽ बसल अिछ। मेना<strong>ह</strong>ीक लोक कटिनयाक कार चािर ठाम िछिडया गेल छै । िसबनन अप दि<strong>ह</strong>यारी करैत अिछआ धीया-प ूता खेती करैत छै; िदी-पंजाब कमाइत छै । िसबननन <strong>ह</strong>मर िकछु खेत बिटया करैतअिछ । ओ<strong>ह</strong>ी मे सँ एकटा कोलाक ग<strong>ह</strong>ूम कमल घेिर ले छै । तीस साल पि<strong>ह</strong> ई कोला <strong>ह</strong>मराबदलेन मे भेटल र<strong>ह</strong>य । कमलक आधा ि<strong>ह</strong>ेदार बास<strong>दे</strong>व ई बदलेन कय र<strong>ह</strong>य । कमलकेँ दोसरठाम ि<strong>ह</strong>ा दऽ <strong>दे</strong>ल गेल र<strong>ह</strong>ैक, जे अखन धारमे छै । <strong>ह</strong>मर बला कोला उपजैत छै, तइ ँ ओकरालोभ भऽ गेल छैक ।'काि ग<strong>ह</strong>ूम कािट लए<strong>ह</strong> ।'- ई क<strong>ह</strong>ैत <strong>ह</strong>म िसबननन केँ <strong>िव</strong>दा करैत छी। मोनमेफसादक भय अिछ।अक कारक आश ंका अिछ । मुदा ग<strong>ह</strong>ूम तऽ खेतमे ठाढ़ नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>त । ओकरातऽ कटनाइए छैक । चा<strong>ह</strong>े ो िलअय । पा<strong>ह</strong>ी आदमीक जमीनकेँ लोक मसोमातक जमीन ब ुझैतअिछ ।रघ ुनीक द ुआर पर सर चिल र<strong>ह</strong>ल छैक । रघ ुनी अप मिर गेल । धीया-प ूता छैक ।द ू टा बेटा िदी मे छैक । तेसर जे ग<strong>ह</strong>ूम तैयार कऽ र<strong>ह</strong>ल अिछ, तकर नाम िछऐक ना । ना<strong>ह</strong>मरा बैसय क<strong>ह</strong>ैत अिछ । घरक एक कात द ू टा चौकी लागल छै । चौकी पर मैल खट-खटभोिटया िबछाओल छै । चौकी सँ सटले दिन गाय, भै ंस, बकरी सब र<strong>ह</strong>ैत छै । नाकमे िनर ंतरगोबर आ गोंतक द ु अबैत र<strong>ह</strong>ैत अिछ । कोिसकाक अिधका ंश लोक एि<strong>ह</strong>ना र<strong>ह</strong>ैत अिछ ।जानवरक संग । जानवरक समान । जानवरक <strong>ह</strong>ालतमे।<strong>ह</strong>म ओि<strong>ह</strong> मैल िबछौन पर आ द ु मे कक काल बैसल र<strong>ह</strong>ैत छी । सर सँ उड़◌ैत गरदा आभूसी भौक मािर कऽ <strong>ह</strong>मरा िदस आिब र<strong>ह</strong>ल अिछ । सोचैत छी ता कमलसँ गप कऽ ली । उिठकऽ कमल कतऽ चल जाइत छी । कमल अड़ल अिछ । आधा ग<strong>ह</strong>ूम कटबा कऽ ओ अपना ओतय लऽआनत ।12


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>ह</strong>म क्षु भेल उिठ कऽ नथ ुनी मुिखया ओि<strong>ह</strong>ठाम चल अबैत छी । नथिनओ ु <strong>ह</strong>मर बटेदार अिछ । का मे तीन सेर मेथी ि<strong>ह</strong>ा दैत अिछ । नथ ुनी अपन बेटीक िखा सुनबैत अिछ । एक मासपि<strong>ह</strong> कोना पा ँच <strong>ह</strong>जार कजर् लऽ कऽ ओकर <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> कयलक । िदीमे द ू मास िरा चला कऽ कोनाओ कजर् सधाओत । फेर ओ अचानक पुछैत अिछ – 'खाना खेल<strong>ह</strong>क?''न' । - <strong>ह</strong>म क<strong>ह</strong>ैत िछऐ ।'कतऽ खेब<strong>ह</strong>क ?''कत<strong>ह</strong>ु तऽ खेबे करबै ।'ओ बेटी कें <strong>ह</strong>ाक दऽ कऽ <strong>ह</strong>मर खाना बनबऽ क<strong>ह</strong>ैत छै ।गाममे <strong>ह</strong>मरा घर नि<strong>ह</strong> अिछ । अड़सठक बािढमे घर जे कटल से फेर बिन नि<strong>ह</strong>सकल । सभ बेर गाम अयला पर ई समा र<strong>ह</strong>ैत अिछ जे कतऽ खायब, कतय र<strong>ह</strong>ब ।भोजन करबैत काल नथ ुनी आ करैत अिछ जे ओ <strong>ह</strong>मरा खाितर मछबाि<strong>ह</strong> करत । अपनछोट भाइ ध ुथराकेँ ओ िचड़◌ै बझाबऽ क<strong>ह</strong>ैत छै । <strong>ह</strong>म माछ आ िचड़◌ैक सुखद कनामे डूबल सुतबाकचेा करैत छी । िन नि<strong>ह</strong> भऽ र<strong>ह</strong>ल ् अिछ । िन पर कुका िचंता सवार अिछ । ग<strong>ह</strong>ूम जँकमल लऽ गेल तऽ भारी बेइती – जाइत-जाइत िसबननन बाजल र<strong>ह</strong>य । <strong>ह</strong>मर <strong>दे</strong>याद बैजनाथ,कमल पर सन-सन कऽ र<strong>ह</strong>ल अिछ ।धन आ स्ी संसारक सवो र्पिर सुख अिछ । लोक एि<strong>ह</strong> द ुन ूक पाछू बे<strong>ह</strong>ाल र<strong>ह</strong>ैत अिछ । धन आ स्ीका कि<strong>ह</strong>यो शा ंत नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत छै । आदमी तइयो एि<strong>ह</strong> म ृगाक फेरमे पिड. कऽ भटकैत अिछआ द ुख उठबैत र<strong>ह</strong>ैत अिछ ।<strong>ह</strong>म अवधािर लैत छी जे दंगा-फसाद नि<strong>ह</strong> करबाक अिछ । कमल ग<strong>ह</strong>ूम लऽ जायत तऽलऽ जाउक । भोरमे िन टुिटते मोन पड़◌ैत अिछ जे ग<strong>ह</strong>ूम कटैत <strong>ह</strong>एत । मुँ<strong>ह</strong>-<strong>ह</strong>ाथ धो कऽखेत िदस जाइत छी । ग<strong>ह</strong>ूम किट र<strong>ह</strong>ल छै । कमल पि<strong>ह</strong>नि<strong>ह</strong> आिब जनकेँ कि<strong>ह</strong> गेल छै जे ग<strong>ह</strong>ूमओकरे ओि<strong>ह</strong>ठाम जेतैक । जन सभ असम ंजसमे अिछ । <strong>ह</strong>म क<strong>ह</strong>ैत िछऐक ग<strong>ह</strong>ूम िसबननन ओतयजेतैक । बोझ उठबाक घडी संघष र्क घडी <strong>ह</strong>ोयत।<strong>ह</strong>म घिर ू कऽ टोल पर चल आयल छी । चा<strong>ह</strong> पीबाक लेल रघ ुनाथकेँ तकैत छी । रघ ुनाथद ूधक जोगाड़मे गेल अिछ । द ूध आनत तखन चा<strong>ह</strong> बनाओत । िसबननन अबैत अिछ । ओ ब<strong>ह</strong>ुतआशिकत ं आ बेचैन अिछ। <strong>ह</strong>मरा कमलसँ ग करय क<strong>ह</strong>ैत अिछ ।<strong>ह</strong>म कमल आ ओकर द ुन ू बेटाकेँ ब ुझबैत िछऐ जे बकवाद आ दंगा-फसाद कयला सँ को फायदा नि<strong>ह</strong>छै । जाधिर फैसला नि<strong>ह</strong> भऽ जायत, ताधिर ग<strong>ह</strong>ूम तैयार नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>एत । रघ ुनाथ द ूध लऽ कऽ कमलेओतय चल आयल अिछ । ओि<strong>ह</strong> चा<strong>ह</strong> बत छै आ कपक अभावमे <strong>ह</strong>म सभ बेराबेरी चा<strong>ह</strong> पीबैत छी। चा<strong>ह</strong> खतम <strong>ह</strong>ोइते कमल उिठ कऽ खेत िदस <strong>िव</strong>दा <strong>ह</strong>ोइत अिछ । <strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ूँ <strong>िव</strong>दा <strong>ह</strong>ोइत छी ।<strong>ह</strong>म सभ चा<strong>ह</strong> पीिबते र<strong>ह</strong>ी, तख चािर-पा ँच टा बोझ िसबननन अपना ओतय पठबा <strong>दे</strong> र<strong>ह</strong>ै । िकछु13


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्और क द ूर पर जा र<strong>ह</strong>ल छै । कमल ई सब <strong>दे</strong>िख ु भऽ जाइत अिछ । मुदा आब तऽखेल खतम भऽ गेल छै ।<strong>ह</strong>म जि<strong>ह</strong>या कि<strong>ह</strong>यो गाम अबैत छी तऽ चा<strong>ह</strong>ैत छी धारमे न<strong>ह</strong>ाइ । <strong>ह</strong>ेलबाक मौका गामे मेभेटैत अिछ । मेना<strong>ह</strong>ीक प ूब आ पिम द ुन ू कात कोसी ब<strong>ह</strong>ैत छै । पिम कतका धारक पसारब<strong>ह</strong>ुत छै । पिम, उर दिन जेरे तकैत छी, तेरे बालु आ धार । द ूर-द ूर धिर खालीदोखरा बालु जाि<strong>ह</strong>मे पचासो बरखसँ िकछु नि<strong>ह</strong> उपजैत छै । मेना<strong>ह</strong>ी, पिरया<strong>ह</strong>ी आ भवानीपुर-एि<strong>ह</strong>तीन ू गामक लोक तबा<strong>ह</strong> भऽ गेल अिछ । पीढी दर पीढी <strong>ह</strong>जारक <strong>ह</strong>जार लोक कोसीक बालु फँकैतमेटा जाइत अिछ ।<strong>ह</strong>ा ँजक <strong>ह</strong>ा ँज िसी पािन पर बैसल छै । पीस-तीस टा लालसर िभा पर ट<strong>ह</strong>िलर<strong>ह</strong>ल छै । आब िचड़◌ै कम अबै ंत छै । ब<strong>ह</strong>ुत पि<strong>ह</strong> जि<strong>ह</strong>या झौआ, कास आ पटेरक जंगल र<strong>ह</strong>ै,ति<strong>ह</strong>या अक तर<strong>ह</strong>क जल आ थल-िचड़◌ै अबैत र<strong>ह</strong>ै । पिण ू र्याक िशकारी िचड़◌ै बझबैत र<strong>ह</strong>ै आसुपौलमे बेचैत र<strong>ह</strong>ै । आब झौआ उकिन गेल छै आ कास-पटेर उकनल जा र<strong>ह</strong>ल छै । पि<strong>ह</strong>लोक झौआ, कास, पटेर बेिच कऽ िकछु कमा लैत छल । जंगलमे झंडक ु झंड ु गाय-म<strong>ह</strong>ी ं स पोिस कऽजी<strong>िव</strong>का चलबैत छल । खिढया, <strong>ह</strong>िरन, माछ, काछु आ डोका मािर कऽ खाइत छल । आब सभ िकछुखतम भऽ गेल छै आ जीबाक साधन द ुल र्भ भऽ गेल छै।धारक बीचमे छीट पर एकटा मछवा<strong>ह</strong> पड़ल अिछ । बगलमे जाल आ डेली राखल छैक । <strong>ह</strong>म <strong>ह</strong>ेिलकऽ छीट पर जाइत छी । फेकुआ अिछ । नथ ुनी मुिखयाक भाइ । डेलीमे पाव भिर रेवा छै। तीन घंटाक उपाजर्न । समुक कछेरमे जेना लोक पड़ल र<strong>ह</strong>ैत अिछ, <strong>ह</strong>म ति<strong>ह</strong>ना बालु पर पिडर<strong>ह</strong>ैत छी । एि<strong>ह</strong> द ुप<strong>ह</strong>िरयोमे धार कातक <strong>ह</strong>वा ठंढ़◌ा छै । कोसीक पािन ठंडा छै । किनको कालपािन मे र<strong>ह</strong>ला सँ जाड<strong>ह</strong> ुअय लगैत छै । द ूर एक आदमी असकरे डेंगी लऽ कऽ मछबाि<strong>ह</strong> कऽ र<strong>ह</strong>लछै । और कत<strong>ह</strong>ु ो नि<strong>ह</strong> छै । धार आ बालुक िनजर्न <strong>िव</strong>ार ।कोिसकाक लोक सा<strong>ह</strong>स आ धैय र्प ूव र्क कोसीक चंडताक मोकािबला करैत अिछ आ अपन ाण-रक्षामे लागल र<strong>ह</strong>ैत अिछ । कोसीक उात स<strong>ह</strong>ैत-स<strong>ह</strong>ैत ओ सभ िपतम भऽ गेल अिछ आ सबतर<strong>ह</strong>क द ुख स<strong>ह</strong>बाक अ भऽ गेल अिछ ।बेिरया ँ मे <strong>ह</strong>म सो ओि<strong>ह</strong>ठाम चल अबैत छी । सो <strong>ह</strong>मर पा ँच का खेत करैत अिछ ।खेतमे दस बोझ ग<strong>ह</strong>ूम भेल छैक जे तैयार करत । सर अनलक अिछ । सोक माय अपनद ुखनामा सुनबैत अिछ । इलाजक अभावमे मरल बेटाक सोगमे ओ कत अिछ । आब जे एकटाबेटा-पुत<strong>ह</strong>ु छैक तकर अभेलाक कथा सुनबैत अिछ । द ुख <strong>ह</strong>म नि<strong>ह</strong> ब ँटबैक, तइयो सुनबैत चलजाइत अिछ । ओकर कथा के सुनत ? ककरो छुी नि<strong>ह</strong> छैक । तइ ँ <strong>ह</strong>मरा सुनबैत र<strong>ह</strong>ैत अिछ।सॉझ मे <strong>ह</strong>म पंचैतीक ओिरयान करैत छी । पंचक ब ुझेलो पर कमल तैयार नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइतअिछ । फैसला <strong>ह</strong>ोइत छै-ई खेत ओ लऽ लेत, बदलामे दोसर खेत िलिख <strong>दे</strong>त। बैजनाथ क<strong>ह</strong>ैतछै जाधिर कमल िलखत नि<strong>ह</strong>, ताधिर ई खेत छोड़बाक काज नि<strong>ह</strong> छै। बैजनाथ खेत <strong>ह</strong>िथयाबऽ चा<strong>ह</strong>ैतअिछ । जँ <strong>ह</strong>म कि<strong>ह</strong> िदऐक तँ ओ लाठीक जोरसँ खेत खाइत र<strong>ह</strong>त । खेत पर कमलकेँ नि<strong>ह</strong>14


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्चढ़य <strong>दे</strong>त । एि<strong>ह</strong> बात लेल ओ अक तर<strong>ह</strong>ेँ <strong>ह</strong>मरा पर दवाब दऽ र<strong>ह</strong>ल अिछ । क<strong>ह</strong>ैत अिछ-तो<strong>ह</strong>रप लेबाक कार कमल <strong>ह</strong>मरा मरबेबाक लेल एकटा िपौल बलाकेँ ठीक के र<strong>ह</strong>य ।सोक बकरी मिर गेल छैक । भोरमे िन टुिटते ओकर धरवालीक आवाज कानमे पड़◌ैत अिछ ।ओ सासुसँ पिछ ू र<strong>ह</strong>ल छै – बकरी कोना मिर गेलै ? ओकर सासु िकछु बजैत नि<strong>ह</strong> छै । चुपचापबकरी लग जाइत छै । द ुख आ आश ्चय र् सँ बकरी कें <strong>दे</strong>खैत र<strong>ह</strong>ैत छै । बकरी मुँ<strong>ह</strong> रगिड कऽमरल छै । सोक माय <strong>ह</strong>मरा सुनाकऽ क<strong>ह</strong>ैत अिछ-घ ुरघ ुरा कािट लेलकै की !<strong>ह</strong>म जाि<strong>ह</strong> चौकी पर स ूतल र<strong>ह</strong>ी, बकरी ओकरे पौवामे बाल र<strong>ह</strong>ै । सोक घरवाली ओकर गराकडोरी खोिल <strong>दे</strong> छै आ ऑगनमे जा कऽ सासु पर भनभना र<strong>ह</strong>ल छै-<strong>ह</strong>ो घडी सरापैत र<strong>ह</strong>ै मिरयो जाइत छैक !सासु <strong>ह</strong>मरा क<strong>ह</strong>ैत अिछ-ब<strong>ह</strong>ुत िदन पि<strong>ह</strong>नि<strong>ह</strong> बिल गछ र<strong>ह</strong>ै । कैकसब बेर बेच गेलैक । अखनधिर चढ़◌ौलकै नि<strong>ह</strong> ।बेर पाठी भेलैक आधिर ु कऽ अबैत छी तऽ पता लगैत अिछ बकरी डोमरा लऽ गेल छै । खाएत । सभ चीजपर म ृुक छाया पसरल छै । पठ माय लेल औनाय र<strong>ह</strong>ल छै। एर सँ ओर भेिमआइत दौिडर<strong>ह</strong>ल छै । द ूइए-चािर िदन पि<strong>ह</strong> खढ़ धे छै ।सो द ुप<strong>ह</strong>र मे दौन शु करैत अिछ । पि<strong>ह</strong> अपन बोझ धरबैत अिछ । आग ू मे ओकरेबोझ राखल छैक। सोक बेटी परिमिलया बोझ उठा-उठा सर लग दैत छै । परिमिलया सतर<strong>ह</strong>-अठार<strong>ह</strong> सालक युवती अिछ । -सुगिठत शरीर । ओकर जोबनक उभार पुष-सकर्क साक्षी छै। ओ अखन सासुर नि<strong>ह</strong> बसैत अिछ । स ूया र् भऽ गेलाक बाद ख ुरपी-िछा लऽ कऽ घास लेल जाइतअिछ । संा-अिभसार ।भोर मे अकचकाइत उठैत छी । ो आधा िगलास पािन ढ़◌ािर चािन थपथपा र<strong>ह</strong>ल अिछ ।आइ जूड़शीतल छै । सात-आठ बजे धिर चािन पर पािन पड़◌ैत र<strong>ह</strong>ैत अिछ । ढ़लाय अपन छागरतक िफरैत अिछ । राित मे ो चोरा लेलकै । सोच र<strong>ह</strong>य बेिच कऽ कजा र् सधाओत । आब<strong>ह</strong>ताश भऽ गेल अिछ ।आइ धार मे मेला जका ँ लागल छै । लोक सभ मालजाल धो र<strong>ह</strong>ल अिछ । छौड़◌ा सभधारमे उमकैत अिछ आ <strong>ह</strong>ो-<strong>ह</strong>ा कऽ र<strong>ह</strong>ल अिछ।गाम मे आब <strong>ह</strong>मरा को काज नि<strong>ह</strong> अिछ । साढ़◌े तीन मन ग<strong>ह</strong>ूम जे ि<strong>ह</strong>ा भेल अिछतकरा सुपौल लऽ जेबाक ोंत केनाइ अिछ । साइिकल भेिटतय तऽ डोमा द ू खेप मे प<strong>ह</strong>ँचा ु दैत। साइिकल भेटैत अिछ, माथ पर लऽ जायवला को आदमी। ग<strong>ह</strong>ूम िपतर लग छोिडदैत िछऐ । पा ँच-सात िदनमे ओकर गाडी सुपौल जेतै ।द ुप<strong>ह</strong>र मे ना परबाक माउँ स बनबैत अिछ । माउँ स सुकन राम ओि<strong>ह</strong>ठाम बत छै आभात ना ओि<strong>ह</strong>ठाम । ना बजा कऽ लऽ जाइत अिछ । पीढ़◌ा सुकनक धाप पर लागल छै। <strong>ह</strong>मराभीतर छूआछूतक को भावना नि<strong>ह</strong> अिछ । लेिकन आइ अचानक गाममे सुकन रामक ओि<strong>ह</strong>ठाम खाइत15


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पता नि<strong>ह</strong> कोना प ूव र्-संार जात भऽ गेल अिछ आ कक काल धिर <strong>िव</strong>िच कारक संकोचक अभवकरैत र<strong>ह</strong>ैत छी । फेर संकोचसँ उबरैत बजैत छी – सुकन भाय! आइ तोरा जाित बना लेिलअ<strong>ह</strong>। सुकन क<strong>ह</strong>ैत अिछ जे आब ओ माल-जाल नि<strong>ह</strong> खालैत अिछ । बादमे एक गोटय <strong>ह</strong>ँसीमे क<strong>ह</strong>ैतअिछ- तोरा सभ भिठ गेल छ<strong>ह</strong> । तोरा सभकेँ जाितसँ बािर <strong>दे</strong>बाक चा<strong>ह</strong>ी ।कोसी सभटा भेदभावकेँ पािट <strong>दे</strong> छै। डोम, चमार, मुस<strong>ह</strong>र, द ुसाध, तेली, यादव सब एके कल सँपािन भरैत अिछ । एके पिटया पर बैसैत अिछ ।आब स ूया र् भऽ जायत । <strong>ह</strong>म गामसँ <strong>िव</strong>दा <strong>ह</strong>ोइत छी । संगमे ना आ गस अिछ ।एकटा साइिकल पर थोड़◌े-थोड़◌े ग<strong>ह</strong>ूम लाद ओ द ुन ू पुनवा र्स जा र<strong>ह</strong>ल अिछ । गामक <strong>िव</strong>कट जीवनपाछू छूिट र<strong>ह</strong>ल अिछ । संग जा र<strong>ह</strong>ल अिछ अक तर<strong>ह</strong>क ृित । ई ृित <strong>ह</strong>मर अिक अंश बिनजायत आ जीवनमे अक प-र ंगमे कट <strong>ह</strong>ोइत र<strong>ह</strong>त ।उपास-कुसुम ठाकुर,सामािजक काय र्मे (स्ी-बासँ <strong>िव</strong>शेष) , फोटोाफी आ नाटकमेिच । अजा र्ल पता:-ht t p:// sansmar an-kusumbl . ogspot . com/ावतर्न - (आठम खेप)१४१३ जून १९८५ के भारतीय न ृ कला मिर मे "िमर नीलो काका" कs सफल म ंचन के पात् ितवष र् अंतराष्ीय र् ना ितयोिगता मे िमिथलाक्षर आ "ी लन साद ठाकुर" जी कs नाटक सब बेरपुरार लैत र<strong>ह</strong>लै आ मैिथली दश र्क आ ना मी के सब बेर एक टा नव सामािजक <strong>िव</strong>षय परनाटकक नीक ुित <strong>दे</strong>खय के लेल भेँटैत र<strong>ह</strong>लै।१९८६ मे अंतराष्ीय र् ना ितयोिगता के लेल जि<strong>ह</strong>या िनम ंण आयल छलैक ओि<strong>ह</strong> समय "ी लनसाद ठाकुर"जी के िलखल नाटक सब मिचत ं भs चुकल छलै मुदा नव नाटक केर नाम ओ सोिचकs रख र<strong>ह</strong>िथ। जि<strong>ह</strong>या िनम ंण आयल छलैक ओकर बाद कलाकार सब के एकटा बैठक भेलैक आओि<strong>ह</strong> मे नाटक जे अराष्ीय समारो<strong>ह</strong> मे जएबाक छलैक ओकर नाम बतायल गेलैक। नाटक केर16


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्नाम "लौिगया ं िमरचाइ " सुनति<strong>ह</strong> कलाकार सब बड ख ुश भेला<strong>ह</strong> मुदा जखै इ सुनाला<strong>ह</strong> जे मा नामटा िलखल छैक तs पि<strong>ह</strong> त िकछु कलाकार मायुस भेला<strong>ह</strong> मुदा सब बेर नाटक मे ओि<strong>ह</strong>ना <strong>ह</strong>ोइतछलैक आ ता धिर कलाकार सब ी लन जी के ितभा सँ पिरिचत भs गेल छला<strong>ह</strong>।कलाकार सब केर बैठकी के बाद ओि<strong>ह</strong> िदन राित मे बैिस कs पा आ "पि<strong>ह</strong>ल द ृ" िलिख <strong>दे</strong>ला<strong>ह</strong> आ<strong>ह</strong>मरा ओ कैयेक बेर सुनय परल। ओकर बाद रिब िदन सs िर<strong>ह</strong>स र्ल से<strong>ह</strong>ो शु भs गेलैक। एकद ृक िर<strong>ह</strong>स र्ल कतेक िदन <strong>ह</strong>ोयतैक। एक िदन सा ँझ मे <strong>दे</strong>खिलयै िर<strong>ह</strong>स र्ल स जि आिब गेला<strong>ह</strong> आआिबते क<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> "आज ु <strong>ह</strong>म िलखय के म ूड मे छी आ एक द ृक िर<strong>ह</strong>स र्ल कतेक िदन <strong>ह</strong>ोयत। अ<strong>ह</strong>ा ँ सबखेलाक बाद सुित र<strong>ह</strong>ु आ <strong>ह</strong>मरा लेल चाय बना कs रािख िदय <strong>ह</strong>मरा आज ु नाटक प ूरा करबाक अिछ"।इ सुनति<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>म क<strong>ह</strong>िलयै <strong>ह</strong>म सुित जायब ता अ<strong>ह</strong>ा ँक संवाद सब के सुनत। <strong>ह</strong>म नि<strong>ह</strong> सुतब अ<strong>ह</strong>ा ँिचंता जिन ु क <strong>ह</strong>म चाय बना बना कs अ<strong>ह</strong>ा ँके दैत र<strong>ह</strong>ब। राित मे बा सब खेलाक बाद सुितर<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>म चाय बना कs रािख <strong>दे</strong>िलयै आ बैिस कs िकछु समय <strong>ह</strong>ुनक संवाद सब सुनिलयै मुदािकछु समय बाद नीँद आबय लागल तs सुित र<strong>ह</strong>ालौ ं<strong>ह</strong>। अचानक नीँ द ख ुजल तs <strong>दे</strong>खिलयै िलिखएर<strong>ह</strong>ल छला<strong>ह</strong> ओि<strong>ह</strong> समय ठीक ४:३० <strong>ह</strong>ोइत छलैक। <strong>ह</strong>ुनका लग गेल<strong>ह</strong>ँ ु तs क<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> आब खतमे पर छैकएक बेर चाय िपया िदय। <strong>ह</strong>म उिठ कs चाय बल<strong>ह</strong>ँ ु आ चाय द ु गोटे चाय िपल<strong>ह</strong>ँ ु ५:३० बजे तक"लौिगया ं िमरचाइ" नाटक प ूरा छलैक। इ नाटक से<strong>ह</strong>ो कैयाक टा पुरार पौलक।"िमर नीलो काका" के बाद जे नाटक सबस बेसी लोकिय आ चिच र्त भेलैक ओ छैक बकलेल।२९-४-बकलेल के अराष्ीय मैिथली ना ितयोिगता के लेल कलाकार भवन एि<strong>ह</strong> िसमा मेक म ंचनभेल। एि<strong>ह</strong> नाटक के सवो र्म नाटक, सवो र्म आलेख , सवो र्म िन<strong>दे</strong>र्शक, सवो र्मबालकलाकार, सवो र्म काश पिरकना आ सवो र्म म ंच सज्ा के पुरार भेटलैक आ नाितयोिगताक िनणा र्यक म ंडलक अक्ष आ फ़ि◌ िन<strong>दे</strong>र्शक " ी काश झा" म ंच पर पुरार दैतसमय "ी लन साद ठाकुर जी" कs श ंसा करैत पता आ फ़◌ोन नर मािग ँ लेला<strong>ह</strong>।बकलेल नाटक केर िकछु मास बाद अचानक एक िदन काश जी के फ़◌ोन अयलै आ फ़◌ोन परक<strong>ह</strong>लिथ जे ओ एकटा िफचरेट िफ बना र<strong>ह</strong>ल छिथ आ ओि<strong>ह</strong> िफ मे मु भूिमका करबा केछै, आ जी द ू तीन िदन के लेल पटना आबय परतै ं<strong>ह</strong>। ऑिफस सs छुी लs पटना गेला<strong>ह</strong> आ द ूतीन िदन के बाद आपस आिब गेला<strong>ह</strong>आपस अयला के बाद अपन ऑिफस स छुी ल आ द ू कलाकार केअयबाक लेल कि<strong>ह</strong> चिल गेला<strong>ह</strong>। काश जी <strong>ह</strong>ुनका अपन कलाकारक चुनाव मे से<strong>ह</strong>ो र<strong>ह</strong>बाक लेलक<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>िथ।17


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्कलाकारक चुनाव सs शिट ू ंग धिर करीब डेढ़ मास लािग गेलैक। शिट ू ंग बेितया लग गाम मे भेलछलैक आ िकछु बई मे ।िसमाक नाम छलैक " कथा माधोपुर की " ई िसमा पंचायती राज परबनायल गेल छैक।(अिगला अंकमे)अनमोल झा (१९७०- )-गाम नआर, िजला मध ुबनी। एक दजर्नसँ बेशीकथा, सािठसँ बेशी लघ ुकथा, तीन दजर्नसँ बेशी क<strong>िव</strong>ता, िकछु गीत, बाल गीत आ िरपोता र्ज आिद <strong>िव</strong>िभपिका, ािरका आ <strong>िव</strong>िभ सं<strong>ह</strong> यथा- “कथा-िदशा”-म<strong>ह</strong>ा<strong>िव</strong>शेषा ंक, “ेतप”, आ “एैसम शताीकघोषणाप” (द ुन ू सं<strong>ह</strong> कथागोीमे पिठत कथाक सं<strong>ह</strong>), “भात”-अंक २ (<strong>िव</strong>राटनगरसँ कािशत कथा<strong>िव</strong>शेषा ंक) आिदमे संि<strong>ह</strong>त।ाथिमकता-बौआक म ूड़नमे कतेक खच र् भेल <strong>ह</strong>ेतउ ब ुी।-तोरा सऽ कोन लाथ माय, यै<strong>ह</strong> बीस-पीस <strong>ह</strong>जारक आस-पास।-की क<strong>ह</strong>ले! बीस-पीस <strong>ह</strong>जार।-<strong>ह</strong>ँ, ओि<strong>ह</strong>मे भोज-भात, कपड़◌ा-ला,लेआओन-<strong>ह</strong>कार सबटा भेलै।-अएँ गइ, एते पाइ छलिन ओझाक <strong>ह</strong>ाथपर।- सब पाइ तऽ छलिन <strong>ह</strong>ाथपर, िकछु एर-ओर, पै ंच उधार से<strong>ह</strong>ो भेलै।18


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्-चल भगवतीक दया सऽ काज नीक जका ँ पार लािग गेलउ, जस <strong>दे</strong>लकउ समाज आर की चा<strong>ह</strong>ी। अाक<strong>ह</strong> तऽ बौआक सब भेकसीन (स ूइ) सब पड़लै की ।-<strong>ह</strong>ँ गय पड़लै। मा द ू-तीन टा बेसी दामी बला प<strong>ह</strong> सै, द ु-<strong>ह</strong>जार बला सब बा ँकी छैक से िदया<strong>दे</strong>बै बादमे।-िछः िछः िछः। तोरा बेटाक भेकसीन बा ँकी छउ <strong>दे</strong>नाइ आ तू भोज केले <strong>ह</strong>े। कोन मभेलेँ तू...!!सुशा झामैिथली भाषा- संृित के रक्षाक लेल एकटा संा जरी अिछय ूूव पर भटिक र<strong>ह</strong>ल छल<strong>ह</strong>ूं । करी के ता के वज<strong>ह</strong> सं एतेक फुरसित नि<strong>ह</strong> भेटित अिछ जेय ूूब पर अपन मनपसंद गीत सुिन सकी। कोिशश र<strong>ह</strong>ैत अिछ जे फुरसित भेटय त मैिथली गीतसुनी। मैिथली गीत जे सब य ूूब पर उपल अिछ ओि<strong>ह</strong> में बेसीतर िबया<strong>ह</strong>क गीत आ भि गीत सबअिछ। मैिथली के <strong>िव</strong>राट संसार में जे िछिडयाल लोकगीत सब अिछ तकरा सब के एकठाम पौनाईमुिश्कल अिछ। दोसर बात ई जे सब गीत के िरकािडं र् ग से<strong>ह</strong>ो नि<strong>ह</strong> भेल छैक, भेलो छैक तओकरा संकलन के काज ब किठन। गीत सब सुिनक मन नाेिल्जक भ गेल...कमला-बलान के धार आराजनगर के मिदर ं यािद आबय लागल। गजें जी के फोन केिलयि। <strong>ह</strong>म जानय चा<strong>ह</strong>ै छल<strong>ह</strong>ं ु जे कीसम लोकिय मैिथली गीत के वेबसाईट पर डालल जा सकैत छौ की। लेिकन पता चलल जे अि<strong>ह</strong>में कापीराईट के संकट छैक। एखन अगर िकयो मैिथली गीत संगती सुनय चा<strong>ह</strong>ैत अिछ त िकछवेबसाईट पर 10-20 टा गीत छैक या नि<strong>ह</strong> त य ूूब पर ओकरा गीत खंगालय पड़तै। <strong>ह</strong>म ईखोजै छल<strong>ह</strong> ु जे को एकटा वेबसाईट <strong>ह</strong>ोइत जतय िदी ब ंबई स ल क अमेिरका तक में र<strong>ह</strong>यबला मैिथल अपन भाषा में गीतसंगीत के आनॆ◌ंद ल सिकतिथ। दिनया ु जि<strong>ह</strong> ि<strong>ह</strong>साब स बदिल र<strong>ह</strong>लअिछ ओि<strong>ह</strong> में अंजी आ ि<strong>ह</strong>ंदी के भाषाई साावाद स बचनाई ब मुिश्कल ब ुझना जाईत अिछ।लेिकन अगर सतकर्ता स नब तकनीक के उपयोग कयल जे त मैिथली गीतसंगीत के <strong>िव</strong>राट संसार केमैिथल भाषी तक आसानी स प<strong>ह</strong>ंचायल ु जाय सकैछ। मैिथली लोकगीत, नाटक, लोककथा आ आान<strong>ह</strong>मर बडड् पैघ धरो<strong>ह</strong>र अिछ। आ एकर सॆयोजन के जरत छैक। अगर अि<strong>ह</strong> स <strong>ह</strong>म सब आममैिथल के जोड़ सकी त एख बडड् उीद अिछ। लेिकन अि<strong>ह</strong>लेल <strong>ह</strong>मरा सबके मैिथली के सब पके िदल खोिल क अपनाबय पड़त अ पंचकोसी के ंिथ स बा<strong>ह</strong>र आब पडत। अि<strong>ह</strong> मुा पर <strong>ह</strong>म19


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पि<strong>ह</strong> िलिख चुकल छी। दोसर बात जे आब बला जमाना आिडयो <strong>िव</strong>ज ुअल के छैक। प ूरा दिनयाुमें लोक पढ़◌ै में द ुभा र्जनक प सं िच घिट र<strong>ह</strong>ल छैक। लोक आिडयो आ <strong>िव</strong>ज ुअल बेसी <strong>दे</strong>खयचा<strong>ह</strong>ैत अिछ। ई आब बला जमाना में आर बढ़त। अि<strong>ह</strong> स इ ंकार । एख जे मैिथल कि<strong>ह</strong>य़◌ोअपन िजनगी में एकटा मैिथली पोथी पढ़लि ओ मैिथली के गीत सुिन क <strong>िव</strong>भोर भय जायछिथ। आवकता अि<strong>ह</strong> बात के अिछ <strong>ह</strong>म सब कोन कारे अि<strong>ह</strong> <strong>िव</strong>शाल समुदाय के अपन संृित केअि<strong>ह</strong> मजब ूत उपकरण स जोड़ि◌ क राखी। िछटपुट र पर मैिथली में गीत संगती के कैसेटबत अिछ, िफों बिन र<strong>ह</strong>ल अिछ आ आब एकटा टीवी चैनल के से<strong>ह</strong>ो सुनगुनी अिछ। लेिकन एकरको संागत यास नि<strong>ह</strong> भ र<strong>ह</strong>ल अिछ। सं<strong>िव</strong>धान में भाषा के ान भेट गेलाके बादो <strong>ह</strong>म सबसरकार स ब उीद नि<strong>ह</strong> क सकैत छी। लेिकन अगर अि<strong>ह</strong> िदशा में को गैरसरकारी यासइमानदारी स कयल जाई त एख ं ब<strong>ह</strong>ुत काज कयल जा सकैत अिछ। अि<strong>ह</strong> िदशा में गजें जी केयास वाव में ु छि जे ब ु<strong>ह</strong>त मे<strong>ह</strong>नत क क अि<strong>ह</strong> िदशा में काज क र<strong>ह</strong>ल छिथ। मैिथलब ुीजीवी सबके अि<strong>ह</strong> पर <strong>िव</strong>चार करय के चाि<strong>ह</strong>यिन आ को तरीका खोजय के चाि<strong>ह</strong>यिन। अि<strong>ह</strong> मेंबाद में सरकारी अदान आ <strong>िव</strong><strong>दे</strong>शी अदान स ल क वैयिक अदान के कमी नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>त-ई <strong>ह</strong>मर द ृढ़िनय अिछ। को या सोसाईटी के अधीन अगर ई काज कयल जाय आ नया <strong>िव</strong>चार सामआबय त ओ ागतयो कदम <strong>ह</strong>ोयत।पटनानवेु कुमार झा, आकिक समाचारवाचक स<strong>ह</strong> अवादक, मैिथली संवाद, आकाशवाणी,१.रेलवेक ेत पकेँ लऽ कऽ चिल र<strong>ह</strong>ल अिछ वाक् युसंसदमे ुत वष र् २००९-१० क रेल बजटमे भ िब<strong>ह</strong>ारक उपेक्षा कयल गेल <strong>ह</strong>ो मुदा िब<strong>ह</strong>ारकताकेँ जेना एकर िचा नि<strong>ह</strong> अिछ। पर रेलवे म ंी ममता बनजीर् ारा रेलवेक िितपर ेतपजारी करबाक घोषणाक बाद िब<strong>ह</strong>ार द ू टा प ूव र् राजनीितक िम मुम ंी नीतीश कुमार आ प ूव र् मुम ंीआ प ूव र् रेलम ंी लाल ू साद एक दोसरापर <strong>ह</strong>मला कऽ र<strong>ह</strong>ल छिथ। एक िदस रेल बजटमे िब<strong>ह</strong>ारकउपेक्षाकेँ लऽ कऽ का ंसकेँ छोिड आन दल आ संगठन के सरकारकेँ अपन िनशाना बना र<strong>ह</strong>ल अिछतँ दोसर िदस मुम ंी नीतीश कुमार रेल म ंी ममता बनजीर् क श ंसा कऽ <strong>ह</strong>ुनका ारा रेलवेक िितपरेत-प जारी करबाक घोषणाक समथ र्नमे ठाढ़ भेल छिथ। िब<strong>ह</strong>ारक चुनावी राजनीितमे प ूव र् रेल म ंीलाल ू सादकेँ जमीन धड़◌ा <strong>दे</strong>लाक बाद मुम ंी नीतीश कुमार ेत-पक मामसँ प ूव र् रेल म ंीकेँ<strong>दे</strong>शक राजनीितसँ बेदखल करबाक यासमे लागल छिथ।20


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्वतर्मान <strong>िव</strong>ीय वष र्क रेल बजटमे िब<strong>ह</strong>ारकेँ कितया <strong>दे</strong>बाकेँ मुा बबाक बजाय ेत-प जारीकरबाक लेल सभ िदन बयानबाजी भऽ र<strong>ह</strong>ल अिछ। ई <strong>िव</strong>डना क<strong>ह</strong>ल जा सकैत अिछ जे रेलकमािमलामे पछुआयल िब<strong>ह</strong>ारकेँ एि<strong>ह</strong> बेका बजटमे नव घोषणाक मा लॉलीपॉप थमा <strong>दे</strong>ल गेल। कोनव पिरयोजना एि<strong>ह</strong> बेर िब<strong>ह</strong>ारक ि<strong>ह</strong>ामे नि<strong>ह</strong> आयल। प ूव र् रेल म ंी ारा रेलवे घोिषत पिरयोजनासभपर रेल म ंीक रवैा उदासीन र<strong>ह</strong>ल तथािप ई मुा ेतपक आगा ँ गौण भऽ गेल अिछ।रेलम ंी ारा रेलवेक िितपर ेतप जारी करबाक घोषणाक बाद नीतीश कुमार जाि<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong>ेँ सियछिथ, ओि<strong>ह</strong>सँ लगैत अिछ जे ओ प ूव र् रेल म ंी लाल ू सादकेँ <strong>दे</strong>शक राजनीितसँ उखाड़ऽ चा<strong>ह</strong>ैत छिथ।ी कुमारक असार वतर्मान रेल बजटमे प ूव र् रेलम ंी ारा रेलवेकेँ लाभ <strong>दे</strong>खेबाक जे <strong>ह</strong>वाइ-िचुत कऽ जे बाजीिगरी प ूव र् रेलम ंी कय छला<strong>ह</strong>, ओकर पोल खिज ू गेल अिछ। एि<strong>ह</strong>सँ आ ँकड़◌ाकजे खेल खेलल गेल छल से सोझा ँ आिब गेल अिछ।ोँ पुरान िम <strong>ह</strong>मलापर <strong>ह</strong>मला कऽ र<strong>ह</strong>ल <strong>ह</strong>ोिथ तँ भला प ूव र् रेलम ंी कोना चुप बैिस सकैत छिथ।प ूव र् रेलम ंी लाल ूसाद रेलवेक िितपर ेतप जारी करबाक घोषणाकेँ एकटा चुतीक पमे ीकारकयलिन अिछ आ सात िदनक भीतर ेतप जारी करबाक चुती रेलम ंीकेँ <strong>दे</strong>लिन अिछ। ी सादकअसार रेलवेक भेल लाभ प ूव र्क संयु गितशील गठब ंधन सरकारक उपलि छल मुदा कुासँ िसतभऽ वतर्मान सग सरकारक रेलम ंी एि<strong>ह</strong>पर आ ँगुर उठा र<strong>ह</strong>ल छिथ।क<strong>ह</strong>ल जाइत अिछ जे द ुनक द ुन दो <strong>ह</strong>ोइत अिछ आ एि<strong>ह</strong> तजर्पर ममता बनजीर् ारा लाल ूसादपर अपरोक्ष <strong>ह</strong>मला कयलाक बाद नीतीश कुमार ी सादकेँ अपन िनशाना बना र<strong>ह</strong>ल छिथ।रेलवेक ब<strong>ह</strong>े द ु पुरान िमक भऽ र<strong>ह</strong>ल वाक् युमे िब<strong>ह</strong>ारक <strong>ह</strong>क मारल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ, एकर सुिधलेबाक फुस र्त ककरो नि<strong>ह</strong> अिछ।२.ममताक रेल िब<strong>ह</strong>ारमे भेल िडरेल्डलगातार तेर<strong>ह</strong> बरख धिर रेलवेक लेल <strong>िव</strong>शेष म<strong>ह</strong> राखयबला िब<strong>ह</strong>ार एि<strong>ह</strong> बेका रेल बजटमे कितयागेल। गोटेक डेढ़ दशक धिर जाजर्, नीतीश, राम<strong>िव</strong>लास आ लाल ू जाि<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong>ेँ रेल बजटमे िब<strong>ह</strong>ारमेसरपट रेल दौड़बैत छला<strong>ह</strong>, ओि<strong>ह</strong>सँ िब<strong>ह</strong>ारक जनताकेँ अ<strong>ह</strong>ू बेर पैघ आशा छल। मुदा रेलम ंी ममताबनजीर् क रेल बजट प ूरा <strong>दे</strong>शमे सरपट दौड़त िब<strong>ह</strong>ारमे िडरेल्ड भऽ गेल। प ूव र्क िब<strong>ह</strong>ारी रेलम ंीसँनाराज ममता दीदी िब<strong>ह</strong>ारकेँ मा लालीपाप थमा ेतप जारी करबा ते<strong>ह</strong>न शग ूफा छोड़लिन अिछ जे21


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्िब<strong>ह</strong>ारक ताकेँ अपन <strong>ह</strong>कक याद िबसरा गेल अिछ आ ओ ेतपक ब<strong>ह</strong>े एक दोसराकेँ नीचा ँ <strong>दे</strong>खबऽमे लागल छिथ।वष र् २००९-१०क रेल बजटमे िमिथला ंचल तँ जेना रेलवेक नासँ गायब ब ुझा र<strong>ह</strong>ल अिछ। रेलवे नव-घोषणाक तीक्षा कऽ र<strong>ह</strong>ल िमिथलावासीकेँ ममता दीदी जेना िबसिर गेलिन। बजटमे िब<strong>ह</strong>ारक लेलकयल गेल आधा दजर्न घोषणामे सँ िमिथला ंचलक ि<strong>ह</strong>ामे सीतामढीसँ बैरगिनयाक म रेल-लाइनकदो<strong>ह</strong>रीकरण आयल अिछ। राजधानी पटना <strong>िव</strong>रीय ेशन बबाक स ूचीसँ गायब अिछ, ओना रेलवेकअिधकारी एि<strong>ह</strong>सँ मना कऽ र<strong>ह</strong>ल छिथ, ओति<strong>ह</strong> द ू टा नव न पटनासँ रा ँचीक म एकटा जन-शताी आझाझासँ पटनाक म सवारी गाडीक संगि<strong>ह</strong> गया आ जमालपुरक म सवारी गाडीक घोषणा एि<strong>ह</strong> रेलबजटमे कयल गेल अिछ। आन नव घोषणामे पटना-िसकराबाद आ पटना-पु नक पिरचालनितिदन, बाब ूधाम-मोती<strong>ह</strong>ारी एसक <strong>िव</strong>ार मुजफ्फरपुर धिर आ मुजफ्फरपुरक राा राजधानीनक पिरचालनक घोषणा कयल गेल अिछ। ममता दीदी नव नन ॉप नसँ पटनाकेँ विचत ं कऽ रेलम ंी अपन म ंशा कऽ <strong>दे</strong>लिन। एि<strong>ह</strong> वष र् चलयवाला १४ टा नव नन ॉप नमे सँ को नपटनासँ नि<strong>ह</strong> ख ूजत मुदा पटनावासी पटना जंन भऽ कऽ जायबाला एि<strong>ह</strong> नकेँ टाटा-बाय-बाय कि<strong>ह</strong>सकैत छिथ।३.चेतना सिमितक आम सभामे नव पदािधकारीक भेल चुनाविमिथला ंचलक ितिनिध सामािजक संा चेतना सिमित पटनाक स भेल वािष र्क आम सभामे वष र् २००९-११क लेल नव पदािधकारीक चुनाव कयल गेल। स चुनावमे उपाक्षकेँ छोिड आन पदािधकारीिन<strong>िव</strong> र्रोध चुनल गेला<strong>ह</strong>। सिमितक िनव र्तर्मान अक्ष <strong>िव</strong>जय कुमार िम पुनः अक्ष बनला<strong>ह</strong> तँ सिचवपदपर <strong>िव</strong>वेकान ठाकुर िनवािचत र् भेला<strong>ह</strong> अिछ। उपाक्षक तीन पदक लेल भेल मतदानमे मकाझा, मीला झा आ पुषोम झा िनवािचत र् घोिषत भेला<strong>ह</strong> अिछ। मध ुका झा, सनारायण मे<strong>ह</strong>ता आाणमो<strong>ह</strong>न िम संयु सिचव, योगे नारायण मिक कोषाक्ष, जगत नारायण चौधरी, संगठन सिचवआ सुरे नारायण यादवकेँ चार सिचव बनाओल गेल अिछ।कुमार मज कप22


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ज मध ुबनी िजला ंतत सलेमपुर गाम मे। बा काले सँ लेखन मे आभिच। कैक गोट रचनाआकाशवानी सँ सािरत आ <strong>िव</strong>िभ प-पिका मे कािशत। सम्ित कें ीय सिचवालय मे अभागआधकारी पद पर पदािपत।मनापआिजर भऽ गेल छल मोन फाईल िनबटबैत-िनबटबैत। मोन के क <strong>ह</strong>ुक करबा लेल कुसीर् सँ उिठअपन चैर सँ बा<strong>ह</strong>र िनकलले रि<strong>ह</strong> िक ऑिफसक पाछु ओि<strong>ह</strong> कोन मे िकछु <strong>दे</strong>िख कऽ ठमिक गेलं<strong>ह</strong>ु।<strong>दे</strong>खैत छी <strong>ह</strong>मर अद र्ली रामिनवास ककरो सँ म ंद र कनफुसकी करैत़़ िकछु ब ुझबैत़़ ओिक् अपन जेब सँ एकटा ट िनकाललक़़ रामिनवास ओ ट ओि<strong>ह</strong>ना पै ंटक जेब मेरािख लेलक़़ फेर ओि<strong>ह</strong> ि के आ कऽ रामिनवास पाछु मुड़ल। अािशत प सँ <strong>ह</strong>मरा साम<strong>दे</strong>िख रामिनवास सकपका गेल़़ <strong>ह</strong>वा ंस उड़ऽ लगलै़ चे<strong>ह</strong>रा पीयर पड़ऽ लगलै़ पैर का ँपऽ लगलै। चोि<strong>ह</strong><strong>ह</strong>मरा पैर पर खिस कऽ कानऽ लागल़़''<strong>ह</strong>ािकम! बडपैघ गलती भऽ गेल <strong>ह</strong>मरा सँ <strong>ह</strong>मरा एि<strong>ह</strong> बेर मा ँफकऽ िदयऽ <strong>ह</strong>म कान पकरैत छी़ ।'' <strong>ह</strong>मर तामस टीक तक चढ़ल जा र<strong>ह</strong>ल छल़़ <strong>ह</strong>मर अद र्ली आ घ ूस़़ओकर की छैक?बदनामी तऽ <strong>ह</strong>मर <strong>ह</strong>ैत। केयो क<strong>ह</strong>ैत तऽ बाद मे पितयिबतौ ं आइ तऽ चोर सेेपर धड़◌ा गेल।लोकक भीडबढ़ले जा र<strong>ह</strong>ल छलै़ ज़ते मुँ<strong>ह</strong>, तते तर<strong>ह</strong>क बात। किनये कालक बाद डी०एस०पी०अप आिब रामिनवास के पकिड कऽ लऽ गेला<strong>ह</strong>। रामिनवास कत पुिलसक संग जा र<strong>ह</strong>ल छल़़<strong>ह</strong>मरा मोन के उसास भेटल़़ ठोर सँ कठोर सजा भेटक चाि<strong>ह</strong> ए<strong>ह</strong>न ाचारी के़।िदन बीतल़़ समय बीतल़़ <strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ँ ु तबदला पर दोसर श<strong>ह</strong>र मे आिब गेलं<strong>ह</strong>ु। एक िदन <strong>िव</strong>भागीय म ंी केऔिफस सँ फोन आयल - म ंीजी भेंट करऽ चाि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ल छिथ। म ंीजीक आ<strong>दे</strong>श भेलिन जे पुरनकाऑिफसक ठेकेदार धम र्पाल ए संस के सभ बकाया बील बैक डेट मे पास कऽ िदयौ। डेड लाईऩतीन िदन के भीतर भुगतान भऽ जेबाक चा<strong>ह</strong>ी।अनमन मोन सँ <strong>ह</strong>म पुरना बील सभ म ँगा <strong>ह</strong>ोटलक कक्ष मे बैसल पास कऽ र<strong>ह</strong>ल छी़ आन ऊपाईयेकी़ ऩ◌ोकरक लेल तऽ मािलकक आ<strong>दे</strong>श िसरोधाय र्। करी करक अिछ तऽ उिचत-अिचत सभटा करि<strong>ह</strong>परत़़ <strong>ह</strong>ंिस कऽ की कािन कऽ । बील की छलैक सभटा झ ूठ़़ िबना काज करबायल़़ आब परमेरे टारक्षक सै<strong>ह</strong> सुमीिर दखत के जा र<strong>ह</strong>ल छी झ ूठक पुिलंदा पर।23


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जखन एतऽ आयले छी तऽ पुरनका िम सभ सँ भेंट-घा ँट नि<strong>ह</strong> केनाई से<strong>ह</strong>ो कोनादन <strong>ह</strong>ोयत ।दोसर, मोनक भड़◌ास िनकिल जाय तऽ मो <strong>ह</strong>ुक <strong>ह</strong>ोईत छैक । सै<strong>ह</strong> सोिच पैर अकात िजलाजज के आवास िदस बिढ गेल। िजला जज कण र्जी <strong>ह</strong>मर नीक िम मे सँ छला<strong>ह</strong>। बेचारे बडसदयलोक। जखन एि<strong>ह</strong> ठाम पोिंग र<strong>ह</strong>य तखन एको िदन भेंट नि<strong>ह</strong> भेला पर तुरत फोन आिब जायजे िनके छी िक नि<strong>ह</strong>।चाय-ै के बीच मे चचा र्क म <strong>ह</strong>मरा मोन पिड गेल रामिनवास़़ मोन िक पड़ल कण र्जी के किनया ँमोन पाड़लिन । छगुंता भेल जे रामिनवास एख धिर जेले मे आछ। कण र्जी <strong>ह</strong>मरा तजबीजकरैत बजला<strong>ह</strong>- ''सजा तऽ अपराध सँ बेसी भईये गेलैक मुदा <strong>ह</strong>म जमानित एि<strong>ह</strong> ारे नि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>िलयैजे ओकरा आ<strong>ह</strong>ा ँ य ं पक़ड रि<strong>ह</strong>।'' <strong>ह</strong>म <strong>ह</strong>ुनका सँ जमानितक आ<strong>ह</strong> कऽ लौिट फेर पुरना बीलमे ओझरा गेलं<strong>ह</strong>ु।दोसर िदन बील सँ मगजमारी के बीच बा<strong>ह</strong>र िकछु आ<strong>ह</strong>ट ब ुझना गेल़़ मुडी उठौलं<strong>ह</strong>ु ़ आगा ँ मे रामिनवासद ुन ू ाणी कऽल जोड़ ठाढ़ छल। केयो िकछु नि<strong>ह</strong> बाजल़़ द ुन ूक आिख ँ सँ आवरल र ब<strong>ह</strong>ल जा र<strong>ह</strong>लछलैक। <strong>ह</strong>मरो मोन <strong>िव</strong>त भऽ गेल़़ अंतराा कान उमेठलक़़ ''बीस पया लेल़़ से<strong>ह</strong>ो काज जीकरा <strong>दे</strong>बाक लेल ज़◌ँ सजा पा ँच मासक जेल छैक; तऽ िब काज करेनि<strong>ह</strong> ठेकेदार के गरीबक लाखोपया पेयमेंट कऽ <strong>दे</strong>बाक घोर अपराधक सजा िक <strong>ह</strong>ेबाक चाि<strong>ह</strong>? उ कैद वाफा ँसी वा ओ<strong>ह</strong> ु सँ िकछु बेसी़?''रामिनवास द ुन ू ािणक आिख ँ सँ द<strong>ह</strong>ो-ब<strong>ह</strong>ो ब<strong>ह</strong>ैत र साईत <strong>ह</strong>मरा सँ यै<strong>ह</strong> म ूक कऽ र<strong>ह</strong>ल छल।आई <strong>ह</strong>म अपराधी प मे ठाढ़ छी ओकरा द ुन ूक समक्ष बौक बनल।चेश24


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्संवेनशील मोनकेँ छुबैत <strong>ह</strong>ुगली ऊपर ब<strong>ह</strong>ैत गंगारामभरोस कापिड मरक ३२ गोट कथाक सं<strong>ह</strong> िथक <strong>ह</strong>ुगली ऊपर ब<strong>ह</strong>ैत गंगा । एि<strong>ह</strong> सं<strong>ह</strong>कनामक अनितम ् कथा िथक । <strong>ह</strong>ीरा आ सोना बाईक माध ्यमे कथाकार नारी मोनक संवेदनाकेँ उभािरकभ<strong>िव</strong>ष ्यक स ृजन िदस डेग उठाओल अिछ । ई सत् य िथक जे नारीक <strong>दे</strong><strong>ह</strong>क अवयवकेँ कामुक पुषअपन धन–सम ्पि बिझ ु ओए<strong>ह</strong> व ्यव<strong>ह</strong>ार करैत अिछ जे नारीक मोनकेँ द ुःख ओ पीडामे भिरक कुणिठत्करैत अिछ । नारी मा <strong>दे</strong><strong>ह</strong> नि<strong>ह</strong> िथक । नारी आ पुषक सा<strong>ह</strong>चय र् अबस ्से स ृष िटक ् िनरन ्तरता िथक। एकर अथ र् ई नि<strong>ह</strong> जे नारीक <strong>दे</strong><strong>ह</strong>केँ खेलौना बिझक ू खेलायल जाय । ओकर अंग–त् य ंगकेँतोिड–मरोिड अथा र्त् अत् याचार क म ओ <strong>िव</strong>श ्वासके तोडल जाय । ई सत् य अिछ जे आज ुकभौितकबादी युगमे धनक अितशय िलप ्सा अबस ्से मानवीय म ूल ्यबोधकेँ िगड जा र<strong>ह</strong>ल अिछ । जेँ िकमानवीय चेतना आ मष ्यता कुणिठत ् क <strong>दे</strong>ल गेल अिछ तेँ अितकताक अढमे िछड<strong>ह</strong>रा खेलाओलजाइत अिछ । धन–मदक एंठी पर नग ्न कामुकताक ताण ्डव मचल अिछ । दैि<strong>ह</strong>क जरितसँ बेिसएकाम ीडामे भोग आ िलप ्सा नयन र ंजन भ गेल अिछ । तेँ <strong>िव</strong>िभन ्न मुा अखितयार ् क आवेग आउच् छ्छासमे अमानवीयताक – ूर आ पैशािचक पक िदग ्दश र्न <strong>ह</strong>ोइत अिछ । लाचार मे <strong>िव</strong>चारकतय ? फलतः वासनाक मजालमे ओझरा क ितकता ओ मया र्दाकेँ अितमण क कुत् िसतमानिसकताक – ूर प झलिक अबैत अिछ ।एि<strong>ह</strong> शीष र्क कथामे <strong>ह</strong>ीरा असन ्तोष आ खौ ंझीकेँ मेटयबाक लेल सोनाबाइक ओि<strong>ह</strong>ठाम अबैतअिछ । ओकर एकमा उेश ्य र<strong>ह</strong>ैत छैक जे मोनकेँ ब<strong>ह</strong>टािर लेब । सोनाबाइ अपन पेशामे कत<strong>ह</strong> ुको कोता<strong>ह</strong>ी करैत अिछ । ओ आवेशक स ्ि<strong>ह</strong>ल स ्वरमे लगीच अयबाक आम ंण अपन पिरधानखोिल क दैत अिछ । <strong>ह</strong>ीराकेँ ठकमु<strong>ह</strong>री लािग जाइत छैक । ओकर दयमे नारीक ित सम ्मान–भाव जािग जाइत छैक । ओकर मभावमे स ्ी संवेदना असिमताक ् पया र्य बिन उभिर अबैत छैक। सोनाकेँ <strong>ह</strong>डबडी छैक जे एकटा ा<strong>ह</strong>कसँ िनपटत तँ दोसरक आश ? ओ बजैत अिछ जे आउ,आ ा<strong>ह</strong>क खोज पडत (१४४) । <strong>ह</strong>ीरा <strong>ह</strong>ारल ज ुआडी सन मव ्यथा की कि<strong>ह</strong> दैत अिछ जेसोनाक आिख ँ चमिक उठैत अिछ । ओकर सबल मानवीय संवेदना उभिर अबैत छैक – <strong>ह</strong>म आइ पि<strong>ह</strong>लबेर को सुच् चा मक् खक दश र्न कयल<strong>ह</strong>ँ ु अिछ (१४६) । पिरणितमे द ुन ूक सुरक्षा भावमे अपनत् वबोधजािग जाइत छैक ।तात् पय र् जे दैि<strong>ह</strong>क भोगसँ बेसी–मोनक राग जे <strong>ह</strong>ल ्लुको आ ँच पर बरकैत र<strong>ह</strong>ैत छैक वाबेिसए आ ँच पर िकएक , मुदा द ुन ू सिथितमे ् अशािसत र<strong>ह</strong>ैत छैक । यै<strong>ह</strong> कारण िथक जे जीवनकेँगित आ उष ्मा <strong>दे</strong>बामे स ्ी–पुषक सा<strong>ह</strong>चय र् दोसरक प ूरक बत अिछ । आज ुक समाजमेअमानवीयताक यै<strong>ह</strong> सिथित ् अिछ जे स ्ीकेँ चीरीचोँत क अपन पुषत् व <strong>दे</strong>खयबाक दम ्भ भरैत अिछततय सोना आ <strong>ह</strong>ीराक बीचक घिटत घटना कक अ<strong>िव</strong>श ्वसनीयताकेँ पगबैत अिछ । जतय सोनाकसंग भेल अत् याचार स ्वतः उघरैत व ्यथा–कथा क<strong>ह</strong>ैत अिछ ततय ई पंक् ित–सोना आन बाइ जका ँ25


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्तोडल–मचोडल नि<strong>ह</strong> गेिल र<strong>ह</strong>य, बा ँचल छली<strong>ह</strong> (१४४) से<strong>ह</strong>ो अ<strong>िव</strong>श ्वसनीय ब ुझाइत अिछ । िशल ्पकद ृष िटएँ ् अवस ्से ई कथा कक कमजोर अिछ, मुदा कथ ्यक द ृष िटएँ ् रक् त आ स ्<strong>ह</strong>सँ जे अपनत् व बोधजगाओल गेल अिछ से अबस ्से मष ्यक मष ्यताक स ्वाद चीखबैत अिछ ।आब ई श ्न उठब स ्वाभा<strong>िव</strong>के जे मष ्यक मष ्यताकेँ अमानवीय बनयबाक दोषी के ? कीजन समाज ? समाज तँ लोकेक िथक । ई सत् य अिछ जे आइयो <strong>ह</strong>ीरा सन गनल–गंथल ू लोकअिछ । तथािप कामोेजक भाव–भंिगमा दैि<strong>ह</strong>क जरित बिझ ु वा फैशनपरस ्त भ कुिटल पुषकअ<strong>ह</strong>ं अबस ्से स ्ीकेँ भोगक सामी बिझ ु पबैत अिछ जे मोनक तुषिट ् <strong>ह</strong>ेतु कु<strong>िव</strong>चारेँ पाश<strong>िव</strong>क ् आचरणकरैत अिछ । जं <strong>ह</strong>ीरा आ सोना बाइसन एक दोसरक ित समप र्ण आ िनष ्ठा–भावमे राग उभरय तँिनशिचते ् अितकताक अढमे <strong>ह</strong>ोयत <strong>िव</strong>कृितक <strong>िव</strong>षाक् त चिर फाटत आ असली छ<strong>िव</strong> जगिजयार <strong>ह</strong>ोयत। एतेक तँ िनशिचते ् जे <strong>िव</strong>श ्वास आ <strong>ह</strong>ािद र्कतामे स ्ी–पुषक आकष र्ण अबस ्से जीवन–सत् यक अढमेमानवीय आका ंक्षाक पितर्मे ू सबल ओ स<strong>ह</strong>ायक िस <strong>ह</strong>ोयत । <strong>ह</strong>ीरा आ सोनाक दयमे वास ्त<strong>िव</strong>क म–भाव की अंकुिरत <strong>ह</strong>ोइत अिछ जे स<strong>ह</strong>जता ओ सरलतामे आन ्तिरक जिटलताकेँ आरो सघन बनबैतअिछ । नारी प ूरक बत अिछ । जें िक अिभजातीय संस ्कृितक <strong>िव</strong>रोध स ्वप सामािजक असिमताक्व ्यापक बोध अथा र्त् स ्ी पुषक स<strong>ह</strong>ज आकष र्णमे आत् िमक स ्वर उभिरक आत् मस ्फुिलंग िछटकबैत अिछतेँ द ुन ूक संघष र्मे सामािजक जीवनक यथाथ र् झलिक उठैत अिछ ।आधिनक ु चकचोन ्<strong>ह</strong>ीमे अन ्<strong>ह</strong>रायिल भगजोगनी कथामे रेखाक भोगबादी िलप ्सा ततेक आगा ँ बिढजाइत अिछ जे अपन बसल–बसाओल घर उजारबासँ बाज नि<strong>ह</strong> अबैत अिछ । ओ िबसिर जाइत अिछजे अथिलप र् ्सा सम ्बन ्धकेँ गीिड जाइत अिछ । फल भेटैत छैक जे जखन जीवनक बोध <strong>ह</strong>ोयतछैक तँ गत कम र्क तप र्ण करैत अिछ । ओ मजालमे जे अ<strong>ह</strong>ु िरया कटैत छल से तोिड फेकैतअिछ । यौन पमे उन ्म म आ घ ृणाक ढ<strong>ह</strong>ैत <strong>दे</strong>बालक बीच समाज आ सत् यसँ जे साक्षात्कराओल गेल अिछ से अबस ्से वैयक् ितक चेतनाकेँ धार दैत दाम ्पत् य जीवनकेँ सफल बनबैत अिछ। एि<strong>ह</strong>मे म आ यौन सम ्वन ्धी गेंठकेँ फोलैत कथाकार उपसंस ्कृित पर जिमक <strong>ह</strong>ार कयल अिछ। ई सत् य िथक जे दैि<strong>ह</strong>क भूख लोककेँ कामुकतामे जकिड अबस ्से <strong>दे</strong><strong>ह</strong> मैथ ुनकेँ य दैत अिछ। एतेक द ूर धिर जे आवेगमे म<strong>िव</strong>कार अपन ठोस प तत् क्षण भाव जनबैत अिछ ।मुदा, काम–भावक भूख सम ्वन ्धकेँ स ्थाियत् व नि<strong>ह</strong> दान करैत अिछ तेँ असन ्तोष पगैत अिछ ।सामािजक दाियत् व बोधक ई कथा िथक । ॅअन ्<strong>ह</strong>ारमे भोितआयल एकटा िसपा<strong>ह</strong>ी गशक संस ्मरण िथक। ई संस ्मरणात् मक िरपोता र्ज िथक । कारण गशक संस ्मरण उपस ्थािपतक ओकरे गुण–गौरवकेँपरोसल गेल अिछ । तें कथा–स ूक िनमा र्ण तेना भऽकऽ नि<strong>ह</strong> भेल अिछ जेना िक पाकपिरक्ष् यमे घटना आ सिथितक ् <strong>िव</strong>वरणात् मक स ्तुित भेल अिछ । साम ्यबादी <strong>िव</strong>चारधाराकेँ लऽकऽकामरेड कथाक स ृष िट ् भेल अिछ– गरीब गरीब सभ एक <strong>ह</strong>ो । अथा र्त् धनी–गरीबक बीच जे असमानताकखिधया अिछ से आरो चकरगर भेल जाइत अिछ तकरे भरबाक भरप ूर यासमे ई कथा सिजत ृ भेलअिछ । सुपत–कुपत आब <strong>ह</strong>म<strong>ह</strong> ु सब क<strong>ह</strong>बै (३७) । आत् मचेतना जगयबाक उेश ्येँ ई कथा सिजतृभेल अिछ ।पाइक आगा ँ बेइज ्जित आ गािर कथीक एि<strong>ह</strong> प ृष ्ठभूिम पर उडान-कथा सिजत ृ भेल अिछ ।कतार िदस उडान भरबाक लोभेँ आ ढेर पाइ अिजर्त करबाक सपना संजोग रिजन ्दर कापरकेँपि<strong>ह</strong>लु एजेन ्ट दस <strong>ह</strong>जार टाका, दोसर अस ्सी <strong>ह</strong>जार आ तेसर खेप पन ्चान ्वे <strong>ह</strong>जारक कजा र् पर लेल26


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्टाका बो<strong>ह</strong>ाइत छैक । ओ ठकाइत अिछ तैयो ओकरा उडान भरबाक आशा छैक । ओ दयकको कोनमे दिमत इच् छाकेँ संयोग र<strong>ह</strong>ैत अिछ जे कोना उडान भरी । जि<strong>ह</strong>ना धनक लेल जेबाक<strong>ह</strong>ा<strong>ह</strong>ुती ति<strong>ह</strong>ना एजेन ्टकेँ चा<strong>ह</strong>ी लाभ । मा ई उडान की, दस <strong>ह</strong>जारसँ पच् चीस <strong>ह</strong>जार धिरक चोखेनफा । तात् पय र् जे द ुन ू गर िभडौ । तेँ बेर बेर ठकाइतो लोक पुिन ठकाइत अिछ । एि<strong>ह</strong>मेपाखण ्डी चिरक पदा र्फाशक संग केवल जीवन जीनाइयेक मा लुतुक नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोयबाक त् युत जीवनम ूल ्यबोधक लेल जीवाक ओकालित संकेत मामे कयल गेल अिछ ।जय मधेशमे एक मधेश, एक <strong>दे</strong>श लऽकऽ आन ्दोलन अिछ । मधेशी आ प<strong>ह</strong>ाडीक बीचकखिधया समानतामे पिट जाय । अयोधी मास ्टरके जीवन को<strong>ह</strong>ुनाक मास ्टरीमे खेपायल आ एकमा बेटाअशोक केँ करी नि<strong>ह</strong> भेटब । तात् पय र् जे अपेिक्षत योग ्यता अछैतो व ्यवस ्थे ते<strong>ह</strong>न वनल छैकजे मधेशकेँ के प ूछओ ? तेँ आन ्दोलनी ज ुलुसमे ओकर ब ुढायल <strong>दे</strong><strong>ह</strong>क जोश की ि<strong>ह</strong>लोर मारयलगलैक जे ओ<strong>ह</strong>ो कूिद पडल । ओकर असिमता ् की जािग उठलैक जे मधेशक लेल ओ िकछुओ कसकैत अिछ । राषियताक ् पिरक्ष् यमे अपन <strong>िव</strong>चार, भावना आ समयके सत् य केँ उािसत कयलगेल अिछ । जखन लोकक असिमता ् पर चोट लगैत छैक तँ ओकर मोन कचोटय की लगैत छैकजे स ्वतंताक <strong>ह</strong>नन म ंजूर नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत छैक । मधेशी <strong>ह</strong>ोयबा पर जे गौरवबोध <strong>ह</strong>ोइत छैक सेजखन एके <strong>दे</strong>शमे <strong>िव</strong>षमताक बोध <strong>ह</strong>ोइत छैक तँ पीडाइत मोनमे आोश पगैत छैक । एि<strong>ह</strong>मेमानवीय जीवनक संवेदना झलिक उठैत अिछ ।ग<strong>ह</strong>नतम श ्नाकूलतामे भ<strong>ह</strong>रैत ओक जोड कथाक स ृस िट ् भेल अिछ । एि<strong>ह</strong>मे िनरसनबाब ूक पुी सरोजाक द ुःसिथितमे ् अन ्त ओ रानीक संग छलाइत जीवनके कथाकार ओकर मािम र्क पीडाकेउभािरक सामािजक पिरवतर्न िदस ध ्यान आकृष ्ट कराओल अिछ । एतेक द ूर धिर जे एकर िजम ्मेवारके ? स ्ीक ासक मािम र्क उाटनक फलस ्वप ई कथा फोिकला मानिसकताक दम ्भकेँ आरो उघारकरैत अिछ । ओढल अिभभावकत् वक नीितकेँ सरेआम चौबिटया पर नग ्न क मानवीय जीवनक अभवसँसम ्प ृक् त क िनजी संवेदनाकेँ साव र्भौिमक बना <strong>दे</strong>ल गेल अिछ । एि<strong>ह</strong> कारेँ एक िदस दय<strong>ह</strong>ीनता आम ूल ्य<strong>ह</strong>ीनताकेँ <strong>दे</strong>खार कयल गेल अिछ तँ दोसर िदस पिरवतर्नक सुगब ुगीमे मानवीय सोच आ संवेदनाकेंआज ुक पिरसिथतमे ् ठोस द ृष िट ् द अमानवीयताक खोलकें चीटीचोंत करबाक सस िबल<strong>ह</strong>ल अिछ ।अन ्ततः मे िकसुनमाक ऊ<strong>ह</strong>मपो<strong>ह</strong>क सिथितमे ् जतय पत् नी उीमपुरवालीक ित अराग–भावअिछ से पंजाबमे कमाइत मनस ूबा पोस घर अबैत अिछ तँ एकटा ना? मासक फरक । आनबापक बच् चा अथा र्त् अनकर जनमल बेटा । रि<strong>ह</strong> रि<strong>ह</strong>क ओकर दयकेँ ई बात टीसैत की छैक जेसभटा मरथ भग ्न भ जाइत छैक आ अनितम ् पिरणितमे नाक म ूडी छपाक् क दैत अिछ ।िनदो र्ष आ अबोध बच् चाक <strong>ह</strong>त् या ।ई सत् य िथक जे िनश ंस <strong>ह</strong>त् याक फलस ्वप दय भावमे पिरवतर्न आयब स ्वाभा<strong>िव</strong>क िथक। मुदा, अबोध वच् चाक <strong>ह</strong>त् या ? तकर पिरनित ? कथा जाि<strong>ह</strong> <strong>िव</strong>न ्द ु पर आिबक छोिड <strong>दे</strong>ल गेलअिछ से आगा ँक अपेक्षा रखैत अिछ । तैयो, एकटा श ्न पगबैत सोचबाक लेल वाध ्य करैतअिछ ।अमरली कथामे रेखाक माध ्यमे ओकर ब<strong>ह</strong>सिल उाम छ<strong>िव</strong>क वीभत् स प <strong>दे</strong>खार कयल गेलअिछ । ओ अमरलती बिन चतरैत की अिछ जे स<strong>ह</strong>ारा बत आनक बसल–बसाओल घरकेँ उजािर–पुजािर27


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्दैत अिछ । अपन बनल घर तँ उपटाइये दैत अिछ जे आक घरमे वास क ओकर सोन<strong>ह</strong>लदिनयामे ु आिग पजािर दैत अिछ । एि<strong>ह</strong>मे रमेशक कामलोलुपताक रेखाक काम–भाव जात भमायाजाल की पसारैत अिछ जे आरो अि<strong>ह</strong>मे ओझराइत जाइत अिछ । एि<strong>ह</strong> कारें वासनाकेँ उभािरकपुष आ स ्ी वक कुत् िसत मानिसकताकें <strong>दे</strong>खार कयल गेल अिछ । सामािजक कुव ्यवस ्था ओ एि<strong>ह</strong>संउपजल मानवीय व ्यथाकें अवस ्से कथाकार उभारल अिछ ।सम ्बन ्धक पीडामे आशाक दयमे बरकैत दयक उफान जे मक उपजामे मानिसक पीडाितफिलत अिछ तकर सशक् त िचण भेल अिछ । म कि<strong>ह</strong>–सुिनक नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत छैक आ कीनलबेसा<strong>ह</strong>ल जाइत छैक । जखन द ूटा दय िमलैत छैक वा मोन िमलानी भ जाइत छैक तँ बाटमेके<strong>ह</strong> रोडा अटकाओल िकएक जाउक तैयो द ुन ू–मी –िमका <strong>ह</strong>ँसैत–कत, संघष र् पथ परटकराइतो, खिसतो–उिठतो पार–घाट उतिरए जाइत छैक । सै<strong>ह</strong> सिथित ् आशा ओ संदीपक मोन–िमलानीमे भेलैक । फल भेटलैक जे आशाक माय–बापक दयमे उठैत <strong>िव</strong>रक् ित भाव सम ्बन ्ध–स ूकेंखणिडत ् क <strong>दे</strong>लकैक । आ आशा मक पिणामसँ उपजल मानिसक पीडाकेँ स<strong>ह</strong>बाक क्षमता अपनामे<strong>िव</strong>किसत करबाक यास क र<strong>ह</strong>ली<strong>ह</strong> अिछ (१३८) । सामािजक यथाथ र्क प झलकाक कथाकार सामािजकव ्यवस ्थाकेँ उघेिसक आत् मीयता ढंगसं लोकजीवनक िच उभारबाक यास कयल अिछ ।बालमोनक सुलभ चंचलता ओ नपनक िनश ्चछलताकेँ स ्मरण करैत नरेशक मोनमे स ्म ितक ृतर ंग की वि<strong>ह</strong>त भ अबैत छैक जे <strong>ह</strong>ोयत छैक जे <strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ी िकए अपनाकेँ ना बनाली (१४२) ।ैश बैक कथाक माध ्यमे कथाकार बालपनक अढमे िनडरता, िनश ्च् छलता आ सौ<strong>ह</strong>ा र् भावमे वचपनकमक अभूित जगाओल अिछ तँ उमेरक चािरम <strong>ह</strong>रक पगैत भय, सुरक्षा, षडयन ्, सामािजक<strong>िव</strong>ूपता आिदसँ अपनाकें ब ँचबा–बचयबाक यासकेँ रेखाित करबाक । ई सत् य िथक जे नपनकिबताओल क्षणक मध ुर स ्म ितमे ृ लोकजीवन चा<strong>ह</strong>ैये, मुदा संघष र्मे से<strong>ह</strong>ो जीवनकेँ फूट आनन ्द अबैत अिछ। सामािजक व ्यक् ितत् वक दोगला मुं<strong>ह</strong> अथा र्त् सभ्य समाजक अंग बनबाक लेल लोक जे छल–क्षुमकखोल ओढ र<strong>ह</strong>ैत अिछ । से अवस ्से मानिसक बिकें ु कुणिठत ् करैत अिछ, सामािजक समरसताकेंखणिडत ् करैत अिछ ।पालीय मैिथली कथा–साि<strong>ह</strong>त् यमे िनस ्सन ्<strong>दे</strong><strong>ह</strong> कथाकार मरक कथामे जीवनक राग अिछ आअिछ नव युगक नारीक ित <strong>िव</strong>शेष ा–भाव । तेँ ि<strong>ह</strong>नक बेिसए कथामे नारी जीवनक संघष र् अिछ। युग यथाथ र्क ासदी जे सामािजक <strong>िव</strong>डम ्बनामे उपजैत अिछ आ एकर कारक िथक सामािजकव ्यवस ्था । तेँ कथाकारक छटपटाइत मोन मे अबला नारीक चीख अिछ आ पिरवेशक दंशमे पीडाइतमानिसक व ्यथा–कथा । <strong>दे</strong><strong>ह</strong>–भोगमे टीसैत दद र् उभिर की अबैत अिछ जे सामािजक सत् यकेँ <strong>दे</strong>खारकरैत यथातथ ्यक मोनक पीडाकेँ उगिल दैत अिछ । टूटैत सम ्बन ्ध, छुटैत लोक, अथ र् िलप ्साकमो<strong>ह</strong> ओ दैि<strong>ह</strong>क भोगमे पीडाइत कामुकता आ रोटीक समस ्या कथाकारक मोनमे कतेको श ्नछटपटी मचौ अिछ तकरे साथ र्क अिभव ्यक् ित द स<strong>ह</strong>ज ओ सरल भाषा मे पाठकक सोझा ँ परोिस<strong>दे</strong>लिन अिछ ।को सभ्यता–संस ्कृितकेँ गितशील बनाक राखब समाजक लोक दाियत् व िथक । से ताधिरजाधिर ओ सामािजक जीवनमे साथ र्क भूिमका िनमा<strong>ह</strong>य । ई नि<strong>ह</strong> जे सडल गलल परम ्पराकेँ उघव ्यवस ्थाक तरमे पीसाइत जीवनसँ कटल व ्यवस ्थाकेँ सत् य मािन फोिकला मानिसकताकेँ उघैत र<strong>ह</strong>ी ।28


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जे सभ्यता संस ्कृित जीवनमे नि<strong>ह</strong> उतिर सकय तकर पिरत् याग करब उिचत–<strong>िव</strong>ि<strong>ह</strong>त िथक । ओजीवनक अथ र्क खोजमे मक आसरा लैत समयक पिरवतर्नकेँ युगक अकूलेँ टािकक ं नव समाजबनयबाक आका ंक्षा रखैत छिथ । तें कथाकार सामािजक <strong>िव</strong>संगितसं उत् पन ्न <strong>िव</strong>षमता ओ आिथ र्क िितकसंग सा ंस ्कृितक आयाम पर जिमक <strong>िव</strong>मश र् करबाक लेल श ्नकेँ पगबैत छिथ । एि<strong>ह</strong>मे ि<strong>ह</strong>नकपिरवतर्नकारी सोच अबस ्से उत् रक बिन नव सामािजक म ूल ्यबोधक संवा<strong>ह</strong>क बत अिछ ।ि<strong>ह</strong>नक लेखनी अबस ्से शोिषत–पीिडतक असिमता–अिधकारक ्बात उठबैत अिछ । ओ दबल–कुचलल लोकक पक्षमे भ जाय । ई सत् य अिछ जे ि<strong>ह</strong>नक मम ूलक धारणामे वासना जन ्य उभारकक बेिसए उभिर आयल अिछ से से कामुक पुषक दम ्भोिचत उपजा िथक । िकएक तँ पुषकपौषत् व वासनामे <strong>िव</strong>शेषे केनित ् भ आयल अिछ । कथाकारक बेचैन मोनमे समताम ूलक ओमम ूलक धारा रसप ्ला<strong>िव</strong>त अिछ तेँ अभावजन ्य पीडामे पीडाइत शोिषत वक समस ्या उभिर आयलअिछ । स ्ी वक ित जि<strong>ह</strong>ना पुष वक दम ्भ, ूर मानिसकता ओ व ्यवस ्थाकेँ उजागर करैतअिछ ति<strong>ह</strong>ना सम–सामियक श ्नक झडीमे रोटीक औकाित <strong>दे</strong>खबैत अिछ ।एि<strong>ह</strong> कारेँ कथाकारक दयके व ्यथासँ उपजैत अकूलाइत मोनक छटपटा<strong>ह</strong>िटमे सुखाइत मभावनाकेँ खीं चबाक आका ंक्षा अिछ तँ म ूल ्य<strong>ह</strong>ीनताबोधक ित ितक् ख आोश । जीवनक व ्याव<strong>ह</strong>ािरकता सँसामािजक मुाकेँ उठबैत छिथ । <strong>ह</strong>ँ, श ्नक झडीमे िकछुक समा<strong>ह</strong>ार करैत छिथ तँ यथातथ ्यउपस ्थापन से<strong>ह</strong>ो । ओना, कथाक म ूल स ्वर <strong>ह</strong>स ्तप किरते अिछ । ई<strong>ह</strong>ो सत् य अिछ जे नारीअभूितक िरक् त क्षणमे कथाकारकेँ रि<strong>ह</strong>–रि<strong>ह</strong>क नारीक मानिसकताक भूख दैि<strong>ह</strong>क काम–ीडामे ओझराजाइत अिछ । मुदा, ई<strong>ह</strong>ो सत् य िथक नारीक अन ्तरमोनमे पैिसक जे मानिसक <strong>िव</strong>कारकेँ स ्वच् छकरबाक यास भेल अिछ से मा कामुकतामे नि<strong>ह</strong> भऽकऽ सामािजक म ूल ्यबोधक संवा<strong>ह</strong>क बिनक उभिरअबैत अिछ । उपसंस ्कृितक ित ि<strong>ह</strong>नक दयमे खोंझी आ असंतोष भाव अिछ तं सामािजकितकता आ धािम र्कताक अढमे िछड<strong>ह</strong>रा खेलाइत सााज ्यवादी संस ्कृित ित <strong>िव</strong>ो<strong>ह</strong> भाव मुखिरतभेल अिछ । मुदा, इ<strong>ह</strong>ो <strong>दे</strong>खल जाइत अिछ जे मरक कथाकार कथा साि<strong>ह</strong>त् यमे जतेक कथ ्यकित सजग रि<strong>ह</strong> पबैत अिछ ततेक िशल ्पक ित नि<strong>ह</strong> । शिलक ै द ृष िटएँ ् अवस ्से ि<strong>ह</strong>नक कथाकारसजग नि<strong>ह</strong> रि<strong>ह</strong> पबैत अिछ जे कथा–सौन ्दय र्केँ बािधत करैत अिछ । तें की ? मरकअभववादी द ृष िट ् सतत चौकन ्न र<strong>ह</strong>ैत अिछ जे अपन गाम–घर, अडोिसया–पडोिसयाक <strong>दे</strong>खल भोगलयथाथ र्क िचक् कन–चुनमुन िचण करैत अिछ । ि<strong>ह</strong>नकामे क<strong>ह</strong>बाक क्षमता अिछ जे िशल ्पक <strong>िव</strong>कासमेआरो सौन ्दय र् आिन िनखरत ।जेँ िक कथाकार मरक चौकन ्न द ृष िट ् समाजक ित सजग अिछ । तेँ जीवन म ूल ्यक संवा<strong>ह</strong>कबत ओ ओि<strong>ह</strong> पाक स ृष िट ् करैत छिथ जे समाजमे आइयो िनरी<strong>ह</strong> अिछ । खासक नारी पा ि<strong>ह</strong>नकसंवेदनशील मोनकेँ छुबैत अिछ । ओ नारीक अिधकार ओ चेतनाबोधक पक्षधर छिथ । ओ कखनारीक पक्षमे छाती तािनक ठाढ <strong>ह</strong>ोइत छिथ । मुदा, उपसंस ्कृितमे घेरायल नारीक वीभत् स छ<strong>िव</strong>अबस ्से ि<strong>ह</strong>नक दयकें पीिडत–सीिदत करेत अिछ । ओ को पिरसिथितमे ् स ्वाभा<strong>िव</strong>क यथाथ र्क त<strong>ह</strong>केंफोिलते छिथ । तेँ शोषणक <strong>िव</strong>रोधमे झंडा उठिबते छिथ । ि<strong>ह</strong>नक संवेदनशील मोनमे जीवनक ितरागात् मक बोध अिछ । <strong>ह</strong>ं, ि<strong>ह</strong>नक कथाकार यथातथ ्यकेँ <strong>ह</strong>ू–ब<strong>ह</strong>ू स ्तुित क दैत अिछ से कैक स ्तरपर । तें पाक चिर तेना भऽकऽ ठाढ नि<strong>ह</strong> भऽ पबैत अिछ जे <strong>ह</strong>ोयबाक चा<strong>ह</strong>ी । जाि<strong>ह</strong> ठाम29


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ि<strong>ह</strong>नक पाक चिर–िचण सजीव भऽ उठल अिछ ताि<strong>ह</strong> ठाम कथाक सौन ्दय र् अपन अप ूव र् छ<strong>िव</strong>–छटा लऽमुखिरत भेल अिछ ।पालीय मैिथली कथा साि<strong>ह</strong>त् यमे मरक कथा माात् यक ओ गुणात् मक द ुन ू द ृष िटएँ ् अपन भावछोडैत एकिदस जँ कथा–साि<strong>ह</strong>त् यक भण ्डारकेँ भरैत अिछ तँ दोसर िदस कथा द ृष िटमे ् म ूल ्यबोधकसंवा<strong>ह</strong>क बत अिछ । तेँ मानवीय म ूल ्य बोधक जीवन–द ृष िट ् मरक कथा सामािजक पिरवतर्नमेअपन औकाित िस करबे करत आ भ<strong>िव</strong>ष ्यमे ऐित<strong>ह</strong>ािसक म ूल ्यक वस ्तु बनबे करत से आशा ओ<strong>िव</strong>श ्वास जगिबते अिछ ।ई सं<strong>ह</strong> छपाइ–सफाइक द ृष िटएँ ्<strong>िव</strong>शेष आकिष र्त करैत अिछ ।<strong>दे</strong>खक आ मनमो<strong>ह</strong>क र<strong>ह</strong>ल अिछ खासकऽ पोथीक आवरणमनमीत कुटीर/राजप ूत कालोनीमौलागंज/दरभंगा–८४६०४िब<strong>ह</strong>ार/भारत!आशाक िकरणिजते झामैिथलीभाषा िधरे िधरे आब <strong>िव</strong>ुतीय संचारमाममे ान बना र<strong>ह</strong>ल अिछ । िदीस ं सौभा िमिथलानामक एकटा टेिलिभजन संचालन भेल अिछ । इ सुण र् मैिथली टेिलिभजन र<strong>ह</strong>ल क<strong>ह</strong>ल गेल अिछ। ई मर ंजनाक टेिलिभजन अिछ जाि<strong>ह</strong>मे गीत नाद आ टेली ृ ंखला सारणके मुखता <strong>दे</strong>लजार<strong>ह</strong>ल अिछ ।इ िनित जे जनसंाक अपातमे इ समुदायके अपन संचारमाम नि<strong>ह</strong> अिछ। भारत आ पालकसीमामे बा ंटल तीकाक िमिथला एख आन भाषाक मामसं सुसिचत ू <strong>ह</strong>एबाक बातासं मु नि<strong>ह</strong>भ' सकल अिछ । ओना पालक िकछु एफ़ एम आ पाली / भारतीय ानलसभसं मैिथली भाषाकमामसं समाचार आ मर ंजनक सामी एि<strong>ह</strong> मे पं<strong>ह</strong>ुच र<strong>ह</strong>ल अिछ ।30


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्टेिलिभजनमे मैिथलीके ािपत करबाक यास िदीस ं भेल । िदीस संचािलत पाल वनटेिलिभजनके मधेश ेशल काय र्मसं मैिथली भाषामे समाचार आ गीतनाद सारण भ' र<strong>ह</strong>ल अिछ ।िदीसं सािरत पाल वनमे लगभग द ु सालसं बेशी भ'गेल अिछ एि<strong>ह</strong> काय र्मके । पि<strong>ह</strong> एक घाककाय र्ममे मैिथलीमे समाचार,अवा र्ता र् आ मैिथली भोजपुरी गीत सारण <strong>ह</strong>ोइत छल आब वए<strong>ह</strong> समयमेभोजपुरी आ थाके से<strong>ह</strong>ो सिया <strong>दे</strong>ल गेल अिछ ।ति<strong>ह</strong>ना िदीसं संचािलत भोजपुरी भाषाक टेिलिभजनमे मैिथलीके िकछु िमट भेट जाइत अिछ ।िदीसं सािरत <strong>ह</strong>मार आ म<strong>ह</strong>ुवा टेिलिभजन मैिथलीमे कख िकछु मैिथलीमे सामी <strong>दे</strong>ल करैत अिछ। स<strong>ह</strong>ारा समयसे<strong>ह</strong>ो िकछु िदन मैिथली भाषामे सााि<strong>ह</strong>क काय र्म ुत कएलक मुदा ओ िनररतानि<strong>ह</strong> पािब सकल ।मैिथली भाषा भारतक अम असिचमे ू पडलाक बादो सरकारी संचार माममे अपन ान नि<strong>ह</strong> बनासकल अिछ । दोसर िदश पालमे भारतसं संचािलत पाल वन मैिथली भाषाक मामसं मैिथलीभाषीमे अपन अलग ान बनाले अिछ । पालक सरकारी टेिलिभजन पाल टेिलिभजनमे एखउपेिक्षत अिछ मैिथली। पालमे सभसं बेशी बाजल जाएबला दोसर भाषा मैिथलीमे िनजीटेिलिभजनसभ िकछु िच <strong>दे</strong>खौलक अिछ । काठमाूसं सािरत सगरमाथा टेिलिभजन सा ंझमेलगभग 15 िमनटके समाचार सारण करैत अिछ त िबरगंजसं सािरत तराई टेिलिभजन से<strong>ह</strong>ोमैिथलीमे मर ंजनाक आ स ूचनामुलक काय र्म सारण करैत अिछ । पाल टेिलिभजनके मेोटेिलिभजनमे सााि<strong>ह</strong>क मैिथली काय र्म िकछु एिपसोड चलल छल मुदा ओ िनररता नि<strong>ह</strong> पािब सकल ।मैिथली भाषाके ितिनिध कएिन<strong>ह</strong>ार सश संचार मामके एख िनता अभाव अिछ । स ूचना <strong>िव</strong>िधकएि<strong>ह</strong> युगमे मैिथलीके अपन अि बचएबामे संचारमाम स<strong>ह</strong>ायक भ' सकैया एि<strong>ह</strong>मे िकनको श ंका नि<strong>ह</strong><strong>ह</strong>एबाक चा<strong>ह</strong>ी । जा धिर सश संचार माम मैिथलीके नइ भेट्त ता धिर इ कना मा र<strong>ह</strong>त जेमैिथलीक सुिनित भ<strong>िव</strong> अिछ ।अपार सावनाक बादो संचारमे मैिथलीक िसकुडल काया कि<strong>ह</strong>या पु <strong>ह</strong>एत से क<strong>ह</strong>ब अमा लगाएबकिठन ।३. प31


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्३.१. राजकमल चौधरीक द ूटा अकािशत प३.२. जीवकाक टटका प३.३. आशीष अनिचार३.४.पंकज पराशर- जािन नि<strong>ह</strong> िकएक३.५. सुबोध ठाकुर- सश३.६.िनशाभा झा (संकलन)32


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्३.७. पा धी३.८. ोित-बरसातक द ृराजकमल चौधरीक द ूटा अकािशत प(सौज डा. <strong>दे</strong>वश ंकर नवीन)१.ब<strong>ह</strong>ी-खाताएि<strong>ह</strong> खाता पर <strong>ह</strong>म घसैत छीसंसारक सभटा ि<strong>ह</strong>साबएि<strong>ह</strong> खाता पर <strong>ह</strong>म सिदखन घसैत छीअपना कम र्क-अपकम र्क कारी िकताब!जे िकछु कय छी पाप-धम र्जे िकछु ब ुझ छी जीवन-र<strong>ह</strong> आ ाण-मम र्जे िकछु ब ुझ छी ाण-मम र्जे िकछु कय छी पाप-धम र्सभटा अंिकत अिछ एि<strong>ह</strong> लाल ब<strong>ह</strong>ीमे33


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्एि<strong>ह</strong> लाल ब<strong>ह</strong>ीमे सभटा इा, सम वासनाजे जतबा अिछ जकरासँ लेन-<strong>दे</strong>नजे रख छी <strong>ह</strong>ेम-मसभ दजर् भेल अिछसभ दजर् भेल अिछ एि<strong>ह</strong> लाल ब<strong>ह</strong>ीमेएि<strong>ह</strong> लाल ब<strong>ह</strong>ीमे सभटा इा सम वासनाजे जतबा अिछ जकरासँ लेन <strong>दे</strong>नजे रख अिछ <strong>ह</strong>ेम-मसभ दजर् भेल अिछसभ दजर् भेल अिछ एि<strong>ह</strong> लाल ब<strong>ह</strong>ीमेककरासँ की ले छी<strong>ह</strong>म सिदखने<strong>ह</strong>-दया, माया-ममता, घ ृणा-ोधककरा की करबाक अिछ ऋणक शोधएतबा िदनमे ककरापरकतबा कजर् भेल अिछसभ दजर् भेल अिछ एि<strong>ह</strong> लाल ब<strong>ह</strong>ीमेक<strong>िव</strong>ता िलखबाक केर ई लाल-ब<strong>ह</strong>ीिथक <strong>ह</strong>र जीवन-खाता<strong>ह</strong>मर सभटा अपराध, ज्ञान, अभवमो<strong>ह</strong>-लोभ-संताप पराभवइा-अिभलाषासँ लीपल-पोतल34


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अिछ एर सभटा पाताई <strong>ह</strong>र लालब<strong>ह</strong>ी िथक जीवन-खाताजीवन-खाता२.एकटा म-क<strong>िव</strong>ताकतेक राित िबतला परफूल पात िततला परमुदा इजोिरया उगबासँ कतेक पि<strong>ह</strong>ंएकटा ान-मुख स्ी, अनिचार<strong>ह</strong>मरा दयमेिकं वा अपन आ ँ िखमेिकं वा अथा<strong>ह</strong> समु जका ँ पसरल अकाशमेतािक र<strong>ह</strong>ल अिछ अन अतीततािक र<strong>ह</strong>ल अिछ कि<strong>ह</strong>योकतेक िदन पि<strong>ह</strong>ं केकरोसँ स ूनलको गीततािक र<strong>ह</strong>ल अिछ अन अतीतएकटा ान-मुख स्ी अनिचारब<strong>ह</strong>ुत राित िबतलापरफूल-पात िततला परमुदा <strong>ह</strong>मरा िन आिब जाइत अिछआ का ँच सपना मेबस ब<strong>ह</strong>ार नि<strong>ह</strong>35


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्र्ंूर्ूजीवका: एक अपचािरक ोफाइल। १९९९ मे साि<strong>ह</strong> अकादमी पुरारक लेलम ंचपर।जीवका- प ूण नाम- जीवका झािपता-गुणान झा, माता-म<strong>ह</strong>ेरी <strong>दे</strong>वी, ज ितिथ-२५.०७.१९३६ ान अभुआढ़, िजला-सुपौलिशक्षा-मैिक (१९५५ उ.<strong>िव</strong>.डेवढ़), आइ.एस.सी. (१९५७ आर.के.कालेज, मध ुबनी), बी.ए. (१९६४ िब<strong>ह</strong>ार<strong>िव</strong>.<strong>िव</strong>.तं छा), िडप.इन.एड.(१९६९ िमिथला <strong>िव</strong>.<strong>िव</strong>.)करी-उ <strong>िव</strong>ालयमे स<strong>ह</strong>ायक िशक्षक। <strong>िव</strong>ज्ञान िशक्षक (उ.<strong>िव</strong>.खजौली १९५७-८१), ि<strong>ह</strong>ी िशक्षक(उ.<strong>िव</strong>.डेओढ़ एव उ.<strong>िव</strong>.पोखराम १९८१-९८)पि<strong>ह</strong>ल रचना-इजोिडया आ िटट<strong>ह</strong>ी (क<strong>िव</strong>ता, जनवरी १९६५ िमिथला िमि<strong>ह</strong>र)पि<strong>ह</strong>ल छपल पोथी- द कु<strong>ह</strong>ेसक बाट (उपास १९६८)नवीनतम पोथी-िखिखरक बीअिर (२००७ बाल प कथा), अठी खसलइ वनमे (प-कथा सं<strong>ह</strong>) आपंजिर म कािसया (जीवन-व ृक अंश) समेपुरार-साि<strong>ह</strong> अका<strong>दे</strong>मी (िदी १९९८), िकरण सान (१९९८), वै<strong>दे</strong><strong>ह</strong>ी सान (१९८५)कािशतपोथी-क<strong>िव</strong>तासं<strong>ह</strong>:नाचू <strong>ह</strong>े प ृी (७१), धार नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइछ मु (९१), तकैत अिछ िचड़◌ै (९५), खा ँड़◌ो (१९९६), पािनमेजोग अिछ बी (९८), फुनगी नीलाकाशमे (२०००), गाछ झ ूल-झ ूल (२००४), छा<strong>ह</strong> सो<strong>ह</strong>ाओन (२००६),िखिखिरक बीअिर (२००७)कथा-सं<strong>ह</strong>:एकसिर ठािढ कदम तर रे (७२), स ूय गिल र<strong>ह</strong>ल अिछ (७५), वु (८३), करमी झील (९८)उपास:द कु<strong>ह</strong>ेसक बाट(६८), पिनपत(७७), नि<strong>ह</strong>, कत<strong>ह</strong>ु नि<strong>ह</strong> (७६), पीयर गुलाब छल (७१), अिगनबान (८१)ि<strong>ह</strong>ी अवाद- िनशा की िचिडया (ि<strong>ह</strong>ी अवाद-तकैत अिछ िचड़◌ै, साि<strong>ह</strong> अकादमी, िदी २००३)वन<strong>दे</strong>वी36


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्वनवािसनी स्ी जंगलमेभोजन तकबा लेल बौआइत अिछझा ँख ुरमे पकड़ए चा<strong>ह</strong>ैए बटेरिबछैए जंगली करैल आ खाथोड़◌ेक जारिनक काठ जमा करैएो िचमनी ई ंट भापरपजेबा उघैए आ बोिन कमाइएचुि जरैत छैक ब<strong>ह</strong>ुत िनयारसँमुदा िमझाइत छैक पट दए<strong>ह</strong>ाथ धरबा लेल कम मद र् उपल छैकश<strong>ह</strong>र िदस गेल ज ुआन नि<strong>ह</strong> घ ुरलैएिरा िघचबाक बोरा उतारबाक जानमा काजमेब<strong>ह</strong>ुत पसेनाकेँ थोडकैंचा भेटैत छैकवनवािसनी स्ी से<strong>ह</strong>ो छोड़ जाइए वनश<strong>ह</strong>रमे सड़कपर राित कटबा लेलआ िदनमे <strong>ह</strong>वेलीमे झाड़◌ू-पोछा <strong>दे</strong>बा लेल...श<strong>ह</strong>र ओकरा िचबा कए सुआ दैत छैकओकर ख ून चािट कए <strong>ह</strong>ाल <strong>ह</strong>ोइत छैकश<strong>ह</strong>रक मोटरमेतेल जका ँ जरैत अिछ वनवासीजन37


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्श<strong>ह</strong>रक आकाशमेओ डीिजलक ध ुआ ँ जका ँ िबलाइत अिछबाघक जाित उपटैत छैकतँ िचा घेरैत अिछ जनमानसकेँअंडमानसँ लो<strong>ह</strong>रदा धिरआ उजानक मुस<strong>ह</strong>रीसँ निन सभक िसड़की धिरउपटैत अिछ वनवासी स्ी-पुषअगबे बसात रोदना करैए सुतली राितमेप<strong>ह</strong>ाड़मे गाइत धार र बिन टघरैत अिछबब ुआन सभक करेज िदीसँ चतरा धिरपथर-कोइलाक ख जका ँ सद र् अिछ(३०.०६.२००९)आशीष अनिचारगजल १३मछिग जँ माछ छोड़ि◌ िदअए त डर मानबाक चा<strong>ह</strong>ीलोक जँ ता भए जाए त डर मानबाक चा<strong>ह</strong>ी38


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्र ंडी खाली <strong>दे</strong><strong>ह</strong>े टा बेचैत छैक अिभमान नाि<strong>ह</strong>मख अिभमानी <strong>ह</strong>ुअए त डर मानबाक चा<strong>ह</strong>ीअिछ <strong>िव</strong>िदत शेर नि<strong>ह</strong> खाएत घास भुखलों उरवीर अि<strong>ह</strong>ंसक बनए त डर मानबाक चा<strong>ह</strong>ीमाएक रक्षा करैत जे मरिथ सए<strong>ह</strong> <strong>िव</strong>जेतामाए बेिच जँ रण िजतए त डर मानबाक चा<strong>ह</strong>ीसानक रक्षा करब उे अिछ गजल केरजँ उे िबझाए त डर मानबाक चा<strong>ह</strong>ीगजल १४मालक खाितर माल-जाल बनल लोक<strong>दे</strong>खा ँउसक खाितर कं गाल बनल लोकभूखक दद र् <strong>ह</strong>ोइत छैक इजोतो सँ तेजपेटक खाितर दलाल बनल लोकव ृत टूटल िमलल समानार रेखािब कागजीक काल बनल लोकस-स र<strong>ह</strong>ल र<strong>ह</strong>ल फूिस- फूिस39


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अपक लेल अप जंजाल बनल लोकसुिस्जत आनन चानन ललाटिनआएल <strong>दे</strong>बाल बनल लोकगजल १५ग जखन िबआ<strong>ह</strong>क चलल <strong>ह</strong>ेतैकगरीबक बेटी ब कानल <strong>ह</strong>ेतैकगोली लागल <strong>दे</strong><strong>ह</strong> दसो िदशा मेकुशलक खोंइछ कौ बाल <strong>ह</strong>ेतैकडेग-डेग पर िना <strong>दे</strong>वीक सारकेना क<strong>ह</strong>ू केओ जागल <strong>ह</strong>ेतैकसड़ि◌ गेलैक एि<strong>ह</strong> पोखिरक पािनज ुग-ज ुगार सँ नि<strong>ह</strong> उरा<strong>ह</strong>ल <strong>ह</strong>ेतैक<strong>िव</strong>ास क समान कम नि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>तबाटे मे बाट भजारल <strong>ह</strong>ेतैकगजल १६जल-थल बसात लेल युछोट-छीन बात लेल यु40


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आदश र् बनाम आदश र्वादीब ु-गाीक गात लेल युजर-जमीन-जो एतबा नि<strong>ह</strong><strong>ह</strong>ोटलक फेकल पात लेल युन ून नि<strong>ह</strong> चटबए पड़तैक बेटी केसोइरी सँ पि<strong>ह</strong><strong>ह</strong>े गभर्पात लेल युतकनीकी ज ुगक म वासा ँझ <strong>ह</strong>ोइते ात लेल युजँ<strong>ह</strong>ा <strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ँ ु घर त<strong>ह</strong>ी ं धर खसा लेल<strong>ह</strong>ँुअसगरे मे अपन िजनगी बसा लेल<strong>ह</strong>ँुलोक फेकैत र<strong>ह</strong>ल पाथर पर पाथरतकरे बीिछ एकटा घर बना लेल<strong>ह</strong>ँुझोल लागल <strong>दे</strong>बाल पर टा ँगल उदासीअ<strong>ह</strong>ा ँक <strong>ह</strong>ँसी टािग ँ ऒकरा सजा लेल<strong>ह</strong>ँुमोन मे धा<strong>ह</strong> , करेज मे भूर ,<strong>दे</strong><strong>ह</strong> साब ुत41


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अपन भावना के दरबार मे नाचा लेल<strong>ह</strong>ँु(अिगला अंकमे जारी)पंकज पराशरजािन नि<strong>ह</strong> िकएकमोन मे कबैत छीआिख ँ मे कबैत छीब ूझए नि<strong>ह</strong> द ु िनयाएि<strong>ह</strong> सतकर्ता सँ व ्याकुलदौड़◌ैत र<strong>ह</strong>ैत छी अपस ्या ँतअ<strong>ह</strong>ा ँक छायाक भय सँअ <strong>ह</strong>िन र्श!सुबोध ठाकुर- गाम <strong>ह</strong>ैंठी-बाली, मध ुबनीसशजो रे पवन तू ओि<strong>ह</strong> द ूर <strong>दे</strong>शिपआ बसए जाि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>शछी <strong>ह</strong>म ाकुल आतुर <strong>ह</strong>द तक42


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ासल छी <strong>ह</strong>म अर घट तकजा कऽ दए आ <strong>ह</strong>ुनका ई ससजो रे पवन तूसावनक रास भरल म<strong>ह</strong>ीनाकटए <strong>िव</strong>रान <strong>ह</strong>ुनका िबनासि<strong>ह</strong> नि<strong>ह</strong> सकब <strong>ह</strong>म ई कलेशजो रे पवन तू ओ<strong>ह</strong>ी द ूर <strong>दे</strong>शिपआ बसए जाि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>शआिख ँ कजराएल <strong>ह</strong>मरमेघक संग <strong>ह</strong>ेराएलमनपर खसल बररसक माा बा ँचल नि<strong>ह</strong> शेषजा कऽ दए आ <strong>ह</strong>ुनका ई ससकटत केना राित अिरयाऊपरसँ जे चमकए िबजिरयाुमनक बढ़ल जाए कलेशजा कऽ दए आ <strong>ह</strong>ुनका ई सशपसरल अिछ र ंग रभसक ब<strong>ह</strong>ार सगरोमुदा <strong>ह</strong>मरा लेल पसरल अार सगरोएनामे जे छोड़तिथ रणभूिमसखी स<strong>ह</strong>ेली उन <strong>दे</strong>त <strong>िव</strong>शेषदए कऽ तू आ िपआ केँ ई सशजो रे पवन तू ओि<strong>ह</strong> द ूर <strong>दे</strong>शिपआ बसए जाि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>श।िनशाभा झा (संकलन)भगवती गीत43


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्तारा नाम तो<strong>ह</strong>ारतारा नाम तो<strong>ह</strong>ार <strong>ह</strong>े जननी काली करिथ पुकारसतयुग कलयुग द ुइ ित <strong>ह</strong>ारलतीन ू भुवन तो<strong>ह</strong>ार <strong>ह</strong>े जननी तारा नाम तो<strong>ह</strong>ार।अ भुजा लए िसं<strong>ह</strong> पर चढ़ली<strong>दे</strong>खइत सकल संसार <strong>ह</strong>े जननी, तारा नाम तो<strong>ह</strong>ार।सुर-नर मुिन सभ ान धरतु <strong>ह</strong>ेगले बैजी माल <strong>ह</strong>े जननी तारा नाम तो<strong>ह</strong>ार।तारा नाम तो<strong>ह</strong>ार <strong>ह</strong>े जननी, तारा नाम तो<strong>ह</strong>ार।(अिगला अंकमे)।सव–पीड़◌ापा धीसव–पीड़◌ासँ छटपटाइत ओअइ कोलासँ ओइ कोला करैतबोदिर छिल पसेनासँ,िकछु कालक पश ्चात चौरीमे <strong>ह</strong>लचल भेलैकआ सन ्नताक ल<strong>ह</strong>िर पसिर गेलैकओकर बाप <strong>ह</strong>ाथमे राखल बि<strong>ह</strong>ंगाकेँख ुशीसँ उछािल फेकलक द ूर कऽ44


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ओ बड़ पोरगर नाकेँ जन ्म <strong>दे</strong> छिल ।ओ बड़ सन ्न छलई सोिचजे कालि<strong>ह</strong> ् ई <strong>ह</strong>म ्मरबाि<strong>ह</strong> ँ प ूरत, पँचपज ्जी बोझ उठएबाकसामथ र् राखत,तखन फागुमे बेसा<strong>ह</strong> लगबाक डर नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>तात भ िगर<strong>ह</strong>तक खिर<strong>ह</strong>ानमे बोिन लेबाक लेलबड़ <strong>ह</strong>ुलसगर मोनसँ प<strong>ह</strong> ु ँचल ओ<strong>ह</strong>ुनकर दलानपर बड़कीटा मोटर चमचमाइत छलिनपता चललै जे िगर<strong>ह</strong>तक पुतौ<strong>ह</strong> ुकेँसातम मि<strong>ह</strong>ना िछयिनदड़ि◌भंगा जा र<strong>ह</strong>ल छिथद ुस ्सा<strong>ह</strong>स कऽ ओ अपन ब ुधनी,आ िगर<strong>ह</strong>तक पुतौ<strong>ह</strong> ुक तुलना कएलकआबि<strong>ह</strong>ंगा ठामे गाड़ि◌ <strong>दे</strong>लक बोझपरओ िगर<strong>ह</strong>तके <strong>ह</strong>ोरा करऽ लागल—“मािलक परसौतीक लेल दािल–चाउरबड़ जरी छैक, बोिन ........”“की बजलेँ ?”ओ गरिज उठला<strong>ह</strong>— “सार नि<strong>ह</strong>तन45


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जतराक बेरमे तोँ .....अप भनिसया जका ँब ूझैत िछ<strong>ह</strong>ीक ?”ोितबरसातक द ृसड़क बरसातक पािन स तरलजाि<strong>ह</strong> पर गाडी तेजीसऽ बढ़लएक सनसनीक आवाज छलपि<strong>ह</strong>या सऽ कादोक फु<strong>ह</strong>ार िनकललपदयाी मोमोन खौ ंझाइतएक तऽ गु अिरया राितदोसर <strong>ह</strong>ोयत घनघोर बरसाितताि<strong>ह</strong>पर कादो छलय िछतराितिदवस से<strong>ह</strong>ो अारे <strong>ह</strong>रदमघर बैसक ब बिढया मौसमएकरसता िमटाबक ताकू मर<strong>ह</strong>मसुगित ओरा<strong>ह</strong>ल मकई गरमिकयौ बैसल छैथ ताश पसािरकऽिकयो िनकालैत उपास संद ूकसऽिकयो बैसली कुिसया पकिडक46


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्िकयो लगली गीतनाद सीखऽबा सब<strong>ह</strong>क <strong>ह</strong>ालत सबसऽ गड़बड़खेलायक समयमे लागैत जेलसन घरपिढकऽ मोन ब<strong>ह</strong>लाबक सला<strong>ह</strong> परसबटा मेघ घरेमे बरसल१. म ूल उपास-को ंकणी-लेखक-तुकाराम रामा शेट, ि<strong>ह</strong>ी अवाद-डा. श ंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>, ी सेबीफनां डीस, र् मैिथली अवाद-डा. श ंभु कुमार िसं<strong>ह</strong> २.म ूल तेलुगु प-अावरन <strong>दे</strong>वेर-अंजी अवाद-पी.जयली आ मैिथली अवाद-गजे ठाकुर१. म ूल उपास-को ंकणी-लेखक-तुकाराम रामा शेट, ि<strong>ह</strong>ी अवाद-डा. श ंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>, ी सेबीफनां डीस, र् मैिथली अवाद-डा. श ंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>म ूल उपास: को ंकणीलेखक : तुकाराम रामा शेटि<strong>ह</strong>ी अवाद : डा. श ंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>, ी सेबी फनां डीस. र्मैिथली अवाद :डा. श ंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>ी तुकाराम रामा शेट (ज 1952) को ंकणी भाषामे ‘एक ज ुवो िजएता’—नाटक, ‘पयावरण र् गीतम’,‘धतो र्रेचो श’—लघ र् ु कथा, ‘मनमळब’—का सं<strong>ह</strong> केर रचनाक संगि<strong>ह</strong> कैकटा पुकक अवाद,संपादन आकाशनक काज कए ितित साि<strong>ह</strong>कारक पमे ाित अिजर्त कए छिथ। ुत को ंकणी उपास—‘पाखलो’ पर ि<strong>ह</strong>नका वष र् 1978 मे ‘गोवा कला अकादमी साि<strong>ह</strong>िक पुरार’ भेिट चुकल छिन।47


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्डा श ंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>ज: 18 अील 1965 स<strong>ह</strong>रसा िजलाक मि<strong>ह</strong>षी खंडक ल<strong>ह</strong> ुआर गाममे। आरिभकंिशक्षा, गामि<strong>ह</strong>सँ,आइ.ए., बी.ए. (मैिथली सान) एम.ए. मैिथली (ण र्पदक ा) ितलका मा ँझी भागलपुर<strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय, भागलपुर, िब<strong>ह</strong>ार सँ। BET [िब<strong>ह</strong>ार पाता परीक्षा (NET क समतु) ााता <strong>ह</strong>ेतुउीण, र् 1995] “मैिथली नाटकक सामािजक <strong>िव</strong>वर्न” <strong>िव</strong>षय पर पी-एच.डी. वष र् 2008, ितलका मा.ँभा.<strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय, भागलपुर, िब<strong>ह</strong>ार सँ। मैिथलीक कतोक ितित प-पिका सभमेक<strong>िव</strong>ता,कथा, िनब ंध आिद समय-समय पर कािशत। वतर्मानमे शिक्षक ै सला<strong>ह</strong>कार (मैिथली) राष्ीयअवाद िमशन, केीय भारतीय भाषा संान, मैस ूर-6 मे काय र्रत।सेबी फनां डीस र्पाखलोआइ रिब छैक। <strong>ह</strong>मर िन क <strong>दे</strong>र सँ ख ुजल। <strong>ह</strong>म अपन कल सुल ूकेँ ओढ़◌ा <strong>दे</strong>िलयैक। ओछाओनपर पड़ल-पड़ल <strong>ह</strong>मर नजिर <strong>दे</strong>वाल पर गेल। गो<strong>िव</strong> अपना संगि<strong>ह</strong> भगवानक फोटो ल’ गेल छल।उर र ंगक <strong>दे</strong>वाल पर आब को फोटो नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ैक। ओ एकदम सु ब ुझाइक।<strong>ह</strong>म ओछाओन पर बैसले-बैसल सोचैत र<strong>ह</strong>ी। गो<strong>िव</strong> करी करबाक लेल पणजी श<strong>ह</strong>रमे छल।बाब ूजीक मुइलाक पात् ओ अपन मायकेँ अपना संगि<strong>ह</strong> पणजी ल’ आएल छल। <strong>ह</strong>म द ुन ू गोटे एि<strong>ह</strong> तूमे र<strong>ह</strong>ैत र<strong>ह</strong>ी। <strong>ह</strong>म आ <strong>ह</strong>मर भिगनी।48


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>ह</strong>म उठल<strong>ह</strong>ँ, ु िखड़की खोलल<strong>ह</strong>ँ ु आ दरबाजा खोलि<strong>ह</strong> वला र<strong>ह</strong>ी िक एतबि<strong>ह</strong>मे आलेक आवाज सुनल<strong>ह</strong>ँ।ु“यौ पाखलो ! एखन धिर सुतलि<strong>ह</strong> छी? पाखलो... यौ पाखलो.....”िबना िकछु बाजनि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>म दरबाजा खोिल <strong>दे</strong>िलयैक। <strong>ह</strong>म दरबाजा ब केल<strong>ह</strong>ँ ु आ एकटा बासन ल’ कएलगीचक <strong>ह</strong>ोटल जयबाक लेल ओकरा पाछू-पाछू चुपचाप चिल <strong>दे</strong>ल<strong>ह</strong>ँ।ुआले <strong>ह</strong>मर नपनक मीत िथक। <strong>ह</strong>मरा सभमे एखन<strong>ह</strong>ु ँ घिनता अिछ। एि<strong>ह</strong> ठाम काज करैत छी।ओ<strong>ह</strong>ो ाइवर आ <strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ूँ । एि<strong>ह</strong> कनीमे करी करैत छी आ एि<strong>ह</strong> र ंगक क चलबैत छी।<strong>ह</strong>मरा गुमसुम चलैत <strong>दे</strong>िख ओ बाजल...औ जी ! कोन सोचमे डूबल छी?िकछुओ तँ नि<strong>ह</strong>, <strong>ह</strong>म अचकचा कए क<strong>ह</strong>ल<strong>ह</strong> ु ँ।िकछु िकऐक नि<strong>ह</strong>? जँ अ<strong>ह</strong>ा ँक िबया<strong>ह</strong> भ’ जाय तँ भिगनीकेँ <strong>दे</strong>ख’ वाली ो तँ भ’ जेती<strong>ह</strong>?एि<strong>ह</strong> बात पर <strong>ह</strong>ँिसति<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>म प ू िछ <strong>दे</strong>िलयैक...<strong>ह</strong>मरा के अपन बेटी <strong>दे</strong>त?ई बात सुिनति<strong>ह</strong> ओ जोर-जोरसँ <strong>ह</strong>ँस’ लागल।ऐं यौ आले, अ<strong>ह</strong>ा ँक पासपोट र् बिन गेल की? ओकर <strong>ह</strong>ँसी रोकबाक लेल आ िकछु आर बाजबाक लेल<strong>ह</strong>म ओकरा सँ प ूछल<strong>ह</strong>ँ।ु<strong>ह</strong>ँ... आले बाजल।तखन द ुबई कि<strong>ह</strong>या जाएब? <strong>ह</strong>म पुछिलयिन।अिगला सा<strong>ह</strong>, ाथ र्व केर बाद।ाथ र्व केर बाद?<strong>ह</strong>ा ँ ब वै<strong>ह</strong> िदन।वै<strong>ह</strong> िदन िकऐक? उवक बाद चिल जाएब...।नि<strong>ह</strong>, असलमे ओि<strong>ह</strong> िदन <strong>ह</strong>मर मीत जा र<strong>ह</strong>ल अिछ एि<strong>ह</strong> लेल <strong>ह</strong>म ओकरि<strong>ह</strong> संगे जा चा<strong>ह</strong>ैत छी।तखन तँ अ<strong>ह</strong>ा ँकेँ <strong>ह</strong>मरा कनीक करी छोड़’ पड़त।49


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जाय िदअ ए<strong>ह</strong>न िभखम ंगा करी केँ ? ओ<strong>ह</strong> ुना <strong>ह</strong>मरा सन लोक भारतमे रि<strong>ह</strong> कए पाइ अिजर्तक’सकैत अिछ की? ओतए मजूरीयो तँ बेसी छैक?तखन अ<strong>ह</strong>ा ँक <strong>िव</strong><strong>दे</strong>श जायब एकदम पा, की ?<strong>ह</strong>ँ...।<strong>िव</strong><strong>दे</strong>श जिन ु जाउ, पिछला िकछु िदनसँ आले <strong>ह</strong>मरा यै<strong>ह</strong> क<strong>ह</strong>ैत छल।<strong>ह</strong>मरा बाटमे अड़◌ँगा ज ु िन लगाउ, <strong>ह</strong>म <strong>ह</strong>ुनका चेतबैत क<strong>ह</strong>िलयिन आ चुपचाप बाट चलए लागल<strong>ह</strong> ु ँ।जखन गो<strong>िव</strong>जी गाम छोड़ि◌ पणजी श<strong>ह</strong>र र<strong>ह</strong>बाक लेल गेल छला<strong>ह</strong> तखन<strong>ह</strong>ु ँ <strong>ह</strong>मरा बड़ खराप लागलछल। मुदा आब तँ आले अपन गाम आ <strong>दे</strong>श छोड़ि◌ पर<strong>दे</strong>स जाइत छल, आइ <strong>ह</strong>मरा कको खरापनि<strong>ह</strong> लािग र<strong>ह</strong>ल अिछ।<strong>ह</strong>म द ुन ू गोटे <strong>ह</strong>ोटल प<strong>ह</strong>ँचल<strong>ह</strong> ु ँ। ु भीतर जयति<strong>ह</strong> सभ ो <strong>ह</strong>मरा घिर-घ ू िर ू कए <strong>दे</strong>खय लागल।ब ुझाइत अिछ जे ओकरा सबि<strong>ह</strong>क नजिर <strong>ह</strong>मर कैल टनटन केश आ कैल रोइया ँ पर चिल गेल <strong>ह</strong>ो, ओमोनि<strong>ह</strong>-मोन सोचलक। <strong>ह</strong>मर कूर आिख, ँ उर चाम आ गसगर <strong>दे</strong><strong>ह</strong>...पाखलो, अ<strong>ह</strong>ा ँक बासनमे द ूध ध’ दी वा चा<strong>ह</strong>? <strong>ह</strong>ोटलवला प ूछलक। <strong>ह</strong>म भिर बासन चा<strong>ह</strong> ल’ लेल<strong>ह</strong>ँ। ु द ूटा बड़का पा ँवरोटी आ एकटा का ंकण (छोट पा ँवरोटी) लेल<strong>ह</strong>ँ। ु आले अपन मीतक संग द ुबई जाइवलाबात करैत र<strong>ह</strong>ल। ओकर मीत ओतएसँ ओकरा लेल को <strong>िव</strong><strong>दे</strong>शी समान लएबा लेल क<strong>ह</strong>ैत र<strong>ह</strong>ैक।<strong>िव</strong><strong>दे</strong>श जयबासँ संबिधत ं बात करएवला आलेकेँ छोड़ि◌ <strong>ह</strong>म अपना घरक बाट लेल<strong>ह</strong>ँ।ुपड़◌ोसक िणी मौसी <strong>ह</strong>मरा घर आयल छली<strong>ह</strong>। ओ सुल ूकेँ उठा कए मुँ<strong>ह</strong> धोबाक लेल क<strong>ह</strong>लिथ। <strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ँुअपन मुँ<strong>ह</strong> धो लेल<strong>ह</strong>ँ। ु द ू टा कपमे चा<strong>ह</strong> ढ़◌ारल<strong>ह</strong>ँ ु आ िणी मौसीकेँ चा<strong>ह</strong> पीबाक लेल क<strong>ह</strong>िलयिन।औ बाउ! <strong>ह</strong>म एकनि<strong>ह</strong> घरसँ चा<strong>ह</strong> पीिब कए आएल छी, आ ओ<strong>ह</strong> ुना की <strong>ह</strong>म <strong>ह</strong>ोटलक चा<strong>ह</strong> पीबैतछी?िणी मौसीक एि<strong>ह</strong> जबाब पर <strong>ह</strong>म चुप रि<strong>ह</strong> गेल<strong>ह</strong>ु ँ। ताधिर <strong>ह</strong>म सुल ूक मोन ब<strong>ह</strong>टािर छल<strong>ह</strong>ँ। ु ओ थपड़◌ी पाड़◌ैत <strong>ह</strong>मरा लग आयिल आ प ूछ’ लागल... मामा आइ रिब िछयैक ? आइ तँअ<strong>ह</strong>ा ँ काज पर नि<strong>ह</strong> जाएब?<strong>ह</strong>म <strong>ह</strong>ँ, कि<strong>ह</strong> अपन माथ डोलौल<strong>ह</strong> ु ँ।मौसी आइ अ<strong>ह</strong>ा ँ <strong>ह</strong>मरा अपना ओि<strong>ह</strong>ठाम नि<strong>ह</strong> ल’ जाएब। आइ <strong>ह</strong>म एति<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ब...मामा लग। ओ मौसीसँबाजिल।<strong>ह</strong>ँ दाइ.... <strong>ह</strong>म ओना अ<strong>ह</strong>ा ँकेँ िकएक ल’ जाएब?<strong>ह</strong>म आ सुल ू चा<strong>ह</strong> पीबति<strong>ह</strong> छल<strong>ह</strong> ु ँ तावत िणी मौसी बरतन-बासन धोब’ चिल गेली<strong>ह</strong>।50


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्सुल ूक बाब ूजी ओकरा सारबाक लेल तैयार नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>िथ। ओि<strong>ह</strong> समय ओ केवल डेढ़ बरखक छली<strong>ह</strong>।नीक जका ँ बािजयो नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइक। केवल द ूई चािर शि<strong>ह</strong> बािज सकैत छली<strong>ह</strong>। आब तँ ओ साढ़◌े तीनबरखक भ’ गेल अिछ, मुदा <strong>दे</strong>खबामे पा ँच-साढ़◌े पा ँच बरखक ब ुझाइत छली<strong>ह</strong>। गोर-नार चे<strong>ह</strong>रा।<strong>ह</strong>म ओकरा माथ पर <strong>ह</strong>ाथ फेरल<strong>ह</strong>ँ। ु मोम-सन नरम केश आ कूर आिख। ँ <strong>ह</strong>म ओकरा आिखमेँ<strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ँ, ु ओ<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>मरा आिखमे ँ <strong>दे</strong>खलक। एक दोसराक आिखमे ँ <strong>ह</strong>मरा सभक छ<strong>िव</strong> समा गेल। ऐ<strong>ह</strong>नब ुझाइत छल जेना ओ <strong>ह</strong>मरा सँ िकछु पुछ’ चा<strong>ह</strong>ैत अिछ। <strong>ह</strong>मर<strong>ह</strong>ँ ु आिखमे ँ एकटा चमक सन आिब गेल।ए<strong>ह</strong>न ब ुझाइत छल जेना ओ प ूछए चा<strong>ह</strong>ैत छली<strong>ह</strong>, "अ<strong>ह</strong>ा ँक आिखसँ ँ <strong>ह</strong>मर को पुरान संब ंध अिछ ?" <strong>ह</strong>मरनजिर ओकरा कैल केश पर गेल। जािन िकएक ओकर गोर-नार चाम, कैल केश आ कूर आिखँ<strong>दे</strong>िख <strong>ह</strong>मरा ए<strong>ह</strong>न तीत <strong>ह</strong>ोमए लागल जेना प ूरा आकाश मेघसँ आािदत भ’ गेल <strong>ह</strong>ोअए, ठीक ति<strong>ह</strong>ना<strong>ह</strong>मर मोन अतीतक रणसँ भिर गेल...। एतबि<strong>ह</strong>मे िणी मौसी घरक काज प ूरा क’ कए अपन घरजाि<strong>ह</strong> पर र<strong>ह</strong>िथ िक <strong>ह</strong>म सुल ूकेँ <strong>ह</strong>ुनका संगि<strong>ह</strong> जयबाक लेल क<strong>ह</strong>िलयिन।<strong>ह</strong>म नि<strong>ह</strong> जायब, सुल ू अपन माथ डोला कए जबाब <strong>दे</strong>लक।नि<strong>ह</strong>, नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>मरा काज पर जयबाक अिछ, अ<strong>ह</strong>ा ँ मौसीक संग चिल जाउ। द ूप<strong>ह</strong>रमे <strong>ह</strong>म जीए आिबजाएब आ अ<strong>ह</strong>ा ँकेँ ल’ आएब, एतबा कि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>म सुल ूकेँ समझएबाक यास कएल<strong>ह</strong>ँ।ुसुल ू कानय लागली<strong>ह</strong>। मुदा पछाित जा कए ओ मौसीक संगे जयबाक लेल तैयार भ’ गेली<strong>ह</strong>। िणीमौसी सुल ूकेँ ल’ कए चिल गेली<strong>ह</strong>। <strong>ह</strong>म दरबाजा ब क’ लेल<strong>ह</strong>ँ। ु <strong>ह</strong>मरा िदमागमे आयल सभटा पुरानृित एकटा भयंकर गरज केर संगि<strong>ह</strong> िबखिर गेल। ब ुझ ू <strong>ह</strong>म अपना आपकेँ प ूण र् पेण ओकरि<strong>ह</strong>ंमेताक’ लागल<strong>ह</strong>ँ.... ु अपन पि<strong>ह</strong>चानक खोज करय लागल<strong>ह</strong>ँ...।ुगो<strong>िव</strong>क दादी ारा क<strong>ह</strong>ल गेल िखा एखन धिर पाखलो केँ रण छलिन।शाली आ सोन ू द ुन ू भाय-बि<strong>ह</strong>न र<strong>ह</strong>िथ। गामक एकटा छोर पर <strong>ह</strong>ुनक घास-फूसक घर छलिन आ अपनिकछु खेती-बारी से<strong>ह</strong>ो र<strong>ह</strong>िन। ओ अपन<strong>ह</strong>ु ँ खेती-बारी करैत छल आ दोसरोक खेतमे काज करबाकलेल चिल जाइत छल। एकर अितिर ओ गरमीमे मजूरीयोक काज करैत छल।एकिदन शाली लकड़◌ी काटबाक लेल जंगल गेली<strong>ह</strong>। कुमािर शालीक संग तीन टा आर स्ी लोकिनछली<strong>ह</strong>। सभ िदनक भाित ँ ओ सभ लकड़◌ी कािट कए ओकर बोझ से<strong>ह</strong>ो बना लेलिथ, तखनि<strong>ह</strong> ओकरासभकेँ सीटी केर आवाज सुनबामे अयलिन। ओ चा गोटे डिर गेली<strong>ह</strong>। ताि<strong>ह</strong> िदन पाखलो (िफर ंगी)जंगलमे िशकार करबाक लेल अबैत छला<strong>ह</strong>, ओ ए<strong>ह</strong>न सुन छली<strong>ह</strong>। िफर ंगी केर <strong>ह</strong>ो-<strong>ह</strong>ा आ स्ीगणपर कयल गेल अाचारसँ ओ पिरिचत छली<strong>ह</strong>। ओि<strong>ह</strong> सीटीक आवाज सुिन ओकर तँ जेना <strong>ह</strong>ोशे-<strong>ह</strong>वासगुम भ’ गेल। ओ ब<strong>ह</strong>ुत घबरा गेली<strong>ह</strong>। तावत <strong>ह</strong>ाथमे ब ंद ूक तीनटा िफर ंगी ओतए प<strong>ह</strong>ँिच ु गेल।बाघक समक्ष आिब गेलाक पात् जेना आन जानवर लंक ल’ लैत अिछ ठीक ओि<strong>ह</strong>ना ओ सभ लकड़◌ीकबोझ छोड़ि◌ भागल। ती िफर ंगी ओकरा सभक पीछा करय लागल। अपन जान बचयबाक लेलभाग’ वाली शाली िगरैत-पड़◌ैत ब<strong>ह</strong>ुत थािक गेल छली<strong>ह</strong>। आब आर बेसी गितएँ दौड़ सकब ओकराब ुता केर बात नि<strong>ह</strong> रि<strong>ह</strong> गेल छल। ओ पाछू ताकलक, तँ <strong>दे</strong>खलक जे एकटा िफर ंगी अपन का परब ंद ूक आ छाती पर एकटा तमगा लगौ ओकरि<strong>ह</strong> पाछू दौड़ल आिब र<strong>ह</strong>ल छल। ओि<strong>ह</strong> िफर ंगीकेँ <strong>दे</strong>िखशाली अपन जान बचएबाक लेल अपन अंितम शि लगा कए दौड़ली<strong>ह</strong>। ओ सभटा स्ीगणकेँ पाछू51


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्छोड़ि◌ आर जी-जानसँ दौड़’ लागली<strong>ह</strong>। ब<strong>ह</strong>ुत बेसी थकान <strong>ह</strong>ेबाक कारँ आब ओ थािक कए चकनाचूरभ’ गेल छली<strong>ह</strong>, जोर-जोरसँ उपर नीचा ँ <strong>ह</strong>ोमए बला ओकर छाती आब फािट कए बा<strong>ह</strong>र िनकिलजाएत, ओकरा ए<strong>ह</strong> ब ुझाब' लागलैक। ओकर दौड़बाक गित म ंद <strong>ह</strong>ोम’ लागलैक आ एतबि<strong>ह</strong>मे ओ िफर ंगीओकरा लगीच प<strong>ह</strong>ँिच ु गेल। लगीचक आन-आन स्ीगणकेँ छोड़ि◌ ओ िफर ंगी शािलएक िदस बढ़ल आअंततः ओ शालीकेँ अपन बाि<strong>ह</strong>मे ँ जकड़ि◌ लेलक।एतबि<strong>ह</strong>मे पाछूओक द ू टा िफर ंगी ओतए प<strong>ह</strong>ँिच ु गेल। ओ<strong>ह</strong>ो सभ शालीक िदस अपन <strong>ह</strong>ाथबढ़◌ौलक, मुदा ओ िफर ंगी ओि<strong>ह</strong> द ुन ू िफर ंगीकेँ पुतर्गाली भाषामे िकछु क<strong>ह</strong>लक। ई सुिन ओ द ुन ू पाछू<strong>ह</strong>टल आ आग ू भागए वाली स्ी सभक पीछा करए लागल।िफर ंगीक बाि<strong>ह</strong>मे ँ शालीक सा ँस फूल’ लागलैक आ ओकर वाक् से<strong>ह</strong>ो ब भ’ गेलैक। ओि<strong>ह</strong> िफर ंगीक<strong>दे</strong><strong>ह</strong>मे श ैतान आिब गेल छलैक।मशः२.म ूल तेलुगु प- अावरन <strong>दे</strong>वेर-अंजी अवाद- पी.जयली आ मैिथली अवाद-गजे ठाकुरक<strong>िव</strong> अावरम ् <strong>दे</strong>वेर आ <strong>दे</strong>शक करीमनगर िजलासँ छिथ आ तेलुगु भाषाक तेलंगानाबोलीमे तेलंगाना राक संवेदना आ संृित आ ओकर अलग राक लेल संघष र्केँ र दैत छिथ।<strong>ह</strong>ुनकर छ<strong>ह</strong> टा क<strong>िव</strong>ताक सं<strong>ह</strong> छपल छि। म<strong>ह</strong>ाा जोितबा फुले फेलोिशप २००१, र ंजनी कुुरतीक<strong>िव</strong>ता पुरारम ् २००६, डा. मलयी साि<strong>ह</strong>ित पुरारम ् २००६, रािगनी ं येना साि<strong>ह</strong> पुरारम ् २००७पुरारसँ सािनत। ओ िजला पिरषद, करीमनगरक पंचायती राज <strong>िव</strong>भागमे सीिनयर अिसेट छिथ।पी.जयली, ओािनया <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालयक , िनजाम कालेज <strong>ह</strong>ैदराबादमे अंजी <strong>िव</strong>भागमे एसोिसएटोफेसर छिथ। <strong>िव</strong>गत ३० बरखसँ अंजीक अापन। <strong>ह</strong>ुनकर <strong>िव</strong>शेषज्ञता अंजीमे भारतीय क<strong>िव</strong>ता,अवाद आ अवादशास् अिछ।२००३ मे भावी रावक संग िमिल कऽ शीला सुभा <strong>दे</strong>वीक िसतर ११आ ओकर पिरणामपर तेलुगु काक अंजीमे वार अ <strong>ह</strong>ट्स र् रैवेज नामसँ अवाद। २००७ मे गोपीकननील ू केर अंजी अवाद। िस् नामसँ अावरम ् <strong>दे</strong>वेरक क<strong>िव</strong>ताक अंजी अवाद समे अिछ।(तेलुगु क<strong>िव</strong>ता: तेलुगुसँ अंजी पी.जयली ारा, अंजीसँ मैिथली गजे ठाकुर ारा)52


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पािन अिछ , मा आ ँ िखक रठोप, ठोपे टा मेटपटप खसैत पािन ठोपे-ठोपे,<strong>ह</strong>म नि<strong>ह</strong> कऽ सकैत छी विण र्त,पािन नि<strong>ह</strong> ब<strong>ह</strong>ैत अिछ िनरावरोध,सुबना र् नि<strong>ह</strong> अिछ भरैत कख।कलसँ भनसाघर धिर,भनसाघरसँ सोझा ँक बारी धिरभागैत एतएसँ ओऽएर-ओर करघाक नमरैत ताग सनवस्क संरचना सनएे घ ुमानमे <strong>ह</strong>म जाइ छी घ ू िम।कत बाल, पािन भरबाक अिछ कालद ूधक झोँक आ <strong>ह</strong>मर रजला एका<strong>ह</strong>ु ँ<strong>ह</strong> ! सभटा एे बेर !पािन मा सा<strong>ह</strong>मे द ू िदन,छौ ँकी आ झगड़◌ा कलपरतैयो छी <strong>ह</strong>म सभ स्ी53


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जे र<strong>ह</strong>ैत छी िमिल कऽबेकाल मेदैत ाक उ।ई सभटा झंझवात पािनये टा लेलनि<strong>ह</strong> कि<strong>ह</strong> सकैत छी अ<strong>ह</strong>ा ँकेँ अपन पािनक समा-सूण र् भोर खतम <strong>ह</strong>ोइत अिछ एि<strong>ह</strong> १५ िमनटक काय र्क लेलकक काल भातक िब िबसिरयो सकैत छीमुदा िब पािनक जीवन चलत?एकित भेल जे नि<strong>ह</strong> अिछ <strong>ह</strong>मर बेटोक लेल पया र्ताि<strong>ह</strong> लेल, रा भिर नमगर पाित।ँके अकात अिछ संघष र्?घर भरल लोकगाछ जेका ँ ठाढ़आिक कुरसी जेका ँ बैसलतमसाइत <strong>ह</strong>मरापर जे <strong>ह</strong>म छी पछुआएलदौगैत छी िब लक।मुदा नि<strong>ह</strong> ि<strong>ह</strong>लबैत छिथ आ ँगुरो <strong>ह</strong>मरा स<strong>ह</strong>ायताथ र्<strong>ह</strong>मर <strong>ह</strong>ाथ ओि<strong>ह</strong> बोिर ंगकेँ ठीक करैत भेल जे चोिटल।54


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ओि<strong>ह</strong> पकेँ पीटैत िनकलैत अिछ मा छु िन<strong>ह</strong>मर ाण ब<strong>ह</strong>ार भऽ जाइत अिछ ओतए काज करैतकर र् कर र् कर र् कर र्<strong>ह</strong>मर बाि<strong>ह</strong>क ँ दद र् आ छातीक पीड़◌ापाताल धिरपािन िबला जाइत अिछ कत<strong>ह</strong> ु ग<strong>ह</strong>ी ं र नीचा ँमुदा तैयो नि<strong>ह</strong> बकसैतजे <strong>ह</strong>म काज करैत छी खतम करबाक लेलचच भिर पािनक ब ुसे<strong>ह</strong>ो गाइत।का भेल भोथठेला परल सुवणा र् उघैतब्लाउज फाटलएकटा अ जीवनक बाद<strong>ह</strong>मरामे नि<strong>ह</strong> अिछ एकर जोड़-तोडकरबाक स<strong>ह</strong>म की कऽ सकैत छी बि<strong>ह</strong>न?पािनक चरचे माम ृुक डरकेँ अिछ खोंचारैतपािन अिछ, आ ँ िखक र मा...“नीलाटे कीले...” मनका थोटा लेबर अासँ55


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्बालाना ं कृते-1.<strong>दे</strong>वा ंशु वक मैिथली िच-ृ ंखला (कािम); 2. म-<strong>दे</strong>श याा आ <strong>दे</strong>वीजी- ोित झा चौधरी1.<strong>दे</strong>वा ंशु वक मैिथली िच-ृ ंखला (कािम)<strong>दे</strong>वा ंशु व, ज- तुलापी, सुपौल। मास कुिनकेशनमे एम.ए., ि<strong>ह</strong>ी, अंजी आ मैिथलीक <strong>िव</strong>िभप-पिर्कामे कथा, लघ ुकथा, <strong>िव</strong>ज्ञान-कथा, िच-कथा, काटून, र् िच-<strong>ह</strong>ेिलका इािदक काशन।<strong>िव</strong>शेष: गुजरात रा शाला पा-पुक म ंडल ारा आठम कक्षाक लेल <strong>िव</strong>ज्ञान कथा “जंग” कािशत(2004 ई.)नताशा: मैिथलीक पि<strong>ह</strong>ल-िच-ृ ंखला (कािम)नीचा ँक द ुन ू काटूनकेँ र् िक क आ पढ़◌ू)नताशा चौद<strong>ह</strong>56


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्नताशा प<strong>ह</strong>57


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्2.म <strong>दे</strong>श याा- ोितचौद<strong>ह</strong>म िदन5 जनवरी 1992 र<strong>िव</strong>िदनआइ <strong>ह</strong>मर सब<strong>ह</strong>क प ूरा िदन याामे बीतल। रा भिर <strong>ह</strong>मसब अपन पुरान बातके मोनपाड़◌ैत र<strong>ह</strong>ी। प ूरा बॉगी <strong>ह</strong>मरा सबलेल आरिक्षत छल। लेिकन <strong>ह</strong>मसब एक काट र्मेट के इद र् िगद र्जमा र<strong>ह</strong>ै छल<strong>ह</strong> ु ँ। पता नि<strong>ह</strong>ं फेर ए<strong>ह</strong>ेन अवसर कि<strong>ह</strong>या आयत। फेर <strong>िव</strong>दाई के गीत गाबैत-गाबैत58


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्एक गोटै कानऽ लागल तऽ सब िकयो भाव ुक भऽ गेल। अि<strong>ह</strong> बीच एकटा बढ़ि◌या घटना भेल।<strong>ह</strong>मर सब<strong>ह</strong>क <strong>ह</strong>ा गुा सुिनकऽ एक गोटय ीमान उधम िसं<strong>ह</strong> जे एडवेर क् लब के िसडे छलैथआ िटो ारा आमित ं भेलाक कारण टाटा जा र<strong>ह</strong>ल छलैथ से<strong>ह</strong>ो अपन बॉगी छोड़ि◌ <strong>ह</strong>मर सबलगआिब गेला।ओ <strong>ह</strong>मरा सब बीचम आर बा बिन गेल छलैथ आर <strong>ह</strong>मरा सबके आर मज़◌ा आिब र<strong>ह</strong>लछल। राितके 10◌ः15 बजे <strong>ह</strong>मसब <strong>िव</strong>लासपुर ेशन प<strong>ह</strong>ँचल<strong>ह</strong> ु ँ।चुंिक ु गाड़◌ी तीन घा <strong>िव</strong>ल छल तै ंनागपुर पैसेजर छुिट चुकल छल।आब <strong>ह</strong>मसब बॉे <strong>ह</strong>ावड़◌ाक तीक्षामे छल<strong>ह</strong>ँ।ु<strong>दे</strong>वीजी : ोित<strong>दे</strong>वीजी<strong>दे</strong>वीजी खेल ितयोिगता59


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्बरसातक समयमे जि<strong>ह</strong>या बरसात नि<strong>ह</strong>ं भेल र<strong>ह</strong>ैत अिछ ति<strong>ह</strong>याकेसमय ब सु<strong>ह</strong>ावन <strong>ह</strong>ोयत अिछ।ताि<strong>ह</strong> ारे <strong>दे</strong>वीजी धानाचाय र् के स<strong>ह</strong>मित सऽवािष र्क खेल ितयोिगता अि<strong>ह</strong> समयमे राखैके <strong>िव</strong>चार बली। मौसमक जानकारीपािब िकछु उिचत िदन के खेल िदवस घोिषत कएल गेल।सब बा सब जेपि<strong>ह</strong><strong>ह</strong>े सऽ ज ुटल छल तैयारीमे से आर जोर-सोर सऽ भीडगेलैथ।खेल िशक्षक-िशिक्षका से<strong>ह</strong>ो छलैथ। <strong>दे</strong>वीजी ितयोिगताक तथा ईनामक वामे ज ुटलछलैथ। <strong>ह</strong>ुर स<strong>ह</strong>योगसऽ दौड, बाधा दौड, <strong>ह</strong>ाई ज, ला ंग ज, तैराकी,डाइ<strong>िव</strong> ंग, बाेट बॉल, बॉलीबॉल, बैडिमन, टेबलटेिनस, <strong>ह</strong>ॉकी, फुटबॉल,ो-बॉल, कबी, खो-खो आिद खेलक ितयोिगता आयोिजत भेल।सबलग सुिनित काय र्मक जानकारी दैत काल <strong>दे</strong>वीजीखेलकूदक म<strong>ह</strong> बताबऽ लगली। <strong>दे</strong>वीजी क<strong>ह</strong>लिखन जे खेलकूद के लेल तेजिदमाग आ शारीिरक <strong>ह</strong>रकत पर िनय ंणके आवकता<strong>ह</strong>ोयत अिछ।को खेलकिनयम के अशासनमे रि<strong>ह</strong> जीत भाव सऽ उत्िरत भऽ प ूरा सम ू<strong>ह</strong> स तालमेलबनाबैत अपन शारीिरक गित<strong>िव</strong>िध पर िनय ंण राखैत खेल ितयोिगतामेभागलेनाई ब आसान नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोयत अिछ। अि<strong>ह</strong>लेल शरीर, लगातारशारीिरक म करैके क्षमता तथा अास ब<strong>ह</strong>ुत जरी<strong>ह</strong>ोयत अिछ।ताि<strong>ह</strong>दिकोणसऽ ृ खेल मे सफल भेनाई पढ़◌ाई िलखाई सऽ बेसी मुिश्कल छै। जॅ◌ं पढ़◌ाईएकबेर के छी तऽ जी िबसरत नि<strong>ह</strong>ं लेिकन खेल मा िदमागेमे याद र<strong>ह</strong>नि<strong>ह</strong>ं <strong>ह</strong>ोयत छै। लगातार अास के िबना को उ रीय खेलमे सफलभेनाई असंभव <strong>ह</strong>ोएत अिछ।<strong>दे</strong>वीजी बािलका सबके ोाि<strong>ह</strong>त करैत क<strong>ह</strong>लिखन जे िब<strong>ह</strong>ारकेबािलका सब से<strong>ह</strong>ो खेलजगतमे ब<strong>ह</strong>ुत उित के छिथ।<strong>ह</strong>ालेमे िब<strong>ह</strong>ारक बािलकाकसम ू<strong>ह</strong> जूिनयर शनल ो बॉल ितयोिगतामे,जे िक मुई मे आयोिजत छल,म<strong>दे</strong>शके परािजत कऽ राष्ीय र पर तेसर ान ा केलक। अि<strong>ह</strong> टीममेेता राय, <strong>ह</strong>ा रानी, सुमेधा तथा िय ंका दयाल <strong>िव</strong>शेष प सऽ नीक दश र्नकेलैथ।<strong>दे</strong>वीजी अि<strong>ह</strong> बातक सावना केलिखन जे भ<strong>िव</strong>मे िब<strong>ह</strong>ार िकेटएशोिसयेशन सऽ आयोिजत अर १३, अर १५ आिद िकेट मैचमे अपन<strong>िव</strong>ालयसऽ उपयु र् छाके अवसर <strong>दे</strong>ल जायत तथा अि<strong>ह</strong>सब खेल ितयोिगताकबाद इनडोर खेल जेनािक कैरम सतर ंज इािदक ितयोिगता से<strong>ह</strong>ो आयोिजतकैल जायत।60


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्४. न<strong>ह</strong>ेबाक समय-गे च यमु चैव गोदाविर सरित।नम र्<strong>दे</strong> िसु कावेिर जलेऽिन ् सििध ं कु॥<strong>ह</strong>े गंगा, यमुना, गोदावरी, सरती, नम र्दा, िसु आऽ कावेरी धार। एि<strong>ह</strong> जलमे अपन साि िदअ।५.उर ं यमु ि<strong>ह</strong>माेैव दिक्षणम ्।वष ं र् तत् भारतं नाम भारती य सितः॥समुक उरमे आऽ ि<strong>ह</strong>मालयक दिक्षणमे भारत अिछ आऽ ओतुका सित भारती क<strong>ह</strong>बैत छिथ।६.अ<strong>ह</strong>ा ौपदी सीता तारा मोदरी तथा।पकं ना रेिं म<strong>ह</strong>ापातकनाशकम ्॥जे सभ िदन अ<strong>ह</strong>ा, ौपदी, सीता, तारा आऽ मदोदरी, एि<strong>ह</strong> पा ँच साी-स्ीक रण करैतछिथ, <strong>ह</strong>ुनकर सभ पाप न भऽ जाइत छि।७.अामा बिला र्सो <strong>ह</strong>न ूमा ं <strong>िव</strong>भीषणः।कृपः परशुराम सैते िचरी<strong>िव</strong>नः॥अामा, बिल, ास, <strong>ह</strong>न ूमान, ् <strong>िव</strong>भीषण, कृपाचाय र् आऽ परशुराम- ई सात टा िचरीवी क<strong>ह</strong>बैत छिथ।८.साते भवतु सुीता <strong>दे</strong>वी िशखर वािसनीउन तपसा लो यया पशुपितः पितः।िसिः साे सतामु सादा ध ूजर्टेःजावीफेनलेखेव यूिध शिशनः कला॥९. बालोऽ<strong>ह</strong>ं जगदान न मे बाला सरती।अप ू र् पंचमे वषे र् वण र्यािम जगत्यम ् ॥१०. द ूवा र्क्षत म ं(शु यज ुवे र्द अाय २२, म ं २२)आ ि जापितर ्ॠिषः। िलंभोक्ा <strong>दे</strong>वताः। राड ुृितः। षड्जः रः॥62


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आ ॑न ् ा॒ ॑वच॒सी र् जा॑यता॒मा रा॒ष् रा॑ज॒ः शुरे॑ऽइषो॒ऽिता॒धी म॑<strong>ह</strong>ार॒थो जा॑यता॒ ं दोग्ींधे॒वो र्ढा॑न॒ड्वाना॒शुः सिः॒ पुर॑ि॒यो र्वा॑ िज॒ू र॑थे॒ाः स॒भेयो॒ युवा यज॑मान वी॒रो जा॒यता ं िनका॒मे-िन॑कामे नः प॒जर्ों वष र्तु॒ फल॑वो न॒ऽओष॑धयः पा ं योगेक्ष॒मो नः॑ कताम ्॥२२॥माथा र्ः िसयः सु प ूणा र्ः सु मरथाः। शूणा ं ब ु िनाशोऽु िमाणामुदयव।ॐ दीघा र्युभर्व। ॐ सौभावती भव।<strong>ह</strong>े भगवान ्। अपन <strong>दे</strong>शमे सुयो आ’ सव र्ज्ञ <strong>िव</strong>ाथीर् उ <strong>ह</strong>ोिथ, आ’ शुुकेँ नाश कएिन<strong>ह</strong>ार सैिनकउ <strong>ह</strong>ोिथ। अपन <strong>दे</strong>शक गाय ख ूब द ूध दय बाली, बरद भार व<strong>ह</strong>न करएमे सक्षम <strong>ह</strong>ोिथ आ’ घोड़◌ािरत पेँ दौगय बला <strong>ह</strong>ोए। स्ीगण नगरक करबामे सक्षम <strong>ह</strong>ोिथ आ’ युवक सभामे ओजप ूण र्भाषण <strong>दे</strong>बयबला आ’ <strong>दे</strong>बामे सक्षम <strong>ह</strong>ोिथ। अपन <strong>दे</strong>शमे जखन आवक <strong>ह</strong>ोय वषा र् <strong>ह</strong>ोए आ’औषिधक-ब ूटी सव र्दा पिरप <strong>ह</strong>ोइत र<strong>ह</strong>ए। एव ं मे सभ तर<strong>ह</strong>ेँ <strong>ह</strong>मरा सभक काण <strong>ह</strong>ोए। शुकबिक ु नाश <strong>ह</strong>ोए आ’ िमक उदय <strong>ह</strong>ोए॥मकें कोन वुक इा करबाक चा<strong>ह</strong>ी तकर वण र्न एि<strong>ह</strong> म ंमे कएल गेल अिछ।एि<strong>ह</strong>मे वाचकलुोपमालड़◌्कार अिछ।अय-॑न ् - <strong>िव</strong>ा आिद गुणसँ पिरप ूण र् रा॒ष् - <strong>दे</strong>शमे॑वच॒सी- र् <strong>िव</strong>ाक तेजसँ युक्आ जा॑यता॒- ं उ <strong>ह</strong>ोएरा॑ज॒ः-राजाशुरे॑ऽ– िबना डर बलाइषो॒- बाण चलेबामे िनपुणऽिता॒धी-शुकेँ तारण दय बलाम॑<strong>ह</strong>ार॒थो-पैघ रथ बला वीरदोग्ीं-कामना(द ूध प ूण र् करए बाली)धे॒वो र्ढा॑न॒ड्वाना॒शुः धे॒-गौ वा वाणी वो र्ढा॑न॒ड्वा- पैघ बरद ना॒शुः-आशुः-िरत63


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्सिः॒-घोड़◌ापुर॑ि॒यो र्वा॑- पुर॑ि॒- व<strong>ह</strong>ारकेँ धारण करए बाली यो र्वा॑-स्ीिज॒ू-शुकेँ जीतए बलार॑थे॒ाः-रथ पर िरस॒भेयो॒-उम सभामेयुवा-युवा जे<strong>ह</strong>नयज॑मान-राजाक रामेवी॒रो-शुकेँ परािजत करएबलािनका॒मे-िन॑कामे-िनययुक् काय र्मेनः-<strong>ह</strong>मर सभकप॒जर्ों-मेघवष र्तु॒-वषा र् <strong>ह</strong>ोएफल॑वो-उम फल बलाओष॑धयः-औषिधःपा ं- पाकएयोगेक्ष॒मो-अल ल करेबाक <strong>ह</strong>ेतु कएल गेल योगक रक्षानः॑-<strong>ह</strong>मरा सभक <strong>ह</strong>ेतुकताम ्-समथ र् <strong>ह</strong>ोएििफथक अवाद- <strong>ह</strong>े ण, <strong>ह</strong>मर रामे ाण नीक धािम र्क <strong>िव</strong>ा बला, राज-वीर,तीर ंदाज, द ूध दएबाली गाय, दौगय बला जु, उमी नारी <strong>ह</strong>ोिथ। पाजर् आवकता पड़ला पर वषा र् <strong>दे</strong>िथ, फल <strong>दे</strong>यबला गाछ पाकए, <strong>ह</strong>म सभ संपि अिजर्त/संरिक्षत करी।I nput : (कोकमे <strong>दे</strong>वनागरी, िमिथलाक्षर िकं वाफोिटक-रोमनमे टाइप क। I nputDevanagar i, Mi t hi l akshar a or Phonet i c-Roman.)i n64


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Language: (पिरणाम <strong>दे</strong>वनागरी, िमिथलाक्षर आ फोिटक-रोमन/ रोमनमे। ResultDevanagar i, Mi t hi l akshar a and Phonet i c-Roman/ Roman.)inइिश-मैिथली ंकोष/ मैिथली-इिश ं कोष ोजेकेँ आग ू बढ़◌ाऊ, अपन सुझाव आ योगदान ई-मेलाराggaj endr a@ vi deha. com पर पठाऊ।<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क मैिथली-अंजी आ अंजी मैिथली कोष (इ ंटरटपर पि<strong>ह</strong>ल बेर सच र्-िडनरी) एम.एस.एस.ू.एल. सव र्र आधािरत -Based on ms-sql ser ver Maithili-Engl i sh andEnglish-Maithili Dictionary.१.पी डाटाबेस आ२.भारत आ पालक मैिथली भाषा-वैज्ञािनक लोकिन ारा बनाओल मानक श ैली१.पी डाटाबेस-(िडिजटल इमेिजंग / िमिथलाक्षरसँ <strong>दे</strong>वनागरी िला ंतरण/ संकलन/ सादन-पीकार<strong>िव</strong>ान झा , नागे कुमार झा एव ं गजे ठाकुर ारा)जय गशाय नम:जय गशाय नम:जय गशाय नम:(1)अथ प पजी िलखते: अथ सिरसब ाम: <strong>दे</strong>वािदत् य राकरापत् य-छादन।। ज्ञाकरापत् य-बली नम समेत।। िनितकर सन ्तित केशवापत् यदनाद-गंगेश ्वरा पत् य गौिर शौिर कुलपित-बधवास।। मि<strong>ह</strong>पािण सन ्तित-खा ंगुड़ गयड़◌ा समेत।। <strong>ह</strong>ेश ्वरापत् य-जोंकी।।गश ्वरापत् य-सकुरी।। सो सन ्तित-कटमा ओ सकुरी।। भवािदत् यपत् य-सतैढ़।।रघ ुनाथापत् य-उल ्ल ू।। कौिशक-उल ्ल ू।। िगरीश ्वरापत् य-सतैढ़।। वास ्तु सुत ऋिष-सतैढ़सम ्ित-फरकीया िशवािदत् यापत् य-रतवाल मत<strong>ह</strong>नी।। <strong>ह</strong>रािदत् यापत् य-बिलवास ी करापत् य-नरे।। शुिचकरापत् य-जगन ्नाथप ूर <strong>ह</strong>ल ्लैश ्वर-पुर पैकटोल।। केशब बागे बसुन ्धर-नरघोघ राम<strong>दे</strong>वापत् य-िसंडोआ।। काम<strong>दे</strong>वापत् य-डीगरी गढपािण सन ्तित-गौर वोड़◌ा।। अथनिजबाक ाम भासे सन ्तित विलया रातु-िदगउन ्ध।। कान ्<strong>ह</strong> सन ्तित गो<strong>िव</strong>न ्द-भड़◌ाम।। सोमसन ्तित-ना<strong>ह</strong>स।। सुपन वास ू-<strong>दे</strong>उिथ।। नारायण पुराई-पुर।। िम रामापत् य-अचौढ़◌ी।। शु िचकरा पत् य- बिलया पुर।। छीतू पा-पीलखा।। िशवाई-म<strong>ह</strong>ूिलयाज<strong>ह</strong>रौली।। ईश ्वर ना-<strong>ह</strong>ड़।। ी धरापत् य-िदमन ्दरा-एते जिजवाल ाम-अय खण ्डबलाम ठ. <strong>ह</strong>राई सन ्तित-भखराइन।। सोमेश ्वरापत् य-ब ुलवन कध ुवा समेत।। ठ. अनन ्त <strong>ह</strong>िर-लखर।। भोगीश ्वरापत् य गोपाल सन ्तित-बथई-<strong>ह</strong>रड़◌ी।। गढाघरापत् य-पौराम।।65


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्राकरापत् य-<strong>ह</strong>लधर तेतिरया <strong>ह</strong>रडी खण ्डबसा ।। ठ. द ूबे सन ्तित भौर।। लाख ूमशि<strong>ह</strong>मित-बे<strong>ह</strong>द यमुगाम।। योगीश ्वरापत् य-सोन ्दपुर सरपरब कुर<strong>ह</strong>नी वासी ीट खण ्डबला।।शुभापत् य-<strong>दे</strong>शुआल।। झाझ ू सन ्तित-रैयाक गुरदी सोनक<strong>ह</strong>मेरी।। वास ्तु, वाग ू, ि<strong>ह</strong>-<strong>दे</strong>उरीगोपालापत् य-गढ़।। <strong>दे</strong> सन ्तित-चआरी।। पक्षधरपल-तेतिरया।। िदनकरापत् य-पोंसक,बथदी िब<strong>ह</strong>ारी-उभय गोरादी-साध ु सित-बथयी।। लक्ष् मीपित सन ्तित-खरसा गशवरापत् य-गश ्वरापत् य-गुलदी।। <strong>ह</strong>ल ्लेश ्वरापत् य बेलारी।। जीवेश ्वरापत् य-अलय।।66


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(2) ''अ''सोमकं ठ-सरपरब।। रिब सन ्तित-गौर पुर।। जयकर सन ्तित-सजनी।। भासे-डी<strong>ह</strong>।। <strong>दे</strong>वेश ्वरापत् य-<strong>दे</strong>शुआल।। पक्षीश ्वरापत् य-यमुगाम।। िगरीश ्वरा-मत् य-<strong>दे</strong>शुआल <strong>िव</strong>न ्ध ्येश ्वरापत् य-वैकुण ्ठपुर।। िशितकं ठ सन ्तित-ख ुी ।। रश ्वरापसगुलदी।।अथ गंगोलीाम-म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो सुपट सन ्तित-गोम कटमा।। <strong>ह</strong>ोरे सन ्तित-िबसपी।। <strong>ह</strong>ा सन ्तित-<strong>दे</strong>शुआल।। <strong>ह</strong>िर सन ्तित-डुमरा।। िदवाकरापत् य-िदगउन ्ध।। गौरीश ्वर सन ्तितजगनाथापत् य-धम र्पुर।। कुमर-गंगोली वासी।। कमलपािण-वैगनी, वड़ाम।। डाल ू सन ्तित-सकुरी।। गयन सन ्तित-खरसौनी ।। एते गंगोली ाम।। अपथपबौली ाम-र<strong>िव</strong> सन ्तित-िबरौिल।। उदयकरसन ्तित-सपता <strong>दे</strong>शुआल।। मि<strong>ह</strong>पित सन ्तित-कोशीपार डुमरा<strong>ह</strong>ी।। <strong>ह</strong>िरयािणसन ्तित-गोधनपुर लक्ष् मीदापत् य-गोली।। ना सन ्तित भतौनी ड<strong>ह</strong>ुआ।। द सन ्तित-बछौनी।। द सुत पाठक भीम-भीरडोआ।। जाग ू सन ्तित-रयपुरा।। <strong>िव</strong>शो सन ्तित-चर।। बासु गौिर सन ्तित-म<strong>ह</strong>रैल।। केशव गो<strong>िव</strong>न ्दापत् य-राजे।। दामोदरापत् य-राजेिशवदापत् य-बिढ़याम।। गोगे सन ्तित-स<strong>ह</strong> ुड़◌ी।। यशोधरापत् य-मेयाम।। दाम ू सन ्तित-अम ्मा।। पुण ्याकरपत् य: पैकटोल पिन<strong>ह</strong>थ उँ दयी सन ्तित-धे।। मध ुकर राकर भा कर<strong>िव</strong>भाकरापत् य जगित।। एते पव र्पल ्लीाम।। अथ सोदपुर ाम-<strong>ह</strong>ेश ्वरापत् य-धउल।।ेश ्वरापत् य-<strong>िव</strong>रपुर।। धीरेश ्वरापत् य सुन ्दर <strong>िव</strong>श ्वेखरापत् य भवे माधव-<strong>ह</strong>सौली।।रामापत् य-रमौली।। बाटू-बड़साम।। िच बासु<strong>दे</strong>व-कुसौली।। यटाधरापत् य-पच<strong>ह</strong>ी।।गयनापत् य: रो<strong>ह</strong>ाड़:’ब<strong>ह</strong>ेड़◌ा।। रित <strong>ह</strong>िर-टाटी।। बास ्तु सन ्तित-तेतिर<strong>ह</strong>ार।। पेसन ्तित-िसमखाड़।। बसाउनापत् य-कन ्<strong>ह</strong>ौली।। कामेश ्वर सुरेश ्वर राम।।67


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(3)नाथापत् य-भौआल।। कान ्<strong>ह</strong>ापत् य-सुखेत।। िपुरे-अकडी<strong>ह</strong>ा।। रितनाथापत् य डाल ू-कटका।। बाटू सुत <strong>ह</strong>लधर ीधर-केउँ टगामा।। सुधाकरा पत् य-गौर।। म. म. उ.िनाथपत् य-िदगउथ।। म. म. उ. भवनाथ . अयाचीसुत म.म.उ. श ंकर म<strong>ह</strong>ो म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व म<strong>ह</strong>ो मासेम<strong>ह</strong>ोदारो सन ्तित सिरसन अपरा भवनाथ . अचाचीसुत शम ्भुनाथ नाथापत् य- बािल।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो<strong>दे</strong>वनाथापत् य-िदगउन ्ध।। म<strong>ह</strong>ो रघ ुनाथापत् य-रैयाम।। जोर सन ्तित-<strong>िव</strong>ठौली िमसरौलीगोपीनाथापत् य- मानी, जगौर।। म. म. उ. जीवश ्वर सुत गणपित <strong>ह</strong>िरपित-मि<strong>ह</strong>या।।लोकनाथापत् य-मािझयाम खोिर। <strong>ह</strong>रद काधदापत् य श<strong>ह</strong>ड़ सु<strong>ह</strong>थिर।। <strong>दे</strong>वे सन ्तित-मि<strong>ह</strong>या।।एते सोदरपुर ाम।। अथ गंगोराम—बीन ू वास ू कुम भौआल केशवापत् य-अि<strong>ह</strong>यारी-पोनद।।सनाथ सन ्तित-<strong>िव</strong>रनी वासी।। भोरे सन ्तित मि<strong>ह</strong>न ् पुर।। <strong>िव</strong>ठू कािद बेकक।।अय पल ्ली ाम-<strong>ह</strong>लधर सन ्तित-बनाइिन।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो उँ मापित समौिल,वारी, जर<strong>ह</strong>िरया।। पनाथसन ्तित िगरपित-समौिल’ पशुपित-समौिल।। म<strong>ह</strong>ाब ंधक।। रघ ुनाथापत् य: दड़मपुरानर<strong>ह</strong>िर, रघ ुपित सन ्तित-समौिल।। <strong>दे</strong>वधरापत् य- कछरा, <strong>दे</strong>उरी।। गा ंगु सन ्तित-दोउरी।।िदवाकरापत् य-<strong>दे</strong>उरी,सकुरी, मो<strong>ह</strong>री-कटैया।। घोटक र<strong>िव</strong> सन ्तित-कटैया।। <strong>ह</strong>ेश ्वरापत् य:कछरा।। रामकरापत् य-भालय।। िनितवरापत् य-राजोसितश ्वरापत् य-िसम ्भुनाम।।कान ्<strong>ह</strong>ापत् य-पड़◌ौिल।। <strong>िव</strong>रमिमापत् य-ततैल।। रामद सुत केशव सन ्तित-कान ्<strong>ह</strong>-<strong>ह</strong>ाटी।।म<strong>ह</strong>ाई सन ्तित-फूलदा<strong>ह</strong>ा माधवापत् य-िदवड़◌ा।। इबे सन ्तित-बे<strong>ह</strong>रा।। नरिसं<strong>ह</strong>ापत् य<strong>ह</strong>िरपुर।। मुरा री सन ्तित-मुराजपुर।। भोगीश ्वर राजेश ्वरापत् य पुरे सन ्तित-अलयी।।व ंशधरापत् य-अलय।। गो<strong>िव</strong>न ्दा पत् य-रैयम।। कीसे सन ्तित राम सन ्तित वाटू सन ्तित-नंगवाल।। भाकरापत् य-पजर्आिर।। ुि<strong>ह</strong>ताई सन ्तित-<strong>िव</strong>स ्याक्षापत् य नकेसुता-बैकुंठपुर।।<strong>ह</strong>ा सन ्तित-कं धा।। क<strong>िव</strong>राज68


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(4) ''आ''सन ्तित-मछैटा।। िसं<strong>ह</strong>ेश ्वरापत् य-नर।। िमकरापत् य-नर-राजखंड,पाली।।जयकरापत् य-कुसमाल, िपण ्डाछ, बार<strong>ह</strong>ता, रता<strong>ह</strong>ास पाली कछरा।। माधवा।। पत् यगौरीश ्वरापत् य अि<strong>ह</strong>यारी, टूपाभारी।। गणपित, गा ंगु सन ्तित-अि<strong>ह</strong>यारी।। यशु, डग सन ्तित-कुम।। बाग ू सन ्तित-रो<strong>ह</strong>ाल, कटैया।। गो<strong>िव</strong>न ्दा पत् य <strong>ह</strong>चल ू सुत िदवाकरा पत् य-सुदई,षिन<strong>ह</strong>थ।। <strong>ह</strong>ोराइ सन ्तित-अिड़यारी।। ेश ्वरा पत् य-भड़गामा। बाटू सन ्तित-सन ्दला<strong>ह</strong>ी, पाली पाली, <strong>िव</strong>शानन ्द पत् य-पुर।। थेतिन सन ्तित-जलकौर पाली।। चन ्दौतपाली द ुगािदत् र् य पत् य-मि<strong>ह</strong>षी।। <strong>दे</strong>वािदत् यपत् य-िब<strong>ह</strong>ार, मि<strong>ह</strong>षी समेत।। रतन ू oरािदत् यपत् य-मि<strong>ह</strong>षी।। राकरापत् य-यशारी।। ततो धोधिन सन ्तित-यशिर।। <strong>िव</strong>शो, ीकर,शुिचकरापत् य-पुरोठी।। जीवे सन ्तित-मोिन।। बादन सन ्तती आसी।। सुधाधरापत् यमा ंगुसन ्तित-मोनी।। भवदापत् य-पुरो<strong>ह</strong>ी।। (100/05) शुभंकरा पत् य- जमदौली।। पौथ ूसन ्तित-परसौनी, जर<strong>ह</strong>िटया, सकुरी।। कुसमाकर सन ्तित-जमदौली।। यटाघरा पत् य-सकुरी।। ीवधर, व ंशीधरापत् य-सकुरी।। बिधरा ु पत् य-ततैल।। कान ्<strong>ह</strong>ापत् य-अलय,सकुरी।। इनसन ्तित सकुरी।। मुरारी सन ्तित रामापत् य-मि<strong>ह</strong>न ्वाड़।। <strong>िव</strong>शो सन ्तितेश ्वरापत् य-कोल<strong>ह</strong>ा।। गश ्वर नन ्दीश ्वरापत् य-मि<strong>ह</strong>न ्वाड़।।गो<strong>िव</strong>न ्दायत् य= <strong>ह</strong>िरपुर।। <strong>िव</strong>रेश ्वर नरिसं<strong>ह</strong>ापत् य-रादी ीधरापत् य बेलउँ च राढ़◌ी।।गुणीश ्वरापत् य-कोइलखा।। <strong>ह</strong>ेश ्वरापत् य च<strong>ह</strong>ु ँटा।। शोपालापत् य-समैया।। <strong>ह</strong>िरपािणसन ्तित-समैया।। बाछे सन ्तित <strong>ह</strong>ोरेश ्वर मितश ्वर म ंगरौनी।। बाटू सन ्तित-कटउना।।जस, ू शतू सन ्तित-सकुरी।। गणपित सन ्तित भगवसन ्तित-पचाढ़◌ी।। गुणाकरापत् य-बरे<strong>ह</strong>तासोन ्दवाड़।। पुरािदत् या पत् य-म ृगस ्थली एते पल ्ली ाम69


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(5)<strong>ह</strong>रड़◌ी।। धश ्वर-मिझयाम, कनईल, लो<strong>ह</strong>ना समेत।। लाख ू सन ्तित-कनइल।। चाण सन ्तितरितश ्वर-छाम ू।। रामकर कृष ्णाकर-थ ुगाम वासी।। भोगे सन ्तित श ंकर गु<strong>दे</strong>-िदवड़◌ा।।इबे-जर<strong>ह</strong>िरया।। <strong>दे</strong>वे सन ्तित-र<strong>ह</strong>ड़◌ा।। गोढ़◌े-र<strong>ह</strong>ड़◌ा।। गोन ्दन चाण- पुरोि<strong>ह</strong>तगोपाल सन ्तित मा-वआड़ सुपे संखवाड।। ीकर-पेकटोल।। गौरीश ्व-रतेकुना।। िमभगव-पुरामिन<strong>ह</strong>रा।। चश ्वर सन ्तित-द<strong>ह</strong>ुड़◌ा क<strong>ह</strong>रा। <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर-ततैल।। सोम-ततैल।।साि सन ्तित- गोधनपुर।। <strong>दे</strong>वे सन ्तित-कािदकाप ूर। (ताई-तव ।। ।। गोनासकराढ़◌ी-िथितकरापत् य-आडू.गावासी-मिझयाम समेत।। ब ुधौरा सकरादी, द ूबा-सकरादी अन ्<strong>ह</strong>ारबरगामा समेत।। एके सेकराढ़◌ी ाम।। अथ दिर<strong>ह</strong>रा ाम-िपुरािर सन ्तित-िसं<strong>ह</strong>ाम।।<strong>ह</strong>िरकर बिकर ु पनािद <strong>िव</strong>जनपुर।। यशस ्पित सन ्तित गणपित भड़◌ैली।। गुणपित सन ्तित-पठोङगी)।। <strong>िव</strong>ापित-पुडरीक-मछदी। केशव-अमरावती। िश-कुम सो सन ्तितभौजाल।। िशव-यमुगाम।। गुणाकर पकर मध ुकरपो। ज्ञाकरापत् य-कुसुमाक-वड़गाम।।िमकरापत् य-जरि<strong>ह</strong> टआ।। साद गौरीश ्वरापत् य-भरउड़◌ा सन ्<strong>ह</strong>वा समेत।। िदवाकरापत् य-अलई।। िदनकरापत् य सोनतौला।। रितशमर्मावस-सकुरी।। ्भवशमर्मापत् ् य-पुर।।यटाधर-पुर।। शिशधरापत् य-पिन<strong>ह</strong>ारी।। बाग ू गा ंग ू तर<strong>ह</strong>ट।। गो<strong>िव</strong>न ्द-कान ्<strong>ह</strong>-पच<strong>ह</strong>ी।।ना-यशराजपुर।। बाटू-पुर।। इन ्पित <strong>ह</strong>िरनगर आग ्य।। झोंटपाली दिर<strong>ह</strong>रा िसमिसमकोइलख <strong>िव</strong>श ्वनाथापत् य मि<strong>ह</strong>सान कोइलख समेत।। <strong>िव</strong>ध ुपित-तैव।। <strong>ह</strong>ोरे उराढ़ वासी।।गा ंग ू-कछरा।। रघ ुपित सेघ कठरा।। कान ्<strong>ह</strong>-कटैया जाद ू सर<strong>ह</strong>रावासी कृष ्णपित गुणीश ्वर:फूलमित।। सुन ्दर गा ंग ू-तंैव।। मतीश ्वरापत् य-सुन ्दरअलई समेत।। सुरपित-गोल<strong>ह</strong>री,अलय समेत।। िगरीश ्वरापत् य-उिडसम।। पण ्डोिल दिर<strong>ह</strong>रा-<strong>ह</strong>िरकर सन ्तित िस<strong>ह</strong>ौली।।श ंकरपरनामक गो<strong>दे</strong>-नव<strong>ह</strong>थ।। कान ्<strong>ह</strong>ा पत् य-नव<strong>ह</strong>थ। आसो-िचलकौिर।। भाइ सन ्तित-ततैल,तेतिरया, िसमिर।।70


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(6) ''उ''कनसम।। गोिढ़ सन ्तित-बिढ़याम। सुपन सन ्तित-गा ंग ू िमी।। <strong>िव</strong>शो-तैव।। ि<strong>ह</strong>क सावे-दीघीया।। धीरेश ्वर सन ्तित-तारडी<strong>ह</strong>, जलकौर-दिर<strong>ह</strong>ोश। िम कान ्<strong>ह</strong>ापत् य-मतउना।।गंगेश ्वर सन ्तित िम द ुगािदत् र् यापत् य-चडुआल।। <strong>दे</strong>वधरापत् य।। अि<strong>ह</strong>ोिक म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो<strong>ह</strong>िरसन ्तित-तवाड़।। ना सुत िच-म<strong>ह</strong>ुआल।। <strong>िव</strong>भाकरापत् य-िसंिधया।। भाकर सुतज ुधे-पटसा।। -जगवाल।। ना सुत बाटू ित-अन ्दोली।। गोिढ़ सन ्तित-धनकौिलिम <strong>ह</strong>िर सुत चण ्डेश ्वर-चंडगामा।। नारायण-उ।। िम मितकर-बघोली।। धाम ू सन ्तित-पोजारी।। श ूलपािण-रतौली नीलकं ठ-पोखिरया पन-रतौली।। खा ंतर-बड़गाम।। बास ूसन ्तित-बाली मुिनo <strong>िव</strong>रश ्वरापत् य िदवाकर-राजनप ूरा।। र<strong>िव</strong>कर-छनछ राजनपुरा,सीसबसमेत।। गुणाकर िसिढ़बाला।। िसिढ़वाल।। <strong>ह</strong>िरकर-जर<strong>ह</strong>िरया,ततैल समेत।।ेश ्वरापत् य राकरापत् य-पंचारी।। <strong>िव</strong>श ्वपसन ्तित-पिन<strong>ह</strong>ारी।। श ूलपािणाता नीलकं ठ-बोथिरया।। पन सुत भोग िगरी-रतोली।। यवेश ्वर-जर<strong>ह</strong>िरया-<strong>ह</strong>मेश ्वर तैव।। एतेदिर<strong>ह</strong>रा ाम।। अपथ माण ्डर ाम-गढ़ माण ्डर कामेश ्वरापत् य-बथया।। म<strong>ह</strong>क जोरसन ्तित-बघा ंत।। सुइ भवािदत् पत् य-कल, मुठौली समेत।। िदवाकरापत् य- जोंकी,मिढझमना।। <strong>ह</strong>रद सन ्तित-खनितया।। गुणाकर, जयकर-खनितया।। माधवापत् य-अरिडया।।रित, डाल ू-भौआल, दोलमानपुर।। बेगुडी<strong>ह</strong>ा।। खा ंतू। ठाकुर, सरवाई, केउ ै सन ्तित-भौआल।। गदाई-दोलमानपुर-केशवापत् य-असमौ।। कान<strong>ह</strong>ापत् य-आसमा।। स ूपे, <strong>िव</strong>भू-कटमा<strong>िव</strong>भू,भाकर िपलरवा।। क<strong>िव</strong>राज शुभंकरापत् य-कटमा।। वागीश ्वरापत् य-मि<strong>ह</strong>षी, गा ंगे।।पधरा पत् य=मङर्ौनी।। र<strong>िव</strong>दापत् य <strong>िव</strong>शो-<strong>दे</strong>उरी।।71


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(7)<strong>ह</strong>िरकर-<strong>िव</strong>ज<strong>ह</strong>रा।। खा ंत-जर<strong>ह</strong>िरया।। <strong>ह</strong>िर-मङरौना।। <strong>ह</strong>ोरे-केउँ ट गामा।। सुधाकर-वारी।। शुभंकर-सकुरी।। पशुपित सन ्तित गुणपित-ओकी।। (18/09) (18/09) िशवपितइन ्पित-रजौर। कृष ्णपित-पतौनी।। रघ ुपित-(18/03) जगौरा।। जापित-अमरावती।। छीतर- जगौर।। आड़िन सन ्तित कुलपित कटैया।। नरपित-द<strong>ह</strong>ुला।।र<strong>िव</strong>पित-कटका।। म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व-िसर खिड़या (ीखंड)।। रितपित-(18/03)-िस<strong>ह</strong>ौिल)। द ूबे-द ुबौली।। पौख ू-िबठ ुआला।। धनपत् या- सर<strong>ह</strong>द।। <strong>िव</strong>ध ूपित-पतका।। सुरपित, रतन-कनखम।। सोम-बे<strong>ह</strong>द।। भवे, म<strong>ह</strong>ेश-कटैया।। गुणीश ्वर-कटाई।। पीताम ्बरा पत् य-कटाई, जमुआल।। <strong>दे</strong>वनाथा पत् य िम नन ्दी सन ्तित-बे<strong>ह</strong>टा।। जीवेश ्वरापत् य-ओंराम।।िसंगाई-नरा।। द ुगाई-तेतिर<strong>ह</strong>ार।। नगाई-कोइलख।। बागीश ्वरापत् य-सकुरी।।िचकराव शी-जर<strong>ह</strong>िरया, मकुरी।। लक्षमीका ंतापत् य-िपुरौली।। <strong>ह</strong>िरकान ्तापत् य दि<strong>ह</strong>ला।।उमाकन ्ता पत् य <strong>ह</strong>म ्पुर सुगन ्ध सन ्तित-कनसी।। म<strong>ह</strong>ेश ्वरापत् य मझौली।। गु िमापत् य-थ ुबे, खरका ।। सोिर िमापत् य-<strong>ह</strong>मपुर।। गयन िमा पत् य, वीरिमापत् य-वारी सकुरी।।<strong>ह</strong>िरशमर्मापत् ् य सुधाकरािद-म ृगस ्थली थेछ िमापत् य-अन ्दौली।। सुरेश ्वरापत् य। <strong>ह</strong>ेश ्वरापत् य-कटउना।।<strong>ह</strong>िर िमापत् य-कटउना।। ऋिष िमापत् य-बेलउँ जा।। यित िमापत् य-कटउना।। कीतूर् िमाद मतीश ्वरापत् य-गोआरी।। िगरीश ्वरा पख-िमरौली।। <strong>ह</strong>रे िमापत् य-खपरा।। बाछेिमआपत् य-<strong>ह</strong>रखौली।। <strong>ह</strong>ेलन, नर<strong>दे</strong>व-लेखिया।। िशवाई सन ्तित-विलयास, धयपुरा।।सवानन र् ्द-दलवय, सकुरी।। दलवय ित-असगन ्धी।। चन ्करापल-कोवड़◌ा।।कुलधर, रामकरापत् य-िदपेती, बेतावड़◌ी।। चोचू मोचू-पी<strong>ह</strong>ारपुर गोआरी समेत गोपालसज ्जन-पुर, जगतपुर।। िमकरापत् य,पनापत् य-मि<strong>ह</strong>षी, सकुड़◌ी ।। सुथवय सन ्तित-अपोरवािर, ज<strong>ह</strong>रौली।। रितधरशुमे-कनपोरविरतरौनी।। <strong>ह</strong>िर सन ्तित-िनकासी, यमुगाम।।एते माण ्डर ाम:।।72


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(8) ''ऊ''अथ बिलयास ाम:।। िभखे, चुन ्नी, िनितकारपत् य-चुझनी।। द ूबे सकुरी।। सुरानन ्द-बैककवासी।। रित सन ्तित-खड़का।। िशवािदत् या पत् य मुराजपुर, ओग<strong>ह</strong>ी, यमुथिर।।शुभंकरापत् य-ततैल, कमरौली ।। नन ्दी सन ्तित-भौआल, अलय, सतलखा।। सुधाकरापत् य-जर<strong>ह</strong>िरमा।। राम शझिपत् य-जाद ू धरौरा।। केशव-यमसम।। शि ीधर-सकुरी मि<strong>ह</strong>न ्पुरसमेत।। मु सन ्तित नारायण िसमरी, जालय, खड़का।। म<strong>ह</strong>न ्थ सन ्तितमाड़र िश सन ्तित-िबशाढ़◌ी।। ािदत् यापत् य-<strong>िव</strong>ठौली।। िच सन ्तित उदयकरापत् य-नरसाम।। एते विलयासाम:।।अथ सतलखा ाम: गुणाकर-डोक् <strong>ह</strong>रवासी।। <strong>िव</strong>भू सन ्तित भाष ्करापत् य-सतौिल।।िदवाकरापत् य-सतौिल।। चन ्ेश ्वरापत् य-कोली।। श ंकरापत् य-सतलरवा लो<strong>ह</strong>रापत् य, नन ्दीश ्वरापत् य, यवेश ्वरापत् य-कछरा।। अथ एक<strong>ह</strong>रा ाम:-ीकर-तोड़नय।। जाटूसन ्तित-सर<strong>ह</strong>द।। शुभेसन ्तित-मैनी।। सो सन ्तित-मण ्डनपुरा लक्षमीकरापत् य-संाम।।द सन ्तित-आसी।। धाम-नरौ ंध, जमालपुर।। गढकू-कसरउढ़।। बाटू-िसंधाड़◌ी।। िथते-खड़का ।। िमते-कन ्<strong>ह</strong>ौली।। गणपित पतउना।। जा-ओड़◌ा।। कोचे-चौिल।।शुिचकरापत् य- मुराजपुर।। िचश ्वरपत् य-नरौ ंछ।। एते एक<strong>ह</strong>रा ाम।। अथ <strong>िव</strong>ल ्वपंचक(बेलउँ च) ाम: धमािदत् र् यापत् य-िससौनी ।। रामद <strong>ह</strong>रद, ना िदत् या सन ्तित- रितपाड़।।शुधे सन ्तित-सुदई।। िश-ारम।। गयािदत् यापत् य-ओग<strong>ह</strong>ी।। म<strong>ह</strong>ािदत् य कमर्मपुर ् बछौनीसमेत।। जीवािदत् य-उजान।। ािदत् य-दीप सुदई।। सवािदत-तिड़याड़◌ी।।र्<strong>दे</strong>वािदत् य-पुर।। स ्ािदत् य-काको।। िमचािदत् यापत् य ना-काको वास ू-<strong>दे</strong>ड़◌ािरयााणािदत् य पस <strong>ह</strong>िर, गयन-कन ्<strong>ह</strong>ोली।। शुपे-कोल<strong>ह</strong>ा।। कमािदत् य-ओझौली।। केउँ द ू-सकुरी।। म<strong>ह</strong>थ ू-सकुरी।। चौबे सन ्तित-सतलखा।।73


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(9)अथ <strong>ह</strong>िरअम ाम-लाख ू सन ्तित-रखवारी।। केशव-दाम ू-म ंगरौना।। (25/07) मा ंग ू-नरिसं<strong>ह</strong>-िशवा ं।। (18/09)-<strong>ह</strong>ा िशवा।। (27/05) नर<strong>ह</strong>िरसन ्तित-विलराजपुर चाण िदन ू-कटमा।।परम ू लाख ू-आि<strong>ह</strong>ल।। रित गु-कटमा।। माधव सुत सन ्तित-भच् छी।। एते <strong>ह</strong>िरअमम ूलामा।। अथ ट ंकवासटाम ् क<strong>िव</strong>राज लक्ष् मीपािण-नीमा।। सुरेश ्वरापत् य,दामोदरापत् य-पटिनयागंगोली।। र<strong>िव</strong> शमा र् खंग लक्ष्मी शमर्भा-<strong>ह</strong>मपुर।। ्पत, शी-पटिनया ँ पोखरौनी भौर,सकुरी।। जागे सन ्तित-रतनपुरा।। म<strong>ह</strong>ाई सन ्तित-पिर<strong>ह</strong>ार।। <strong>दे</strong>वदापत् य-पीलखवाड़।।र<strong>िव</strong>दापत् य-ब<strong>ह</strong>ेड़◌ा।। पा ँख ूसन ्तित-िसरखंिडया (ीखंड)।। सुषन, मा सन ्तित-नरधोध।।<strong>ह</strong>राई, शुिचकर, ीतकरापत् य-अकुसी।। <strong>ह</strong>िर- पोराम।। दामोदरपत् य-बे<strong>ह</strong>रा।। उँ मापितसन ्तित-ततैल।। एते तंकवाल ामा:।। अथ घोसोताम: रितकान ्<strong>ह</strong>-पच<strong>ह</strong>ी।।िचकरापत् य-नगवाड़।। द सन ्तित-यमुथिर।। द सन ्तित-गन ्धराइिन।। गणपितसन ्तित-घिनसमा।। कृष ्णपित सन ्तित-खगरी।। प ृथ ्वीघरापत् य-सकुरी।। चन ्-डी<strong>ह</strong>।। एते घोसोत ामा:।।अथ करम ्ब ाम इन ्नाथा पत् य कोई लख।। शोिरनाथापत् य-दीघ<strong>ह</strong>ी।। रामशमर् मापत् ् य-पुर।। रितकरापत् य-मिझयामा बिद़करैव।। ुबिकरापत् ु य सन ्तित कान ्<strong>ह</strong>ापत् य ककरौड़।।<strong>ह</strong>चल ू सन ्तित-कनपोखिर।। गश ्वरापत् य-केडर<strong>ह</strong>म।। लान ्<strong>ह</strong>ी सन ्तित-गोिढ़-सैतालवासी।।सद ु-िच सन ्तित <strong>ह</strong>रदापत् य-घनकौिल।। िनितपत् य-बछा ंत।। सन ्तित-वेला।। लािसन ्तित मुरदी।। साद ू सन ्तित-ककरौड़।। मा ंग ू सन ्तित-सोन, कोलख ू, मघेता समेत।।मध ुकरापत् य-दोलमानपुर।। सद ुoिगरीश ्वर सन ्तित नरिसं<strong>ह</strong> नडुआर।। ीवत् स सन ्तित-बे<strong>ह</strong>ट।। सद ुoकेशव-िसरखंिड़या (ीखंड)।। वरा<strong>ह</strong> सन ्तित-तरौनी।। रामावत् य-तरौनी।।कान ्<strong>ह</strong>, ीधर-तरौनी।। रघ ुद िचद-चौिल।। सद ुपाध ्याय74


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(10) ''इ''माधवापत् य-मझौरा।। सद. ु रामापत् य-झंझारपुर।। गुणीश ्वरापत् य-झंझारपुर।।सद ुo भवेशवरापत् य-अनलपुर।। <strong>ह</strong>िरव ंशापत् य-मुजौिनया।। िशवव ंशापत् य-रो<strong>ह</strong>ाड़।। ध ूर्राजम.म.उ. गोन ू सन ्तित-िपण ्डोखिड़।। एते करम ्ब<strong>ह</strong>ा ाम:।। अथ ब ूधवाल ाम:।।र<strong>िव</strong>करापत् य-खड़रख सुरसर समेत ।। सुपे सन ्तित-<strong>ह</strong>मपुर।। राम चाण-मिझयाम।।ढोढ़◌े-बेलसाम।। उग-सतलखा।। कान ्<strong>ह</strong>ापत् य-वेलसाम।। द ूबे, <strong>ह</strong>िरकर-<strong>ह</strong>िरना।।दामोदर-सकुरी।। राम िदन ू-सुन ्दरवाल।। गंगािदत् य <strong>िव</strong>कम-सेतरी।। सद ुoभासुतगश ्वरापत् य-पिरणाम।। गुणीश ्वरापत् य उजान।। को-पीलखा।। गंगेश ्वर-मिलछाम।।िचकर रितकर-गंगौरा।। म<strong>ह</strong>ेश ्वर-फर<strong>ह</strong>रा।। गौरीश ्वर-मिदनपुर।। <strong>िव</strong>शो सुधाकर-डुमरी।। स ूय र्कर सन ्तित-िसडरी।। <strong>ह</strong>ेश ्वर-मि<strong>ह</strong>षी।। भोगीश ्वर-िचलकौिल।। बास ू-बोधाराम।। उदयकर-आड़◌ी।। पौथे धरम ू-मुठौली।। कान ्<strong>ह</strong>ापत् य-ब ुधवाल।।जगन ्नाथापत् य-िसंिधया।। एते व ुधवाल ाम।। अथ सकौना ाम-वाटन सन ्तित- िसंिधया।।<strong>ह</strong>िरश ्वरपत् य-िदवड़◌ा।। सोमेश ्वरापत् य-बघा ंत।। बाब ू सन ्तित- डी<strong>ह</strong>ा।। रित’ गोपालिदनपित-तरौनी।। द सन ्तित-जगन ्नाथपुर।। गु-मि<strong>ह</strong>पित-सिररम।। शुिचनाथपत् यपरसा।। गु भासे-ततैल।। एते सकौना ाम: अथ िनसउँ त ाम:- पित सुपाई सन ्तित-तरौनी तरौनी।। रघ ुपित-पतउना।। जीउँ सर सन ्तित-कुआ।। इितितसॉ◌ं अथफनन ्द<strong>ह</strong> ाम:ीकरापत् य-बथैया।। कुसुमाकर, मध ुकर,िकठो सन ्तित, <strong>िव</strong>ठो <strong>ह</strong>नपुर।। <strong>ह</strong>ाठू-चाण।।बसौनी-पुर ।। सुखानन ्द गु-िससौनी गा ंग ू-सकुरी।। सद ुo गों िढ़-खनाम।।मतीश ्वर, पौख ू-चोपता।। श ंकर-खयरा।। म<strong>ह</strong>ेश ्वर-डी<strong>ह</strong>ा सोम गोम माधव केशव-भटगामा।। <strong>िव</strong>रेश ्वरापत् य िसं<strong>ह</strong>वाड़, िसन ्<strong>ह</strong>ुवार।। लक्ष् मी सेवे-सकुरी।। भवाईद-वोरवाड़◌ी, भटुआल, दिर<strong>ह</strong>रा, िसमरवाड़, मुजौना समेत।। एतेफनन ्द<strong>ह</strong> राम:।।75


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(11) अथ अलय ाम।। बाढ़ अलय, उसरौली, बोड़वाड़◌ी, सुसैला,गोधोखीच।। श ंकरापत् य-गोधनपुर िसंिधया समेत।। ीकरापत् य-उजरा।। <strong>ह</strong>ेतू सन ्तित-सुखेत िम (िममा ंशक) <strong>ह</strong>िर<strong>दे</strong>वधरापत् य-िसंिघया।। बास ू सन ्तित: जर<strong>ह</strong>िरया बाढ़ वासी। र<strong>िव</strong>शम ्र्म-जर<strong>ह</strong>िरया।। धासन ्तित-बे<strong>ह</strong>ट।। िश-धमिड<strong>ह</strong>ा, कािदप ूरा गो<strong>िव</strong>न ्द सन ्तित-बे<strong>ह</strong>द।। म.म.उ. गदाघर-उमरौली।। परभू विकर-बैगनी।। ुरधर सन ्तित भवद-भटप ूरा।। िशवद-अजन ्ता।। िमा (िममा ंशक) सुधाधरपत् य उसरौली।। लक्ष् मीधरापत् य <strong>ह</strong>लधर सन ्तित-यमुगाम।। शिशधर, रघ, ु जाटू-अलयी।। यवेश ्वर-अलयी।। गंगाधरापत् य-यमुगाम।। िम(िममा ंशक) लाख ू भूड़◌ी गश ्वर-परमगढ़।। िसध ू-वाड़◌ेवन।। दोदण ्ड अलयी लोआमवासी।।जसाई-डी<strong>ह</strong>ा।। द-खड़<strong>ह</strong>र।। रमाई-राजे सीत <strong>िव</strong>श ्वेश ्वर मितश ्वर-उसरौली।। वेदसन ्तित-मलंिगया नान ्यपुर अलई, िसमरी, रो<strong>ह</strong>ुआसमेत गंगुआल बाथ राजपुर वासी।।िकितधरापत् य-सकुरी जयकरापत् य-कड़राियिन।। सुधाकरापत् य कड़राियिन, मुराजपुर।। गोनन-कटमा ढ़◌ीगंगोली बेकक समेत। कोठों कटमा।। साठू <strong>िव</strong>शादी दोलमानप ूर।। द-गंगोली।। कुशल गुिणया-भटगामानालय समेत एते बभिनयाम ाम:।।अथ खौआल ाम: ीकरापत् य-म<strong>ह</strong>रा।। रितकर सुधाकरापत् य-म<strong>ह</strong>ुआ।। चन ्करापत् य:म<strong>ह</strong>ुआ।। िचकरापत् य-म<strong>ह</strong>ुआ मितन ्पुर।। िितकरापत् य: मि<strong>ह</strong>न ्ा िदवाकरापत् य-कोवोली।। <strong>ह</strong>िरकरापत् य-म<strong>ह</strong>ुआ।। आदावन-परसौनी।। (बाछे दोढ़◌े सन ्तित-रो<strong>ह</strong>ुआ।।वेणी सन ्तित: रो<strong>ह</strong>ुआ।। उँ मापित) (16/07) सन ्तित-ना<strong>ह</strong>स ।। <strong>िव</strong>श ्वनाथापत् य आि<strong>ह</strong>ल।।बिनाथ ु िचनाथापत् य-खड़◌ीक।। रघ ुनाथापत् य-ारम।। <strong>िव</strong>ष ् सन ्तित: ारम।। जगन ्नाथापत् य-व ुसवन।। राम मुरारी शुक सन ्तित-पण ्डोली।।76


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(12) ''ई''बाटू सन ्तित-मपुर ितर<strong>ह</strong>र मौड ु।। साध ुकरापत् य-दिड़मा।। <strong>ह</strong>रानन ्द,सन ्तित-अि<strong>ह</strong>यारी।।भवािदत् यापत् य-ना<strong>ह</strong>स <strong>दे</strong>शुआल।। पॉ◌ंख ू-बे<strong>ह</strong>टा।। भवे सन ्तित धम र्करापत् य-<strong>दे</strong>शुआल।।डाल ू सन ्तित-दिड़मा।। दामोदरा पत् य-तर<strong>ह</strong>ट बमपुर।। राजनापत् य-यगुआल।।िितकरापत् य-पचाडी<strong>ह</strong> (पचाढ़◌ी।। पतौना खौआल िदवाकरापत् य-घ ुघ ुआ।। भवािदत् यापत् य-ककरौड़ खंगरैढा समेत।। बैनाथ जाकारक रघ ुनाथा काम<strong>दे</strong>व-मौनी,परसौनी।। गोपालापत् यकृष ्णापत् य-कुमिर, खेलई।। शिशधरापत् य नरिसं<strong>ह</strong>ापत् य-बोड़वाड़◌ी कोकडी<strong>ह</strong>, छतौिनया।।दामोदरापत् य-कोकडी<strong>ह</strong>।। नयािदत् यापत् य-बेजौली।। ािर सन ्तितजयािदत् यापत् य = सुखेत,सव र्सीमा।। शुिचकरापत् य-िदगउन ्ध।। आड़◌ू सन ्तित रघ ुनाथापत् य-मुराजपुर पुर।। जीवेश ्वरापत् य-िदगुम ्ध।। भवेसन ्तित-िमी, सतैढ़,बे<strong>ह</strong>ट।। द ूबे-सन ्तित-पुर।। <strong>ह</strong>ेलु सन ्तित-सतैढ़ र<strong>िव</strong>कर सन ्तित तैव।। साद मध ुकर सन ्तितबे<strong>ह</strong>टा।। िदवाकरापत् य िपथनपुरा।। गंगेश ्वरापत् य-कुरमा, लो<strong>ह</strong>पुर।। लम ्बोदर सन ्तित-कुरमा।। नाइ सन ्तित-िपथनप ूरा।। राजपित स<strong>ह</strong> कुमा।। रामकर सन ्तित िमी खंगरैठा,गनाम।। आङिन सन ्तित-सौराठ।। मित ग<strong>ह</strong>ाई, केउँ द ू सन ्तित-िसम ्वरवाड़।। एते खौआलाम:।।अथ संकराढी ाम:-म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोका सन ्तित भगर गो<strong>िव</strong>न ्द सकुरी।। िितकर-कािदगामा।। शुभेसन ्तित-अलय म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>रापत् य-सुन ्दरौ गोपालपुर।। जयािदत् यापत् य-मलुनी सरावय।।परमेश ्वर-याम।। सद ु सुपे-<strong>ह</strong>रड़◌ी।। रामधरापत् य-अलय।। <strong>ह</strong>िरशमर्म् सन ्तित-िसधलमुर<strong>ह</strong>दी।। रेकोरा संकख ्न ्दी-<strong>ह</strong>ोरे-चा ंड़◌ो-पर<strong>ह</strong>ट।। सोम-गोम-शिरायपुर।।<strong>ह</strong>िरश ्वर-सकराढ़◌ी वासी।। जीवेश ्वरापत् य-बेला आधगाउ।। गयन ािरकािद।।77


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(13) <strong>िव</strong>भू िसंिधया-गढ़ बेलउँ च-सुपन अकुली।। कौिशक-कुसौली।। लक्षमीपािण-सुशारी।।पा ँव ू-<strong>दे</strong>यर<strong>ह</strong>ी।। एते बेलउँ चाम:।। अ थ नरउनाम: बेलमो<strong>ह</strong>न नरउन यटाधरापत् य-मदनपुर।। रातूसन ्तित-किरयन।। गवर्वेश ् ्वरापत् य: िसंिधया।। डाल ू सन ्तित िचकर:मिलछाम।। चन ्कर टु सन ्तित-सुनी।। <strong>िव</strong>शोसन ्तित-िपुरौली।। <strong>ह</strong>ेल ूसन ्तितभखरौली।। िदवाकरा पत् य: सुरसर, कवयी।। िदनकरापत् य-पुडे।। खा ंतू को-वत् सवाल।। शिरायपुर नाउन-दामोदरापत् य-जर<strong>ह</strong>िरया। मुरारी=तेघरा।। योगीश ्वरापत् य-ओझोिल किसयाम।। जगरापत् य-वोिड़याल।। चश ्वरापत् य-शिरायपुर।। सन ्तित-मलंिगया, करि<strong>ह</strong>या, पंचखी।। <strong>ह</strong>ोरे सन ्तित नय ूगामा।। कामेश ्वरापत् य चकौती भवेश ्वरापत् यनयगामा भरवरौलीसमेत नयगामा भरवरौलीसमेत ।। एते नरउन शाम।। ।।अथ पिरचोनाम :- मध ुकरापत् य = तरौनी झौआ, पपुर ।। िशवपित, गुश ्वरपरा पौनी, सिकथाल।।<strong>दे</strong><strong>ह</strong>िरसित = कती तरौनी भवेश ्वरा (14 से) मैलाम।। जौन सन ्तित-आि<strong>ह</strong>ल।। यशुआिदतू डी<strong>ह</strong>ाआि<strong>ह</strong>ल।। वाव ू पाठकािद-भैलाम, कटउना <strong>िव</strong>सपी समेत।। कामेश ्वरापत् य पौनी,सिकयाल।। <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िरसन ्तित-कती, तरौनी, लान ्<strong>ह</strong>ूसन ्तित-उल ्ल ू।। जगन ्नाथापत् य <strong>ह</strong>रद-खड़का, वगड़◌ा बयना समेत।। आङिनसुत पदमािदत् यापत् य-म ंगनी, िसरखिड़या, म<strong>ह</strong>ालठी, लो<strong>ह</strong>ी, चकर<strong>ह</strong>ट, कन र्मान तनकी समेत।। <strong>ह</strong>िरनाथापत् य मखना<strong>ह</strong>ा,कजोली।। चण ्डेश ्वरापत् य <strong>ह</strong>िरव ंश सुत राकरायपत् य-बथैया ।। चश ्वर-कुरमा।।बाटू सन ्तित-चदा, िसड़ली बासी।। <strong>िव</strong>रपुर पिनचोभ-रातू सन ्तित-सुन ्दरवाल।। <strong>ह</strong>ासन ्तित किरयन।। वास ्तु सन ्तित-िमी।। म<strong>ह</strong>ेश ्वरापत् य-<strong>दे</strong>शुआल।। िदनकर मध ुकरापत् य-जर<strong>ह</strong>िरया ।। रामेश ्वरसन ्तित चन ्करापत् य-अलदाश।। <strong>िव</strong>र सन ्तित केशवापत् य-भरौर, श<strong>ह</strong>जादपुर, विलया समेत।। वासु<strong>दे</strong>व सन ्तित ददरी।। सोसन ्तित-<strong>ह</strong>मौिल।।धराई सन ्तित-अमरावती-रातू सन ्तित-कर ि<strong>ह</strong>या, उसरौली आिदत् यडी<strong>ह</strong>।। <strong>ह</strong>िरश ्वरापत् य-डी<strong>ह</strong>ा।।सोमेश ्वर-बधा ंतडी<strong>ह</strong>।। रध: ु रामपुर डीटा र<strong>िव</strong> गोपाल-तरौनी।। <strong>ह</strong>िरशमर्मापत् ् य-म<strong>ह</strong>ुआ।।बाटनापत् य-तरौनी, बैगनी।। िचशमर्मा-जगन ् ्नाथ, भिटरभ।। शुिचनाथापत् य-ततैल ।।शिशधर-पुर <strong>ह</strong>रा,भवनाथापत् य पुरसौली।। <strong>दे</strong>वािदत् यापत् य-पुषौली।। ऐते पिनचोभाम:।। अथ कुजौली ाम:-गोपाल सन ्तित-<strong>ह</strong>िरश यशोधर-बे<strong>ह</strong>टा।। सुपन, ना ँथ ू , पौथ ूलक्ष् मीकर-भरवरौली।। जीवे, जोर-मलंिगया।। मेधाकर-वनकुजौली।। रातू िसम ्मुनामकन ्धराइन।। सुरपित।। वड़साम ।। गणपित-िदगउन ्ध।। लक्ष् मीपित-मि<strong>ह</strong>न ्वाड़।।चण ्डेश ्वर<strong>ह</strong>िर-िदगउन ्द सा-लोड़◌ाम, म<strong>ह</strong>ोखिर।। <strong>िव</strong>ष ्कर-परसौनी।। पन-कन ्धरािन।।सोम-लोआम।। राजूसन ्तित सुधाकर-सरावय।। लक्ष् मीकर सुत ज्ञाकर अम ृतकर-वेजौली। <strong>दे</strong>वािदत् य-िदशौिड़।। चन ्करापत् य-खयरा।। िितकर-बेल<strong>ह</strong>वाड़।। वेदग ्डी<strong>ह</strong>कुजौली।। <strong>िव</strong>रेश ्वर-दिनाम।। भव बैकक, मल ्दडी<strong>ह</strong>ा।। परान ्त सन ्तित-ाम।।ऐते कुजौली।।78


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(14) ''14''अथ गो पजी िलखयते।।:-शािल ्ये िदधो र्ष: सिरसब, म<strong>ह</strong>ुआ,पव र्पल ्ली (पबौली)खण ्डबला, गंगोली, यमुगाम, किरयन, मो<strong>ह</strong>िर,संझ ुआल, भडार:।।पण ्डोलीजिजवाल, दि<strong>ह</strong>मत, ितलई, मा<strong>ह</strong>व.िसम ्मुनाम िस<strong>ह</strong>ा ंम, ससारव: (सोदरपुर) स ्तिलतकड़िरया, अल ्लािर,<strong>ह</strong>ोईया, समेततल ्<strong>ह</strong>नपुर, पिरसरा, परसंडा, वीरनाम, उमपुकोदिरया,धितमन, बरेबा मधवाल, गंगोरय, भटौरा, ब ुधौरा पुराकोइयार,केरि<strong>ह</strong>वार, गंगुआलश ्च, धोिसयाम, छतौनी, िमगुआल नती,तपनपुरवा।। इित शािण अथवत् स गो:-पल ्ली (पाली) <strong>ह</strong>िरअम ्ब,ितसुरी, राउढ़ ट ंकबाल ध ुसौत, जज ुआल, प<strong>ह</strong>ी जल ्लकी (जालय)मन ्दवाल, कोइयार, केरि<strong>ह</strong>वार, नर, उढ़◌ार िथ करम<strong>ह</strong>ाब ुधवाल, भड़◌ार ला<strong>ह</strong>ी, सोइिन सकौना,फनन ्द<strong>ह</strong>, मो<strong>ह</strong>री, बढ़वाल ितसउँ त वआलीपण ्डोिल, ब<strong>ह</strong>ेरादी, बरैवा, भण ्डािरसम, बभिनयाम, उिचत, तपनपुरा,िबढुकानरवाल, िचपल ्ली, जर<strong>ह</strong>िरया, रतवाल, पुरा सरौनी।। एते वत् स गो अथ काशयप गामदानशौर् तापैश्र्च िसा य पािथ र्वा: ओइिनसा सव र्त: ष ्ठा स ्वस ्व धम र् वितर्का:।।ओइिन, खौआला संकराढ़◌ी, जगित, दिर<strong>ह</strong>रा, माण ्डर बिलयास, पचाउट, कटाई, सतलखापण ्डुआ, मािनछा मेरन ्दी मडुआल: सकल पकिलया ब ुधवाल, िपम ूया मौिर जनक भूत<strong>ह</strong>री म<strong>ह</strong>ा काशयपेछादनश ्च, थिरया, दोस ्ती, मरे<strong>ह</strong>ा,कुसुमालंच, नरवाल, नगुरद<strong>ह</strong>प ।। एते काश ्यप गोा:।।79


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(15)अथ पराशर ं गो:-नरउन सुरगन सकुरी सुइरी िप<strong>ह</strong>वाल, नदाम म<strong>ह</strong>ेशिर सकर<strong>ह</strong>ोनश्र्च सोइिन ितलैकरेवाचािप।। एतेपराशरगो अथ कात् यायन गो: कुजौली, नत, जल ्लकी, वितगामश्र्च।।एते कात् यायन गोा:।। अथ सावण र् गो: सोन ्दपुर, पिनचोभ करेवा नन ्दोर मेरन ्दी।। अथअलाम ्व ुकाक्ष गो: वक्ष् याम ्लाम ्ब ुकाक्ष कटाई, पुरा चािप। ।। अथ कौिशक गो-िनखितूअथ कृष ्णायगो: लो<strong>ह</strong>ना ब ुसवन सान ् पोदोनी चo।। अथ गौतम गो:-पुरा उिमपुरकोइयार ं चािप गौतमो।। अथ भाराज गो: एक<strong>ह</strong>रा बेलउँ च (<strong>िव</strong>ल ्वपंचक) <strong>दे</strong>यामािप किलगामभूत<strong>ह</strong>री गोढ़◌ार गोधोिलचा।। एते भाराज गोा अथ मोदगप ्यै गो: मौदगल ्यै एतवालोमािलछस ्तथा दीघो र्षोिप काप ्य जल ्पकी त वर्ते।। एते मोगल ्यौ गोा।। अथ विशष ्ठगो: कौिशल ्ये पुनश ्च कोथ ुआ <strong>िव</strong>ष ्वि ृ वाल।। एते विशष ्ठ गोा:।। अथ कौिल ्य गो:एक<strong>ह</strong>टय<strong>िव</strong>शल ू ्यु पाउन स ्पी गोाश्र्च।। एते कौिल ्यगो।। अथ परसातंडी गो-केटाई।।80


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्16 ''ऐ''17<strong>िव</strong>शद कुसुम तुष ्टा पुण ्डरी कोप <strong>िव</strong>ष ्टा धवल वसन वेषा मालतीव केशा।। शिशधर कर वणा र्शुजातुङवस ्था जयितजीतसमस ्ता भारती वे <strong>ह</strong>स ्ता।। सरस ्वती म<strong>ह</strong>ामायै <strong>िव</strong>ाकमल लोिचनी।<strong>िव</strong>श ्वप <strong>िव</strong>शालािक्ष <strong>िव</strong>ान ्<strong>दे</strong>ि<strong>ह</strong> परमेश ्वरी।। एकदन ्त म<strong>ह</strong>ाविः ु सवा र्ज्ञोगणनायक: सविसिर्करो<strong>दे</strong>वों गौरीपु <strong>िव</strong>नायक: गंगोली सै बीजी गंगाधर: ए सुतो वीर (05/04) नाराय ं। तनारायणसुत: (181/02) श ूलपािण। ए सुतो <strong>ह</strong>ाले शॉ◌ंईकौ।। थिरया सैकान ्<strong>ह</strong> दौ।। खण ्डबलाामोपाय र्क:।। साइ ँक: शककर्णा परनामा ए सुता भेश ्वर दामोदर (05/06) बैकुण ्ठ नीलकं ठीकं ठ ध ्यानकं ठा ।। त (09/01/) दामोदर एकमावासी बैकुण ्ठ सन ्तित पाठक वासी।। नीलकं ठसंतित संसारगुरदी वासी।। ीकं ठ संतित गुरदी, <strong>ह</strong>रड़◌ी सरपरब, मौर वािसन ्य:।। ीकं ठसुताश ्यामकं ठ <strong>ह</strong>िरकं ठ िनत् यानन ्द गंगेश ्वर <strong>दे</strong>वानन ्द<strong>ह</strong>रद <strong>ह</strong>िरकेशा: तायो पचज ्येष ्ठ सकराढ़◌ी सैडाल ू सुत दौपतौनाखौआल सै गणपित ौणा अन ्यो पतऔना खौआल सै गणपित दौ।। तगंगेश ्वर सुता <strong>ह</strong>ल ्लेश ्वर चश ्वर पक्षीश ्वरा: सै सुत दौ सै ौणा <strong>ह</strong>ल ्लेश ्वरो गुरदीवासी।।चश ्वरौ <strong>ह</strong>ड़री वासी।। ए सुतो पनाम:।। डी<strong>ह</strong>भण ्डािरसम सै शौिर दौ।। त पनामसुतो पुषोम: गढ़बेउँ च सै अिभनन ्द दौ।।81


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्18पुषोम सुतो ज्ञानपित: माउँ बे<strong>ह</strong>ट सै <strong>ह</strong>िरकर सुत बाटू दो।। ज्ञानपित सुतो उँ मापित सुरपितएकमा बिलयास सै आङिनसुत बाढ़ दौ।। एकमा विलयाससैबीजी धरणीधर। ए सुता पनाम ी िनिधी नाथाः।। (15/04) पदमनाम सुतो शुक् ल <strong>ह</strong>िरव ंश (08/07) <strong>ह</strong>िर शमर्म ् बरेबा सै पुषोमदौ शुकल<strong>ह</strong>िरव ंश सुतो आङिन जगन ्नाथौ बाढ़ अपलय सै वर्मान दौ।। सुतो बाढ़◌ूक: म<strong>ह</strong>ुआ सैजगन ्नाथ दौ।। बाढू सुता बआली सै <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर दौ वआली मराढ़ सै बीजी िदवाकर: ए सुतो बाछी<strong>ह</strong>ष:।। र् ी <strong>ह</strong>ष र् सन ्तित मराढ़वासी बाछ सन ्तित बआली वासी।। बाछसुतो।। ‘'आविक’ ’ चन ्कर राकर (121/05) मध ुकर साध ुकर <strong>िव</strong>रेश ्वर धीरेश ्वर िगरीश ्वरा:धज सै जनाद र्न दौ।। साध ुकर सुतो धाम: पिन<strong>ह</strong>ारी दिर<strong>ह</strong>रा सै गंगेश ्वर दौ गंगेश ्वर दौ।।अपरौ <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर: पिनचोभ सै <strong>िव</strong>ध ्श ्वर दौ।। सुता दिर<strong>ह</strong>रा सै गंगेश ्वर दौ।। ठ. सुरपितसुता द ूबे ला (27) (34/08) मि<strong>ह</strong>पितय: म ंगरौनी माण ्डर सै पीताम ्बर सुत दाम ू दौ माण ्डर सै वीजीिनयनभ: ए सुतो आिदभ: ए सुतो उदयभ: ए सुतो <strong>िव</strong>जयभ ए सुतो सुलोचनभट(सुनयनभ) ए सुतो भ ए सुतो धम र्जटीिम ए सुतो धाराजटी िम ए सुतोजरी िम ए सुतोिपुरजटी िम ए सुत <strong>िव</strong>घ ुजटी िम ए सुतो अजयिस ं<strong>ह</strong>: ए सुतो <strong>िव</strong>जयिस ं<strong>ह</strong>: ए सुतो ए सुतोआिदवरा<strong>ह</strong>: ए सुतो म<strong>ह</strong>ोवरा<strong>ह</strong>: ए सुतो द ुयो र्धन िसं<strong>ह</strong>: ए सुतो सोढ़र जयिसं<strong>ह</strong>का र्चाया र्स ् म<strong>ह</strong>ास ् <strong>िव</strong>ापारङगत म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय: नरिसं<strong>ह</strong>:।।82


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्19तका र्चायिस् म<strong>ह</strong>ास ् <strong>िव</strong>ा पारङगत म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय (10/06) नरिसं<strong>ह</strong> सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो िनिध(07/01)।। सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो (07/01) िनिध िशलपािण (16/01)।। कुलधरा:।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो िनिध सुतोी कुमार पाठक वासी कुलधर ं कोड़रावासी िशलपािण मङगरौनीवासी ए सुतो म<strong>ह</strong>ो<strong>िव</strong>भाकर: जिजवालमाक:।। ए सुता नारायण चन ्कर <strong>िव</strong>श ्वेश ्वरा: किरअन सै धमािधकरणीक र् म<strong>ह</strong>ा म<strong>ह</strong>ोपाध ्याय भरथदौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय नारायण सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय <strong>दे</strong>वशमर्म ् <strong>ह</strong>ेलन जगतपुर नर <strong>दे</strong>वा: म.म. उ.आदय: परली पाली सै जयशमर्म ् दो अन ्यो केउँ टी राउढ़ सै धराई दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोउपाō <strong>दे</strong>वशमर्म्सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो जगन ्नाथ म<strong>ह</strong>ा ंम<strong>ह</strong>ोउ. <strong>दे</strong>वनाथ िम (16/08) नन ्दी िम (18/09) गु िमितकरा:आो पोखरौनी ट ंकवाल सै नरिसं<strong>ह</strong> दौ अपरौ छादन सिरसब सै <strong>दे</strong>वािदत् य दौ अन ्यौभण ्डािरसम सै िचकर दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोउ जगन ्नाथ सुता सद ुपाध ्याय (19/05) अमतू सद ुपाध ्याय(09/06) <strong>िव</strong>शो म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय बटेशा (18/02) गढ़िनखित ू सै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>क <strong>िव</strong>ाधर दौ मेरन ्दी सैीधर ौणा।। अपरौ पीताम ्बर: च<strong>ह</strong>द पिनचोभ सै चन ्कर दौ।। पीताम ्बर सुतो दाम ूo दामोदर: बेलउँ च सै तीथ र्ङकर दौ भरे<strong>ह</strong>ास सै <strong>िव</strong>श ्वनाथ ौणा (44/02) दाम ू सुता बाढ़ अपलयसै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय रामेश ्वर दौ: बाढ़ अलयसै वीजी पंिडत गंगा ए सुतो भरत: ए सुता सीतेपद ूमवर्मान <strong>ह</strong>ाउँ का:।। पद ूम सुतो कमलपािण। ए सुता रतश ्वर वत् सेश ्वर यवेश ्वर<strong>दे</strong>वेश ्वरा: खौआल सै नयपािण दौ एक<strong>ह</strong>री सै सो ौणा वत् सेश ्वर सुतो (57/08) वीरेश ्वरम<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय रामेश ्वरौ आ: भाण ्डरसै श ्यामकं ठ दौ अन ्यो ततैल पण ्डुआ सै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो िदवाकरदौ सोनकिरयाम करम<strong>ह</strong>ा सै <strong>ह</strong>िरकेश ौणा।।83


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(20)म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय (60/02) रामेश ्वर सुता म<strong>ह</strong>ो (18/01) <strong>ह</strong>ेश ्वर म<strong>ह</strong>ो लक्ष् मीघर (53/07) म<strong>ह</strong>ोगंगाधरा: (163/03) मताउन दिर<strong>ह</strong>रा सै रित दो।।: मताओन दिर<strong>ह</strong>रा सै वीजीीकर: ए सुतोगंगेश ्वर <strong>िव</strong>श ्वेश ्वरों।। गंगेश ्वर सुता <strong>िव</strong>न ्ध ्येश ्वर यटेश ्वर यवेश ्वर परनामक सवे र्श ्वरपशुपित धमे र्श ्वर िगरीश ्वर गौरीश ्वरा: टकवालमाक: िगरीश ्वर सुतो <strong>दे</strong>वािदत् य द ुगा र् िदत् यों अलयसै रित दौ।। <strong>दे</strong>वािदत् य सुतो म<strong>ह</strong>ो रित िबजूकौ: सिरसब सै भव<strong>दे</strong>व दौ।। म<strong>ह</strong>ोरित सुताठकुराइिन लिरवमा <strong>दे</strong>यीका:।। कोइयार सै भवशमर्म ् दौ।। ठक् कुर द ुबे o ीपितसुता ठ.(15/09) <strong>ह</strong>रपित ठ. (84/04) नरपित ठ. चन ्पित o चाण: . चाण: सोन किरयाम करम<strong>ह</strong>ा सैीधर दौ सोन किरयाम करमा<strong>ह</strong>ासै बीजी म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय व ंशधर: ए सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो<strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>मम<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो<strong>ह</strong>िरकेश म. म. ध ूर्राज गोन ूका: सकुरी सै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो <strong>दे</strong>यी दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>िरकेश सुतो(12/04) गो<strong>िव</strong>न ्द को खण ्डबला सै िनत् यानन ्द दौ।। अपरौ (11/02) लक्ष् मीपित लक्ष् मीकं ठोकुजौली सै बाछे दौ।। अपरै लाि िचकर <strong>ह</strong>िरव ंशा: लखर सकराढ़◌ी सै पिन<strong>ह</strong>थ दों<strong>दे</strong>दौ।। िचकर सुतो <strong>ह</strong>रद िनितकरौ खण ्डबलासै <strong>िव</strong>श ्वनाथ दौ।। अपरो िगरीश ्वर: मनझीसैज्ञातनाम सीत दौ।। िगरीश ्वर सुता गंगेश ्वर भवेश ्वर <strong>दे</strong>वेश ्वरा: (33/06) लखर सकराढ़◌ीसै सवे र्श ्वर दौ।। (603/06) गंगेश ्वर सुता (21/08) नरिसं<strong>ह</strong> ीवत् स केशवा: (26/09) (31/01)बेलासकo जीवेश ्वर दौ अपरै (20/08) वारा<strong>ह</strong> ीधर माधव (29/03) (35/03) रामा: पतौना खौआलसै आद ू दौ।। पतऔना खौआल सै वीजी म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय जापित सुतो म<strong>ह</strong>ो वाचस ्पित म<strong>ह</strong>ोउँ मापित।। (127/05) वाचस ्पित सुतो गणपित।।84


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(21)धज सै िपुरािर दौ।। गणपित सुता शिशधर (21/04) लक्ष् मीधर सुरानन ्द धमिधकरिणकर्म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय (03/05) <strong>ह</strong>िरशमर्मणा:।। ्शिशधरसुतो गदाधर: मड़◌ार सै र<strong>िव</strong>दौ ।। अपरौमि<strong>ह</strong>घर प ृथ ्वीघरौ गंगोली सै <strong>दे</strong>वपदौ।। अपरै जयकर िश गोन ू गंगाधरा: सै िय ंकरदौ।। गदाधर सुतो म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो नयपािण म<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>िरपािण म<strong>ह</strong>ुआएं भीखम दौ।। म<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>िरपािण सुतोलक्ष् मीपािण रतनपािण उदनपुर जिजवाल सै शािकर दौ।। अपरौ मि<strong>ह</strong>पािण जयपािण गंगोली सैमाक:।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो रपािण सुता म<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>रािदत् य म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो भवािदत् य (13/0/0) भवािदत् यम<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो न ्यािदत् य म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो धरािदत् या गंगोली सै व ंशधर दौ।। अपेरे जयािदत् य म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो(191/09) दैवािदत् य म<strong>ह</strong>ो गंगािदत् या िमगुआल सै चन ्कर दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो जयािदत् य सुतालक्ष् मीकर शुिचकर आचाय र् उदयकरा: बनाइिन पाली सै भोगीश ्वर दौ (20/01) शुिचकर सुता छीतू(71/06) बीकू आङूका: भुत<strong>ह</strong>री िनखित ू सै सुत दौ िदघोय सै पित ौणा।। आङ् सुता म<strong>ह</strong>थौरअलया गयशमर् म ् दौ: म<strong>ह</strong>थोरे अलया बीजी बाढ़न: ए सुतो <strong>िव</strong>श ्वनाथ: ए सुतौ गयशमर्म ् गुणाकरौिभगुआल सै <strong>िव</strong>रेश ्वर दौ।। गयशमर्मा ् सुतोका वेद ूकौ सकराढ़◌ी माकौ।। ीधरसुतो(30/10) रितध (53/106) मि<strong>ह</strong>धेरो नाउन सै मुरािर दौ: शिरायपुर नरउनसै बीजी मधर: ए सुतोबलभ: ए सुतो पनाईत भेश ्वर: केउँ टी सउढ़सै <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र दौ।। ए सुतो (10/01) रामेश ्वरनन ्दीश ्वरौ अलयसै <strong>दे</strong>वपित दौ।। नन ्दीश ्वर सुतो गौरीश ्वर गो<strong>िव</strong>न ्दो कआनी सकराढ़◌ीया सैरितकर दौ: कआनी सकराढ़◌ी सै बीजी <strong>ह</strong>रद: ए सुतो ीकरदशर: (13/04) मरथा:85


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(22)दशरथ सुता बिल<strong>दे</strong>व (8/05) राम नरिसं<strong>ह</strong>ा।। पच<strong>ह</strong>ीवासी नरिस<strong>ह</strong>ं सुतो श ूलपािण: िसं<strong>ह</strong>ाम सैजाईदौ।। ए सुतो पपािण म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय काकौ आ: सुरगण सै गोवर्न दौ।। अन ्योकोइयार सैदल ्<strong>ह</strong>न दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय का सुतोम<strong>ह</strong>ो गो<strong>िव</strong>न ्दम<strong>ह</strong>ो िितकरम<strong>ह</strong>ो म<strong>ह</strong>ोजगरम<strong>ह</strong>ो (14/07) <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>रा: कर<strong>ह</strong>ी सै <strong>ह</strong>िरव ंश दौ।। म<strong>ह</strong>ोिितकर सुतो लक्ष् मीकर मध ुकरौसिरसब सैम<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>रािदत् य दौ।। सिरसबसै बीजी रपािण ए सुतो चपािण दीधीसै भीम दौ।। एसुता ीवत् स <strong>ह</strong>ल ्लेश ्वर वसुन ्धर राम<strong>दे</strong>वकाम <strong>दे</strong>वा: च<strong>ह</strong>द पिनचोभ सै िछितशमर्मदौ।। ् ी वत् ससुता म<strong>ह</strong>ो (11/02) <strong>दे</strong>वािदत् य म<strong>ह</strong>ो (14/07) जयािदत् य म<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>रािदत् या: मन ्दवाल जल ्लकी सैउोतकर दौ।। अपरौ िशवािदत् य: जलकौर पालीसै ीवत् स दौ म<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>रािदत् य सुता नान ्यपुरसौआल सै बाछ दौ (03/0) म. म. धमािधकरा र् र्णक <strong>ह</strong>िरशमर्म ् सुता राछे बाछे गडूर (02/40/0) जयशमर् मणा: ् नान ्यपुर कािसन ्य: ताो गढ़ क<strong>ह</strong>री सै धनरजय दौ।। अपरौ मङार सैपीथो मािगयः बाछे (14/01) बाछे सुता जय<strong>दे</strong>व कापिन मधवा गंगोली सै भीम सुत शाकल ्य दौधोिसयाम सै धाम दौणा अपरौ धाम: अ<strong>ह</strong>प ूर करम<strong>ह</strong>ा सै नारायण सुत ि<strong>ह</strong>ंग ू दौ।। गौरीश ्वर सुतोदामोदर मुरािर: टकबाल सैद दौ: ट ंकबाल सै बीजी <strong>ह</strong>िरयािण: ए सुतो श ंखपािण: कीितर्पािण: िप<strong>ह</strong>वालसै झालोदो ।। गंखपािण: नीमावासी।। कीितर्पािण सुतो गो<strong>िव</strong>न ्द श ूलपािण: गो<strong>िव</strong>न ्दपोखरौनीवासी।। ए सुतो नरिसं<strong>ह</strong>: पिरसरा सै उँ मापित दौ।। ए सुतो वत् सेश ्वर: बेलासकराढ़◌ी सैराउल मासो दौ।। अपरौशुक् ल (17/06) िभखारीक: गंगोली सै रित<strong>दे</strong>व दौ ।।अपरै <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र मुरारी अनन ्त दमोदर ीनाथा।।86


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(23)तेर<strong>ह</strong>ोत सकराढ़◌ी सै रामेश ्वर दौ (03/09) वत् सेश ्वर सुतो द: नान ्यपुरखौआल सै <strong>ह</strong>ोिरल दौ(03/05) गड़◌ूर सुतो धमािधकरणीक र् म.म. <strong>ह</strong>ोिरल: <strong>िव</strong>ठ ुआल सै रैधर सुत मधर दौ।। ए सुतोधीरेश ्वर: सुइरी सै धमाधर््यक्षक <strong>दे</strong>वे दौ।। अपरौ <strong>िव</strong>न ्ध ्येश ्वर: ।। द सुता खझौली बेलउचसै कीितर्शमर्म ् दौ।। अथ ठोम टेकारी ाम त चतुवे र्दाध ्यायी काम<strong>दे</strong>वो बीजी।। एसुतापािज्ञक परशुराम िदक्षीत सोमिपाठी कृष ्ण।। किलगामौ पाय र्क परशुराम सुतोीधर बलभोिपाटीसै कुमर दौ बलभ सुता शारङ् बनमाली उोतकरा: म<strong>ह</strong> ुआ सै अि<strong>ह</strong>ोिक धन् य दौ।।शारङ् सुतो राम वाम।। वामन का ंचगाम वासी।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय राम <strong>िव</strong>ल ्वपंचक (बेलउँ च)वासी। ए सुतो संतोष पिरतोषौ।। (151/01) सन ्तोष सन ्तित दिक्षण पाटकवासी चाक ामसि।। पिरतोष सुतो <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र नाराय द ुखरीसकराढ़◌ी सै बनमाली सुत <strong>ह</strong>रानन ्द दौ।।अन ्त् यौ दिर<strong>ह</strong>रा सै माक:।। नारायण सुतो <strong>दे</strong>वे (3/0) भवे कौ एक<strong>ह</strong>रा वािसन ्यो।। <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>रसुतो कुश लवौ सकoिनत् यानन ्द दौ लभस ्त बड़िय नाम ्ना िस गढ़ वासी।। कुश सुतो िशवदाशकीितर्शमर्म ् सकराढ़◌ी सै लक्ष् मीपािण दौ।। कीितर्शम ्र्मसुता बलाइिन पाली सै भोगीश ्वर दौ मुरारीसुता (62/02) सुता बागे गोगे मा ंगुका: तेर<strong>ह</strong>ोत सकराढ़◌ी सै जाई दौ।। तेर<strong>ह</strong>ोत सकराढ़◌ीसैबीजी गंगािदत् य एसुतो भवािदत् य एसुतो जाई मा कौ गंगोली सै पिणडत केशव दौ।।87


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(24) ''4''जाई सुतो <strong>ह</strong>ा गोन ूकौ कुजौली सै राजू दौ।। कुजौली सै बीजी दािय पु पौादय इन ्चन ् तारापित िदनकर प<strong>ह</strong>करा।। िदनकर सुता कण र् वासु<strong>दे</strong>व गंगाधर नर<strong>दे</strong>व म ूल<strong>दे</strong>व।।कण र् सुता <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र <strong>ह</strong>िर शाि श ूलपािण नरिसं<strong>ह</strong> िशवाणा:।। िशव सुता (17/08) शुभंकरजयकर लक्ष् मीकर मेधाकर गुणाकरा: मोखिर सै मध ुमन दौ सकुरी सै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो उ. <strong>दे</strong>यीदौ।। मेधाकर सुतो जान ूक: वनगा ंववासी बलाइिन वासी पासी सै <strong>दे</strong>ल ्<strong>ह</strong>न दौ।। ए सुतो भीमनन ्दीश ्वरौ पकिलया सै कान ्<strong>ह</strong> दौ।। नन ्दीश ्वर सुतो (26/09) प पचटन पण ्डुआ सै मुरारी दौअपरौ िशव: क पिसया माक: िशव सुतो राजूक: कुिरसमा सकराढ़◌ी सै श ्यामकं ठ दौ।। राजू सुतासुधाकर अम ृतकर (123/07) सोमकर <strong>िव</strong>ध ुकर चन ्कर शिशकरा: ताोरेकौरा गंगोली सै पितकेशव दौ।। सोइिन सै श ंकरदाश ौणा।। ठ. (73/05) चन ्पित सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>वापरनामक येध म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो भगीरथा: परनामक मेध म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो दामोदर (32/07) म.म. म<strong>ह</strong>ेशा (30/05)रेकौरा सकराढ़◌ी सै वीर सुत द दौ: रेकौरा सकराढ़◌ी सै बीजी किपलानन ्द ए सुतो जयपािण एसुतो ेश ्वर: बरैवा सै िलोचन दौ।। ए सुतो गोवर्न नान ्यपुर अलय सै <strong>ह</strong>िरपािण दी ।।ए सुतोबन ्ध ु वर्न: टूनी नाम ्नारख ्यात: नरधोध टकबाल सै बनमाली दौ।। ए सुता बाटू गो<strong>िव</strong>न ्दमाधना चन ्दौत पाली सै गंगाधर दौ।। अथ पल ्ली ाम बीजी किपल<strong>दे</strong>व: ए सुतो सोम<strong>दे</strong>व एसुतो वासु<strong>दे</strong>व: ए सुतोआिद<strong>दे</strong>व: ए सुतोराउल गुक: एतस ्यपत् नी।। यम एकस ्य सुतोअिभमन ्यु (06/07) (21/04) पुषोमौ88


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(25)अपरा सुतो <strong>ह</strong>मेश ्वर म<strong>ह</strong>ेश ्वरौ।। अपरा सुता श ंकर<strong>दे</strong>व बल<strong>दे</strong>व वर<strong>दे</strong>व वासु<strong>दे</strong>वा: मछैटाामोपाय र्का:।। म<strong>ह</strong>ेश ्वरसुता िकतूर् गुणाकर िदवाकर गवे र्श ्वरा।। िकतर् सुता नाइ साइ िशवछीतर का: सकराढ़◌ी सै नरिसं<strong>ह</strong> दौ।। नाद ू सुतो चन ्कर:चन ्ोतगामो पाय र्क:।। ए सुताम<strong>ह</strong>ो (19/86) िितकर म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो शुिचकर आचाय र् लक्ष् मीकर म<strong>ह</strong>ो गुणाकरा: तादयास ्मय डी<strong>ह</strong> दिर<strong>ह</strong>रासै अिभमन ्यु दौ।। अन ्त् यौ खौआल सै <strong>ह</strong>िरपािण दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>े। गुंिचकर सुतो म<strong>ह</strong>ोगंगाधरगणपित: आो गंगोर सै रज<strong>दे</strong>व दौ अन ्यो न<strong>ह</strong>रासै गा ंग ू दौ।। म<strong>ह</strong>ो गंगाधर सुतो म<strong>ह</strong>ो(10/04) <strong>ह</strong>लधर धमािधकरिणक र् म.म. (23/0/10) नरिसं<strong>ह</strong>।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो (20/01) बाछे का: ताोमताओन दिर<strong>ह</strong>रा सै श ूलपािण दौ अन ्यो गोरा जिजवाल सै िशवद दौ।। गो<strong>िव</strong>न ्द सुता(135/09) <strong>ह</strong>ोरे चा ंड़◌ो सोम <strong>ह</strong>िरश ्वर (30/01) <strong>ह</strong>िरश ्वर गोमा: गढ़ खण ्डबला सै कामेश ्वर दौ(01/05) बैकुण ्ठ सुतो गंगेश ्वर (06/09) भोगीश ्वरौ गढ़ वािसन ्यो।। गंगेश ्वर सुता िसेश ्वरसोमेश ्वर रतश ्वर <strong>दे</strong>वके तादयाश ्चत् वारों नरवाल माक: अन ्यो <strong>ह</strong>िरअम माक: ।।िसेश ्वर सुता गढ़वय भगव िशवशमर्म ् <strong>िव</strong>ष ्समर् मणा: ् नीमाटक. रपािणदौ।।भगव सुतो कामेश ्वरगढ़अलय सै <strong>दे</strong>वशमर्म ् दौ।। (28/04) कामेश ्वर सुता फनन ्द<strong>ह</strong>सै गंगेश ्वर दौ: अवि<strong>ह</strong>खण ्डभण ्डािरसम सै बीजी कुसुमािदत् य: ए सुतो ीधर कलपािण:।। ीधर सुता।।(26) ''5''एकादाश: तक: मैनी वासी।। अपरौ विशष ्ठ: सुरगन सै सवा र्ज ओङ् दौ।। अपरौ ओ<strong>ह</strong>रीकर<strong>ह</strong>ीवासी अपरौ रैधर: ए युतो गंगाधर: फनन ्द<strong>ह</strong> वासी।। ए सुतो लरवाई शिशधरौ।। म<strong>ह</strong>ोलखाई सुता रेश ्वर (18/06) भवेश ्वर: ज्ञाश ्वरा: ब ुजौली सै मेधाकर दौ।। अपरौ <strong>ह</strong>ल ्लेश ्वरिबरेश ्वरौ मेंरन ्दी सै िषकेश दौ <strong>ह</strong>ल ्लेश ्वर सुता गंगेश ्वर घश ्वर रामेश ्वरा: तेर<strong>ह</strong>ोत सकरा<strong>ह</strong>ीसै कुलेश ्वर सुत भवश ्वर दो सकुरी सै म<strong>ह</strong>ो नयपािण ौणा।। (20/05) गंगेश ्वर सुतासुपरानी ब ंगोनी सै सुपर दौ (01/04) वी सुता <strong>दे</strong>वधर मासो मुरािर गा ंगु िशव<strong>दे</strong>वा:।। <strong>दे</strong>वधरसुताआिद<strong>दे</strong>व (34/07) <strong>िव</strong>श ्वप पुषोम: आिद<strong>दे</strong>व सुतो (07/02) <strong>िव</strong>कण र् वसुन ्धरौ।। त बसुन ्धरसुतो <strong>दे</strong>वपािण:दिर<strong>ह</strong>रा सै मा ंगु दौ।। ए सुता शारङ्पािण ीपािण श ूलपािण व ंशीधर धराधर <strong>ह</strong>लधरा:ताास ्य बलि<strong>ह</strong>।। ट ंकवाल सै व ृ<strong>ह</strong>स ्पित दौ।। िमव ंश भािगयो।। धराधर सुतो<strong>दे</strong>वािदत् य: <strong>दे</strong>व<strong>ह</strong>ार सरौनीसै <strong>दे</strong>वनाम दौ।। लो<strong>ह</strong>रा ामोपाय र्क ए सुतो शुज म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्यायसुपरौ रवौआल सै <strong>ह</strong>िरपािण दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय सुपर सुतो त (09/02) सोम गोमोंबभिनयाम सै भीखम दौ।। अपरै साबै वीर (20/02) धीर परम चा ंड़◌ौका बलि<strong>ह</strong>ट सै रितकर दौ।। अपरौ गौरीश ्वर: बलि<strong>ह</strong>ट सै (आनयािद सा) चा ंड़◌ो सुता वीर नन ्दी गुका: (40/06)(45/03) उचित सै अन ्द ू सुत <strong>ह</strong>टवय दौ89


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(27)उिचत भण ्डािरसमसै बीजी मि<strong>ह</strong>पािण ए सुतो धम र्पािण लखाईकौ:।। लरवाईक: सो<strong>ह</strong>रावासी धम र्पािणउचित वासी।। ए सुतो पपािण नरउन सै िय ंकरदौ ए सुतो पुषोम सिरसबसै काम<strong>दे</strong>वदौ।। ए सुतो अन ्इ कौ मािलछ सै लक्ष् मीकं ठ सुत <strong>दे</strong>वकं ठ दौ।। अन ्द ू सुतो (23/04)थान ू <strong>ह</strong>टवयकौ।। आो: गोरा जीजवाल सै ीपित दौ।। अन ्त् यो गुलदी खण ्डबला सै राकरदौ।। <strong>ह</strong>टवय सुत (25/02) माधव दामोदर ीधर (28/07) <strong>ह</strong>लधर केशवा: कुजौली सै शिशकरo श ंकर सुत रध ु दौ दि<strong>ह</strong>मत <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र ौणा (43/06) वीर सुता (30/03) राजू सो का:वभिनयामसै गोनन सुत िक<strong>ह</strong>ो दौ: वभिनयामसै बीजी <strong>ह</strong>िरशमर्म ् ए सुतो झालोक: म<strong>ह</strong>जौली मािक: एकसुता शुभंकर जयकर िय ंकर चोथेका (75/04) शुभंकर सुतो बाछे क: जगित सै म<strong>ह</strong>ािनिध दौ।।ए सुतो राम कृष ्ण <strong>ह</strong>।। राम<strong>ह</strong>म सुता भीम जाई जवे का ंग ूका: सुइरी सै कान ्<strong>ह</strong>दौ।। जायी सुता गोर जयपित (22/10) गणपितय:।। गोर सुतो वीर (14/06) गोनकोड़रा माण ्डरसै रेश ्वर दौ अन ्यो यमुगाम सै <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र दौ।। गोनन सुता(27/07) (92/09) मि<strong>ह</strong>पित िकठो ऐंठोका: म<strong>ह</strong>वालसै िदवाकर दौ: म<strong>ह</strong>वालसै बीजी मा<strong>ह</strong>वमपत् या: पत् नाए सुतो भाकर ए सुतो बनमालीक: ए सुता ओ<strong>ह</strong>िर ढे<strong>ह</strong>िर चधरा:।। ओ<strong>ह</strong>िरoराकर सुतोिदवाकर जीवाकौ <strong>ह</strong>िथयन सकुरी सै <strong>दे</strong>वपित दौ।। िकठो। सुता खण ्डवला सै र<strong>िव</strong>कर दौ(05/06'') भोगीखर सुता नारायण राक िदवाकर (22/01) भवशमर्म ् गढ़◌ाधरा: नीमाट ंक सउँ थपािणदौ।। राकर सुतो पक्षधर: कुर र्समासकo राजू दौ।।90


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(28) ''6''पक्षधर सुतो <strong>ह</strong>लधर यशोधरौ दिर<strong>ह</strong>रा सै रतनाकर दौ।। यशोधर <strong>िव</strong>स ्फी सै सुतो र<strong>िव</strong>करपिनचोभ सै कोन दौ।। र<strong>िव</strong>कर सुतो ीकरौ गढ़ <strong>िव</strong>स ्फी सै श ंकर दौ।। सुला ीकरौ गढ़ <strong>िव</strong>स ्फी सै श ंकर दौ बाढ़ <strong>िव</strong>स ्फी सै बीजी <strong>िव</strong>ष ् शम ्र्मा: ए सुतो <strong>ह</strong>रािदत् य ए सुतोकमािदत् र् य:।। ए सुतो शाि <strong>िव</strong>ाि<strong>ह</strong>क <strong>दे</strong>वािदत् य राजवल ्लभ भवािदलो।। यिद <strong>िव</strong><strong>ह</strong><strong>दे</strong>वािदत् यसुता पाएधािरक वीरेश ्वर व ्य<strong>िव</strong> वािधक (64/05) धीरेश ्वर अयम<strong>ह</strong>ासमनिधपित ् म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>कगश ्वर भाण ्डागिरक यटेश ्वर स ्थानाकािर: <strong>ह</strong>रद सुंा<strong>ह</strong>आक लक्ष् मीद शुभ दा: त पाण ्डकावीरेश ्वर अय गश ्वर राजवल ्लभ शुभदा: नान ्यपुर िपाली सै कामेश ्वर दौ।।अपरौवितर्त धीरेश ्वर अमा ंक जश ्वरों म<strong>ह</strong>पौरवासी माधवमभािगयो <strong>ह</strong>रद लक्ष् मीद: म<strong>ह</strong>यौर वासी यमुगाम सै कािटय र् मा दौ।। <strong>ह</strong>रद सुतो मुरारीद: ब<strong>ह</strong>ेराढ़◌ी सै लड़◌ावनदौ।। अपरौ उँ मापित दत वआली माक ।। अपरौ श ंकरद अलय सै <strong>दे</strong>वे दौ।।अपरौ म<strong>ह</strong>क <strong>ह</strong>ोराइक: गढ़ बेल ्उँ च सै श ंकरद दो।। श ंकरद सुता नरवाल सै िदवाकरदौ।। द सुतो वेणीक: ब<strong>ह</strong>ेराढ़◌ीसै नर<strong>ह</strong>िरसुत <strong>िव</strong>श ्वम ्भर दौ (04/09) अिभमन ्यु सुता <strong>िव</strong>कण र्विच सागर पीताम ्परा: भझौली सकराढ़◌ी सै दशरथ दौ।। वरिचसुता <strong>दे</strong>ल ्<strong>ह</strong>ण सोल ्<strong>ह</strong>ण ितमेमुरािरय: <strong>दे</strong>ल<strong>ह</strong> (09/07) वलाइिन वसी सोल ्<strong>ह</strong> ं मछा ँटा वासी ितमे जलको ंर वासी मुरारीब<strong>ह</strong>ेराढ़◌ीवादी ए सुतो <strong>दे</strong>वपािण चन ्पित।। <strong>दे</strong>वपािणसुतो <strong>ह</strong>ािरल <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर: आ: सुरगनसै गोवर्नदौ।।91


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(29)अन ्यो िभन ्न माक:।। <strong>ह</strong>ोिरल सुता लक्ष् मीकं ठ जयकं ठ िशितकं ठ सोखे (09/04) लड़◌ावनश ्यामकं ठ <strong>ह</strong>ेलना: ताो सिरसब सै काम<strong>दे</strong>व सुत कान<strong>ह</strong> दौ अन ्यो खैआल सै बाछे दौ।।जयकं ठ सुतोस ्थानान ्तिरक रित: पवौली सै वीर दौ (05/04) <strong>िव</strong>कण र् सुतो गणपित वाचस ्पित।।वाचस ्पित पबौली गामोपाय र्क: ए सुतौ <strong>ह</strong>रद।। बापरौ आ सुरगन सै गोवर्न दौ अन ्य पंचजेठोरी सकरदीसै ऐलौदो।। <strong>ह</strong>रद सुता वीर <strong>दे</strong>वे ीदा: वीर सुतो म<strong>ह</strong>ो (14/03)गंगाधरभन ्द. <strong>ह</strong>िरदाशदौ।। जलव ंयाप राजवासी दामोदरो बीजी ए सुतो माधव बान ्ध ्वौ।।माधव सन ्तित भन ्दवालवासी ए सुतो जा ुितपरम िलोचन:।। जान ू सुता अिमनन ्द दाजूअच् युत म ूधरा:।। दाजू सुतो <strong>ह</strong>िरदाश:।। <strong>ह</strong>िरदाश सुता सै दौ।। स ्थान ्तिरक ठरित सुतो ठ.वासुकी: गढ़ िनखू ित सै यगर दौ।। िनखित ू सै बीजी िपाठी : ए सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>क सुरेश ्वररतश ्वर <strong>दे</strong>वेका: सरौनीमाक: सरौनी माक:।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>क सुरेश ्वरसुता शाि <strong>िव</strong>ि<strong>ह</strong>क<strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र <strong>िव</strong>ाधर <strong>दे</strong>वधरा: डी<strong>ह</strong> राउढ़ सै छीतर दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>क <strong>िव</strong>धाधर सुता जगर o रधर <strong>दे</strong>वधरा ब ुधौरा सकराढ़◌ी सै गणपित दौ।। छतौनी सै माधव ौणा।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>कजगरसुतो लक्ष् मी शमर्म ् कीितर्शमर्म ् ं िसं<strong>ह</strong>ाम सै रेश ्वर दौ द ुवादए पार पुर सकराढ़◌ी सैअनन ्त ौणा।। ठ. वासुकी सुता गो<strong>िव</strong>न ्द नर<strong>ह</strong>िर (11/0/10) जनाद र्ना: तल ्<strong>ह</strong>नपुर सै राकर दौ :तल ्<strong>ह</strong>नपुर सै बीजी <strong>िव</strong>ष ् शमर्मा: ् ए सुता शुक् ल ज्ञान रेश ्वर दामोदरा: त दामोदर सुतो लोिरक:बेलासकराढ़◌ी सै मासो दौ।। ए सुतो चन ्कर धम र्करौ कुजौली सै <strong>िव</strong>कण र् दौ।। चन ्करसुतो लगशमर्म ् राकरौ डी<strong>ह</strong> दिर<strong>ह</strong>रासै लक्ष् मेश ्वर दौ।। राकर सुता पोखराम बस<strong>ह</strong>ासै रामसुत <strong>दे</strong>वे दौ।। सुइरीसै कीितर्दाश ौणा।। ठ. (25/02) नर<strong>ह</strong>िर सुता <strong>िव</strong>श ्वम ्भर (30/04)<strong>िव</strong>रख ू (25/04) गदाधरा: गढ़ माण ्डर सै नागे दौ92


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(30) ''7''(02/01) म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो िनिधसुतो ी कुमार पाठक वासी गंगोभीर सै चन ्कर दौ।। ए सुतो इबे(26/02) चौबेकौ टकबाल सै रपािण िदिश िमानन ्द दौ।। (09/05) इबे सुतो घितकर:ृकेउँ टराम पण ्डोली सै द दौ।। ए सुतो र<strong>िव</strong>कर: अलय सै गो<strong>िव</strong>नद दौ।। एक सुतोगुणीश ्वर (11/06) o को बागेकौ ितसउँ त सै जगर सुत नारायण दौ िनै द ुगा र्दाश दौि<strong>ह</strong>दौ।। बागे सुतो रातूक: गढ़ यमुगाम सै जीवेश ्वर दौ गढ़ यमुगाम सै बीजी ीकर: ए सुतो<strong>ह</strong>िरकर: ए सुतो जीवेश ्वर: सकराढ़◌ीसै पदमपािण दौ।। जीवेश ्वर सुतो आङिन: माङिन: अथरीदिर<strong>ह</strong>रा सै नरिसं<strong>ह</strong> दौ: दिर<strong>ह</strong>रा सै बीजी कमल पािण: ए सुता <strong>दे</strong>वधर धरणीधर मा<strong>ह</strong>व (किनष ्ठा) अपरौ(14/07) िचन ्तामिण: (15/07) <strong>दे</strong>वधर सुतो कुसुम (11/03) रेचन ्ो कुसुमे सुता सागर पुराई सीध ूका: ।। सागर सुतो पाई दामोदरौ।। दाम ्मोदर सुतो बसाईक: ए सुतो राम: ए सुतोनरिसं<strong>ह</strong>।। नरिसं<strong>ह</strong>।। सुता िदधो सै कमािदत् र् य दौ।। ठ. <strong>िव</strong>श ्वम ्भर सुतो नाथ ू (70/02) बाटूकौ (52/0/10) खौआल सै <strong>िव</strong>कू सुत रघ ुपित दौ (03/06) <strong>िव</strong>कू सुतो रघ ुपित: गंगोर सै भोरे दौ:गंगोर सै बीजी शाश ्वत: ए सुतो दामोदर: ए सुता रघ ु माधव चन ्धरा: छतौनी सै ृ ंगार दौ।।चन ्धर सुतो <strong>िव</strong>न ू <strong>िव</strong>द ू कौ पण ्डुआ सै राम दौ।। (19/04) <strong>िव</strong>द ू सुता <strong>िव</strong>श ्वनाथ (16/09) ीनाथ जगन ्नाथ <strong>दे</strong>वनाथा: सतलखा सै मि<strong>ह</strong>धर दौ।। ी नाथ सुतो गुणीनाथ: राढ़◌ी कोइयार सैशाि दौ ए सुतो भोरेक: शीशे पालीसै ऐलौदौ।। भोरे सुता (17/01) िशवनाथ भवनाथ<strong>दे</strong>वनाथा: छतौनी वासी सठवाल सै <strong>दे</strong>वशमर्मिदिश ् कुसुमाकर दौ छतौनी सै परमेश ्वर ौणा (23/01)रघ ुपित सुतो<strong>ह</strong>िरपित: (25/04) नरउन सै को दो नरउनसँ बीजी म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय मि<strong>ह</strong>धर: ए सुताी धर मबर लक्ष्मीधरा:।। ीधर सुतो उदयकर िय ंकरौ िय ंकरें।। कुमुदी माको।।अपरो िलोचन:।। उदयकर सुता रतनाकर पुण ्याकर िचकरा: लखर सक मा: रतनाकर सुतापदमाकर मिकर।93


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(31)शुिचकर कीितर्करा: मिकर सुतो जयशमर् म ् <strong>ह</strong>िरशमर्मा।। ्बत् सवाल वािसन ्यो।। ब ुधौरा सकरादीसै िितकर दौ।। (11/06) <strong>ह</strong>िरशमर्म ् सुतो िितशमर्म: ् पच<strong>ह</strong>ी जिजवाल सै लक्ष् मीश ्वर दौ जिजवालसै बीजी दण ्डपािण: ए सुतो रपािण<strong>ह</strong>ष र्पािण:।। रतनपािण सुता श ूलपािण गोवर्न म<strong>ह</strong>ेश ्वर शीशारङ्:।। श ूलपािण सन ्तित पतखौिर वासी।। (09/01) गोवर् गोरा वासी।। म<strong>ह</strong>ेश ्वरसुतो उश ्वर: पच<strong>ह</strong>ी वासी।। ए सुता (17/03) गौरीश ्वर शुक् ल कान ्<strong>ह</strong> सुरेश ्वर सोमेश ्वरा:।।कान ्<strong>ह</strong> सुतो लक्ष् मीश ्वर <strong>ह</strong>िरश ्वरौ: सरौनी सै सवानन र् ्द दौ।। लक्ष् मीश ्वर सुतो पदमपािण: पच<strong>ह</strong>ीसकराढ़◌ी सै कादौ।। ितसउँ त सै <strong>िव</strong>श ्वम ्भर ौणा।। िितशमर्म ् सुतो डाल ू (08/02) कोकौ करम<strong>ह</strong>ा सै दौ।। (02/06) सुता कीितर्शमर्म ् (143/06) रामशमर्म ् मा ंग ू का: आय:मेरन ्दी सै कुसुमाकर दौ।। अन ्यो सुरगन सै <strong>िव</strong>रेश ्वर दौ।। मेरन ्दी सै बीजी जनाद र्न: एसुतौ बैकुण ्ठ िषकेशौ।। िषकेश सुता मान ू पुण ्याकर िदवाकर गुणाकरा: परस ्पर िभन ्नमाका:।। पुण ्याकर सुता दि<strong>ह</strong>भत सै कान ्<strong>ह</strong> दौ (14/05) कोन सुतो उदयकर (23/06) ी करौविलयासै भीखे दौ।। (01/02) शुक् ल <strong>ह</strong>िरव ंश सुता (09/03) सुता रितकर सोमकर लक्ष् मीकर(10/05) साध ुकर िदवाकर शु ंभकरा: आ िसधौली सै सुरेश ्वर दौ।। अपरैय <strong>ह</strong>डूरी खण ्डबला सैचश ्वर दौ।। अन ्त् यो गढ़ बेलउँ च सै चणाई दौ।। िदवाकर सुतो िभरवेक: ितसउँ तसँ<strong>ह</strong>ेश ्वर दौ ितसउँ त सै बीजी <strong>िव</strong>श ्वम ्भर: ए सुता <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र <strong>ह</strong>ल ्लेश ्वर (14/05) नारायण (10/05)पनाम गोधन जीवन िदवाकरा: आय सिरसब सै रामदौ।। अन ्यौ करठा सकराढ़◌ी सै रपािणदौ।। <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र सुतो डाल ूक: <strong>िव</strong>स ्की सै मध ुकर दौ।। डाल ू सुतो <strong>ह</strong>ेश ्वर: माण ्डर सै चन ्करदौ।। <strong>ह</strong>ेश ्वर सुतो मोतीक:94


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(32) ''8''माण ्डर सै नारायण दौ।। (11/03) िभखे सुता पुर सिरसब सै वीर सुत म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व दौ वआलीसै रामेश ्वर ौणा।। एवम ठ. म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>वािद माक चम।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय ठ. भगीरथा परनामकमेघ सुतोम<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय ठ. रामभ: नाउन सै रितपित शुत शोरे दौ (08/04) डाल ू सुता मध ुकर(27/02) चन ्कर (24/07) िदवाकरा: मड़◌ार सै सोम सुत यरेश ्वर दौ।। पचद<strong>ह</strong>ी िसं<strong>ह</strong>ाम सैधाम ौणा।। मध ुकर सुतो िचकर <strong>िव</strong>श ्वेश ्वरौ (56/07) करि<strong>ह</strong>या पिनचोभ सै सोंसे दौ।।करि<strong>ह</strong>या पिनचोभ सै बीजी चण ्डेश ्वर: ए सुतो िभखेक: ए सुतो गोंिढ: केउँ टराम पण ्डौली सै<strong>ह</strong>ेश ्वर दौ तल ्<strong>ह</strong>नपुर सै म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व ौणा।। गों िद सुतो सोंसेक: सुइरी सै गुणकर सुत मध ुकरदौ।। सोंसे सुतो िितकर <strong>ह</strong>ा कौ बेला सकo जीवेश ्वर दौ (03/01) रामौ बलि<strong>ह</strong> ट ंकवालमाक: ए सुतौ मध ुकर चा ंड़◌ौ।। (24/08) मध ुकरसुतौ (59/04) राउल मासौ कौ बेलावासी पच<strong>ह</strong>ीजिजवाल सै म<strong>ह</strong>ेश ्वर दौ।। रा<strong>ह</strong>ुल मासौ सुता िलोचन कृष ्ण नारायणा: कोइयार सै <strong>ह</strong>िरश ्वरदौ।। िलोचन सुता <strong>ह</strong>रद पुरोि<strong>ह</strong>त गोपाल साध ुकरा: ब ुधौरा सै ब ुधौरासँ भोजू दौ।।<strong>ह</strong>रद सुतो चाण गोन पिनचोभ सै स<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>व दौ।। पिनचोभ सै बीजी मध ुमन: ए सुताध ूज र्जिट ्वाचस ्पित व ृ<strong>ह</strong>स ्पित भोज<strong>दे</strong>वा:।। त ध ूज र्जिट ् सन ्तित तिस ्माामोपाय र्क:।। (10/02)वाचस ्पित सन ्तित वीरपुर ामौ ं पाय र्क:।। व ृ<strong>ह</strong>स ्पितसन ्तित यमुनाामौपाय र्क:।। भोज<strong>दे</strong>वसन ्तित चद वासी।। <strong>ह</strong>रद करि<strong>ह</strong>या पपुर वासी।। ए सुतािछितशमर्मविशष ् ्ठ<strong>दे</strong>वशमर्मणा:।। ् विशष ्ठौ <strong>ह</strong>ड़द वासी।। ए सुतो र<strong>िव</strong> शमर् म: ् ए सुतो म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व एसुता स<strong>ह</strong><strong>दे</strong>व ी<strong>दे</strong>व आिद<strong>दे</strong>वा:।। स<strong>ह</strong><strong>दे</strong>वसुता साि <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर आङूका: सै दौ।। गोनन सुतोजीवेश ्वर धारेश ्वरौ बआली सै चान ्द दौ।। जीवेश ्वरसुतो िगरीश ्वर:95


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(33)खण ्डबला सैजाई दौ (07/05) दामोदर सुतो म<strong>ह</strong>ो दिध: पाली माक:। ए सुतौ <strong>िव</strong>श ्वनाथगोन।। <strong>िव</strong>श ्वनाथ सुतो जगन ्नाथ िशवनाथौ कुजौली सै गोनन दौ अपरौ <strong>ह</strong>ोरेक: दिर<strong>ह</strong>रा सै<strong>िव</strong>श ्वप दौ।। <strong>ह</strong>ोरे सुतो जाई भवनाथौ।। गम ्भीर <strong>ह</strong>ोरा वािसयों ।। जाई सुतामाितछ सै <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर दौ।। मािलछ सै बीजी वत् सेश ्वर: ए सुतौ <strong>ह</strong>ललैश ्वर दिका: सुरगनमाक:।। ए सुतो पुषोम o <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर: खण ्डबला सै कापिन माधव दौ।। <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर सुतोकणाकर: थ ुरी जालय सै धाम दौ।। (55/04) िचकर सुतो रितपित: टकवाल सै िश दौटकबाल सै बीजी <strong>ह</strong>िरकं ठ: ए सुतौ लक्ष् मीकं ठ: पण ्डुआ सै श ंकर दौ।। ए सुतो बाढूक: <strong>दे</strong>उरी सैीनाथ दौ।। ए सुतौ माधव (25/06) केशवौ नरवाल सै यशुदौ भन ्दवाल पिरसरा सै कृष ्ण शमर्म्ौणा।। ब ृ<strong>ह</strong>द <strong>ह</strong>नपुरा सै <strong>िव</strong>ष ्करकरुत: माधव सुतो िश मा ंगु कौ जलकौर दिर<strong>ह</strong>रासै अन ्इसुत सोंद ू दौ गाउल करम<strong>ह</strong>ा सै पागु छौणा िश सुता (24/08) द रित <strong>िव</strong>श ्वेश ्वरा: माण ्डर सैसुधाकर दौ।। (02/05) सद ुपाध ्याय (27/03) <strong>िव</strong>शोसुतौ (28/05) <strong>ह</strong>िरकर सुधाकरौ पालीसै <strong>ह</strong>लधरदौ (06/08) <strong>दे</strong>ल ्<strong>ह</strong>न सुतो गंगाद <strong>ह</strong>ल ्लेश ्वरौ <strong>िव</strong>लय सै <strong>ह</strong>िर दौ।। गंगाद सुता धारेश ्वर श ंकरभोगीश ्वर यवेश ्वर (12/01) मोतीश ्वरा: िसं<strong>ह</strong>ाम सै म<strong>ह</strong>ोदिध पौ <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर सुत गदाधर दौ।।धारेश ्वर सुतो धीरेश ्वर: दिर<strong>ह</strong>रासै <strong>दे</strong>व सन ्तित <strong>दे</strong>वेश ्वर दौ।। ए सुता <strong>ह</strong>लधर <strong>दे</strong>वधर लक्ष् मीधर(14/02) ीधरा: जगित सै धारेश ्वर दौ: जगित सै बीजी जयकर ए सुतो सगर: ए सुता जलसेनिलोचन अर<strong>िव</strong>न ्दा।। जलसेन सुता मध ुकर गोधन ीकर <strong>दे</strong>ल ्<strong>ह</strong>न जीवधरा:।। गोधन सुतोिसेश ्वर गंगेश ्वरौ।। िसेश ्वर सुता कृष ्ण धारेश ्वर ेश ्वरा: जगित वासन ्य:।। धारेश ्वरसुतो बोधी को को केउँ टी एडढ़ सै <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र दौ96


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(34) ''9''केउँ टी राउढ़ सै बीजी मसबास बास ूक: ए सुतो िसंगाक: ए सुतोवारा<strong>ह</strong>: ।। ए सुता ी वत् सजगर ीधरा: ।।ीधर सुता <strong>िव</strong>ार लक्ष् मीधर शिशधर मि<strong>ह</strong>धर <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>रा: िसं<strong>ह</strong>ाम सैगंगािदत् यदौ।। <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र सुता धोिसयाम सै रितनन ्दन दौ।। <strong>ह</strong>लधर सुतो (42/01) सौसेक: सुपटानीगंगोली सै गोम दौ (05/07) गोम सुतो जीवेक: एकमा विलयास सै रितकर दौ (08/07) रितकरसुता िदो सै सान ्<strong>ह</strong>ू दौ।। (19/02) सुधाकर सुता मरथ (36/08) <strong>ह</strong>िर कान ्<strong>ह</strong> (28/01) सोमाब<strong>ह</strong>ेराढ़◌ी सै र<strong>िव</strong> दौ (07/01) लड़◌ावन सुतो राम सुप पुर सिरसब सै वीर दौ।। रामसुतो (27/01) िपुर र<strong>िव</strong>: डी<strong>ह</strong> दिर<strong>ह</strong>रासै <strong>िव</strong>श ्वम ्भर दौ िप<strong>ह</strong>वाल सै लक्ष्मीपित दौि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>(19/08) र<strong>िव</strong> सुतो पुरेक: माण ्ड सै <strong>िव</strong>भू दौ (07/01) अपरा द ूबे सुता गुणाकर शािकरणीक(22/07) पौख ू िमकरा: मघेटा पालीसै ी कं ठ दौ।। अपरौ सुपेक: घ ुसौत सै राम सुपे सुतो<strong>िव</strong>भूक: िदघोय सै जगन ्नाथपुर वासी सुरेश ्वर दौ।। (10/10) <strong>िव</strong>भू सुतो गोरा जिजवाल सैभवद दौ (08/03) गोवर्न सुतो कापिन oाण: भण ्डािरसम सै श ्याम कं ठ दौ कोध ुआ सैगो<strong>िव</strong>न ्द ौणा।। कापिन सुता भवद गंगाद जयदा: सकराढ़◌ी सै शार दौ।। मा ंडूलo भवद सुता द ूबा सकरा लभशमर्म ् दौ।। ी कर सुता जनक बैकुण ्ठ धारेश ्वरा:।। जनकसुतो ऐलो बीठूकौ बरैबा सै कान ्<strong>ह</strong> दौ।। ऐलो सुता आिद<strong>दे</strong>व जीवधर व ंकेश ्वरा: जी सुताअनन ्तर<strong>िव</strong> सुपेका इबावािसन ्या: चण ्डी बे<strong>ह</strong>द <strong>ह</strong>िरअमसै <strong>िव</strong>ािनिध उक् त मि<strong>ह</strong> िनिध दौ।। र<strong>िव</strong> सुताशुिचकर गुणाकर शुभंकर लभशमर्मणा: ् बलि<strong>ह</strong>िटसै िशवािदत लभशमर्म ् सुतो रामशम ्र्म: गढ़बेलo लक्ष् मीपािण सुत पौचू दौ।। एवम ् रितपित माक चं।। रितपित सुता (48/05) गोरे<strong>ह</strong>ोरे बास ू यशुका: ब<strong>ह</strong>ेराढ़◌ी सै जनाद र्न।।97


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(35)सुत गणपित दौ (07/08) (32/08) जनाद र्न सुतो गणपित: शिरायपुर नरउन सै <strong>ह</strong>िरश ्वर दौ(03/08) रामेश ्वर सुतो योगीश ्वर चश ्वरों (64/03) <strong>िव</strong>रपुर पिनचोभ सै रेश ्वर दौ (08/08)वाचस ्पित सुतो <strong>ह</strong>िरशमर्म ् ए सुतो (18/03) <strong>दे</strong>वशमर् म ् ए सुतो थान ूक: ए सुतौ गौरीश ्वर ए सुतौम<strong>ह</strong>ेश ्वर वीरपुर वासी ए सुतो कामेश ्वर: ए सुतौरे ततैल पण ्डुआ सै गुणाकर दौ।। ए सुतौ<strong>िव</strong>श ्वनाथ (17/04) <strong>िव</strong>कू कौ तादयो रेकौरा गंगोली सै जाटू दौ अन ्यौ तल ्<strong>ह</strong>नपुर सै लौिरकदौ।। अपरा सुता कआनी सकराठी सै जगर दौ सिरसब सै राम ौणा।। भन ्दवाल जल ्लकीसै उोत करमतुत योगीश ्वर सुतो <strong>ह</strong>िरशऽवर: चन ्दौत पाली सै <strong>ह</strong>लधर दौ (05/04) म<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>लधरसुतो (12/0) ाणधर: एकमा विलयास सै साध ुकर दौ (08/07) (21/08) साध ुकर सुतो िमकर(16/03) चण ्डेश ्वरौ ितसउँ त सै पित सुपाई दौ (08/09) नारायण सुतो पित सुपाईक:पतऔना खौआ गदाधर दौ।। ए सुता भड़◌ार सै ीिनवास दौ।। <strong>ह</strong>िरश ्वर (25/05) सुताचान ्दोविलयास सै िशवािदत् य दौ।। चान ्दो बिलयास सै बीजी पुषोम: ए सुताम<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व जय<strong>दे</strong>म<strong>ह</strong>ेश ्वरा:।। जय<strong>दे</strong>व सुतो सुधािनिध एसुतौ म<strong>ह</strong>ािनिध ए सुतो जयिनिध रपुर ितलयली सै <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>रदौ।। जयिनिध सुता अभयिनिध राजिनिध सुता लक्ष् मीकरा:।। ताो बभिनयाम सै रामदौ।। सुपर कोयली सै र<strong>िव</strong> भािगयो।। अन ्यौ म<strong>ह</strong>ुआ माकौ।। अभयिनिध सुतारेश ्वर रामेश ्वर परमेश ्वरा: गंगो <strong>दे</strong>वप दौ।। रेश ्वर सुता स ूय र्कर <strong>दे</strong>वद गौरीश ्वरश ंकर गदाधरा: ताो िदनारी सरीसव सै राम दो।। अपरै बिभिनयाम सै िनितकर दौ।।स ूय र्करसुता (44/06) िचकर िशव (13/02) गंगािदत् य म<strong>ह</strong>ो (28/03) <strong>ह</strong>रािदत् य कान ्<strong>ह</strong> oकामेश ्वरा:मछैटा पाली सै गश ्वर दौ शोधवाल गंगोली सै गंगेश ्वर ौणा।। िशवािदत् य सुता <strong>ह</strong>ोरे पुराईधा भवाई द ुगािदत् र् या।।98


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(36) ''10''धोिसयाम सै जगन ्नाथ सुता ीर ंग दौ ला<strong>ह</strong>ी सै ीधर दौणा (49/07) गणपित सुता र<strong>िव</strong>कर अमकमल ू का: बेलउँ च सै म<strong>ह</strong>ािदत् य दौ (04/07) िशवदाशु सुतो द ुगािदत् र् य बo (14/05) तीथ ुकरौ डी<strong>ह</strong>दिर<strong>ह</strong>रा सै <strong>िव</strong>कण र् सुत नन ्दन दौ सुरगन सै राय <strong>ह</strong>िरकेश ौणा द ुगािदत् र् य सुतो धरािदत् यकिपलेश ्वरौ कुजौली सै िचकर दौ सिरसब सै वीर ौणा धरािदत् य सुता एकादश म<strong>ह</strong>ो (16/05)धमािदत् र् य म<strong>ह</strong>ो (30/09) जयािदत् य म<strong>ह</strong>ो (22/06) गयािदत् य म<strong>ह</strong>ो म<strong>ह</strong>ािदत् य म<strong>ह</strong>ो जीवािदत् य(19/06) (25/05) म<strong>ह</strong>ो ािदत् य ।।25/05।। पपुर पकिलया सै सीध ू सुत बाछे दौिचलकौर दिरo भव ौणा अपरे सुता रा िदत् य म<strong>ह</strong>ो िमािदत् य म<strong>ह</strong>ो (20/02) म<strong>ह</strong>ो ाणािदत् या:(33/10/0) भरे<strong>ह</strong>ा सै गणपित दौ सो<strong>ह</strong>न जल ्लकी सै लमशमर्म ् छौणा अपरौ क् मािदत् य परनामकबाटू o (35/02) लाला ल<strong>ह</strong>रा गंगोली सै बा दौ।। म<strong>ह</strong>ो म<strong>ह</strong>ािदत् य सुता <strong>िव</strong>श ्वनाथ (50/02)इबे (66/02) मोखे चौबे का: माण ्डर सै गोपाल दौ (02/01) अपरा नरिसं<strong>ह</strong> सुतो चोथ ू मोथ ूकौ ।। चौथ ू सुतो <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर: जिजबालभाक: ए सुतो <strong>दे</strong>वदाश रामपित:।। <strong>दे</strong>वदाश सुतोरेश ्वर ए सुतो सुथन सबवई कौ नान ्यपुर अलय सै पौख ू भािगयो ।। सुथन सुतो गश ्वरनर <strong>दे</strong>वौ सै दौ।। नर<strong>दे</strong>व सुतो सज ्जन गोपालौ अलयसै श ूलपािण दौ।। गोपाल सुतो<strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र नरिसं<strong>ह</strong>ो सरपरब खण ्डबला सै <strong>ह</strong>ोरे सुत परमेश ्वर दौ बल<strong>ह</strong>ा बिलयास सै म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व ौणा।।एवम ् शोरे माक चं।। शोरे सुता व ुधवाल सै कान ्<strong>ह</strong> दौ।। ब ुधवालसै बीजी बासु<strong>दे</strong>व: ए सुतो<strong>िव</strong>भाकरभाकरौ।। भाकर सुतो धारेश ्वर: <strong>ह</strong>िरपुर वासी. ए सुता धमे र्श ्वरबामन सोमा: गंगोलीसै गणपित दौ बामनसुता पुराश कौशल इबे ि<strong>ह</strong> का: सुइरी सै ित<strong>ह</strong>स ्त ज्ञाकर दौ।। पुराशसुता मध ुकर स ूय र्कर (38/08) उदयकरा: खौआल सै रपािण दौ।।99


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(37)मध ुकरसुतो सटुपाध ्यायमान ूक: एकमा खण ्डबला सै सुपे दौ (09/01) अपरा <strong>िव</strong>श ्वनाथ सुतो सुपेगा ंगुकोदिक्षण खण ्ड कटाई सै भीम दौ।। सुपे सुता जाटू मित<strong>ह</strong>ार (20/07) (20/91) शतुलाख ूका: करम<strong>ह</strong>ा सै लक्ष् मीपित दौ।। (02/06) लक्षमीपित सुता सिरसब सै <strong>दे</strong>वािदत् य दौ(03/02) <strong>दे</strong>वािदत् य सुता (12/07) सुता खौआल सै दौ (03/05) (33/04) सुत:(16/05) कान ्<strong>ह</strong>: गंगोर सै शाकल ्लयदौ।। सद ुपाध ्याय (191/03) भान ू सुता (45/06) गश ्वरपिरयाणव (22/07) गुणीश ्वर म<strong>ह</strong>ो गंगेश ्वर (35/01) िचकर: (43/04) रितकरा: एकमा विलयास सैभीखे दौ (08/01) उपरा भीखे सुता िचन ्तामिण िदनमिण (19/09) ि<strong>ह</strong>रमिण धरामा र्णय: िलाठी ध ुसौतसै िलोचन दौ।। िलाठी ध ुसौत सै बीजी नरिस ं<strong>ह</strong>: ए सुतो केश ्व: ए सुता लक्ष् मीकं ठ श ्यामकं ठसुपटा: छतौनीसै <strong>िव</strong>भू दौ।। लक्ष् मीकं ठ सुता चन ्कर भवेश ्वर वसन ्ता: आो गोधोली सै ीधरभािगयो।। अन ्योदि<strong>ह</strong>मत सै राम दौ।। भवेश ्वर सुतो िलोचन: दिर गौिढ दौ िलोचनसुता नाउन सै <strong>ह</strong>िरशमर्म ् दौ (08/01/) जिजoलक्ष् मीश ्वर ौणा।। म<strong>ह</strong>ो गंगेश ्वर सुतो <strong>ह</strong>ेल ूक गढ़माण ्डर सै जीवेश ्वर दौ (07/02) कोo गुणीश ्वर सुतो जीश ्वर: पवौली सै पुराश दै(07/03) वापट सुता यशोधर जगर (17/05) <strong>ह</strong>लधरा: कुसमाल सै मिणधर दौ।। अपरै उदयकरगुणाकर पकरा: फनन ्द<strong>ह</strong> सै लखाईा शिशधर दौ।। यशोधरा सुतो िितकर पुराशो:नीमाटकबाल सै जगन ्नाथ सुत भवनाथ दौ कुजौली सै प<strong>ह</strong>कर ौणा वसुआल सै भवदाशकस ्तुत: पुराशसुतो <strong>दे</strong>वशमर्म ् ितसउँ त सै ख ुशे दौ।। अपरौ मो<strong>ह</strong>न दाम ूकौ एकमा पिलयास सै आनन ्दकर दौभेर<strong>ह</strong>ा सै लड़◌ावन छौणा अपरौ वीठू पुण ्याकरौ सकराढ़◌ी सै <strong>ह</strong>रपित दौ।। जीवेश ्वर सुताटकबाल सै गोपाल दौ।। अपरा जीवेश ्वर सुतो सोंसेक: ब ुधवालसै (59/07) मान ू दौ।।जसानन ्दटकबाल सै बीजी:100


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(38)पा ँख ूक: ए सुतो ी िनवास: ए सुतो <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र: उदनपुरिजवाल सै आविक मा दौ।। ए सुतोबाछेक: गढ़ यमुगाम सै <strong>ह</strong>िरकर दौ।। सुतो गोपाल: िमगुआल सै जाटू सुत िमतूदौ सोइिन सैश ंकरदाश छौणा एकािक गोपाल सुता (46/04) नारायण <strong>ह</strong>िर बासु<strong>दे</strong>वा: नरवाल सै िदवाकरपौमिणकरसुत <strong>ह</strong>ोरे दौ िभखौनी किलगाम सै कमलपािण ौणा अपरौ सुपेक: <strong>ह</strong>ड़री खण ्डबला सै गोनन ्दौणा तेल ू सुतो कान ्<strong>ह</strong>: दिर<strong>ह</strong>रा सै पकर दौ (07/04) रेचन ् सुतो योगु मन ्ड ।। योग ूसुता आितर्धर मधर चतुभूर्जा।। चतुभुर्ज सुता पुराक मसवास <strong>दे</strong>वधरा: पालीसै ीपािण दौ।।पराक ीपत् या: परनामा सुतो यशस ्पित िसं<strong>ह</strong>ाम सै मधर दौ ए सुतो म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो रितपित म<strong>ह</strong>ोरामपित म<strong>ह</strong>ो (12/0/01) जानपितय: ।। गोधिल ू अलय सै श ंखपािण दौ।। पुरािदधोय सैसोम छौणा।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोरितयित सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो सुरपित म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो इन ्पित म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो म<strong>ह</strong>ोधितपितय: ृ जानी मराड़ सै लोचन o चन ्कर दौ िप<strong>ह</strong>वाल सै सीध ू दौि<strong>ह</strong> दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोसुरपित सुता म<strong>ह</strong>ो िकितर्शमर् म ् म<strong>ह</strong>ो िितशमर्मम<strong>ह</strong>ो ् <strong>ह</strong>िरशमर्मिम ् िमशम ्र्मणा: आो म<strong>ह</strong>ुआ सै छीतू दौदिर<strong>ह</strong>रा सै गंगेश ्वर ौणा अन ्यो कर<strong>ह</strong>ी भण ्डािरसम सै <strong>दे</strong>कव ंश सुतनयव ंश दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोिितशमा र् सुता र<strong>िव</strong>कर गा ंगु िदवाकरा: ताो यमुगाम सै जीवेश ्वर दौ।। अन ्यो वित गाम सैइशर वाट सुत जाद ू दौ।। र<strong>िव</strong>कर सुता शुभंकर (34/05) गुणाकर जाकर (24/09) कुसुमाकरपाकरा: नदाम सै म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व सुत सुधाकर दौ इबा. सक. मित<strong>दे</strong>व ौणा (38/01) पकर सुतो बाटूo <strong>ह</strong>रीक: (73/07) तल ्<strong>ह</strong>नपुर सै गढवय दौ (07/08) शुक् ल जान सुतो म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व: चाण ्डी टकवाल सैसोम दौ।। म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व सुता सोम<strong>दे</strong>व नर<strong>दे</strong>व गंग<strong>दे</strong>वा: कुजौली सै मरथ दौ।। सोम<strong>दे</strong>व सुतोचण ्डेश ्वर बर्मा।। चण ्डेश ्वर सुतो यवेश ्वर101


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(39)(21/09) वीरेश ्वरौ: जालय सै ीपित दौ।। यवेश ्वर सुतो गढ़वयक: मि<strong>ह</strong>यानी सै तारापितदौ।। गढ़वय सुता <strong>ह</strong>िरर<strong>िव</strong> रतना: पाली सै िछताई दौ (09/07) मोतीश ्वर सुतो राकर:दिरo कान ्<strong>ह</strong> दौ।। ए सुतो िछताई ि<strong>ह</strong>ताई कौ (43/02) को िसम ्भुनामकरम<strong>ह</strong>ा सै श ंकर दौ।।िछताई सुतो भाकर: पदमपुर पकिलया सै बाछेदौ।। पपुर पकिलया सै बीजी बासु<strong>दे</strong>व: ए सुताम<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व गंग<strong>दे</strong>व राम<strong>दे</strong>व काम<strong>दे</strong>वा:।। राम<strong>दे</strong>व सुतो िशितकं ठ श ्यामकं ठौ।। िशितकं ठौ सुतोिसध ूक: यमुगाम माक: ए सुतो गणपित बाछे कौ।। अपेरो िगरीश ्वर: पाली सुइरी सै अिभनन ्ददौ।। बाछे सुता भाइ मासे चन ्करा: िचलकौर सै भव दौ।। माउँ बे<strong>ह</strong>ट सै कान ्<strong>ह</strong> ौणा कान ्<strong>ह</strong>सुता <strong>ह</strong>िर िशव श ंकरा: उदनपुर जिजवाल सै गु दौ।। उदनपुर जिजवाल सै बीजी आविकमाक: ए सुता िशिनकं ठ रित कं ठ मुयर कं ठ <strong>ह</strong>ोख कं ठ अनन ्त कं ठ मिण कं ठा: ताो मझौरासकाढ़◌ी सै दौ।। अपरै बरेबा सै श ंकर दौ।। िशितकं ठ सुता धीर वीर भासे गोपाल <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>रा:तेर<strong>ह</strong>ोत सै नारायण दौ।। <strong>दे</strong>याम सै जाकर पौ ी कर सुत <strong>ह</strong>िरकर दौ।। अन ्त् यौ केधौनी टकबाल सै गुणकर भा िगयो: गोपाल सुतो कान ्<strong>ह</strong>: वनाइिन पाली सै धीरेश ्वर दौ।। एसुता गो<strong>िव</strong>न ्द (20/09) ना पुराई रामा: ताो जगित सै गणपित दौ।। अन ्त् यो कआनीसकराढी सै नाइ दौ ।। बेलमो<strong>ह</strong>न नरउन सै तपक सुत काय र् गंगादाश ौणा. पुराई सुतो बैजूश ंकरों (38/04) उचित सै <strong>ह</strong>खय दौ।। अपरौडाल ूक: झोंट पाली दिर<strong>ह</strong>रा सै र<strong>िव</strong>द ौणा (11/05)जानपित झोंटपालीवासी ए सुता म<strong>ह</strong>ो िशवपित कृष ्णपित वासु<strong>दे</strong>वा: <strong>ह</strong>िरअमसै छीतू दौ।। <strong>ह</strong>िरअम ्बसै बीजी दीिक्षत झा ँउँ क: ए सुतौयािज्ञक िलोचन: एसुतौ <strong>िव</strong>ािनिध <strong>दे</strong>विनिध।। <strong>दे</strong>विनिध सुतो<strong>िव</strong>ाधर छीतू िस नामा: खण ्डबला सै नीलकं ठ दौ।। सुता <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र (16/08) माधव गो<strong>िव</strong>न ्दासुइरी सै ब<strong>ह</strong>लचौ।।102


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(40) ''12''सुइरी सै बीजी शेखर ए सुता रपािण वासु<strong>दे</strong>व लखपितय:।। वासु<strong>दे</strong>व सुतो श ंकर:।। ए सुताअमोध कुमार शारङ्पािणय: शारङ् पािण सुतौ गौर ब<strong>ह</strong>ल चन ्ो ब<strong>ह</strong>ल चन ् सुता सै दौ।।िशवपित सुता डाल ू <strong>िव</strong>शो <strong>ह</strong>ोरे <strong>ह</strong>रद जाटू का: आा छादन सिरसब सै गयन दौ।। अपरौगंगौरसै बरा<strong>ह</strong>नाथ दौि<strong>ह</strong>दौ <strong>ह</strong>ोरे सुतो र<strong>िव</strong>द: गाउल करम<strong>ह</strong>ा सै ी<strong>दे</strong>व दौ।। र<strong>िव</strong>द सुता गा ंगुकान ्<strong>ह</strong> गोपाला: कोइयार सै<strong>ह</strong>ा दौ।। अपरा सुता करम<strong>ह</strong>ा सै आङिन दौ (02/06) गौरी सुतोअमा ँइका: नान ्यपुर खौआल सै जग<strong>दे</strong>व दौ।। ए सुतो आङिन बलि<strong>ह</strong>र सै <strong>दे</strong>वकं ठ दौ।। एसुतो <strong>ह</strong>ा क: धोिसवाम सै पराशर दौ।। किलगाम सै िदवाकर छौ ंणा (38/02) डाल ू सुता गौरीगु <strong>ह</strong>ेश ्वरा परनामक अमा ंइ का: बआली सै िचकर दौ (01/05) चन ्कर सुतो <strong>िव</strong>श ्वनाथ:कन ्ज ुाम सकराढ़◌ी सै जगन ्नाथ दौ गो<strong>िव</strong>न ्द वन पिनचोभ सै नन ्दन सुत गंगेश ्वर छौणा।<strong>िव</strong>श ्वनाथ सुतो र<strong>िव</strong>कर: (25/08) सेरी िसं<strong>ह</strong>ामसैभव दौ।। ए सुतो िचकर: दि<strong>ह</strong>मत सै राम सुतइबे दौ भण ्डािरसम सै <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र ौणा िचकर सुता सिरसब सै ना दौ अपरौ <strong>दे</strong>वािदत् य सुतोकणाकर: कआनी सकरािढ सै मo मo उo का दौ।। कणाकर सुतो राकर ज्ञाकरौ ंद<strong>ह</strong>ुला सै ी<strong>ह</strong>ष र् दौ।। राकर सुतो <strong>ह</strong>िरकर: कटाई सैभीभ दौ।। <strong>ह</strong>िरकर सुतो ना क:सरौनी सै ीकर दौ।। सुतो भ्वािदत् य पुरािदत् यौ जालयभ सै राम दौ।। जल ्लकी(जालप) सै बीजी बान ्धन: एसुता खड़गधर चधर श ंखधरा जीवधरा: एतै माक कृष ्ण:।। खड़गधरसुता <strong>िव</strong>ाधर कीितर्घर गंगाधरा: मेरन ्दी माक <strong>िव</strong>धाधर सुतो <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र िचकरौ <strong>िव</strong>जनपुर दिरo सैवेद दौ।। <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र सुतो ीपित: ए सुतो <strong>िव</strong>श ्वेश ्वर: मिरयानी सै तारापित दौ।। ए सुतोभवेश ्वर रामेश ्वरौ वआली माण ्डर सै मo मo उo श ंकर दौ।। मo मo उo रामेश ्वर सुताम<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>क गणपित म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>क रितधरसद ुपाo मि<strong>ह</strong>धरा: आा पवौली सै मि<strong>ह</strong>पािण सुत य ूवे दौअन ्त् यो सकo धितकर ृ दौ।। गु सुता अफेल लाखन र<strong>िव</strong>य: पाली सै <strong>ह</strong>लधर दौ।। (10/04)अपरौ म<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>लधर सुतो।।103


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(41)मुरारी एक<strong>ह</strong>रा सै िदवाकर दौ (04/06) <strong>दे</strong>वे सुतो रेश ्वर: मझौरा सकराढ़◌ी सै ीकं ठ सुतनीलकं ठ दौ पवौली सै वाचस ्पित ौणा अपरेसुता सोम धमिमश र् ्वरा यिशया सै िनलोचन दौ म<strong>ह</strong>ुआ सैबर्मान दौणा।। रेश ्वरसुता िदवाकर िचकर (227/07) शुिचकर मितकर िम <strong>ह</strong>िरकरा: मड़◌ारसै ी <strong>ह</strong>ष र् दौ।। िदवाकर सुतो स ्थानान ्तिरक सुधाकर रितकरौ ितलय सै बरा<strong>ह</strong> सुत <strong>दे</strong>वशमर्म्दौ भण ्डािरसम सै धारेश ्वर ौणा। अपरा सुता तेर<strong>ह</strong>ोत सकराढ़◌ी सै कुलेश ्वर सुत भवेश ्वर दौसकुरी सै लक्ष् मी ौणा मुरारी सुतो पौख ूक: तेर<strong>ह</strong>ोत सकराढ़◌ी सै गाजो दौ (03/09) मरथसुता वनमाली विशष ्ठ गो<strong>िव</strong>न ्द शुभंकरा: अपरौ शकष र्ण शुभंकर सुता भागीरथ िदवाकर रपितनाईका: तेर<strong>ह</strong>ोत वािसन ्य:।। िसं<strong>ह</strong>ाम सै<strong>िव</strong>ापित छौणा भागीरथ सुतो कुलेश ्वर: ए सुतारामेश ्वर योगीश ्वर भवेश ्वर परमेश ्वरा: रामेश ्वर सुतो जीवधर रितधरौ म<strong>ह</strong>ुआ सै म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>वदौ।। जीवधर सुतो गाजोक: केउँ टी ितलय सै रवलय लक्ष्मीकर दौ।। ढ़◌ोढवाल पवलसैनय<strong>दे</strong>व दौणा।। गाजो सुतो गणपित: अलय सै यशोधरदौ अलय सै बीजी धरनीधर: धाउनिसनामा।। ए सुता मरथककजकअमॉइका:।। मरथ सुता िितकर ीधर वावन रामा:वावन सुतो श ंखधर पुषेिमो।। गोधिल ू वािसन ्यों पुषोम सुतो भोगीश ्वर: पपुरपकिलयासै राम दौ।। ए सुतो यशोधर <strong>दे</strong>वधरौ कआनी सकराढ़◌ी सै मo मo उo का दौकर<strong>ह</strong>ी सै नमव ंश दौणा यशोधरा सुतोसाठूक. नाउन सै मि<strong>ह</strong>धर दौ अपरा सुता खौआल सै िपािणसुतखा ंजो दौ खण ्डबला सै <strong>ह</strong>ोरे ौणा।। पौख ूसुता गश ्वर नन ्दीश ्वर वीर गो<strong>िव</strong>न ्द <strong>ह</strong>िरश ्वर:पतऔना खौआल सै नरिसं<strong>ह</strong> दौ (03/04) भवािदत् य सुतो रित: वभिनयाम सै यवे दौ।। रितसुतो डाल ूक: सरौनी सै <strong>ह</strong>ाउँ न दौ।। डाल ू सुतो शिशधर नरिसं<strong>ह</strong>ों ताो नगवाड़ धोसोत सै रितदौ104


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(42) ''13''अन ्त् योभण ्डािरसम सै िसरिट दौ।। नरिसं<strong>ह</strong> सुतो नारायण दामोदरौ मुगे नी िदथोय सै कुमरसुत साठू दौ म ूल<strong>ह</strong>री सै वल ्लभदाश दौणा।। गो<strong>िव</strong>न ्द सुता <strong>ह</strong>ोरे भरैवा चान ्दो बिलयास सैधा दौ (10/10) गंगािदत् य सुता भबाई म ंगलधरा परनामा।। भवाई ं िम, िशवािदत् य दकपु:यमुगाम सै िदनकर दौ अन ्त् यो धोिसयाम सै ीर ंकदौ म ंगलधर सुतो धाक: फनन ्द<strong>ह</strong> सै परान सुतद दौ यमुगाम सै चतुभुर्ज ौणा धा सुतो चाको रपािण: कुर<strong>ह</strong>िर करम<strong>ह</strong>ा सै धश ्वर दौ।।गाउल करम<strong>ह</strong>ा सै बीजी मुरारी।। एसुता जगर <strong>ह</strong>ेमधर मधरा:।। <strong>ह</strong>ेमधर सुतो मि<strong>ह</strong>धर एसुतो <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र ए सुतो रित<strong>दे</strong>व जग<strong>दे</strong>व ी <strong>दे</strong>व वासु<strong>दे</strong>वा: ताो पिन<strong>ह</strong>ारी दिर<strong>ह</strong>रा सै क<strong>िव</strong>राजिमसरदौ।। अन ्त शिरायपुर नाउन सै बलभ दौ।। ी<strong>दे</strong>व सुतो चण ्डेश ्वर<strong>िव</strong>श ्वैश ्वरौ।। चण ्डीश ्वर सुता ाश ्वर नन ्दीश ्वर म<strong>ह</strong>ेश ्वर रामेश ्वरा: कुर<strong>ह</strong>िरवािसयों योगबे<strong>ह</strong>द कुसमाल गो<strong>िव</strong>न ्द दौ।। रामेश ्वर सुता। िगरीश ्वर धश ्वर मितश ्वर <strong>दे</strong>वेश ्वरा: यमुगामसै बासु<strong>दे</strong>व दौ धश ्वर सुतो गुणीश ्वर: बेलमो<strong>ह</strong>न नाउन सै नारायण दौ।। कीितर्कर सुतो भीखनधा कौ।। भीखनo रेश ्वर सुता ान ्धन डग दवर्वेश ् ्वरा: नान ्यपुर <strong>िव</strong>स ्फी सै गु दौ।।दवर्वेश ् ्वर सुतो पीताम ्बर: गो<strong>िव</strong>न ्दवन पिनचोभ लखन सुत लक्ष्मीकर दौ।। ए सुतो िभखेक:मािलछ माक: ।। ए सुतो नारायण गो<strong>िव</strong>न ्दो उपमन ्यु गो गढ़ एक<strong>ह</strong>री सै <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र दौ।कवािचा र् गु भेश ्वर दौणा।। नारायण सुतो लक्ष् मीपित: मन ्दवाल पिरसरा सै नयशमर्म ् ौ।।एवम ् ठ. रामभ माक चं।।105


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(43)अपरा ठ. म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय ठ. भगीरथ o मेघ सुतो सुतो ठ. (100/09) कृष ्णानन ्द: खौआल सैनन ्दनसुत जगन ्नाथ दौ।। (03/06) अपरा बाछे सुतो आङिन: पबौली सै वाचस ्पित<strong>दे</strong> आङिन o राकरसुता िदवाकर गदाधर धितकरा: ृ केउँ टी एउढ़ सै <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र दौणा अपरौ लक्ष्मीकर: म<strong>ह</strong>ुआ सै िसेश ्वरापरनामक दौ।।लक्ष् मीकर सुतो िनितकर िचकरौ पिनचोभ सै <strong>ह</strong>िरव ंश दौ।। िछितशमर्म ् सुतो बैकुण ्ठिषकेशो:।। िषकेश सुतौ विरव ृ ंश मा कौ।। <strong>ह</strong>िरव ंश सुता िदवाकर राकर चन ्कर स ूय र्करा:बलिठरसै श ्यामकं ठ दौ।। िनितकर सुतो साध ुकर: सरौनीसैनाइ सुत भेश ्वर म<strong>ह</strong>ो (19/04) साध ुकरसुतो म<strong>ह</strong>ो (14/02) सुधाकर: ितसउँ त सै शुिचकर दौ।। (08/09) <strong>ह</strong>ल ्लेश ्वर सुतोबाभन: म<strong>ह</strong>ुआ सैबासु<strong>दे</strong>व दौ।। ए सुतौ गणपित तणी वआरी माण ्डर सै <strong>िव</strong>ध ू दौ।। गणपित सुता रघ ुपितरामपितनन ्दीश ्वरा: भरे<strong>ह</strong>ा सै <strong>दे</strong>वे दौ।। रघ ुपित सुतो बाछे शुिचकरौ सकराढ़◌ी सै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय<strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र दौ (03/02) म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय (128/04) <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र सुता सद ुपाध ्याय (23/04) नाइ सद ुपाध ्याय भाद ूसद ुपाध ्याय (30/01) सुपे सद ुपाध ्याय चा ंडोका: सिरसब सै जयािदत् य दौ (03/04) म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोजयािदतसुतो (02/04) दाम ूक: <strong>दे</strong>व<strong>ह</strong>ार सरैिन सै सवानन र् ्द दौ।। कित् <strong>ह</strong>मानन ्द दौ ।। शुिचकर सुता<strong>िव</strong><strong>ह</strong>नगर दिर<strong>ह</strong>रा सै भोगीश ्वर दौ।। (11/03) मण ्डन सुतो ऐलौक: भद ुआ भद ुआल वासी ए सुताज ु<strong>ह</strong>े पइम अनन ्ता:।। पइम सुता भवशमर्म ् उदयशमर्म ् जयशमर्म ् <strong>िव</strong>ष ् शमम र्णा त सोम शमर्म्सन ्तित िब<strong>ह</strong>नगर वासी।। सोमशमर्म ् सुता बासु<strong>दे</strong>व जय<strong>दे</strong>व काम<strong>दे</strong>व यशो<strong>दे</strong>वा: गंगोली सै पुषोमदौ।। बासु<strong>दे</strong>व सुतो चण ्डेश ्वर रातू कौ पण ्डोली वासी जल ्लकी सै।।106


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(44) ''14''िशवािदत् य दौ।। सेतू सुतो भोगीश ्वर: कं जोली माक।। भोगीश ्वर सुता करम<strong>ह</strong>ा सै <strong>ह</strong>रददौ।। <strong>ह</strong>रद सुतो लक्ष् मीकर <strong>ह</strong>िरकरौ द<strong>ह</strong>ुला सै ी<strong>ह</strong>ष र् सुत भवद दौ (14/05) (24/05) म<strong>ह</strong>ोसुधाकर सुतो बिकर: ु पाली सै केशव दौ (09/08) ीधर सुतो रामद: गढ़ माण ्डर सै सुपे दौिदघोय सै सुरेश ्वर ौणा रामद।। सुता केशव (21/02) माधव नरिस<strong>ह</strong>ं मुरािरय: (20/09) पबौली सैबागे दौ (07/03) म<strong>ह</strong>ो गंगाधर सुता पराउँ जीवे परवाईका: दिरo श ्यामकं ठ दौ।। पराउँ सुतोबागे क. गढ़ िनखित ू सै जगर दौ (07/07) िसं<strong>ह</strong>ाम सै रेश ्वर ौणा बागे सुतो धराधर मि<strong>ह</strong>धरौ(19/07) ब ुधौरा सकराढ़◌ी सै िितकर दौ।। केशव सुतो सद ुपाध ्याय गो<strong>दे</strong>क: नरउन सै को दौ(08/07) अपरा को सुता सकoजीवेश ्वर दौ (08/10/0) खण ्डबला सै जाई ौणा।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय(42/07) बिकर ु सुता (29/06) (126/05) विकर ृ कृष ्णकरे नन ्दना: बभिनo िचकर दौ (06/06)वीर सुता भगव कुमार शीत कान ्<strong>ह</strong>ा ताास ्य पण ्डोिल दिर<strong>ह</strong>रा सै बाभन दौ अन ्त् यो डी<strong>ह</strong>ंदिर<strong>ह</strong>रा सैलक्ष् मेश ्वर ौणा।। कुमर सुतो वसुकं ठ: सकo िगरीश ्वर दौ।। वासुकं ठ सुता िचकर रामकरसुधाकर िमकरा दिरo व ृािदत् य दौ (07/04) िचन ्तामिण सुतो अिभमन ्यु <strong>िव</strong>क र्।। अिभमन ्यु सुतोिदवाकर (303/05) गुणाकरौ िदवाकर सुतो वाचस ्पित जन ्मेजमो भोरविरसै ज्ञाकर दौ।।जन ्मेजय सुता म<strong>ह</strong>ा म<strong>ह</strong>ोपाo <strong>ह</strong>िर<strong>दे</strong>व िशितकं ठ श ्याम कं ठ लक्ष् मीकं ठ नीलकं ठा: अपरौ <strong>दे</strong>वािदत् यिगरीश ्वरौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोउपाo <strong>ह</strong>र<strong>दे</strong>वसुता यवेश ्वर <strong>िव</strong>श ्वम ्भर लक्ष् मेश ्वरा रादी कोइयार सै िसंध ुनाथ<strong>दे</strong>ल ्<strong>ह</strong>न दौ।। अपरौ लक्ष् मीपािण(45)रपािण सबौर माठक:।। पाली सैगंगािदत् य दौ।। <strong>िव</strong>श ्वम ्भर सुतो लौिरक व ृािदत् यिशवािदत् यकोचे का (26/09) ।। ताास ्य रामपुर नरवाल सै सीन ू सुत लक्ष् मीपितदौ नरिसं<strong>ह</strong> ौणासुित ीधर पजी।। सीरदौ उित म ंगलधर पजी।। अन ्त् यो मा<strong>ह</strong>व जल ्लकी सै र<strong>िव</strong>भायोगेश ्वर दौ।। लौिरक व ृािदत् य सुतो ना (28/04) डाल ू कौ ब ुधवाल सै मध ुकर दौ खण ्डबला सैसुपै ौणा।। अपरा सुता गोधिल ु अलय सै साठ दौ।। (13/08) साढू सुतौ (21/06) नारायण(32/08) <strong>ह</strong>िरकौ बल<strong>ह</strong>ा विलयास सै रामशमर्म ् दौ (01/02) ी नाथ सुत जयशमर्म ् सुतो रामशमर्म:।।्रामशमर्म ् सुता जाटू द ूबे (37/06) (30/07) माधव बाटू का: टकबाल सै रधर दौ।। (36/03)िचकर सुता शुभंकर <strong>ह</strong>िरकर श ंकरा: जगित सै केशव दौ।। धोिध सुतो गणपित नन ्दी कौ ता:गंगोली माक अन ्त् यो राउढ़ माक:।। नन ्दी सुता िश ना (27/07) वाचू मा ंगुका: याम सुरगनसै सुरेश ्वर दौ।। िश सुतो माधव केशवौ मण ्डािरसमसै धितकर ृ ौणा।। केशव सुता गढ़खण ्डबला सै अनन ्त सुत सुपन दौ फनन ्द<strong>ह</strong> सै भवाई ौणा एव ंनन ्दन माक च।। नन ्दन सुताजगन ्नाथ <strong>दे</strong>वनाथ (136/03) <strong>ह</strong>ौिरला (112/02) सोदरपुर सै रातु सुत राम दौ।। िसं<strong>ह</strong>ाम सै बीजीम<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय <strong>ह</strong>लायुधर ए सुतौ म<strong>ह</strong>ो दिधए।। सुतो म<strong>ह</strong>ो जाइक: ए सुतो म<strong>ह</strong>ो मि<strong>ह</strong>धर ए सुतोगा ंगुक: ए सुतो वागीश ्वर ए सुतो रेश ्वर रमेश ्वरौ नगुरद<strong>ह</strong> सै <strong>िव</strong>सव दौ।। रेश ्वर सुतोम<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय <strong>ह</strong>ल ्लेश ्वर म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय (18/09) सुरेश ्वर म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय (21/01) जीवेश ्वरा:107


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पारपुरसकराढ़◌ी सै अनन ्त दौि<strong>ह</strong>ी जय<strong>दे</strong>वीयुा: सोदरपुर गामौ पिचका:।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय<strong>ह</strong>ल ्लैश ्वर सुतो राजू <strong>ह</strong>लधरौ गढ़ बेलउँ च सै (28/07)(46) ''15''<strong>ह</strong>ल ्लैश ्वर दौ (04/05) सन ्तोष सुतो लक्ष् मीपािण: पाली सै <strong>िव</strong>कण र् दौ।। ए सुता <strong>ह</strong>ल ्लैश ्वर पॉचूनीलकं ठ <strong>दे</strong>वकं ठा पड़◌ािरयॉ◌ं सै <strong>ह</strong>ास भवािदत् य सुत केशव दौ <strong>ह</strong>ल ्लैश ्वर सुता बरैबा सँजयशमर्म ् दौसकराढ़◌ी सै धरानन ्द ौणा।। (221/05) राजू सुता सद ुपाध ्यायभोगीश ्वर योगेश ्वर (03/03)म<strong>ह</strong>ेश ्वरा: गढ़ िनखित ू सै ना िस रधर दौ अन ्त् यो सकराढ़◌ी सै जीवधन ौणा ितलई सैलक्ष् मीकर ौणा o रधरसुता ब<strong>ह</strong>ेराढ़◌ी सै ठ. जयकं ठ ौणा (07/02) पबौली सै वीर ौणासद ुपाध ्याय भोगीश ्वर सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो (21/07) <strong>ह</strong>ेश ्वर <strong>दे</strong>श ्वर ि<strong>ह</strong>रेश ्वर (40/07) धीरेश ्वर<strong>िव</strong>श ्वेश ्वरा: (19/08) इबा सकराढ़◌ी सै <strong>िव</strong>भू दौ।। बैकुण ्ठ सुतो ीवत् स: ए सुतौ सोमेश ्वर एसुतौ जागेश ्वर <strong>दे</strong>वेश ्वरौ <strong>दे</strong>वेश ्वर।। <strong>दे</strong>वेश ्वर सुतो <strong>िव</strong>रेश ्वर: छतौनी सै माधव दौ।।वीरेश ्वर सुता धीरेश ्वर रजेश ्वर यटेश ्वरा: वभिनयाम सै राम दौ।। रजेश ्वर सुतौ वासु<strong>दे</strong>व<strong>िव</strong>भूकौ छादन सिरसब सै िशवािदत् य दौ <strong>िव</strong>भू सुतर ब ुधवाल सै ि<strong>ह</strong> दौ रेकौरा गंगोली सै मण ्डनौणा।। मण ्डुआ सै िनत् यानन ्दकरतुतल सद ुपाध ्याय <strong>िव</strong>श ्वेश ्वर सुतौ रातूक: पण ्डौली दिर<strong>ह</strong>रा सैमुिनदौ (07/04) अपरा <strong>दे</strong>वधर पण ्डौलीवासी ए सुतौ उदयकर गौिढ़जल ्लकी सै खड़गधर दौ।।गोिढ़ सुतो वाभन: <strong>िव</strong>ठ ुवाल वासी भण ्डािरसम सै जगाई दौ।। ए सुता सप ्त: धितकर ृ गुणाकरसोमेश ्वर राकर भीमेश ्वर गुश ्वर रज ्जेश ्वरा: ताो गंगोर सै नारायणा दौ।। अपरै सुसैलाखलय सै बलभदौ सोमेश ्वर सुता वत् सेश ्वर िसेश ्वर (21/03) (22/04) वीरेश ्वर जीवेश ्वरा:ताास ्य अ<strong>ह</strong>पुर करम<strong>ह</strong>ा सै िचकर दौ अन ्त् यो तपनपुर पाली सै नरिसं<strong>ह</strong> दौ।।108


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(47)वीरेश ्वर सुतौ मुिनना र्म ्ना (19/01) <strong>िव</strong>िदत: ए सुता िदवाकर (21/09) र<strong>िव</strong>कर िमकरा: (56/05)बभिनयाम सै गोनन दौ (06/07) म<strong>ह</strong>वाल सै िदवाकर ौणा।। अपरौ <strong>ह</strong>िरकर: तल ्<strong>ह</strong>नपुर सै लमशमर्म्दौ (07/09) लभशमर्मा ् सुता चोटवाल सकराढी सै गो<strong>िव</strong>नद दौ।। चोटवाल सकराढ़◌ी सै बीजीिसेश ्वर: ए सुतौ धितवर्न ृ िलोचन o नामा: ए सुतौ <strong>ह</strong>रद: ।। ए सुता म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व िशव<strong>दे</strong>विसेश ्वरा:।। म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व सुतौ व ्यास बासु<strong>दे</strong>वौ: बासु<strong>दे</strong>व सुतो कुसुमाकर: ब<strong>ह</strong>ेराढ़◌ी सै जयकं ठदौ।। अपरौ कान ्<strong>ह</strong>: अपरा नीमाटकबाल सै रेश ्वर दौ।। ए सुता गो<strong>िव</strong>न ्द माधवजगन ्नाथा:यमुगामसै <strong>ह</strong>रद दौ।। गो<strong>िव</strong>न ्द सुता सुरगनसै द ुगा र्ददौ रात सुता (135/06) (48/07) (135/02)भवे माधव रामा बेलउँ च सै धमािदत् र् य दौ।। (10/03) (72/10) धमािदत् र् य सुतो रितकर वाग ूकौखौआल सै उँ मापित दौ (11/02) कान ्<strong>ह</strong> सुतो नरिसं<strong>ह</strong>: सुइरी सै धमाधर््यक्षक <strong>दे</strong>वे दौ।। अपरौ(20/0/10) डाल ूक: सरौनी सै धमाधर््यक्षक गढ़◌ाउन दौ।। नरिस ं<strong>ह</strong> सुतौ धमाधर््यक्षक लभशमर्म: ् गोधेिलअलय सै भोगीश ्वर दौ।। लभशमर् म ् सुता पिन<strong>ह</strong>त उँ मापितय:गोधोिल खलप सै <strong>दे</strong>वेस ्मैवदौ।। तैवदक:।। अन ्त् यो केथौनी टकबाल सै जगर सुत कान ्<strong>ह</strong> दौ।। उँ मापित सुतो(25/03) रमापित केउँ टराम पण ्डोली सै दामोदर दौ।। <strong>ह</strong>मपुरा सै प ृथ ्वीधर ौणा (27/04) रामसुता <strong>ह</strong>िरअम सै सुत िदन ू दौ (12/0/10) (41/09) माधव सुतौ (18/08) माई नाई कौ पंचवक<strong>िव</strong>स ्फी सै असाउँ न दौ।। नाई सुतो धाक: गंगोर सै अिन दौ (07/07) <strong>िव</strong>श ्वनाथ सुतालक्ष् मीनाथ शिशनाथ <strong>ह</strong>िरनाथ भवनाथ जगन ्नाथा: पाली सै ऐलो दौ।। शिशनाथसुतो अिन कौफनन ्द<strong>ह</strong> सै लखाई दौ।।109


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(48) ''16''अिन सुतो लोकेक सै सुत दौ सै ौणा।। धा सुतो क: माण ्डर सै कीितर्धर दौ (02/02)अपर िशलपािण सुतो शुभंकर: ए सुतौ राकर ए सुतौ चा ंड़◌ो कीितर्धरौ नरवालसै नयधर दौ।।कीितर्धरसुता ीधर प ृथ ्वीधर ाणधर मुिधर धम र्धरा: पिनचोभसै <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र दौ (25/08) सुता िदन ू(26/04) रित मित गुका: (46/04) एकमा विलयाससै िनितकर दौ (10/05) िमकर सुतोिनितकर: एसुतौ (306/01) चन ्र <strong>िव</strong>भाकरौ (35/08) पालीसै भगव ं दौ।। गणपित सुतौ भगव: द ुबासैशुिचकर ौणा।। भगव सुता िसम ्मुनाम करम<strong>ह</strong>ासै चाद दौ।। शािल ्य गो करम<strong>ह</strong> सै बीजीसुरेश ्वर: ए सुतो भूषण: ए सुतो अमोथ: ए सुतो गुण<strong>दे</strong>व: ए सुतौ <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर: ए सुता म<strong>ह</strong>ाण र्व कारकमo मo उo नारायणा मुरारी खेते का म<strong>ह</strong>ाण र्व कारक म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो र्पाध ्याय नारायण सुतो ि<strong>ह</strong>ंग ूक:।। अ<strong>ह</strong>पुरवासी मुरारी सुतोीधर ए सुतो व ंशधर ए सुतौ <strong>ह</strong>रद: ए सुता वरद चाद भवदा: ताद पािभन ्न अन ्त् यो जगितसै धारेश ्वर दौ।। चाद सुता जयद िलाठी घ ुसौतसै <strong>दे</strong>वद दौ(11/04) सुपर सुतो <strong>दे</strong>वद खण ्डबलासै <strong>िव</strong>श ्वनाथ ौणा।। कटाईसै भीम ौणा (20/10) कटाईसै भीमौणा िम (20/09) िदन ू सुता रामकर (72/0) <strong>ह</strong>लधर दामोदरा: (57/03) माण ्डरसै लगाई दौ (02/04)नन ्दीश ्वर सुतौ जीवेश ्वर वागीश ्वरौ ितयुरी सैगंगेश ्वर दौ पद ूमनामित वासी ए सुतौ लक्ष् मीपित:<strong>िव</strong>स ्फीसै मध ुकर दौ।। ए सुतो भवेश ्वर: खरी सकराढ़◌ीसै धमाधर््यपक्षक सवानन र् ्दसुता गंगेश ्वर जगर िशवशम ्मा सुरगनसॅ चाकौ दौ।।ौणा।। ए110


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(49)गंगोर सै साबे ौणा।। गंगेश ्वर सुतो िगरीश ्वर नरिसं<strong>ह</strong>ो बेला सकराढ़◌ी सै <strong>ह</strong>रद दौ पिनचोभ सैम<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व ौणा।। (58/07) बागेश ्वर सुता द ूबे नगाई ि<strong>ह</strong>राई का: कुजौली सै राजू दौ (04/05)गंगोली सै केशव ौणा।। नगाई सुता ीद चाको नरिसं<strong>ह</strong> <strong>िव</strong>श ्वम ्भरा: िदनारी सिरसब सै चाकोदौ।। िदनारी सिरसब सै बीजी जनाद र्न।। जनाद र्न सुतो मा <strong>दे</strong>वे कौ।। मा सुतो ाणधर:ाणधर सुता चा ंड़◌ो जीवे िद िभखे िबठूका: द<strong>ह</strong>ुला सै <strong>ह</strong>मेश ्वर दौ चा ंड़◌ो सुता द (23/01)जगन ्नाथ भवेश ्वरा: मघेटा पाली सै म<strong>ह</strong>ेश ्वर दौ।। एव ं जगन ्नाथ माक का च।। जगन ्नाथसुतो (155/09) <strong>ह</strong>िरकेश लक्ष् मीपित <strong>िव</strong>रपुर पिनचोभ सै शम ्भू दौ (10/03) <strong>िव</strong>श ्वनाथ सुतो (41/05)राम: माण ्डरसै कापिन माधवदौ।। राम सुतो बाटूक: पबौली सै मेढू दौ (11/07) <strong>ह</strong>लधर सुता राम<strong>ह</strong>ेढ़मेढ़ का: डी<strong>ह</strong> दिर<strong>ह</strong>रा सै <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र मेढ सुता दो पोखरौ टकबाल सै शुक् ल िभखारी दौ (03/09)शुक् ल िभखारी सुतो िचलकौर दिर<strong>ह</strong>रा सै गा ंगु दौ भार सरौनी सै <strong>ह</strong>िरव ंश ौणा।। बाढ़ सुता रातू(140/04) <strong>ह</strong>ा म<strong>ह</strong>ेश ्वर बाग ू फल<strong>ह</strong>ारी (27/08) िदनकर मध ुकरा:।। त ो: पंच पत् उना खौआल सैराम दौ अन ्त् यो गढ़ <strong>िव</strong>स ्फीसैम<strong>ह</strong>क <strong>ह</strong>ोराई दौ।। मा<strong>ह</strong>ब बरेबा सै द ौणा।। िसेश ्वर सुतोराम चाको कौ िप<strong>ह</strong>वाल सै द दौ अलय सै द ौणा।। राम सुतो गोपाल मुरािर: कोइयार सैगुणाकर दौ।। कोइयार सै बीजी श ूलपािण: ए सुतो िसध ूक: ए सुता <strong>दे</strong>ल ्<strong>ह</strong>न <strong>िव</strong>श ्वनाथ ीनाथा: िसं<strong>ह</strong>ामसै <strong>िव</strong>ापित दौ।। <strong>दे</strong>ल ्<strong>ह</strong>न सुतो जीवधर: ए सुतौ प ृथ ्वीधर ए सुतो गुणाकर: ए सुल <strong>ह</strong>िरिसं<strong>ह</strong>पुरिनखित ू सै जीवेश ्वर सुत गोंिढ दौ।। बाग ू सुता खा ंतू (40/10) छीतर िमतू (26/05) गो<strong>िव</strong>न ्द(26/05) बाछ लाख ू का: (30/01) तादया पंच चान ्दो विलयास सै <strong>ह</strong>ोरे दौ गंगोर सै <strong>िव</strong>श ्वनाथ:।।111


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(50) ''17''(07/08) िशवनाथ सुतो पनाथ: टकबाल सै सोनमिन दौ. चाउँ टी टकबाल सै बीजी रेश ्वर: ए सुतोगश ्वर: ए सुतो राकर भाकर धम र्कर स ूय र्करा:।। राकर सुतो सोनमिन: दो<strong>ह</strong>ाइन <strong>िव</strong>स ्फी सैअर<strong>िव</strong>न ्द दौ।। सोनमिन सुतौ नरिसं<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>िरिसं<strong>ह</strong>ो अलािर िदधोय सै ीधर दौ।। खा ंतू सुता(84/07) डाल ू म<strong>ह</strong>ो सुपे मि<strong>ह</strong>धर पॉ◌ंख ू शम ्म ू का: जिजवाल सै रितकर दौ (08/03) (37/06)गौरीश ्वर सुतौ आविक िसेश ्वर <strong>िव</strong>न ्ध ्यैश ्वरो माड़र सै वा<strong>ह</strong>न दौ।। आलिपक िसेश ्वर सुतागयन घश कोचे इन ्ेका: पकिलया सै नय<strong>दे</strong>व दौ।। इन ् सुतो सोम भवेकौ बसुआली सैछीतर दौ।। सोम सुता (36/02) गोपाल ना भगव (31/05) दाम ूका: मण ्डािरसम सै साठू दौ।।अपरौ रितकर मा ंगुकौ पण ्डौली सै लक्ष् मीकर दौ रितकर सुतो मित <strong>ह</strong>िर: करि<strong>ह</strong>या पिनचोभ सैिितकर दौ (08/05) िितकर सुता थिरया सै आन ू दौ।। थिरया सै: ए सुतौ <strong>ह</strong>ोरेक: िदघोयमाक:।। <strong>ह</strong>ोरे सुता र<strong>िव</strong>नाथ जगन ्नाथ नयनाथ िशनाथ लक्ष्मीनाथा ब ुजौलीता सै वर्मान दौ।।र<strong>िव</strong>नाथसुता आन ू गोपाल विकरा: ु फेन<strong>ह</strong>थ गंगोली सै <strong>ह</strong>ोरे भािगय: आन ू सुता आद ू नाद ू बास ू गा ंग ूका: खजूरी पािनचोभ सै रघ ुपितसुत रताई दौ करि<strong>ह</strong>या वासी ब ुजौली सै िपुरे ौणा शम ्भू सुतोिचकूक: ब ुजौली सै जोर दौ (04/02) शुभंकर सुतो गोंिढ पण ्डोली सै भािगय: ए सुतौ मि<strong>ह</strong>पितवान ू कौ <strong>िव</strong>नती सै पराक् अच् युत दौ।। बान ू सुतो माक: िनस ूरी सै भवेश ्वर दौ।। मा सुतोगोपाल: टकबाल सै गुणाकर दौ िशलपािण केथौनीवासी।। ए सुतो जग<strong>दे</strong>व वर<strong>दे</strong>वौ ब ुधौरा सैमिणकं ठ दौ।। वर<strong>दे</strong>व सुतो गुणाकर: इबासै िशवशम ्र्म दौ।। गुणाकर सुता।।112


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(51)जिजo भवद दौ।। सकराढ़◌ी सै लभशमर्म ् ौणा गोपाल सुतो (22/08) (23/03) ी वर्व ंशवर्न द ूबा सकराढ़◌ी सै <strong>िव</strong>म दौ (15/06) ब ुधवाल सै ि<strong>ह</strong> ौणा।। व ंशवर्न सुतो (35/09)(72/05) जीवे जोरो गढ़माण ्डर सै बागे दौ (07/03) यमुगाम सै जीवेश ्वर ौणा (72/05) जोरसुतो (153/08) गो<strong>िव</strong>न ्द: माण ्डर सै िशवपित दौ (02/05) म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय (20/01/0) मटेश सुतासद ुo म<strong>ह</strong>ो पशुपित म<strong>ह</strong>ो रघ ुपित (23/06) म<strong>ह</strong>ो आङिन म<strong>ह</strong>ो (31/08) रितपितय: पिनचोभ सैजीवेश ्वर दौ (10/02) <strong>दे</strong>वशमर्म ् सुतो <strong>ह</strong>मशम ्र्म ए सुतो जयशमर् मा ् िसं<strong>ह</strong>ाम सै <strong>िव</strong>धापित दौ मन ्दबालसै <strong>िव</strong>रदोि<strong>ह</strong>ब ौणा।। जयशमर्म ् सुतो जगर रितधरौ करम<strong>ह</strong>ा सै खेते दौ।। किलया सै वीरौणा।। अपरौ रामकर: दिर<strong>ह</strong>रा सै जनमेजय दौ।। जगर सुतौ जीवेश ्वर भवेश ्वरौ सिरसबसै गयपािण सुत <strong>ह</strong>ल ्लैश ्वर दौ।। जीवेश ्वर सुता (241/01/27/04) मध ुकर नाथै का: पुरािदधोय सै मुझे सुत मासौ दौ पिनचोभ सै नय<strong>दे</strong>व ौणा अपरौ रातूक: कटाई सौ भीम दौ।।कटाई सै बीजी वाचस ्पित: ए सुतौ <strong>दे</strong>वपािण ऐलपािण।। ऐलपािण सुतौ मौरीक: मौरी सुतो वीर: वीरसुता <strong>ह</strong>िर पुषोम ीपितय:।। ीपित सुतो गंगाधर:।। गंगाधर सुतो क<strong>िव</strong> केशरीम<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्यायभीम: िनखित ू सै सुरेश ्वर दौ।। भीम सुतो <strong>दे</strong>वेश ्वर: िनखित ू सै रितकर दौ।।सद ुo म<strong>ह</strong>ो पशुपित सुतो (26/04) त कृष ्णपित: अलय सै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय रामेश ्वर दौ दिर<strong>ह</strong>रासैरित ौणा अपरा पशुपित सुतो म<strong>ह</strong>ो गुणपित म<strong>ह</strong>ो िशवपित म<strong>ह</strong>ो (20/07) इन ्पितय: सोदरपुर सैम<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाठ <strong>िव</strong>श ्वनाथ दौ।। (15/09) म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय सुरेश ्वर सुतौ म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपासरबएम<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाo <strong>िव</strong>श ्वनाथौ आो <strong>ह</strong>िथबन सकरी सै <strong>दे</strong>वपित दौ अन ्त् यो विलयास सै धमिनिध र् सुत<strong>ह</strong>िरिनिधदौ अलयसँ ौणा मo मoउo <strong>िव</strong>श ्वनाथ सुतौ रामनाथ रितनाथौ खौआल सै दामोदर सुत िदवाकर(22/01/0) (23/09) (19/01)113


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(52)दौ म<strong>ह</strong>वाल सै <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर ौणा।। म<strong>ह</strong>ो िशवपित (48/05) सुतौ यग ्यपित (32/07) अलय सै बिधरुo व ुधेदौ।। (02/01/11) म<strong>ह</strong>ो<strong>ह</strong>ेश ्वर सुता धमािधकरिणक र् म<strong>ह</strong>ोम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय गदाघर (42/06)o रातु रघर विकर ु o व ुधे सुद बेलउँ च सै धरािदत् य दौ (10/03) भरे<strong>ह</strong>ा सै गणपित ौणा(21/01) विधर ु o व ुधे सुता रध ु कान ्<strong>ह</strong> गणपितय: गंगोली सै िश दौ (01/04) अपरा श ूलपािण सुतश ंखद कमलपािण शारड़पािणय: कुमर वािसन ्य: पालीसै जयपािण दौ।। कमलपािण सुतौ राम<strong>दे</strong>वलक्ष् मीकरौ।। लक्ष् मीकर सुतौ डाल ूक: बेलउँ च सै अिभनन ्द <strong>दे</strong> डाल ू सुतौ िशक: सकुरी सै धितपािणृदौ सकुरीसै बीजी मo मo ाo <strong>दे</strong>यीक: ए सुतो <strong>ह</strong>रद लक्ष् मीपािण।। लक्ष् मीपािण सुतोगंगापािण।। गंगापािण धम र्पािण।। ए सुतो धितपािण ृ रपािण जालयसै दाश दौ।। धितपािण ृ सुताथ ूविनसैधाम दौ।। िश सुता मि<strong>ह</strong>धर <strong>ह</strong>लधर रामधरा: फनन ्द<strong>ह</strong> नरिस<strong>ह</strong>ं दौ (05/02) रेश ्वर सुतौभीम (20/06) गु कौ तादयो जगितसै िसध ू दौ अन ्त् यो गंगोर सै वारा<strong>ह</strong> ौणा।। भीम सुतोनरिस<strong>ह</strong>ं िकठौकौ मिल सै <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िरदौ।। नरिसं<strong>ह</strong> सुता ीकर कुसुमाकर मुधकरा: करमौली गंगोली सैपित करण सुत साध ुकर दौ सै ौणा एव ं ठ. कृष ्णानन ्द माक च अपए म. म. उपा ठ. रामभसुता ठ.<strong>ह</strong>िर<strong>दे</strong>व म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो ठ. (105/04) राम<strong>दे</strong>व म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो ठ रित<strong>दे</strong>व म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो ठ. कृष ्ण<strong>दे</strong>व म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो ठलक्ष् मी<strong>दे</strong>वा <strong>ह</strong>िरउम सै मिण सुत जगन ्नाथ दौ (16/01) मौई सुतौ (25/07) गा ंगु <strong>ह</strong>ा कौ िससैसकo म<strong>ह</strong>ेश ्वर दौ।। <strong>ह</strong>ा सुता बासु<strong>दे</strong>व <strong>ह</strong>लधर ीधर िश का: (िशरकता) माण ्डर सै गु सुतगयन दौ (02/04) अपरा गुसुतौ गयन शोरेकौ पोरवरौनीटक बo (14/09)114


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(53)दामोदर दौ।। िम (20/06) गयन सुतौ <strong>ह</strong>ोरे बाछेकौ <strong>ह</strong>िरिसं<strong>ह</strong>पुर िनखितसै ू गोंिढ़ सुत मि<strong>ह</strong>धर दौगंगुआलसै गौरीपित ौणा (39/08) िश सुतो (55/07) नारायण िशवौ विलया िच दौ।।चण ्डेवश ्वर सुतो <strong>ह</strong>रानन ्द: टकoजीवे दौ <strong>ह</strong>रानन ्द सुतो (49/05) सुरानन ्द िच टकo िशरी दौ।।िच सुता धमािदत् र् य म<strong>ह</strong>ािदल (63/04) रिदत् या: नरउन सै तपन सुत यटाधर दौ <strong>िव</strong>स ्फी सै र<strong>िव</strong>शमर्म्ौणा (48/01) िशव सुता म<strong>ह</strong>ो मिण (56/02) पोख ू (32/07) गयणा: खौआलसै <strong>िव</strong>भाकर दौ (14/05)अपरा साध ुकर सुतो ीकर (31/06) शुिचकरौ करम<strong>ह</strong>ा सै सुत रामशमर्म ् दौ पकिलया सै मासौ ौणा(75/09) ीकर सुतो रामकर <strong>िव</strong>भाकरौ गंगोर सै केशव सुत दौ (07/09) अपरा <strong>िव</strong>द ू सुतो<strong>ह</strong>िरनाथ: पालीसै ि<strong>ह</strong>ंग ू दौ।। <strong>ह</strong>िरनाथ सुतो गौरीनाथ: सकo पदमपािण दौ।। गौरीना सुतो शिनाथ:भिरसमसै लखाई दौ शिनाथ सुतो केशवनाथ: जगती सै वर्न दौ।। केशवनाथ सुता सुभाकर शुभकर रितकरा: पालीसै द ुगािदत् र् य दौ (05/02) िितकर सुतो पकर ए सुतौ द ुगािदत् र् यत् वदौरसै रश ्वर दौ।। ए सुतो धरािदत् य: (28/02) विलयास सै रामशमर्म ् दौ टकo वत् सेश ्वरौणा सुता खौआल सै शुिचकर सुत <strong>ह</strong>ेल ू दौ करम<strong>ह</strong>ा सै गौरी ौणा <strong>िव</strong>भाकर (54/01) त् वदौरसैरेश ्वर दौ।। ए सुतौ धरािदत् य: (28/02) विलयास सै रामशम ्र्म दौ टकoवत् सेश ्वर ौणा सुता खौआल सै शुिचकर सुत <strong>ह</strong>ेल ू दौ करम<strong>ह</strong>ा सै गौरी ौणा <strong>िव</strong>भाकर (54/01) सुता (81/04) श ंकरिमकर (20/09) र<strong>िव</strong>कर: (96/05) ब<strong>ह</strong>ेराढ़◌ी सै ढोंढ़◌े दौ (09/04) अपरा र<strong>िव</strong> सुतो गा ंगुक: बेलासकराढ़◌ी सै भोगीश ्वरसुत चश ्वर दौ मनपुरसैरेधर ौणा गा ंग ूक (228/06) गाद सुतो धाम ढ़◌ो◌ंढ़◌ेकौ चुन ्नी विलयास सै िदनमिण दौ (11/03) िदनमिण सुतो राकर: टकo शुिचकरसुत थेघ दौ सकराढ़◌ीसै नयपित ौणा ढ़◌ो◌ंढ़◌े सुता िपलखा माण ्डर (39/02) <strong>िव</strong>भूसुत माकर दौ (09/06) <strong>िव</strong>मु सुतोमाकर: गंगोली सै जीवेश ्वर दौ माकर सुतो (53/06) विका ृ शुभंकरौ सकौना सै गोपालसुतगौरीपित दौ।। <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>रसुतो गोपाल सुतो नन ्दीय (24/01) गोरीपित सिरसबसै धरणीधर दौ।।गौरीपित सुता िदघोय सै जाद ू ौणा एव ं मिण माक चं।। िम मिण सुता जान ू मुकुन ्द जगन ्नाथउँ मापितय: सोदरपुर सै ीधर दौ।।115


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(54) ''19''(18/10/0) रितनाथ (24/04) सुतो डाल ू बाटू कौ दिर<strong>ह</strong>रा सै <strong>िव</strong>रेश ्वर सुत म ूनी दौ (16/01) तल ्<strong>ह</strong>नपुरसै लशमर्मक ् ौणा (31/07) वाटू सुतौ (128/04) <strong>ह</strong>लधर ी धरौ माण ्डर सै सुधाकरसुत <strong>ह</strong>ोरे दो(09/03) सुधाकर सुता <strong>ह</strong>ोरे (95/06) (48/07) शोरे नाई िशका: करम<strong>ह</strong>ा सै गंगेश ्वर दौ (02/08)खौआल सै आ ंग ू ौणा।। <strong>ह</strong>ोरे सुतो रपािण <strong>दे</strong>वपािण नरउन सै खातू दौ (08/02) डाल ू खा ंतू(30/04) रितकरौ सकo जीवेश ्वरदौ खण ्डo जाई ौणा खा ंतू सुतो सुपन शुिचकरौ (49/08) (27/06)माण ्डर सै बागेदौ (07/03) यमुगाम सै जीवेश ्वर ौणा।। ीधर सुतो वेणी (59/09) अन ्द ूकौव ुधवाल सै िशदौ।। सद ुपाध ्याय मान ूकर सुता म<strong>ह</strong>ेश ्वर (491/01) गौरीश ्वर (36/06) <strong>िव</strong>श ्वेश ्वरा:दिर<strong>ह</strong>रा सै िितशमर्म ् दौ (11/07) यमुगाम सै जीवेश ्वर ौणा (26/07) म<strong>ह</strong>ेश ्वर सुतो िश (25/06)पोख ूको माण ्डरसै अमतू सुत र<strong>िव</strong>द दौ (02/05) सद ुपाध ्याय अमन ्त सुता र<strong>िव</strong>द (91/01) वासु<strong>दे</strong>व<strong>ह</strong>िरदा: खण ्डबला सै <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर दौ।। र<strong>िव</strong>द सुता टकबाल सै बाटु दौ (09/04) नरवालसै यशु दौि<strong>ह</strong>(27/09) िश सुता (35/09) लाख ू (56/05) सीथ ू ( 30/04) माका: बेलउँ च सै जीवािदत् य सुत जोरदौ (10/03) म<strong>ह</strong>ो िजवािदत् य सुता जोर मदन (83/08) िदनकर <strong>ह</strong>िरकरा: ब ुधवालसै शुभंकर दौ <strong>िव</strong>स ्फीसै कीितर्धर ौणा।। जोर सुतो को (252/01/) ीपित पवौली सै <strong>दे</strong>वधर दौ (141/04) मि<strong>ह</strong>धरसुतो <strong>दे</strong>वधर: सफo नयपित ौणा <strong>दे</strong>वधर सुता विलयास सै िभखे सुत ि<strong>ह</strong>रम दौ (11/03) जालय सैौणा।। एव ं जगन ्नाथ o जागे माक चं (61/02) जगन ्नाथ सुतो राम<strong>दे</strong>व काम<strong>दे</strong>वौ सोदरपुरसै बागे सुत सुपे दौ (15/04) <strong>िव</strong>श ्वेश ्वर सुतो यटाधर: खौआल भूले दौ। (03/05) (84/05)<strong>दे</strong>वािदत् य सुतो पौख ूक: ए सुतो भूलेक: खण ्डबला सै िशवनाथ दौ।। भूले सुता पइम (21/01/0)राम केउटू का कुजौली सै राजू दौ।। गंगो सै केशव दौि<strong>ह</strong> यटाधर सुतो बागेक: धोसोत सैरितकान ्त सुत कीितर्कर दौ।। धोसोतसै बीजी म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय वासु<strong>दे</strong>व: ए सुतौ िदवाकर ए सुतोखेइक: ए सुतो <strong>ह</strong>े ए सुतौ (23/08) िचकर ज्ञाकरौ।। जाकर सुतौ (29/04) <strong>िव</strong>स ्फी सैधारेश ्वर दौ।। ए सुतौ रितकान ्त सुप माण ्डरसै सुत <strong>ह</strong>रद केउँ टासमसै मा ौणा।।116


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(55)रितकान ्त सुतो (25/07) गुणाकर कीितर्करौ खौआल सै शुिचकर दौ (03/06) (26/04) शुिचकर सुतौ यवे कौ करम<strong>ह</strong>ा सै िनितकर दौ।। कीितर्करसुतौ इबे चौ को सुपरानी गंगोली सै <strong>ह</strong>ोरे दौ(05/07) धीर सुतो <strong>ह</strong>ोरेक: विलo अशोमिन दौ।। <strong>ह</strong>ोरे सुता पिनचोभ सै जीवेश ्वर दौ (18/05)<strong>ह</strong>मपुरा िदघोय सै मासौ (76/01) बागे सुतो सुपेक: पािनo<strong>ह</strong>ेश ्वर दौ (17/06) म<strong>ह</strong>ेश ्वर सुता<strong>ह</strong>िरश ्वर <strong>ह</strong>ेश ्वर िशवा माण ्डर सै वागेश ्वरसुत िचकर दौ पचटो जिजबाल सै भव ौणा (66/02)<strong>ह</strong>ेश ्वर सुता (44/06) अन ्टू पुरख ू रित मण ्डना: सिरसब सै गश ्वर दौ।। (14/08) दाम ू सुतारामेश ्वर मा (29/05) सोका: वआली सै सोखे दौ (27/03) मा सुतो <strong>ह</strong>ेश ्वर (38/07)(41/06) <strong>ह</strong>मपुरा ढिर<strong>ह</strong>रा सै भवशमर्भ ् ौणा गश ्वर सुता <strong>िव</strong>रेश ्वर यरेश ्वर बटेश ्वरा (98/08)खनाम फनन ्द<strong>ह</strong> सै मुरािर दौ (05/03) गंगेश ्वर सुतो <strong>दे</strong>वधर सकरा ीपित दौ।। ए सुतौ पुराईबल<strong>ह</strong>ाविलयास सै रपाजो ौणा पुराई सुता दाम ू गयन बन ू रेरध ुका: (237/0341/03) पण ्डौिल दिर<strong>ह</strong>रा सैधितकर ु सुत नाइ दौ िदघोसै साठ सुपे माक चं।। सुपे सुता गाइ (74/05) राधव <strong>ह</strong>ोिरल(66/03) वाव ू िचकू मितय: रजौए माण ्डर सै द ुखािड सुत रितकर दौ (18/09) इन ्पित सुतौवाचस ्यित द ुखािड़ िस नामा तरौनी करम<strong>ह</strong>ा सै वारा<strong>ह</strong> दौ वारा<strong>ह</strong> सुतो र<strong>िव</strong> <strong>दे</strong>वे कौ खण ्डबला सैज्ञानपित दौ विलयास सै बाढ़ ौणा (29/08) द ुखिड़सुत (223/06) (73/01) श ंकर मध ुकर रितकरमितकरा: पाली सै र<strong>िव</strong>नाथ दौ (14/03) (75/09) मुरारी सुतो र<strong>िव</strong>नाथ: नरउन सै को दौ (14/05)सकराढ़◌ी सै जीवेश ्वर दौि<strong>ह</strong> दौ र<strong>िव</strong>नाथ सुता खौआल सै र<strong>िव</strong>नाथ दौ (16/06) डाल ू सुतो बा ंतर: एसुतौ <strong>िव</strong>श ्वनाथ सिरसब सै िपथाई ौणा <strong>िव</strong>श ्वनाथ सुतौ माधवनाथ (21/04) रघ ुनाथों खण ्डबला सैभवेश ्वर ौणा माधव (24/02) माधव सुतौ र<strong>िव</strong>नाथ: सुपरानी गंगोली सै धीर सुत पौख ू दौ जालय सै<strong>ह</strong>ोरे ौणा र<strong>िव</strong>नाथ सुतौ (21/02)117


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(56) ''20''श ंकरनाथ पाली सै यशु दौ (05/05) मo मo बाछे सुता (21/05) र<strong>िव</strong> यशु वास ूका एकमा खण ्डबला सै<strong>ह</strong>िरनाथ दौ।। यशु सुतो (36/08) सुरथ: सुरगन सै <strong>िव</strong>रेश ्वर दौ नरउन सै गणपित दौ रितकरसुता िश िच मुरारी कृष ्णा: बेलउँ च सै दौ (10/04) िमािदत् य सुता (21/07) िमािदत् य सुताना (71/05) गोपी चपािणय: (51/03) अ<strong>ह</strong>पुरकरम<strong>ह</strong>ा सै शुभंशर सुत मध ुकर दौ लक्ष्मीकर सुतशुभंकर सुतो मध ुकर: नीo भीमदौ।। मध ुकर सुतो आिदत् य: विलयास सै <strong>दे</strong>वानन ्द सुत यशानन ्द दौअलय सै बागे ौणा सुता ी कुमार (159/04) (70/06) बसावन <strong>िव</strong>लाश ि<strong>ह</strong>रइ (24/10) बेगमभाकरौ विदo पवौली सै <strong>दे</strong>वद दौ।। जगर सुतो िदवाकर ए सुते सुपन: अलय सै भवदौ।। सुपन सुता (34/06) ीद लक्ष् मीद <strong>ह</strong>रद <strong>ह</strong>ेवदा: एक<strong>ह</strong>रा सै धामसुत गणपित दौसकo <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र ौणा।। <strong>दे</strong>वद सुतो (21/0) (40/09) गोगेक: फनन ्द <strong>िव</strong>श ्वनाथ दौ (18/06) गुसुतो मोरीक: खण ्डबला सै धीर दौ मोिर सुता <strong>िव</strong>श ्वनाथ <strong>ह</strong>िरनाथ (76/07) िशवनाथा: माण ्डर सै गयनदौ (19/06) अपरागयन सुता (51/04) वीर सुरसर (22/02) िगरीश ्वरा: (27/05) ितसउँ त सै गयन सुतनरिसं<strong>ह</strong> दौ दिर<strong>ह</strong>रा सै मुिन ौणा <strong>िव</strong>श ्वनाथ सुतो शुिचनाथ: (84/06) एकमा खण ्डबला सै मितश ्वर सुतिशव ू दौ (11/01) थिरया सै र<strong>िव</strong>नाथ ौणा।। एव ं 6. <strong>ह</strong>िर<strong>दे</strong>वािद माकचं।। अपरामo मo उo ठo भव<strong>दे</strong>व मo मo उपाo रामभ सुता मoमo उo ठo मध ुस ूदन उo ठo काम<strong>दे</strong>वा:खौआल सै ीधर दौि<strong>ह</strong> दौ (19/08) िमकर (34/02) सुतो ीधर: कटमा<strong>ह</strong>िरअम सै िदन ू दौ (16/07)अपरा िदन ू सुतो अमकमल ूकौ <strong>ह</strong>मपुरा जिजवाल सै कुश दौ (12/07) (25/08) ना सुतो कुश:खौआल सै <strong>िव</strong>श ्वनाथ दौ (20/01/) खण ्डबला सै भवेश ्वर ौणा।। कुश सुतो <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर: कनसम मण ्डरसै सुरपित दौ (18/02) अपरा म. म. उपाo बटेश सुतो (22/04) पक्षधर सुरपित खण ्डबला सै लो<strong>ह</strong>रदौ सुरपितसु (25/01) सुरपितत सु (28/21) (33/02) भवे सोम रेश ्वर म<strong>ह</strong>ेश ्वरा: एकमा खण ्डबलासै राजू दौ (11/02) रातू सुतो राजूक: द<strong>ह</strong> सै धएई दौ (44/08) (22/09) राजू सुतो शान ्<strong>ह</strong>ीक:सकराढ़◌ी सै ीधर सुत िश दौ।।118


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(57)एव ं ीधर मािक चं।। ीधर सुतौ ज ्योित<strong>िव</strong>व र्द (79/04) डीङर: मि<strong>ह</strong>या सोदरपुर सै मि<strong>ह</strong>पित दौ(15/09) जीवेश ्वर सुतौ गणपित (24/84) <strong>ह</strong>ेरदो बिलया सै रितकर दौ।। गणपित सुते वद र्नकान ्<strong>ह</strong>ो <strong>िव</strong>स ्फी सै लड़◌ावन दौ।। (49/01) वर्न सुतौ <strong>ह</strong>िरनाथ लोकनाथो (57/05) माण ्डर सै छीतूसुत भवद दौ (22/07) पौख ू सुत छीतू सुतौ <strong>ह</strong>रद भवदो अलय सै राम: (26/07) भवद सुतौकेशव पबौिल सै गोिढ दौ।। (23/10) <strong>ह</strong>िरनाथ सुतौ क: दिर<strong>ह</strong>रा सै राम दौ (15/09)वत् सेश ्वर सुतौ एम: सकुरी सै <strong>दे</strong>वपित दौ।। राम सुता पिनचोभ सै समढ़ सुत गो<strong>िव</strong>न ्द दौ(89/01) सुता सुपनदाशे (81/03) पशुपितय: पाली सै <strong>िव</strong>शो दौ (41/09) पुषौम सुतौ आशाएमौ।। राम सुतो िभुवन: ए सुतौ आिद<strong>दे</strong>व: ए सुतौ राजूक: ए सुतौ नारायण: ए सुतौ पराउँ क:सकराढ़◌ी सै <strong>ह</strong>मेश ्वर दौ।। पराउँ सुता <strong>दे</strong>वे (23/11) ना<strong>ह</strong>ू <strong>ह</strong>चल ूका (31/01) नाउन सै िदवाकरदौ।। नाउ सु वाग ूक: सिरसब सै चण ्डेश ्वर पाली सै म<strong>ह</strong>ेश ्वर ौणा।। बाग ू सुतौ <strong>िव</strong>शौकौमाण ्डर सै सुरपित दौ (20/0/0) खण ्डबला सै राजू ौणा।। <strong>िव</strong>शो सुता रित (63/04) गु जा(82/02) म<strong>ह</strong>ाई साउलेका सोदरपुर सै भेश ्वर दौ (15/04) (30/02) <strong>ह</strong>ेश ्वर सुता (57/01)नन ्दीश ्वर भेश ्वर राम (39/09) कान ्<strong>ह</strong>ु का: नाउन सै डाल ू दौ (10/02) सकराढी सै जीवेश ्वरौणा।। भेश ्वर सुतौ गोनन (33/1/) सो<strong>ह</strong> गाउल करमरा सै गणवकर् जगरसुत गयनसुतौ(300/11) गोरीपित सुरगन सै <strong>िव</strong>रेश ्वर दौ।। ए सुतौ बाइक: सुरगन सै गौरीदों।। बाइ सुता(39/1/0) रितपित लक्ष् मीपित मि<strong>ह</strong>पित गणपितय: तल ्<strong>ह</strong>पुर<strong>ह</strong> वीर दौ।। (210/01) वीर सुतौ(24/09) गो<strong>िव</strong>न ्द: वभिनयाम सै वीर दौ दिरoबाभन ौणा गणपित सुता डाल ू सुपनपना: (29/06)सकुरी गंगोली सै शोरे सुत राम दौ माण ्डर<strong>ह</strong>िरक एव ं पशुपित मािक चं।। पशुपित सुतौ िचकूक: खौआल सै कमल ू दौ (19/09) (28/09) राम सुता बाटू मित ग<strong>ह</strong>राई का: (31/05) फनन ्द सै गौरीदो (20/06) माण ्डर सै गयन ौणा (58/0) मितसु अम कमल ू वेद लाख ू का: (25/05) (84/01)119


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(58) ''21''बाढ़ अलय सै व ु िधर o व ुधे दौ (8/02) व ुधे सुता डी<strong>ह</strong> दिरo री पौ छीतू सुत गौरी दौछीतर सुतौ गौरीक: सोदरपुर सै <strong>िव</strong>श ्वनाथ दौ।। गौरी सुतौ राजू िगरीक: सकुरी सै यशु सुतलोचन सुत ना दौ।। कमल ू सुतौ परान प पाली सै म<strong>ह</strong>ाई दौ (14/03) केशव सुतो ंसद ुपाध ्याय गोढक: नरo को दौ पिलणिभखे र् ौणा सद ुपाध ्याय गोढ़◌े सुता (32/05) कान ्<strong>ह</strong> लाख ू(39/09) म<strong>ह</strong>ाई का: खौआल सै रघ ुनाथ दौ (20/11) रघ ुनाथ सुता (33/05) धा सोंसे <strong>िव</strong>द ूका: गंगोलीसै केशव दौ म<strong>ह</strong>ाई सुतौ जीवे चान ्दो खोआल सै गो<strong>िव</strong>न ्द दौ (03/01) लक्ष् मीधर सुतौ क<strong>िव</strong> िकठोoकृष ्णपित।। क<strong>िव</strong> कृष ्णपित सुतौ भगव: सिरo इन ् दौ।। भगव सुतौ (32/09) (22/01)नारायण गो<strong>िव</strong>न ्दो पाली सै र<strong>िव</strong> दौ (20/0) (47/08) र<strong>िव</strong> सुतो <strong>ह</strong>ेल ूक: बिलयास सै स ूय र्दर दौ (10/09)मछेटा सै गश ्वर ौणा।। गो<strong>िव</strong>न ्द सुतो ं (52/09) र<strong>िव</strong> <strong>ह</strong>ोरेकौ अलय सै ीकर दौ (15/03)(39/09) नारायण सुतो ं ीकर शुभंकरौ (39/07) सोदरoभोगीश ्वर दौ (15/04) सकराढी सै <strong>िव</strong>भूओंीकर सुता बेलउँ च सै िमािदत् य दौ (120/02) अपरा िमािदत् य सुतो (101/105) वासु<strong>दे</strong>व केशवौ(34/03) सकराढ़◌ी सै राजा दौ।। एवम ् मध ुस ूदन मािचं।। ठ. <strong>ह</strong>िर<strong>दे</strong>व सुतो ठ. रघ ुपित:न<strong>ह</strong>ुआर करम<strong>ह</strong>ा सै केशव दौ (02/08) नरिसं<strong>ह</strong> सुतो रितकान ्त: एकमा विलयास सै िशवािदत् य दौ(10/05) साध ुकर सुतौ (28/02) जीवेश ्वर: ए सुतौ िशवािदत् य: पालीसै िदवाकर दौ (33/08) िशवािदत् यसुता टकबाल सै लाख ू दौ।। रितकान ्तै ं सुतौ ी कान ्त: दिर<strong>ह</strong>रा सै र<strong>िव</strong>कर दौ (16/011) र<strong>िव</strong>करसुतौ (32/04) बिकर ु गंगोर सै दो (19/07) खौआल सै <strong>ह</strong>ेल ू ौणा (128/04) ी कान ्त सुता(75/05) म<strong>ह</strong>ाई कृष ्णपित म<strong>ह</strong>ो (72/08) <strong>ह</strong>रपित म<strong>ह</strong>ो (66/03) उँ मापित म<strong>ह</strong>ो जानपितय: खौआल सैगो<strong>िव</strong>न ्द दौ120


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(59)(21/05) अपरा गो<strong>िव</strong>न ्द सुतौ (32/02) <strong>ह</strong>िर (62/07) गुकौ खण ्डबला सै नर<strong>ह</strong>िर दौ (06/09)िदवाकर सुतौ साढूक:।। साढ़ सुतौ गोपाल:।। गोपाल सुतौ नर<strong>ह</strong>िर ी<strong>ह</strong>िर दिर<strong>ह</strong>रा सै िशवािदत् यदौ।। नर<strong>ह</strong>िर सुतो (69/04) गंगा<strong>ह</strong>िर: नाउन सै डाल ू सुत चन ्कर दौ माण ्डर सै <strong>िव</strong>गो ौणा(87/04) कृष ्णपित सुता रितपित ीपित (89/04) रघ ुपितय: जिजवाल सै सोम दौ (12/07) गो<strong>िव</strong>न ्दसुतौ दाम ू सुय दिर<strong>ह</strong>रा सै माइ दौ (25/02) दाम ू o दामोदर सुतोसोम: <strong>ह</strong>िरअम सै <strong>ह</strong>ा दौ(181/01) माण ्डर सै गयन ौणा सोम सुता (84/09) (73/06) द र<strong>िव</strong> रामा: सर<strong>ह</strong>द माण ्डर सै धनपितदौ (20/001) (39/06) पक्षधर सुता धनपित (33/08) <strong>िव</strong>ुपित शुभपितय: पिनचोभ सै मध ुकर सुत<strong>ह</strong>िरकर दौ मध ुकर सुत <strong>ह</strong>िरकर सुतो ं ीकर: गंगोली सै पौख ू दो।। धनपित सुतौ <strong>िव</strong>ष ्पित(62/05) <strong>ह</strong>िरपित ितस ूरी सै <strong>ह</strong>ेश ्वर सुत सीध ू दौ जमुनी जामवाल सै गोपाल ौणा एव ं रितपितमािक चं।। रितपित सुतौ (108/08) मुरारीकेशवो माण ्डर सै शुिच <strong>दे</strong> (09/05) शािकरणीक(21/02) पौख ू सुत रितकर सुतौ डाल ूक: केउँ ट राम सै द दौ।। डाल ू सुता (30/09) (47/04)सवाई गदाइ ि<strong>ह</strong>राई का: सोदापुर सै गणपित दौ (21/01) <strong>िव</strong>स ्फी सै लड़◌ावन ौणा।। गढ़◌ाई सुता(38/04) िदनकर नन ्दन <strong>िव</strong>द ूका: कुजौली सै ी वर्न दौ (18/0111) ी वर्न सुतौ <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र: खौआल सै<strong>िव</strong>श ्वनाथ दौ िपढ़ सुतौ ं शुिचकर (70/04) रघ ुनाथौ खण ्डबला सै सान ्<strong>ह</strong>ी दौ (20/0111) सान ्<strong>ह</strong>ी सुतौ(40/09) उधे o उव श ्नाराय ं सकo िशद ू सुत <strong>दे</strong>वे दौ थिरo सान ू ौणा शुिचकरा<strong>िव</strong>श ्वनाथ भवनाथो बभिनयामसै <strong>ह</strong>ोरे दौ (06/06) गिणपितसुत जयािदत् यसुतौ साध ुकर: ए सुतौरतनाकर छादनसँ तव िचनतामिण कारक121


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(60) ''22''जगदगु गंगेश दौ।। राकर सुतौ <strong>ह</strong>ेश ्वर: खण ्डबला सै ठ. सुपन दौ।। <strong>ह</strong>ेश ्वर सुतौ <strong>ह</strong>ोरे कौ सकराढ़◌ी सै िभि सुत िभिसुत िशदौ गंगुआल सै िशवाई ौि<strong>ह</strong>दा (34/06) <strong>ह</strong>ोिरसुतौ मेधवती: कटौना माण ्डरसै जगित दौ (20/07) िम सुरसर सुता <strong>ह</strong>ेश ्वर <strong>ह</strong>िर (39/06)(41/05) ऋिष यित कीरतू (35/08) मितश ्वरा: कुजौली सै राजू दौ (41/05) गंगोली सै पित केशवौणा (49/09) यित युवा करमा<strong>ह</strong>ा सै विकर ु सुत लाि दौ दिर<strong>ह</strong>रा सै जगन ्नाथ ौणा केशव मािकचं।। केशव सुता रतौली दिर<strong>ह</strong>रासै यशु सुत वाचस ्यित दौ (15/09) िसेश ्वर सुता (30/06) सुपनपन ईश ्वरा: करम<strong>ह</strong>ा सै रघ ु दौ (26/03) पन सुतौ भोगेश ्वर o भोगे िगरीश ्वर o (25/06)िगरीकौ पालीसै रामद दौ (14/02) पबौली सै बागे ौणा भोगे सुता ब.(5/11) (30/08) गोशे िशव(37/08) िशव ओ<strong>ह</strong>िर मनसुखा: (55/06) <strong>ह</strong>ारी सोदरपुर सै वारा<strong>ह</strong> दौ (51/02) अपरा राजू सुतयोगेश ्वर सुतौ बारा<strong>ह</strong>: कोलीसै धीरकं ठ दौ।। वारा<strong>ह</strong> सुतौ (28/08) रित <strong>ह</strong>िर विलयास सै इबेसुत ीधर दौ पाली सै <strong>दे</strong>वशमर्म ् ौणा मनसुख सुता पौख ू यशु सुधी कान ्<strong>ह</strong>ा: (65/04) उजान ब ुधवाल सै<strong>दे</strong>वे दौ (11/03) (3/02) गुणीश ्वर सुतो <strong>ह</strong>िर <strong>दे</strong>वे कौ एक<strong>ह</strong>रा सै थान ू दौ (13/02) िचकर सुतौलक्ष् मीकर (28/05) आनन ्दकरौ करम<strong>ह</strong>ा सै मि<strong>ह</strong>पित दौ।। आनन ्दकर सुतौ धान ूक: गंगोली सै रामकरदौ।। यान ू (26/06) (25/01) सुता थीत िदका: (371/05) दिर<strong>ह</strong>रा सै िित शमर्म ् दौ (11/07)यमुगाम सै जीवेश ्वर ौणा।। <strong>दे</strong>वे सुतौ सोम (38/04) कौ ओग<strong>ह</strong>ी बेलउँ चसै गयािदत् य दौ(10/03) म<strong>ह</strong>ो गयािदत् य सुता रघ ुपित रितपित कृष ्णपितय: (29/08) भरे<strong>ह</strong>ा सै गुणपितसुत केशव दौसरगनसै <strong>दे</strong>वनाथ ौणा एवम ् यशु मािकच।। यशु सुतौ वाचस ्यपित लाख ू कौ सोदरपुरसै गदाधरदौ (18/01) मo मoउपाo <strong>िव</strong>श ्वनाथ सुता मo मo उपाo रघ ुनाथ मo मo उपाo (27/07) रघ ुनाथमo मo उपाo लक्ष् मीनाथा नरउनसै िितशमर्म ् दौ करo ौणा मo मo उपाo र<strong>िव</strong>नाथ सुतामo मo उपाo (43/01) जीवनाथ मoमo उपाo पाठ भवनाथ परनामक अयाचीइबे म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाo <strong>दे</strong>वनाथा:भाण ्डर122


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(61)मo मo उo बटेश दौ (8/02) पिनचोभ सै जीवेश ्वर ौणा मo मo उपाo(39/07) भवनाथा परनामकअयाची द ूबे सुता मo मo पाo श ंकर म<strong>ह</strong>ो (43/03) म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व म<strong>ह</strong>ोमासे म<strong>ह</strong>ो दािशका: (61/05) खौआलसै रघ ुपित दौ (07/09) सुतो इबे (35/07) द ूबे शुभकौ (30/07) पिनo बाद दौ (17/06) खौआलसै राम ौणा मo मo उपाo (89/05) श ंकर सुता म<strong>ह</strong>ो गढाधा म<strong>ह</strong>ो (37/09) गो<strong>िव</strong>न ्द म<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>रख ूका:कुजौली सै सुपन दौ (18/01) व ंशवर्न सुता यशोधर (36/01) (43/03) सुपन र<strong>िव</strong>कर लक्ष् मीकरा:(35/01) जालय (जल ्लकी) सै मo मo उपाo रामेश ्वर दौ (12/010) सकराढ़◌ी सै धितकर ृ ौणा सुपन(30/05) सुतनसुता नाथ ू पौथ ू सा ंथ ू का: उपित सै कान<strong>ह</strong> दौ (06/02) थान ू सुता <strong>ह</strong>ोरे कान ्<strong>ह</strong> गोपाला:पफिलया सै बाछे दौ।। कान ्<strong>ह</strong> सुता गंगोली सै गंग <strong>दे</strong>व सुत भवाई दौ नाउन सै चश ्वर ौणाम<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो गदाधर सुता उँ मापित धनपित भूवन (51/01) (166/07) भूवन ूवानन ्द भूवदानन ्दा: <strong>िव</strong>जनपुरदिर<strong>ह</strong>रा सै नरपित दौ (06) म<strong>ह</strong>ो धितपित ृ सुतौ (25/09) भवशमर्मा ् गो<strong>िव</strong>न ्द शमर्म ् ितसउँ त सै दौ भवशमर्म ् (25/09) सुतौ वर्मान यटाधरौ खण ्डबला सै सोम दौ।। बर्मान सुतौ खा ंतू<strong>िव</strong>भूकौ फनन ्द<strong>ह</strong> सै नरिस<strong>ह</strong>ं दौ (18/07) गंगोली सै साध ुकर दैि<strong>ह</strong> दौ खा ंतूसुता घनपित (47/06)कुलपित नरपित (76/05) चन ्पितय: कुजौली सै सोमकर दौ (04/05) सोमकर सुतो मा ंगुक: सिरसबसै ीकर दौ।। नरपित सुतो मुथे (112/102) जनािद ं घ ुसौत सै <strong>ह</strong>िर दौ (19/01/) िचकरसुतो िशवा ईक: िशविद सुतौ दामोदर: माण ्डर सै <strong>ह</strong>रद दौ (19/0) केउँ टराम सै मा ौणा दामोदरसुतौ <strong>ह</strong>िरअल ूक: करम<strong>ह</strong>ा सै मध ुकर दौ विलयास सै जसानन ्द ौणा <strong>ह</strong>िरसुता सकo लाख ू सुत ी कर दौिभगुआ सै माधव ौणा एव ं वाचस ्पित मािक चं।। वाचस ्यित सुता मि<strong>ह</strong>यासोदरपुर सै परान दौ(21/02) <strong>ह</strong>िरनाथ सुतो िचनाथ कीितर्नाथो (31/05) कुoव ंशवर्न दौ (23/03) जलाय सै रामेश ्वर ौणािचनाक सुतो गोढेक: पालीसै गा ंगु दौ (21/05) <strong>दे</strong>वेसुतो माधव: सकo सइ दौ।। माधवसुतौ।।123


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(62)गा ंग ूक: माण ्डर सै नन ्दीश ्वर सुत वागीश ्वर दौ खण ्डबला सै गौिढ ौणा गा ंगुसुतरित:सिरसक सै द दौ(71/04) द सुता सकराढ़◌ी सै जाई दौ (04/01) कुजौली सै राजू ौणा एव ं गोिढ़ मािक चंबo (20/05) गोिढ़ सुतौ परानिषकेशों टकबाल सै रामकर सुत बाछे दौ नरधोध टकबाल सै बीजीशुिचकर: शुिचकर सुतौ थे:।। रोध सुतौ िितकर दामोदरो (64/08) काम सकराढ़◌ी सैनरपित दौ।। िितकर सुतौ रितकर लाख ू कौ खौआल सै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो <strong>दे</strong>वािदत् य सुत जीवे दौसुरगन सै गंगाधर ौणा।। रितकर (46/07) रितकर सुता रामकर र<strong>िव</strong>कर ढोंढेका सकराढ़◌ी सै भीमदौ (14/07) सद ुण नाइ सुतौ भीम (64/06) सुरेश ्वरो नरउन सै गंगापाश दौ भीम सुतो गंगेश ्वररतीश ्वरौ अलय सै मo मoउपाo रामेश ्वर दौ (02/10) दिर<strong>ह</strong>रा सै एित ौणा।। रामकर सुतौबाछेक: नरउन सै ीकर दौ।। (08/07) (43/07) ीकर सुतो द ूमे पर उकौ माण ्डर सै म<strong>ह</strong>ोरघ ुपित दौ (18/03) म<strong>ह</strong>ो रघ ुपित सुता (57/09) (26/07) जापित <strong>िव</strong>भापित ज्ञापितय: सोदापुरसै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय सरबए सुत खौतू दौ खौआल सै कृष ्णपित ौणा एव ं बाछे मािक चं।। बाछेसुता दिर<strong>ह</strong>रा सै सो सुत सौिर दौ (11/06) म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो कीितर्शमर्म ् सुतौ केशव िशवौ ब<strong>ह</strong>ेराढ़◌ी सैलड़◌ावन सुत सुपन दौ पबौली सै द ौणा केशव सुता बागे सो को (38/02) ऋषय: पिनचोभसै सोंसे दौ (08/05) सफराढी सै जीवेश ्वर दौि<strong>ह</strong> दौ।। सो सुता िस (35/02) (50/06)का चन ् मोिर सौिरका: सोदरपुर सै रामनाथ दौ (18/10) (30/07) रामनाथ सुता विलयान सै िभिखसुत ि<strong>ह</strong>रमिण दो जल ्लकी सै भवेश ौणा सोिर सुतो (32/010) (81/09) दाशे िदकौ पालीसै रपािणदौ (05/04) (59/0) नरिस<strong>ह</strong>ं सुता ीधर गुणीश ्वर गोपाला: (31/06) एक<strong>ह</strong>रा सै िचकर दौ गोयालसुतौ रपािण124


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(63)पािण माण ्डर सै िम गरान सुत वीर दौ राउढ़ सै ीमाथ ौणा (24) रपािणसुता म<strong>ह</strong>ाई (50/05)<strong>िव</strong>म (55/03) (53/01) राम का: खौआल सै ीकर दौ (19/04) गंगोर सै ौणा रापरानमािचकं परान सुतौ (96/09) अजर्न ु काम<strong>दे</strong>वौ खडीक खौआल सै कुश सुत वेणी दौ (20/11)(48/08) माधवसुतौ िचनाथ: ध ुसौत सै धितकर ृ सुत <strong>ह</strong>िरकर दौ सिरसब सै सुधाकर ौणा िचनाथ सुता(56/10) लव कुश िशव (52/02) गौरी (35/09) केशवा पाली सै <strong>ह</strong>िरकर दौ (10/05) ाणधर सुता<strong>ह</strong>िरकर सुधाकर (34/02) शुभकरा दिर<strong>ह</strong>रा सै (63/05) दौ (195/0) <strong>ह</strong>िरकर सुतौ गुणाकर (29/0)(58/07) जोरो खौआल सै साध ुकर दौ (19/02) करम<strong>ह</strong>ा सै रामशमर्म ् ौणा कुश सुतो वेणीक: सोदरपुरसै िशव दौ (19/01) डाल ू सुता िशव अफैल (42/08) (74/04) लाख ू गाइका: (26/01) माण ्डर सै आङिनदौ (18/03) (27/09) आङिन सुतौ नरपित (40/07) (32/05) र<strong>िव</strong>पित करम<strong>ह</strong>ा सै गंगेश ्वर दौ(02/08) खौआलसै आडू ौणा िशव सुतौ उघोरणकाशी (51/03) सतलखा सै भाष ्कर दौ सतलखा सैबीजी मितकर: ए सुतौ िसध ूक: ख सुतौ राकर: व ुधवाल सै मध ुकर दौ (11/01) खण ्डबला सै ठ. सुपेौणा राकर सुता (24/05) <strong>ह</strong>िरकर भाष ्कर िदवाकर (39/09) (26/05) (33/09) चन ्कर सकरा:बेलउँ च सै धरािदत् य दौ (10/04) भरे<strong>ह</strong>ासै गणपित ौणा भाष ्कर सुतो थेध: व ुधवाल सै शुभंकर सुतदामोदर दौ विलयासै िनितकर ौणा एव ं वेणी मािक चं।। वेणी सुतौ पीताम ्बर: टकबाल सै दसुत गा ंगु दौ (09/06) द सुतौ गा ंगुक: तल ्<strong>ह</strong>नपुर सै जोर दौ गो<strong>िव</strong>न ्द सुतौ जोर: माण ्डर सैअमतू सुत <strong>ह</strong>रद दौ फनन ्द<strong>ह</strong> सै शोरे ौणा गा ंगु सुतो नन ्दीपित बेलo<strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र दौ (20/04) ि<strong>ह</strong>रइसुतौ (65/06)125


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(64)<strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र मध ुसरवाइ (50/02) (145/03) राम का: पबौिल सै िशवद दौ (20/05) <strong>दे</strong>वद (35/07) सुतौसद ुपाध ्याय िशवद भवदौ: माण ्डर सै गयन दौ (20/06) ितसुरी सै नरिसं<strong>ह</strong> ौणा सद ुपाध ्याय (30/08)िशवद सुता जालय सै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>क मि<strong>ह</strong>धर दौ (12/01) म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong> कमि<strong>ह</strong>धर सुता सोम (56/09) भोगाजीवेका: यमुगाम सै गनाई दौ।। <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र सुतावद र्न ठक भमक सकरादी से <strong>दे</strong>वे दो (08/05)चा ंड़◌ो सुतौ गुणीश ्वर: गंगोली सै बरा<strong>ह</strong> दौ।। ए सुतौ रतीश ्र (39/10) मतीश ्वरौ गंगोली सै माौ।। रतीश ्वर सुता (34/09) (62/06) लाख ू भोगे <strong>दे</strong>मे गोढ़◌े का: (3/06) खण ्डबला सै मितश ्वरसुत िसध ूदौ थिरया सै र<strong>िव</strong>नाथ ौणा <strong>दे</strong>वे सुता (63/06) (71/04) (61/09) नागे िशव म<strong>ह</strong>ाईका:सोदरपुर सै शुभद (21/01) <strong>ह</strong>रद सुतौ माधवद: सकराढ़◌ी सै सैकुली दौ माधवद सुतौ शुभद:फरम<strong>ह</strong>ा सै मा ंगु दौ।। शुभद सुता िश <strong>दे</strong>वे (85/07) (47/08) सोमा: सतलखा सै िसध ु सुतराकर दौ (24/07) अपरा राकर सुता पालीसै द ुगािदत् र् य दौ (19/07) विलयास सै रामशमर्म ् ौणाएवम ् ठ. रघ ुपित मािक चं।। ठ. रघ ुपित सुतो धराधर लक्ष् मीधरौ चुड़◌े नरउन सै वाव ू दौ(08/03) िदवाकर सुतौ िदनकर: टकबाल सै िितकर दौ (23/03) खौआल सै जीवेश ्वर ौणा िदनकरसुता (67/04) (60/04) (76/04) (36/05) (56/01) श ंकर परभू वीर िग का: ताास ्य दिर<strong>ह</strong>रा सैकुसुमाकर दौ अन ्यो थमापरौ दिर<strong>ह</strong>रासै कुसुमाकर सुत िमतू दौ (11/08) (48/04) कुसुमाकर सुतािच िमतू िसध ू अन ्द ूका: कनन ्द<strong>ह</strong>सै सोिर सुत गो<strong>िव</strong>न ्द दौ माण ्डरसै वागीश ्वर ौणा िमत सुता नाथ ुपौथ ू म<strong>ह</strong>न ू मान ूका: पिनचोभ सै मध ुकर दौ (18/05) मध ुकर सुता विलयास सै िचकर सुत कुसुमाकर दौएक<strong>ह</strong>रा सै शुक् ल दौि<strong>ह</strong> दौ।। अपरा (141/05) ठ. रघ ुपित सुता (69/03) सुता ब ुधवाल सै परानसुत नारायण दौ विलयास सै ी राम ौणा126


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(65)एवम ् िग माक चं।। िग सुतौ सद ुपाध ्याय जीवनाथ: माण ्डर सै (25) बसाउन दौ (20/0/1)सुरपित सुतौ गुणीश ्वर: पिनचोभ सै <strong>ह</strong>िरकर दौ (22/05) गंगोली सै पौख ू ौणा गुणीश ्वर सुता(65/06) राम बसाउन (32/01) पद ूमिदन ू का: (66/08) भराम जिजo दाम दौ (22/03) दाम ू सुतौ(39/05) पागुक: उचित सै माधव दौ (06/01) माधव सुतौ (68/02) शुिचकर: खौआल सै शुभे दौ(107/01) बसाउन सुतौ (93/06) िचनाथ गोपीनाथौ (132/06) सिरसब सै परान दौ (20/05) <strong>िव</strong>रेश ्वरसुतौ परान: खौआल सै <strong>ह</strong>िरपित दौ (07/09) (36/01) <strong>ह</strong>िरपित सुतौ (47/05) कउरे क: सोदरपुर सै<strong>िव</strong>श ्वेश ्वर दौ (15/06) दिरo मुिन ौणा परान सुता ब<strong>ह</strong>ेराढ़◌ी सै गदाधरदौ (07/10) (35/07) ठ.गदाधर सुतौ चाण: सुदई बेलo सदािदत् य दौ (10/03) ािदत् य सुतो <strong>ह</strong>ोरेक: नरउन सै <strong>ह</strong>िरश ्वरदौ (10/06) <strong>ह</strong>िरश ्वर सुता गंदाधर जगर o मुशे <strong>दे</strong>वधर <strong>िव</strong>स ्फी सै <strong>ह</strong>रद <strong>ह</strong>ोराई दौ िनखितसैूमि<strong>ह</strong>धर ौणा एवम ् जीवनाथ मिच सद ुपाध ्यायजीवनाथ सुता रामचन ्ा परनामक वाव ू मि<strong>ह</strong>नाथ (84/06)(85/04) रामभ (113/08) (156/03) अिना: <strong>ह</strong>िरअम सै भवद दौ (18/08) गा ंगु सुतौ केशव:(27/05) खौआल सै <strong>िव</strong>श ्वनाथ दौ।। केशव सुता मा ंगु (31/08) (27/08) नर<strong>ह</strong>िरिसं<strong>ह</strong>ा: <strong>ह</strong>मपुरजवालसै ना दौ (20/09) ना सुता बआरी सै र<strong>िव</strong>कर दौ (121/06) र<strong>िव</strong>कर सुतौ सुधाकर: खण ्डo जाईदौ (09/02) मािलछ सै <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर ौणा मा ंगुसुता प ूरख ू गोपाला: दिर<strong>ह</strong>रा सै बास ू ौणा (23/05)भवशमर्मसुतो ् बाग ूक: <strong>ह</strong>िरo रित दौ।। वाग ू सुतौ बास ूक: सोदरo मo मo र<strong>िव</strong>नाथ दौ (22/01)माo मo मo बटेश वास ू सुतो गढ़ ध ुसौतसै रितकर सुत कुलपित दौ बिलयासै मध ुकर ौणा <strong>ह</strong>रख ूसुतौ भवद: एकo बसापन दौ (22/08) िमते सुता केशव (76/06) म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong> माधव लव कुश रतन ् का:सतलखा सै रतनाकर दौ127


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्भारत आ पालक मैिथली भाषा-वैज्ञािनक लोकिन ारा बनाओल मानक श ैलीमैिथलीक मानक लेखन-श ैली1. पालक मैिथली भाषा वैज्ञािनक लोकिन ारा बनाओल मानक उारण आ लेखन श ैली आऽ 2.मैिथलीअकादमी, पटना ारा िनधािरत र् मैिथली लेखन-श ैली1.पालक मैिथली भाषा वैज्ञािनक लोकिन ारा बनाओल मानक उारण आ लेखन श ैलीमैिथलीमे उारण तथा लेखन१.पमाक्षर आ अार: पमाक्षरात ङ, ञ, ण, न एव ं म अबैत अिछ। संृत भाषाक असारशक अमे जाि<strong>ह</strong> वक अक्षर र<strong>ह</strong>ैत अिछ ओ<strong>ह</strong>ी वक पमाक्षर अबैत अिछ। जेना-अ (क वक र<strong>ह</strong>बाक कार अमे ङ् आएल अिछ।)प (च वक र<strong>ह</strong>बाक कार अमे ञ् आएल अिछ।)ख (ट वक र<strong>ह</strong>बाक कार अमे ण ् आएल अिछ।)सि (त वक र<strong>ह</strong>बाक कार अमे न ् आएल अिछ।)ख (प वक र<strong>ह</strong>बाक कार अमे म ् आएल अिछ।)उपयु र् बात मैिथलीमे कम <strong>दे</strong>खल जाइत अिछ। पमाक्षरक बदलामे अिधका ंश जग<strong>ह</strong>पर अारकयोग <strong>दे</strong>खल जाइछ। जेना- अंक, पंच, खंड, संिध, खंभ आिद। ाकरण<strong>िव</strong>द पित गो<strong>िव</strong> झाकक<strong>ह</strong>ब छिन जे कव, चव आ टवसँ प ूव र् अार िलखल जाए तथा तव आ पवसँ प ूव र् पमाक्षरेिलखल जाए। जेना- अंक, चंचल, अंडा, अ तथा कन। मुदा ि<strong>ह</strong>ीक िनकट र<strong>ह</strong>ल आधिनक ु लेखकएि<strong>ह</strong> बातकेँ नि<strong>ह</strong> मात छिथ। ओलोकिन अ आ कनक जग<strong>ह</strong>पर से<strong>ह</strong>ो अंत आ कं पन िलखैत <strong>दे</strong>खलजाइत छिथ।नवीन पित िकछु सु<strong>िव</strong>धाजनक अव छैक। िकएक तँ एि<strong>ह</strong>मे समय आ ानक बचत <strong>ह</strong>ोइत छैक।मुदा कतोकबेर <strong>ह</strong>लेखन वा मुणमे अारक छोटसन िबु नि<strong>ह</strong> भेलासँ अथ र्क अनथ र् <strong>ह</strong>ोइतसे<strong>ह</strong>ो <strong>दे</strong>खल जाइत अिछ। अारक योगमे उारण-दोषक सावना से<strong>ह</strong>ो ततबए <strong>दे</strong>खल जाइतअिछ। एतदथ र् कसँ लऽकऽ पवधिर पमाक्षरेक योग करब उिचत अिछ। यसँ लऽकऽ ज्ञधिरकअक्षरक स अारक योग करबामे कत<strong>ह</strong>ु को <strong>िव</strong>वाद नि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>खल जाइछ।२.ढ आ ढ़ : ढ़क उारण “ र ् <strong>ह</strong>” जका ँ <strong>ह</strong>ोइत अिछ। अतः जतऽ “ र ् <strong>ह</strong>” क उारण <strong>ह</strong>ो ओतऽ माढ़ िलखल जाए। आनठाम खािल ढ िलखल जएबाक चा<strong>ह</strong>ी। जेना-ढ = ढाकी, ढेकी, ढीठ, ढेउआ, ढ, ढेरी, ढाकिन, ढाठ आिद।ढ़ = पढ़◌ाइ, बढ़ब, गढ़ब, मढ़ब, ब ुढ़बा, सा ँढ़, गाढ़, रीढ़, चा ँढ़, सीढी, पीढी आिद।उपयु र् शसभकेँ <strong>दे</strong>खलासँ ई <strong>ह</strong>ोइत अिछ जे साधारणतया शक शुमे ढ आ म तथा अमेढ़ अबैत अिछ। इए<strong>ह</strong> िनयम ड आ ड़क सभर् से<strong>ह</strong>ो लाग ू <strong>ह</strong>ोइत अिछ।३.व आ ब : मैिथलीमे “व”क उारण ब कएल जाइत अिछ, मुदा ओकरा ब पमे नि<strong>ह</strong> िलखल जएबाकचा<strong>ह</strong>ी। जेना- उारण : बैनाथ, िबा, नब, <strong>दे</strong>बता, िबु, ब ंश, बना आिद। एि<strong>ह</strong>सभक ानपरमशः वैनाथ, <strong>िव</strong>ा, नव, <strong>दे</strong>वता, <strong>िव</strong>ु, व ंश, वना िलखबाक चा<strong>ह</strong>ी। सामातया व उारणक लेल ओयोग कएल जाइत अिछ। जेना- ओकील, ओज<strong>ह</strong> आिद।128


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्४.य आ ज : कत<strong>ह</strong>ु-कत<strong>ह</strong>ु “य”क उारण “ज”जका ँ करैत <strong>दे</strong>खल जाइत अिछ, मुदा ओकरा ज नि<strong>ह</strong>िलखबाक चा<strong>ह</strong>ी। उारणमे यज्ञ, जिद, जमुना, ज ुग, जाबत, जोगी, जद, ु जम आिद क<strong>ह</strong>ल जाएवलाशसभकेँ मशः यज्ञ, यिद, यमुना, युग, याबत, योगी, यद, ु यम िलखबाक चा<strong>ह</strong>ी।५.ए आ य : मैिथलीक वतर्नीमे ए आ य द ुन ू िलखल जाइत अिछ।ाचीन वतर्नी- कएल, जाए, <strong>ह</strong>ोएत, माए, भाए, गाए आिद।नवीन वतर्नी- कयल, जाय, <strong>ह</strong>ोयत, माय, भाय, गाय आिद।सामातया शक शुमे ए मा अबैत अिछ। जेना एि<strong>ह</strong>, एना, एकर, ए<strong>ह</strong>न आिद। एि<strong>ह</strong> शसभकानपर यि<strong>ह</strong>, यना, यकर, य<strong>ह</strong>न आिदक योग नि<strong>ह</strong> करबाक चा<strong>ह</strong>ी। यिप मैिथलीभाषी थासि<strong>ह</strong>त िकछुजाितमे शक आरोमे “ए”केँ य कि<strong>ह</strong> उारण कएल जाइत अिछ।ए आ “य”क योगक योगक सभर्मे ाची पितक असरण करब उपयु मािन एि<strong>ह</strong> पुकमेओकरे योग कएल गेल अिछ। िकएक तँ द ुन ूक लेखनमे को स<strong>ह</strong>जता आ द ु<strong>ह</strong>ताक बात नि<strong>ह</strong>अिछ। आ मैिथलीक सव र्साधारणक उारण-श ैली यक अपेक्षा एसँ बेसी िनकट छैक। खास कऽ कएल,<strong>ह</strong>एब आिद कितपय शकेँ कैल, <strong>ह</strong>ैब आिद पमे कत<strong>ह</strong> ु-कत<strong>ह</strong>ु िलखल जाएब से<strong>ह</strong>ो “ए”क योगकेँबेसी समीचीन मािणत करैत अिछ।६.ि<strong>ह</strong>, <strong>ह</strong>ु तथा एकार, ओकार : मैिथलीक ाचीन लेखन-पररामे को बातपर बल दैत काल शकपाछा ँ ि<strong>ह</strong>, <strong>ह</strong>ु लगाओल जाइत छैक। जेना- <strong>ह</strong>ुनकि<strong>ह</strong>, अपन<strong>ह</strong>ु, ओकर<strong>ह</strong>ु, तालि<strong>ह</strong>, चोि<strong>ह</strong>, आन<strong>ह</strong>ु आिद।मुदा आधिनक ु लेखनमे ि<strong>ह</strong>क ानपर एकार एव ं <strong>ह</strong>ुक ानपर ओकारक योग करैत <strong>दे</strong>खल जाइतअिछ। जेना- <strong>ह</strong>ुनके, अप, ताले, चोे, आ आिद।७.ष तथा ख : मैिथली भाषामे अिधका ंशतः षक उारण ख <strong>ह</strong>ोइत अिछ। जेना- ष (खड़य),षोडशी (खोड़शी), षट्कोण (खटकोण), व ृषेश (व ृखेश), सोष (सोख) आिद।८.िन-लोप : िनिलिखत अवामे शसँ िन-लोप भऽ जाइत अिछ:(क)ियायी य अयमे य वा ए लु भऽ जाइत अिछ। ओि<strong>ह</strong>मेसँ पि<strong>ह</strong> अक उारण दीघ र् भऽजाइत अिछ। ओकर आगा ँ लोप-स ूचक िच वा <strong>िव</strong>कारी (’ / ऽ) लगाओल जाइछ। जेना-प ूण र् प : पढ़ए (पढ़य) गेला<strong>ह</strong>, कए (कय) लेल, उठए (उठय) पड़तौक।अप ूण र् प : पढ़’ गेला<strong>ह</strong>, क’ लेल, उठ’ पड़तौक।पढ़ऽ गेला<strong>ह</strong>, कऽ लेल, उठऽ पड़तौक।(ख)प ूव र्कािलक कृत आय (आए) यमे य (ए) लु भऽ जाइछ, मुदा लोप-स ूचक <strong>िव</strong>कारी नि<strong>ह</strong> लगाओलजाइछ। जेना-प ूण र् प : खाए (य) गेल, पठाय (ए) <strong>दे</strong>ब, न<strong>ह</strong>ाए (य) अएला<strong>ह</strong>।अप ूण र् प : खा गेल, पठा <strong>दे</strong>ब, न<strong>ह</strong>ा अएला<strong>ह</strong>।(ग)स्ी य इक उारण ियापद, संज्ञा, ओ <strong>िव</strong>शेषण तीन ूमे लु भऽ जाइत अिछ। जेना-प ूण र् प : दोसिर मािलिन चिल गेिल।अप ूण र् प : दोसर मािलन चिल गेल।(घ)वतर्मान कृदक अिम त लु भऽ जाइत अिछ। जेना-प ूण र् प : पढ़◌ैत अिछ, बजैत अिछ, गबैत अिछ।अप ूण र् प : पढ़◌ै अिछ, बजै अिछ, गबै अिछ।(ङ)ियापदक अवसान इक, उक, ऐक तथा <strong>ह</strong>ीकमे लु भऽ जाइत अिछ। जेना-प ूण र् प: िछयौक, िछयैक, छ<strong>ह</strong>ीक, छौक, छैक, अिबतैक, <strong>ह</strong>ोइक।अप ूण र् प : िछयौ, िछयै, छ<strong>ह</strong>ी, छौ, छै, अिबतै, <strong>ह</strong>ोइ।129


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईँपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(च)ियापदीय य , <strong>ह</strong>ु तथा <strong>ह</strong>कारक लोप भऽ जाइछ। जेना-प ूण र् प : छि, क<strong>ह</strong>लि, क<strong>ह</strong>ल<strong>ह</strong>ँ, ु गेल<strong>ह</strong>, नि<strong>ह</strong>।अप ूण र् प : छिन, क<strong>ह</strong>लिन, क<strong>ह</strong>लौ, ँ गेलऽ, नइ, निञ, ।९.िन ानारण : को-को र-िन अपना जग<strong>ह</strong>सँ <strong>ह</strong>िटकऽ दोसरठाम चिल जाइत अिछ। खासकऽ इ आ उक समे ई बात लाग ू <strong>ह</strong>ोइत अिछ। मैिथलीकरण भऽ गेल शक म वा अमेजँ इ वा उ आबए तँ ओकर िन ानािरत भऽ एक अक्षर आगा ँ आिब जाइत अिछ। जेना-शिन (शइन), पािन (पाइन), दािल ( दाइल), मािट (माइट), काछु (काउछ), मासु(माउस) आिद। मुदातम शसभमे ई िनयम लाग ू नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत अिछ। जेना- रिकेँ रइ आ सुधा ंशुकेँ सुधाउं स नि<strong>ह</strong>क<strong>ह</strong>ल जा सकैत अिछ।१०.<strong>ह</strong>ल(◌्)क योग : मैिथली भाषामे सामातया <strong>ह</strong>ल (◌्)क आवकता नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत अिछ। कारणजे शक अमे अ उारण नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत अिछ। मुदा संृत भाषासँ जि<strong>ह</strong>नाक ति<strong>ह</strong>ना मैिथलीमे आएल(तम) शसभमे <strong>ह</strong>ल योग कएल जाइत अिछ। एि<strong>ह</strong> पोथीमे सामातया सूण र् शकेँ मैिथलीभाषासी िनयमअसार <strong>ह</strong>ल<strong>िव</strong><strong>ह</strong>ीन राखल गेल अिछ। मुदा ाकरणसी योजनक लेल अावकानपर कत<strong>ह</strong>ु-कत<strong>ह</strong>ु <strong>ह</strong>ल <strong>दे</strong>ल गेल अिछ। ुत पोथीमे मिथली लेखनक ाचीन आ नवीन द ुन ूश ैलीक सरल आ समीचीन पक्षसभकेँ समेिटकऽ वण र्-<strong>िव</strong>ास कएल गेल अिछ। ान आ समयमे बचतकसि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>-लेखन तथा तकिनकी दिसँ ृ से<strong>ह</strong>ो सरल <strong>ह</strong>ोबऽवला ि<strong>ह</strong>साबसँ वण र्-<strong>िव</strong>ास िमलाओल गेल अिछ।वतर्मान समयमे मैिथली माभाषीपय र्केँ आन भाषाक मामसँ मैिथलीक ज्ञान लेबऽ पिडर<strong>ह</strong>लपिरमे लेखनमे स<strong>ह</strong>जता तथा एकपतापर ान <strong>दे</strong>ल गेल अिछ। तखन मैिथली भाषाक म ूल<strong>िव</strong>शेषतासभ कुित नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइक, ता<strong>ह</strong>ूिदस लेखक-मल सचेत अिछ। िस भाषाशास्ी डा.रामावतार यादवक क<strong>ह</strong>ब छिन जे सरलताक असानमे ए<strong>ह</strong>न अवा िक<strong>ह</strong> ु आबऽ <strong>दे</strong>बाक चा<strong>ह</strong>ी जेभाषाक <strong>िव</strong>शेषता छा ँ<strong>ह</strong>मे पिड जाए। <strong>ह</strong>मसभ <strong>ह</strong>ुनक धारणाकेँ प ूण र् पसँ स लऽ चलबाक यास कएल<strong>ह</strong> ुअिछ।पोथीक वण<strong>िव</strong>ास र् कक्षा ९ क पोथीसँ िकछु माामे िभ अिछ। िनरर अयन, असान आ<strong>िव</strong>ेषणक कार ई सुधाराक िभता आएल अिछ। भ<strong>िव</strong>मे आन<strong>ह</strong>ु पोथीकेँ पिरमािजर्त करैतमैिथली पापुकक वण<strong>िव</strong>ासमे र् प ूण र्पेण एकपता अनबाक <strong>ह</strong>मरासभक य र<strong>ह</strong>त।कक्षा १० मैिथली लेखन तथा पिरमाजर्न म<strong>ह</strong>े मलंिगया/ धीरे मिष र् संयोजन- गशसाद भराईकाशक िशक्षा तथा खेलकूद मालय, पाम <strong>िव</strong>कास के,सािठमी, भपुरसवािधकार र् पाम <strong>िव</strong>कास के एव ं जनक िशक्षा सामी के, सािठमी, भपुर।पि<strong>ह</strong>ल संरण २०५८ बैशाख (२००२ ई.)योगदान: िशवसाद साल, जगाथ अवा, गोरखब<strong>ह</strong>ाद ुर िसं<strong>ह</strong>, गशसाद भराई, डा. रामावतार यादव,डा. राजे <strong>िव</strong>मल, डा. रामदयाल राकेश, धमे र् <strong>िव</strong>ल, पा धी, नीरज कण, र् रमेश रनभाषा सादन- नीरज कण, र् पा झा2. मैिथली अकादमी, पटना ारा िनधािरत र् मैिथली लेखन-श ैली1. जे श मैिथली-साि<strong>ह</strong>क ाचीन कालसँ आइ धिर जाि<strong>ह</strong> वर्नीमे चिलत अिछ, से सामातः ताि<strong>ह</strong>वर्नीमे िलखल जाय- उदा<strong>ह</strong>रणाथ र्-ाएखन130


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ठामजकर,तकरतिनकरअिछअाअखन,अखिन,एखेन,अखनीिठमा,िठना,ठमाजेकर, तेकरितनकर।(वैकिक पेँ ा)ऐछ, अि<strong>ह</strong>, ए।2. िनिलिखत तीन कारक प वैिपकतया अपनाओल जाय:भ गेल, भय गेल वा भए गेल। जार<strong>ह</strong>ल अिछ, जाय र<strong>ह</strong>ल अिछ, जाए र<strong>ह</strong>ल अिछ। कर’ गेला<strong>ह</strong>, वा करय गेला<strong>ह</strong> वा करए गेला<strong>ह</strong>।3. ाचीन मैिथलीक ‘’ िनक ानमे ‘न’ िलखल जाय सकैत अिछ यथा क<strong>ह</strong>लिन वा क<strong>ह</strong>लि।4. ‘ऐ’ तथा ‘औ’ ततय िलखल जाय जत’ तः ‘अइ’ तथा ‘अउ’ सद ृश उारण इ <strong>ह</strong>ो। यथा-<strong>दे</strong>खैत, छलैक, बौआ, छौक इािद।5. मैिथलीक िनिलिखत श एि<strong>ह</strong> पे यु <strong>ह</strong>ोयत:जै<strong>ह</strong>,सै<strong>ह</strong>,इए<strong>ह</strong>,ओऐ<strong>ह</strong>,लै<strong>ह</strong> तथा दै<strong>ह</strong>।6. <strong>ह</strong>्र् इकारा ंत शमे ‘इ’ के लु करब सामातः अा िथक। यथा- ा <strong>दे</strong>िख आब<strong>ह</strong>, मािलिनगेिल (म मामे)।7. तं ‘ए’ वा ‘य’ ाचीन मैिथलीक उरण आिदमे तँ यथावत राखल जाय, िकं तु आधिनकुयोगमे वैकिक पेँ ‘ए’ वा ‘य’ िलखल जाय। यथा:- कयल वा कएल, अयला<strong>ह</strong> वा अएला<strong>ह</strong>, जायवा जाए इािद।8. उारणमे द ू रक बीच जे ‘य’ िन तः आिब जाइत अिछ तकरा लेखमे ान वैकिक पेँ<strong>दे</strong>ल जाय। यथा- धीआ, अढ़◌ैआ, <strong>िव</strong>आ<strong>ह</strong>, वा धीया, अढ़◌ैया, िबया<strong>ह</strong>।9. सानािसक तं रक ान यथास ंभव ‘ञ’ िलखल जाय वा सानािसक र। यथा:- मैञा, किनञा,िकरतिनञा वा मैआ, ँ किनआ, ँ िकरतिनआ ँ।10. कारकक <strong>िव</strong>भिक्क िनिलिखत प ा:-<strong>ह</strong>ाथकेँ , <strong>ह</strong>ाथसँ, <strong>ह</strong>ाथेँ, <strong>ह</strong>ाथक, <strong>ह</strong>ाथमे। ’मे’ मे अारसव र्था ा िथक। ‘क’ क वैकिक प ‘केर’ राखल जा सकैत अिछ।11. प ूव र्कािलक ियापदक बाद ‘कय’ वा ‘कए’ अय वैकिक पेँ लगाओल जा सकैत अिछ। यथा:-<strong>दे</strong>िख कय वा <strong>दे</strong>िख कए।131


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्12. मा ँग, भा ँग आिदक ानमे माङ, भाङ इािद िलखल जाय।13. अर् ‘न’ ओ अर् ‘म’ क बदला असार नि<strong>ह</strong> िलखल जाय, िकं तु छापाक सु<strong>िव</strong>धाथ र् अर् ‘ङ’ , ‘ञ’,तथा ‘ण’ क बदला अारो िलखल जा सकैत अिछ। यथा:- अ, वा अंक, अल वा अंचल, क वाकं ठ।14. <strong>ह</strong>लंत िच िनयमतः लगाओल जाय, िकं तु <strong>िव</strong>भिक संग अकारा ंत योग कएल जाय। यथा:-ीमान, ् िकं तु ीमानक।15. सभ एकल कारक िच शमे सटा क’ िलखल जाय, <strong>ह</strong>टा क’ नि<strong>ह</strong>, संयु <strong>िव</strong>भिक <strong>ह</strong>ेतु फराकिलखल जाय, यथा घर परक।16. अनािसककेँ चिबु ारा कयल जाय। पर ंतु मुणक सु<strong>िव</strong>धाथ र् ि<strong>ह</strong> समान जिटल माा परअारक योग चिबुक बदला कयल जा सकैत अिछ। यथा- ि<strong>ह</strong>ँ केर बदला ि<strong>ह</strong>ं।17. प ूण र् <strong>िव</strong>राम पासीसँ ( । ) स ू िचत कयल जाय।18. सम पद सटा क’ िलखल जाय, वा <strong>ह</strong>ाइफेनसँ जोिड क’ , <strong>ह</strong>टा क’ नि<strong>ह</strong>।19. िलअ तथा िदअ शमे िबकारी (ऽ) नि<strong>ह</strong> लगाओल जाय।20. अंक <strong>दे</strong>वनागरी पमे राखल जाय।21.िकछु िनक लेल नवीन िच बनबाओल जाय। जा' ई नि<strong>ह</strong> बनल अिछ ताबत एि<strong>ह</strong> द ुन ू िनक बदलाप ूव र्वत् अय/ आय/ अए/ आए/ आओ/ अओ िलखल जाय। आिक ऎ वा ऒ सँ कएल जाय।<strong>ह</strong>./- गो<strong>िव</strong> झा ११/८/७६ ीका ठाकुर ११/८/७६ सुरे झा "सुमन" ११/०८/७६VI DEHA FOR NON-RESI DENT MAI THI LS8.VI DEHA FOR NON RESI DENTS8. 1. Or i gi nal poem i n Maithili by Raml ochan Thakur Tr ansl at ed i nt oEngl i sh by Gaj endr a Thakur132


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्82 . .THE COMET- Engl i sh t r ansl at i on of Gaj endr a Thakur ' s MaithiliNov el Sahasr abadhani t r ansl at ed by Jyot i .DATE-LI ST( year - 2009-10)(१४१७ साल)Mar r i age Days:Nov. 2009- 19, 22, 23,27May 2010- 28,30June 2010- 2, 3, 6, 7, 9, 13, 17, 18, 20, 21, 23, 24, 25, 27, 28,30Jul y 2010- 1, 8, 9,14Upanayana Days: June 2010- 21,22Dvi r agaman Di n:Nov ember 2009- 18, 19, 23, 27,29Dec ember 2009- 2, 4,6133


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Feb 2010- 15, 18, 19, 21, 22, 24,25Mar ch 2010- 1, 4,5Mundan Di n:Nov ember 2009- 18, 19,23Dec ember 2009- 3Jan 2010- 18,22Feb 2010- 3, 15, 25,26Mar ch 2010- 3,5June 2010- 2,21Jul y 2010- 1FESTI VALS OF MITHILAMauna Panchami -12 Jul y134


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Madhushr avani -24 Jul yNag Panchami -26 JulRaksha Bandhan-5 AugKr i shnast ami -13-14 AugKushiAmavasya- 20 AugustHar t al i ka Teej - 23 AugChaut hChandr a-23 AugKar ma Dharma Ekadashi -31 AugustI ndr a Pooj a Aar ambh- 1 Sept emberAnantCat ur dashi - 3 SepPi t r iPaksha begi ns- 5 SepJi moot avahan Vr at a/ Ji t i a-11 SepMat r iNavami - 13 Sep135


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Vi shwakar ma Pooj a-17SepKal ashst hapan-19 SepBel naut i - 24 Sept emberMahast ami - 26 SepMaha Navami - 27 Sept emberVijaya Dashami - 28 Sept emberKoj agar a- 3 OctDhant er as- 15 OctChat ur dashi -27 OctDi yabat i / Deepaval i / Shyama Pooj a-17 OctAnnakoot a/ Govar dhana Pooj a-18 OctBhr at r i dwi t i ya/ Chi t r agupt a Pooj a-20 Oct136


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Chhat hi - -24 OctAkshyay Navami - 27 OctDevot t han Ekadashi - 29 OctKar t i k Poor ni ma/ Sama Bisarjan- 2 NovSomvar iAmavasya Vr at a-16 NovVi vaha Panchami - 21 NovRavi vr at ar ambh-22 NovNavanna Par vana-25 NovNar akni var an chat ur dashi -13 JanMakar a/ Teel a Sankr ant i -14 JanBasant Panchami / Sar aswat i Pooj a- 20 JanMahashi var at r i -12 FebFagua-28 Feb137


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Hol i -1 MarRam Nav ami -24 Mar chMesha Sankr ant i -Sat uani -14 Apr i lJur i shi t al -15 Apr i lRavi Br at Ant -25 Apr i lAkshaya Tr i t i ya-16 MayJanakiNavami - 22 MayVatSavi t r i -bar asai t -12 JuneGanga Dashhar a-21 JuneHar iSayan Ekadashi - 21 JulGur u Poor ni ma-25 Jul138


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Or i gi nal poem i n Mai t hi l i by Raml ochan ThakurTr ansl at ed i nt o Engl i sh by Gaj endr a ThakurYou and ICr eat i onAnyone what everbeItihashanta,Gita or GitanjaliI s not wi t hout pur poseThe cr eat or i s not i mpar t i alThe onl y di f f er enceThat what I hol dYou do notPur posef ulYudhi sht hi rf al se t al kdoesCheat s t eacherYou know t ooBut do not hol dCalling himout as Dharmar aj a,t he upr i ght eousBut not I .The Comet139


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Engl i sh Tr ansl at i on of Gaj endr a Thakur ' s Maithili NovelSahasr abadhani t r ansl at ed i nt o Engl i sh by Smt . Jyot i Jha Chaudhar yMot her had hi dden her sons i nsi de t he house. Once,Nand t ook Aar unito the pillars of the bridge in the river by a steamer . Nand sai d, “seethe pillar in construction of which many labours fell into the river, around hundred people or evenmore. Families of only a few dead workers could get compensation. Other names were notl i st ed nor di d anyone t r y t o f i nd t hose.I n spi t e of t hat al lengi neer s ar e st i l l associ at ed wi t h t he cont r act or .Aar uni suddenl y came out of t hose past memor i es.He gotof f t he bus and r evi sed t he l i st of dead wor ker s pr i nt ed on t hepillar. Names of a f ew peopl e wer e l i st ed t her e;per haps peopl e whocoul dn’t get compensation were not named in that list. Aaruni and Aazam Saheb caught the buswithout delay when bus was to restart.He asked agai n, “you say that you live in a rental house in Pat na”.“Yes, I went to the village for funeral of my father, mother will not be comfortable in that houseafter death of father. So she stayed in the village. Now I will search a new house in Patna. Ihowever work in Calcutta.”“Oh! After working for thirty year s i n P. WD . . he coul dn’t make a single house. Peopledid many things. I had started living with principles of your father after 1981. The houses I havemade those are double storied for namesake only. There is one unfinished rooms in each of myhouses. What had t he gover nment gi ven t o your f at her ? He never wor kedt o get f ame . Ever yone was wi shi ng t o go t o wor ks di vi si on but heal ways l i ked t o go t o non-works division.”Then he asked Aar uni , “What do you do?”140


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्“Father, mother and brother were li vi ng i n Pat na.I am i nIntelligence Depar t ment in Calcutta.Somet i mes I r emai n i n uni f or mand somet i mes I am not al l owed t o use t hat .”“Visit me in Patna as well as in Darbhanga. Bring your mother. My wife willbe very happy to see you. Nehal i s i n Pat na nowadays.”Then he got of f t he bus i n Pat na Har di ng Par k Bus St andby gi vi ng hi s bot h r esi dent i al addr esses wi t h hi s hands havi ngaf f ect i onat e t ouch.Aar uni used t o be happy by seei ng Hor di ng whi l ecomi ng f r om out of Pat na. But af t er deat h of hi s f at her he l ost hi saf f ect i on f or t hi s ci t y and he wi l l have t o st r uggl e t o l i ve i n t hi scity from now. Why such i nci dent s wer e happeni ng ar ound hi m i nsequence? How c o-i nci dent al l y di d Aazam Saheb meet hi m on t hatday? Why he di d not meet him in last fifteen years? What doesHi s gr ac e want s f r om hi m?He caught a r i ckshaw t o go t o hi s home . He r est ar t edt hi nki ng. Fat her had once st omach pai n at 2 o’clock in the night after eatingjack fruit. He was t oo ner vous t o get t he i dea t o ask Shr avanj i , hi snei ghbour f or hel p t o cal l a doct or . Act ual l y he had t he i dea but henever had t al ked t o hi m bef or e so he coul dn’t dare to ask for help in need onthat day. Mother knocked the doors of neighbours and kept on crying. One of the nei ghbour scal l ed t he doct or t hen f at her ’s life was saved. Mot her was cur si ng aswel l as sayi ng “people say not to cry because you have a five years old son and youall.....worthless, you will pay for everything, I will die.”Si st er was st udyi ng i n col l ege. She had t o go on f eet .The school of Aar uni and hi s br ot her was si t uat ed l i t t l e bi t f ur t herto the college. Sister said to both of them to go with her. Theyeven went one day but bot h br ot her s kept on goi ng f ast l y wi t houtt al ki ng t o each ot her and t hey wer e t r yi ng not t o be r ecogni sed byot her boys as br ot her s of her . Now he t hi nks t hat what was wr ong i fpeopl e coul d have r ecogni sed t hem as br ot her s of her .I t was hi s per sonal i t y di sor der . When he gr ew up hest ar t ed compl ai ni ng about hi s par ent ’s over protective nature to him. According tohim his parents tried to protect them from the evils of outside world. They didn’t allow him totalk to neighbours and didn’t make him bold enough to make friends. His parents such restrictionsmade hi m nost al gi c and shy.141


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्He used t o dr eam about hi s par ent s f i ght s and get upbecause of f ear . Aar uni had many f i ght s wi t h hi s el der br ot her andsi st er . But once he cr i ed and shout ed a l ot af t er wi t nessi ng quar r elbet ween mot her and f at her . Bef or e t hat i nci dent he had a conf l i ctwi t h hi s si bl i ngs and he was not t al ki ng t o t hem. Ever y t i me,hi sel der s wer e st ar t i ng t al k wi t h hi m.But af t er t hat i nci dent he cr i edand i ni t i at ed t al ki ng t o hi s si st er and af t er t hey never f ought .Br ot her was havi ng ver y shor t age gap so he of t en had quar r el s wi t hhi m but wi t h hi s si st er t hat was r educed a l ot .For al l t hose pr obl ems mot her bl amed hi s f at her . Mot hernever st opped hi m t al ki ng t o nei ghbour s, known peopl e and r el at i ves.I t was f at her ’s faul t onl y.Aar uni once want ed t o buy Gl obe.The demand was post poned many t i mesby sayi ng t hat i t woul d be bought next t i me . Aar uni st opped st udyi ng.Then he got t he gl obe. Si st er st i l l says t hat dur i ng t he pr ocess offulfilling his desire to buy a globe Aauni l ost hi s i nt er est i nst udi es.Hi s r ank i n cl ass f el l down and f at her st ar t ed f i ndi ngTant r i k t o cur e t hat . He even f ound one Tant r i k.They l i ved i nvi l l age f or qui t e a l ong per i od. Ther e was an account ant babui n t he Ganga Br i dge Col ony. He i nformed hi s f at her t hat he di d notaccept br i be but hi s wi f e di d so.Af t er t hat al l of t hem wer e sent t ovillage.Af t er t hat al l of t hem wer e sent t o vi l l age.Sal ar y was st opped f or some per i od af t er t r ansf er i n al lBi har gover nment j obs. So Nand sent hi s f amily to village after eachtransfer. One l et t er f r om Nand r eached vi l l age addr essi ng mot her .Aar uni r ead t hat . I t was wr i t t en t o hi s mother to return the money i fshe had t aken t he br i be.He had cal l ed t he vi gi l ance f orclarification so if money woul d be f ound at home i n r ai d t hen i twoul d def ame hi s name.I n such a st r essf ul per i od Aar uni t r i ed t o f or get al lt ensi on when he was i n school . He had wor n t he ar t i f i ci al l aught eri n hi s f ace. He made t hat hi s habi t . He st ar t ed admi ring hi s f ami ly.Peopl e wer e al r eady pr ai si ng Nand’s honesty. Aaruni was not intended to disclose thepeaceless environment of his house as he thought people would laugh at that. He kept on surviving142


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्in the endangered reputation of honesty of his family. The habi t of t hi nki ng and l ackof conf i dence i n deci si on making were associated with himin such away t hat hi s al l act i vi t i es wer e af f ect ed ei t her i t was get t i ng t osl eep or r eadi ng and wr i t i ng.He had j ust f i ni shed hal f year l yexami nation of class ten. He solved one quest i on of Commer ce but t hatwas wr ong. Then he t r i ed t wi ce and t hen t hr i ce.He knew answer s t oal l quest i ons but he was st uck t o t he f i r st quest i on.He conceal edt he copy under hi s shi r t . And when he came out t o dr i nk wat er he camedi r ect t o house. He of t en l ost i n t hought whi l e st udyi ng.He spent anhour i n one page i n such si t uat i on. He went t o t he zoo once.Somerelatives met hi m t her e. They wer e ver y hi -f i peopl e. Howev er t heydi d not say anyt hi ng but t hei r l ook and behavi our made Aar unif eel i ng i nf er i or . He di sappear ed hi msel f i n cr owd and r et ur ned home .He di dn’t have money in his pocket so he walked. On t he ot her hand ever yonewas wonder i ng wher e he had gone.When ever yone r eached home t hen heaccept ed t hei r guess t hat he was r eal l y l ost . He di dn’t reveal the truth toanyone.Al l whom he met asked hi m i f he was son of hi m and t henpraised his father by calling himGodlike person.Hi s f at her had t o make paysl i p t o wi t hdr aw sal ar y i n hi sof f i ce. Once , Aar uni got t he j ob of get t i ng payslip.The clerkr equest ed st af f t o make his father’s play slip without taking money.Col l eagues as wel l as cont r act or s wer e not happy wi t h hi sf at her . The col l eagues had pr obl em t hat he was nei t her ear ni ng br i beshi mself nor was he giving others the chance t o do so. Once , when al lwent vi l l age af t er t r ansf er , t he el der br ot her , who used t o st ealgood pl ant s f r om ot her s t o pl ant i n own gar den,had t ur ned ver y t i mi dand became one of t hose boys si t t i ng on t he back seat i n t hecl assr oom wi t hi n a year . That was unusual l y l onger st ay i n t hevi l l age af t er a t r ansf er . Lat er on, a candi dat e of t he Chi ef Mi nster’spost came to ask for vote then his uncle met that leader and requested for transfer of his fatherfrom works to non-works job for sake of children. The l eader assur ed t hat i f hewoul d wi n he woul d do t hat . He sai d t hat he got many r equest s f ort r ansf er t o wor ks but t hat one f i r st case wher e someone was aski ngf or non-wor k s j ob.143


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्For t unat el y t hat l eader won t he el ect i on and el ect ed t o be t heChi ef Minister. He di d one f avour t o us af t er t aki ng oat h t hat het r ansf er r ed Aar uni ’s father to non-works job. Nand’s family came to the town again.Once, when they were living in village, a friend of brother of Aaruni said something on someother context.Accor di ng t o t hatguy hi s mot her ’s behaviour was very aggressive and shewas habituated to quarrel at the time of eating. But he had seen someone more aggressive than heron that day.Aar uni was wi t nessi ng t he quar r el s r esul t i ng f r om f i nanci alcrisis.He still becomes st r essed when he r ecal l s t hose t woi nci dent s. One was t he mont h of deduct i on of i ncome t ax i . e. Mar ch.Thi s i nci dent r epeat s ever y year . But t he t ax i ncr eased enough t odeduct al l of sal ar y of Mar ch i n t hat year . Mot her sai d t hat how al lwoul d get f ood. Al l woul d have t o beg.But Nand sent a post car d t oone of hi s nephews i n t he vi llage and he dropped Rs . 800 t o hi s doort hen she came out of fear of insecurity.Aaruni is still thrilledwhenever he sees someone beggi ng. Ot her i nci dent was an acci dent t hatoccur r ed i n f r ont of hi s house af t er whi ch hi s br ot her had st oppedeat i ng and st ar t ed cr yi ng t hat r esul t ed i n hi s r ed eyes.When Nandt r i ed t o consol e hi m t hen he asked t hat what woul d happen t o al l oft hem i f Nand di ed.Fat her , cal cul at ed i nsur ance benef i t , GP . . F.,gr at ui t y and t ol dhi m t hat t hey woul d get Rs . 99, 000 i mmedi at el y.Fat her kept oninformi ng t he el der son f or an hour .Onc e Aar uni ’s uncle (husband of sister of his father) visited him. All still felt muchsecur ed when someone vi si t ed t hem. Si nce Aar uni was br ot her -in-l awoft hat per son so j api ng was al so i ncl uded i n t hei r conver sat i on.He sai d t hat t her e was a B. DO . . sahi b i n Jhanj har pur who was ashonest as Nand. Hi s f at her was f i sher man. He suffered a lot tosur vi ve and become an of f i cer . But he al so had onl y a cot i n t he nameof possessi on l i ke Nand had at hi s home . He al so sai d t o Nand t hatwhy he had become an of f i cer . He shoul d have st ayed i n t he vi llage toeat f i sh and r i ce on hi s cot . He coul d have f ound t he busi ness off i sher y mor e pr of i t abl e.144


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Af t er mar r i age of Aar uni ’s sister his brother-in-law often visited his house.Aaruni’s parents started quarrelling as soon as their son-in-law was seen because of lack of properarrangements at home.Fat her st ar t ed hi s mi ssi on t o puni sh t he cul pr i t s accept i ngbr i bes af t er t r ansf er . And when he l ost hi s f ai t h i n syst em of t heGov er nment t hen he went t o a t ant r i k.The conf l i ct s bet ween par ent swer e i ncr eased. Once Aar uni had bi g ar gument wi t h hi s f at her and hest ar t ed cr yi ng by huggi ng hi s t wo si bl i ngs.The quar r el bet ween si bl i ngs vani shed t her eaf t er .Aar uni r eached home mur mur i ng wi t h conf usi on.He had gone out t o sear ch a r ent al house bet ween 2-3 pm and r et ur nedi n t he eveni ng.He was c oming home f r om t he school one day.He was not f eel i ng wel l whi l e r et ur ni ng home.He was coming fromschool . Ever yone was t al ki ng about possi bi lity of happeni ng ofsomet hi ng i mpossi bl e.Aar uni wi t h hi s br ot her was r eadi ng i n cl assseven, t oget her . But si nce hi s el der br ot her was suf f er i ng f r omst omach ache on t hat day so he t ook l eave f r om school af t err ecessi on.Whenever he saw pupi l s l aughi ng i n t he school heremember ed t he condi t i on of hi s home . He was j eal ous of t hosechildren’s luck. Sometimes he wished that t hey shoul d have same f amilycondi t i on as hi s. But he al ways pr et ended t o be happy.He was scar edof hi s par ent s’ quarrel at home. He often felt that such conditions would never leave him.He could neither discuss about that nor could he reveal his inner gr i ef t o anyone.He wast oo shy t o cal l anyone f or hel p i n need.Mot her was ver y honest t ocall himtimi d, cowar d et c. Out i ng i n eveni ng,vi si t i ng f ai r of Dur gaPuj a , t hose t hi ngs wer e f ar away f r om l i f e.Ther e was an ear t hquakei n t hat ar ea. Ever yone came out of house by br eaki ng t he gr i l l butAar uni was r est i ng on hi s bed.Some r eason behi nd t hat was l azi nessand r est because of sui ci dal t hought . He t hought t hat t her e woul d beno har m i f house woul d be br oken and f al l en down on hi m as he woul dget r i d of hi s ent i r e pr obl em when he woul d di e.When he r eached near hi s house he was i n pani c wor r yi ng about hi sfather’s wellness. He asked his mother and sister that how his father was. When everyonestarted consoling him he became more irritated.He cr i ed l oudl y, “Is father dead? Where is his dead body?“Then his sister replied, “No, nothing happened to him. Your friend, his younger brother, his father145


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्and the rickshaw driver all were going in the rickshaw. That poor rickshaw driver had just broughthis newly wedded wi f e home . Four of t hem di ed on spot when a t r uck hi tt hem.Aar uni st opped cr yi ng. The mi sf or t une had knocked ot her ’s door that time.However, one of the dead persons had been his class mate for last eighteen months and they weregoing to school toget her dai l y.He was r i ngi ng door bel l ever y mor ni ng andt hat boy was comi ng downstairs to accompany hi m t o t he school . Her ecal l ed t hat he as usual r ang t he cal l bel l yest er day t oo and hi ssi st er who was wear i ng spect acl es and was ver y hi gh t emper edinformed Aar uni t hat her br ot her was comi ng and she al so compl ai nedt hat he was pushi ng t he bel l f or ver y l ong t i me and r epeat edl y.He r ecal l ed t hat he as usual r ang t he cal l bel l yest er day t oo andhi s si st er who was wear i ng spect acl es and was ver y hi gh t emper edinformed Aar uni t hat her br ot her was comi ng and she al so compl ai nedt hat he was pushi ng t he bel l f or ver y l ong t i me and r epeat edl y.Aar uni wai t ed f or hi m yest er day but he cl ar i f i ed t he f act t hat hewoul d not r i ng t he bel l f r om t he next day so i f t he boy want ed hi scompany t hen he had t o come bef or e he l ef t . Si nce, he hadn’t come on thatday so he went to school without ringing the bell. It was the first time in past eighteen monthswhen Aaruni had not rang the bell and he missed the school. Aaruni was fright ened i f t hatboy had t ol d hi s f ami l y about hi s i dea of not r i ngi ng t he bel l f r omt he next t i me at t he t i me of goi ng t o school . Then he t hought t hatt he boy mi ght have some ot her wor k.Af t er al l he was goi ng wi t h i nf at her and younger br ot her . I n t hat wa y Aar uni was not sad butwor r i ed.To hi de hi s t hought s he was st andi ng cal m wi t h a mask ofgr i ef on hi s f ace.He onl y had t he i dea of not goi ng t o school wi t ht hat boy f r om t he next day. Let hi m go al one.But he had pr oven t hathe woul dn’t go school alone. The eyes of mother of Aaruni were filled upwi t h t ear s but Aar uni was happy as hi s f ear of f at her ’s death was falsified.As soon as they got new rental house both brothers shifted their house and brought their motherfrom the village. Aaruni joined his job.“No, there is nothing like that, we have to do this as a part of our duty.”“But, don’t you think you all have turned very rude this time?”“There is no question of being rude. We take action on the basis of some reliable information.”“Suppose I have enmi ty with someone and he uses your hel p t o f ul f i l hi sper sonal enmi t y and sel f i shness.”“Do you suspect any particular person?”“No, I was just giving an example.”146


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्“No, we don’t take action on the basis of any information. First we investigate that informat i ont hen we get per mi ssi on t o sear ch.”“Will I ever be resuming my respect even if you will certify me faultless after this incident?”“Will I ever be resuming my respect even if you will certify me faultless after this incident?”“We will have to sit idl e in this way. Wel l , your st at ement i s al so l ogi cal .If someone has done t hi s out of envy t hen we wi l l do needf ul wor kagai nst hi m t oo.”“What action will you take against him? Action is already taken on me. All byres are broken.We are so old in this busi ness.We have been wor ki ng i n t hi s busi ness f orl ast t hr ee gener at i ons. I f possi bl e t hen pr ef er cl andest i ne r emoval .Who will believe that you didn’t get any thing after raiding all sheds?”He was not wrong. That businessman of plywood was known for his cl ass one wor k,butthe informat i on Aar uni got was j ust opposi t e. Anyways,t hat r ai d wasin vain. Teams f r om f act or y, house, and deal er s’ offices – all returnedbarehanded. The company was famous. Officers were scared and they had opted Aaruni for this jobconsi der i ng hi s per sonal r eput at i on.Phone cal l s f r om t he headquar t erst ar t ed comi ng t o Aar uni one af t er one.Mor ni ng ar r i ved whi l ef i ni shi ng r ai ds. He had t o submi t r epor t t i l l 10 am.The owner of t hef act or y had al so expr essed hi s anger t o Aar uni . The company namedSwar napl y had appr oach t o Del hi t oo.Bei ng t i r ed of such si t uat i onsAar uni r eached home i n t he mor ni ng.He swi t ched of f t he mobi l e phoneand t r i ed t o sl eep af t er set t i ng t he al ar m cl ock f or 9 o’clock. The raidhad been going on from yesterday. How can t hi s happen? Why coul dn’t any thing forclandestine removal found anywhere? Was that plan leaked before action? But that case wasonly known to the director of vigilance apart from Aaruni. He was thinking those things on thebed. He couldn’t sleep but alarmrang.I t seemed t hat ever yone was wai t i ng f or hi m.Many peopl e t ol d hi mt hat i nt el l i gence i nf or mat i on of such cases had been r ecei ved byt hem t oo but t hey never t r i ed t o do t hat j ob as pr ovi ng cl andest i neremoval case was ver y t ough i n such si t uat i ons.Gossi ps st ar t ed t hathe was t r yi ng t o be her o and f i nal l y woul d come out wi t h a t r ansf eror der f r om t he di r ect or ’s room.Aar uni ent er ed t he di r ect or ’s room and asked for more time straight away. He divertedthe topic and didn’t disclose his plan. He di dn’t want to take any chance that time.Aaruni started working away from the factory of Swarnaply and its dealers. He read all documentsvery carefully. He also noted something on paper. Then according to his plan he started fromKolkata to Patna and then fromPatna to Arariya.He di dn’t chew beetle leaves and he liked to have tea only at home.147


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्He didn’t chew beetle leaves and he liked to have tea only at home. But if he had to collectinformation from people then it was impossible to success without goi ng t o t ea and paanshop. So he st ar t ed chewi ng paan and si ppi ng t ea.And t he pan wi t hgul kand of Babul dada’s shop was tasty too. In return Babul dada had given him list ofall plywood factories in that area. But the wrecked condition of roads was dependent on God’sgrace. Aaruni managed to go through the path filled with dust and dirt to one factory that wassupplying materials to the Swarnaply. The security guard at the gate said that the owner visitedother factory. In that way Aaruni knew that there were two factories.Aar uni r eached anot her f act or y af t er a t i r i ng j our ney wher e oneMar war i guy was manager .“Where are you coming from?”“I am coming from Patna but don’t know how I will return.”“Oh yes, one person assassinated a leader by firing gun. However , t he l eader was i nj ai l but he came out of Pur ni ya Jai l t o have a t our agai nst t he l aw.What can t he j ai l or do? A j ai l or hadn’t allowed a prisoner to go out for a walklast month then the jailor was shot to death in the Bhatta bazaar. And this time t he newj ai l er who gave per mi ssi on t o t he pr i soner t o go out i s suspendedf r om hi s j ob. Cur f ew i s announced i n t he t own af t er t hat deat h.St aywi t h me. I amliving in my guest house. My f amily is in Silliguri.Iam not mar r i ed yet . I have t o go t o Cal cut t a in the mor ni ng next day.I will go to Silliguri by my own vehi cl e so I wi l l change my rootwhi l e goi ng t her e t o dr op you at Pur ni ya bus st op.Aar uni l i ked t he f act t hat t he yout h was a chat t y per son.He had l ongchat t i ng wi t h hi m i n t he ni ght at t he guest house.The subdui ngwor ker s of t he l eader wer e col l ect i ng subscr i pt i on f or ci bl y.“There will be loss without applying clandestine in such situation. Yes, it is unavoidable. Suchleaders are responsible for this. What can businessmen do? “Then the Marwari guy named Naval had l ooked at Aar uni cunni ngl y.Aar unit hought wher e t hat guy had some suspi ci on on hi m.Aar uni t hought t hat guy had some suspi ci on on hi m.“No we have the principle of not going for clandestine. Some adjustments are needed to be donefort hi s.”Aar uni r emember ed how t he owner of t he Swar napl y sai d t hat he woul dl i ke t o go f or cl andest i ne r emoval .148


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Then how do t hey wor k?However t hat f act or y i n Ar ar i ya was doi ngf act or y wor k of Swar napl y and al l f eder al dut i es of t hat f act or ywer e handl ed by t he Swar napl y.Even i f he consi der ed cl andest i ne t hatwas not usef ul as t ax was pai d by t he Swar napl y.Meanwhi l e, phone r ang.Si nce r i ng sounded l ong so t her e was no doubtt hat i t was an STD cal l . Suddenl y t hat boy became si l ent by l ooki ngat Aar uni af t er r ecei vi ng t he cal l .The cook who was addr essed as Jha by Naval announced t hat f ood wasr eady. Aar uni and Naval had f or mal conver sat i on.Bot h sl eptaf t er war ds.As per he agr eed t hat boy dr opped Aar uni at Pur ni ya busst op i n t he mor ni ng. Aar uni asked Naval bef or e get t i ng of f , “There is anoffice of Swarnaply in Calcutta. Are you going there?”He l aughed.“You are in vigilance. The STD call I received yesterday was from Calcutta office. Someone fromyour department had revealed them about your Arariya trip. Look,I t ol d you t hat Ionl y do adj ust ment . What benef i t do I get f r om t hat ? I am not a t axpayee. Yes , I get j ob because of t hat . And some pr ovi si ons f or pet t yexpenses, l eader s, depar t ments etc are fulfilled fromit. That’s all.”The boy l ef t af t er sayi ng t hat .When Aar uni r eached Pat na of f i ce ever yone knew t hat Aar uni t our edt hat f act or y at t he cost of gover nment f or whi ch t ax was exempt ed byt he gover nment .Aaruni returned to Calcutta after meet i ng t he di r ect or i n Pat na.Hekept on sear chi ng pol i ce st at i ons t o f i nd whet her any r ecor ded casewas pr esent agai nst t he Swar napl y or any of i t s empl oyees.But t heSwar napl y had ver y wel l est abl i shed goodwi l l t her e f r om t hebegi nni ng. Now Sankar shan was i naf i xed.The company was hi di ng i t stax liability worth cr or es of r upees by mani pul at i ng i nput out putr at i o but t her e was no pr oof .149


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Aar uni l ef t hi s phone number at t hose pol i ce st at i ons and i nst r uct edt hem t o i nf or m hi m i f any case agai nst t he Swar napl y or i t s empl oyewas f ound. He deni ed t o submi t cl osur e r epor t to his local directorand sai d t hat he was st i l l wat chi ng i n case some i nf or mat i on wasfetched.He deni ed t o submi t cl osur e r epor t t o hi s l ocal di r ect or and sai dt hat he was st i l l wat chi ng i n case some i nf or mat i on woul d befetched.Si x mont hs l at er :There was STD ri ng i n t he mor ni ng.“I am calling from the Calcutta Salt Lake police station. Some has filed a casethat he was robbed of his suitcase containing some cash and cheques by the auto rickshaw driverwhen he was returning from the Swar napl y of f i ce af t er r ecei vi ng t he payment .”“How much cash and what value of cheques?”“1 lakh and 79 thousands of Cash and cheques worth 1 lakh and 83 thousandsof Rupees. Perhaps he has some insurance for cash so he filed F.I.R. Cheques can best opped.”Aar uni wi t h hi s t eam made a r ai d on t hat per son’s housewhose money was stolen by the auto driver. He received a diary during the raid. He called thePatna office next and requested for the newest returns of removal of factory in Arari ya t o beavai l ed t o hi m.The per son on whose house r ai d was made br ought t ohi s of f i ce. He came t o know on t he way t hat t he per son was br ot her -in-l aw of Naval . Apar t f r om bei ng t he account ant of f act or y ofAr ar i ya he was a l i ai son of f i cer of t he Swar napl y Company and t hefactory in Arariya.Now al l f act s wer e cr yst al cl ear . The di ar y r et r i eved hadcol umns of cash and cheques. Det ai l s wer e pr esent wi t h dat es.Thecheque t ot al was r econci l ed wi t h cl ear ance of t he f act or y of Ar ar i yaand i t was al so pr oved t hat al most hal f payment of al l t r ansact i ons150


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्of t he Swar napl y was pai d i n cash det ai l s of whi ch wer e nei t herpr esent i n t he books of t he Swar napl y nor wer e t hose r ecor ded i n t hebooks of t he f act or y at Ar ar i ya. Swar napl y was payi ng t ax f or onl ycheque payment s whi ch was ar ound hal f of t he r eal t r ansact i on.Sankar shan had submi t t ed t hat r epor t t o t he l ocal di r ect or .r el eased hi m on bai l .anything.”The cr i me of t he account ant was bai l -abl e so t he cour t“Tell me about Naval. He is a good per son. But he di dn’t tell me“He died in a road accident occurred or might me created intentionally while hewas going to Silliguri from Arariya. I with my son-in-law will go directly to him after finishinghere.”One per son who had come t o r ecei ve t he account ant i nf or med exci t edl y.The son-in-l aw said, “You must agree that you got this opportunity only because of myfoolishness. If I would have not been greedy for retrieving cash through insurance claim then thiscouldn’t happen.The di r ect or or der ed f or act i on agai nst t he Swar napl y. The show-cause not i ce was al so r emoved f r om t he scandal of t ax t hef t ofcr or es of r upees by t he Swar napl y. Aar uni was wor r i ed.“Naval was right. He was only doing adjustment. The real theft was done by someone el se.He was onl y a mediator. Even I feel to be a medi um f or Aar uni ’s death.”Wi t h t he success i n pr of essi on Aar uni ’s success in job was also starts. Whether hewould be a cause other’s problem or not he would never be defeated like his father. Herecalled his pasttime t o t i me.“I say, do you listen to me. Our daughter is growing up. You have not done anything for yoursons. Our house is also not possessed. Where will we live after retirement?”“I say, do you listen to me. Our daughter is growi ng up.You have not doneanyt hi ng f or your sons. Our house i s al so not possessed.Wher e wi l lwe live after retirement ?”151


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्“Don’t bother about daughter. Groom’s family will approach us. They are getting more facilities thanwhat we got. Now putting effort in st udi es i s up t o t hem.We will live in thevi l l age af t er r et i r ement . We won’t come to town in our next seven births.”“If any relatives come we won’t have enough arrangement to welcome them.”“Why do we need special arrangement? Just add some more rice in boiling water.”Aar uni br ought up by hear i ng such conver sat i on. Once , one r el at i vevi si t ed t he hospi t al t o see f at her . He was al so t al ki ng i n t he samemanner .“What you did with your body? You didn’t even feel emotion for these kids. Where do theystudy? You di dn’t have any facility nor did you have any responsibility. You have spoiledyour life as well as theirs.Meanwhi l e, t hey wer e i nt er r upt ed.Hi s wi f e i nf or med hi m t hat t her e i sa phone cal l f or hi m on hol d.“Aaruni, a big politics is going on in the of f i ce.Conspi r acy i s bei ng pl ot t edagai nst you. I t ’s my job to alarm you. But you don’t show any reaction.”“What happened? Should I be scared like my father? To be a saint after being frustrated of afew defeats or to abolish the culprits- what would you have opt ed out of t hese t woopt i ons.“Don’t bother”, Aaruni said this with a chuckle and hanged up the phone. One lobby of officewas following Aaruni. Aaruni was under pressure after transfer. Some people had complainedbaselessly against him. One office named Shashak was mast er mi nd behi nd t hat .Hi s f avour ed st af f s wer e notpost ed accor di ng t o hi s suggest i ons sohe was i nt ended t o st op Aar uni ’s promotion. Aaruni’s phone connection was dead forsome days during that period. Af t er war ds some cal l s t o Abu Dhabi and Dubaiwer e made f r om t hat phone. However , t o make an I SD cal l f rom agover nment connect i on one had t o t ake per mi ssi on.One of t heAdmi ni st r at i ve per sons i n Aar uni ’s office had availed that facility to Aaruni’sconnection by applying in writing without i nf or mi ng Aar uni . He sai d t o t hevi gi l ance i nvest i gat or s t hat si nce Aar uni was seni or t o hi m he had152


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्t o obey hi s ver bal or der s many t i mes.So he had appl i ed f or I SDfacility to Aaruni following his verbal order.The maf i a has i nduced hi m and t hat Admi nistrative officer also gothi msel f t r apped i nt o i t .Afax came on Monday and Aar uni was t r ansf er r ed.“Represent against this order”, the same familiar voice of Manindra.“Why are you involved in these matters? Everything will be fine”, Aaruni said.A party was hel d i n Shashank’s house.“Mr. Aaruni didn’t even represent for this. He left being relieved. It was like he had surrendered.”“Promotion will be stopped for next ten year. Seniority will be lost. His name was defamed inaddition. He was caught for tal ki ng t o t he smuggl er s of Dubai .”Aaruni recalled his father’s transfer, struggle for honesty, failure in struggle and involving himself intantra and worship afterwards; then he lost interest in home, office and all worldly possessions. Thelines of worri es ar e dr awn on t he f ace of Aar uni . But t hat coul dn’t staylonger. He had changed his defeat into his victory many times whether it was job or business.“Hey! Manindra! No phone calls for a long time! You people have forgotten me after mytransfer out of st at e.”“Why me only, every one had forgotten you here.”“What do you think? I forgot everything. Do you remember? When I have opted Arts subjectagainst father’s will. I threw all books of science into the pond at 11 o’clock in the night. I hadnot even l ef t any r esi due f or t hose books.And when I got f i r stdi vi si on mar ks i n Ar t s t hen I vi si t ed vi l l age.Bef or e t hat I mi ssedmany mar r i ages, deat hs and bi r t hs. But I di dn’t go there.”“Hey! Brother! You remember everything. I thought you were also turned like uncl e.Thesepeopl e don’t deserve pity. Just teach them lesson. Now I have faith that something willhappen.”“Again the same thing! If you have not changed then how can I. I had left you free for somedays. Now listen. Do what I tell you to do. Don’t speak a l ot . You know ver y wel lt hat my phone was dead f or t he per i od when I SD cal l s wer e made f r omt he phone.A compl ai nt was al so made t o t he t el ephone depar t ment f ort hat f r om home . But t hat was made on phone.No evi dence of wr i t t endocument or r ecei pt i s avai l abl e.Just f i nd out whet her t he t el ephonedepar t ment has r ecor ds of such compl ai nt s or not .”Manidra informed that the telephone department restarted giving complaint number from one after onemonth. So that didn’t work.“Well, then try to find out what number s and who wer e cal l ed f r om my number .153


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्And what ar e t he phone number s wher e cal l had been made f r om t hatf or ei gner ’s number.”“Yes, I just missed this fact.”Now when Manindra brought list of telephone numbers, all were numbers of the telephoneboot hs. No cal l was made t o Aar uni ’s phone.At the time of hearing of vigilance when Aaruni explained those facts then Shashank was shocked.It was good for him as Shashank’s men were in touch with those booth owners otherwise all ofthem as well as Shanshank woul d be t r apped.So Aar uni was r el eased f r om t heenqui r y.“Buddy, this is Manindra. Nothing happened to them.”“I am transferred to Delhi. I will see. Just relax.”“I became relaxed when you recalled past that day. You had to take revenge of insult of Kaka( uncl e). Faces ar e changed. Si t uat i on i s t he same .”Aar uni was post ed t o t he i nf or mat i on t echnol ogy depar t ment ofvi gi l ance i n Del hi . The depar t ment was known as Shunt i ng post i ngdepar t ment . Even bei ng r el eased f r om t he enqui r y of vi gi l ance,Aar uniopt ed f or t hat depar t ment . That showed t hat he was t i r ed.He wi l l besi t t i ng at t he cor ner f or next f i ve year s. Shashank’s group was veryhappy.On t he ot her hand,Aar uni r est ar t ed hi s sci ence t hat he had l ef t i ncol l ege. He was engaged wi t h comput er and its specialists for wholeday.They had al so seen such st af f af t er a l ong t i me who was engagedi n wor k so dedi cat edl y.Ot her peopl e wer e mer el y compl et i ng t hei rterms.However , t hat depar t ment was ver y sensi t i ve. Now,Aar uni was ver yf r i endl y wi t h hi s col l eagues.Al l appl i cat i ons wer e bei ng f or war dedin time . New equi pment s wer e i nst al l ed i n t he of f i ce. Ear l i er ,of f i cer s wer e i nt ended t o pass t he of f i ce hour s and r ush out ofof f i ce.They wer e not even f ul f i l l i ng t he necessar y necessi t i es ofthe office.One phone was i nst al l ed i n t he of f i ce t o pr act i ce ant i -cor r upt i on.It had facility to record telephone calls of smuggl er s.Ti me passed l i ke t hat f or some days.“Manindra! No phone calls from you”.“I am relaxed now”.“Yes, it is time now. Do one thing. Publish t he news of r el at i on bet weenShashank and t he smuggl er s i n t he news paper . Ever yt hi ng i s r eady f ornext .”154


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्No sooner the news was published, the public relation officer of the Minister, who had work ofinforming the minister about news by submitting the cl i ppi ngs of t he news hadsubmi t t ed t he cl i ppi ng of t hat news t o t he Mi nister.Time was notgood so t her e wer e many char ges on t he ar ea Mi ni st er ; sessi on of t hepar l i ament was goi ng on t hose days so t he Mi nister didn’t take any chance.He ordered for the enqui r y on t he i ssue.The case came t o t he vi gi l ance depar t ment . Ther e was an i nt er i mmeet i ng f or t hat i n whi ch t he depar t ment of i nf or mat i on t echni ci answer e al s o i nv i t ed.Dat e of appoi nt ment was f i xed.Aar uni at t ended t he meet i ng as amember of vi gi l ance commi ttee.In most of t he cases t he depar t mentusual l y gi ves no obj ect i on cer t i f i cat e.“No charge on Shashank is proved. Aaruni, your department was availed with Telephone Tapingequipment. But in our office, even a fax machine is installed after six mont hs of pur chase.Then t hi s machi ne must be kept uni nst al l ed or any conver sat i on i srecorded.”“Sir, this machine was brought on the 1st of this month and its use was started on the same date.The name of the smugglers involved in this case calls of whom wer e per mi tted to ber ecor ded by me i s gi ven t o you.Shashank had f i r st conver sat i on wi t hsome of t hem f or a negl i gi bl e l engt h of t i me- t wo conver sat i ons eachf or onl y hal f a mi nut e. The second di al ogue was at 9 p. m.and t he cal lgoes t o our st af f af t er t hat conver sat i on f or onl y hal f a mi nut e.”“What is date of this?”“Fifth”“There was a raid on the sixth and nothing was found on that day. Give me details of thesephone calls, Aaruni.”“Shashank says on first conversation to come to his house at eight o’clock and meet hi m.I twas i mpor t ant t al k.I n t he second cal l he i s angr y and says t hat i ti s ni ght o’clock and he has not yet come. There is a reply from the smuggler in this callthat he is on the gate of Shashank’s house.”“What is the third conversation?”“The third call is made by the smuggler to the office staff. He orders to come to the office andhe is also coming there. There is nothing more. No evidence could be found for this so if youallow me I can give no objection certificate.”“Aaruni! What are you sayi ng?Your depar t ment had not done anyt hi ng sousef ul unt i l t oday. You have di scover ed al l l i nks.Shashank says t omeet hi m. The smuggl er says t hat he i s at t he gat e.Why does t heempl oyee go t o t he of f i ce so l at e?Shashank l eaked t he pl an of r ai d155


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्and t he empl oyee r emoved al l evi dences.My staff returned empt yhanded when t hey made r ai d next mor ni ng. Now make one mor e cal l .Shashank’s number was not taped so according to law the sound in tape should match with hissample voice. When he picks the phone up j ust say wr ong number and hang up.”“As you wish.”The procedure was rendered immediately.“This is open and shut case.” The chief of the vigilance committee informed the fact to thedirector. The director called Shashank and gave him two options,“Shashank! After these evidences you have only two options. You have to take compulsoryretirement or the enquiry will be carried on.”Shashank went for compulsory retirement. He left the department.“Brother Manindra! No phone calls from you.”“Brother I am r el axed f r om t hat day when I f ound t hat you r ememberever yt hi ng of your chi l dhood.Ther e i s no di f f er ence bet ween you andKaka. Onl y your ways ar e di f f er ent . To make you t o go f or t hi s way ofvi ct or y I had pr ompt ed you many t i mes. Do you r emember t hat ? Butwhen you started telling me ever yt hi ng of your chi l dhood I becamer el axed f r om t hen onl y.”“The progress graph of his study was fluctuating with his father. But he retreated to get success.Such incident happened even when he was in job. An accident occur r ed af t er agover nment t our . He st ood on hi s f eet af t er st ayi ng 15 days i nvent i l at or and one year on suppor t . He def eat ed t he deat h.But whenhe r et ur ned of f i ce af t er one and hal f a year t hen no one bel i eved.Hehad same f amiliar smi l e on hi s f ace. Peopl e sai d t hat t he acci dentwas not by chance but i t was pl anned.Because i t happened j ust af t ert he acci dent of Naval .VI DEHA MAI THI LISANSKRI T TUTOR- XXIIIसंृत िशक्षा च मैिथली िशक्षा च- २३(मैिथली भाषा जगननी सीतायाः भाषा आसीत् - <strong>ह</strong>मः उवान- माषीिम<strong>ह</strong> संृताम ्)-गजे ठुरः(आगा ँ)156


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ENGLI SH संृतम ् मैिथलीHave youf i ni shedyourhousehol dchor es?गृ<strong>ह</strong>काय ं र् समांिकम ्?घरक काजखतम कऽलेल<strong>ह</strong>ँ?ुYes ,al mostआम,्<strong>ह</strong>ँ, ायःf i ni shed.समाायम ्।खतमेअिछ।Wher e wer eगतािन िािणअ<strong>ह</strong>ा ँ द ू-you f orl astिदनािन कुतीन िदनसँtwo t hreedays?आसीत्भवती?कऽछल<strong>ह</strong>ँ?ुIhad goneअ<strong>ह</strong>ं मागृ<strong>ह</strong>ं<strong>ह</strong>म अपनto mymot her ’s place.गतवती।<strong>ह</strong>र गेलर<strong>ह</strong>ी।Di d y ou meetShyamal ar ecent l y?एषु िदषुामलयािमिलतवतीिकम ्?ामलासँअ<strong>ह</strong>ा ँक भेट<strong>ह</strong>ाल-िफल<strong>ह</strong>ालमेअिछ?I ’ve had a lotof work sincemorning.मम ातःआर ब<strong>ह</strong>ुकायािण।र्<strong>ह</strong>मराभोरेसँब<strong>ह</strong>ुत काय र्157


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्र<strong>ह</strong>ै-ए।Agai n t odaythe mai d-ser vantdi dn’t come.कम र्करी अपुनः नआगतवती।काजकरएबालीआइ फेर आएल।Guest s wi l lcometomor r ow.अितथयः ःआगिमि।पा<strong>ह</strong>ुन सभकाि आिबर<strong>ह</strong>लछिथ।Shal lwe goअ शाक<strong>िव</strong>पिणंआइto theगामः िकम ्?तरकारीveget abl emar ketबजार चलीकी?t oday?Idon’t haveअ मम समयः<strong>ह</strong>मरा आइtime today let’sgo tomorrow.नाि भोःःगिमामः।समय नि<strong>ह</strong>अिछ, <strong>ह</strong>मरासभ कािचलब।Nex tmont hअिम-मासेअिगला मासwe wi l lbuyवय ं<strong>ह</strong>म सभa washi ngmachi ne.वस्क्षालनयंामः।एकटावािश ंगमशीन158


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्कीनब।A newdepar t ment alst or e hasopenednear by.समीपे एकःन ूतनःसव र्वु-आपणःउािटतःअि।एकटा नविडपाट र्मेटलोरबगलेमेख ुजलअिछ।Ihear d t hatरमायाः पुयाः<strong>ह</strong>मराRama’sdaughter’smarriage is fixed.<strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>ःिनितः इितुतवती।सुबामेआएल अिछजे रमाकबेटीकिबया<strong>ह</strong> ठीकभऽगेलै।Fr om t odayt her e i s asal e ofgl ass war esi n t hatshop.अ आरतिन ् आपकाचपााणा ंूनम ूेन<strong>िव</strong>यणम ्अि।आइसँ ओि<strong>ह</strong>दोकानमेशीसाकसमानकिबी शुछै।Woul d youl end me somesugar ?िकित् शकर्रा ंददाित िकम ्?कनी िची<strong>दे</strong>ब?Woul d you एत पाककृितं <strong>ह</strong>मरा एकरा159


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्tell me i t ’srecipe?मा ं वदितिकम ्?बबाकढ़◌ंगबताएब?Come, l et ’sgo to thetempl e.आगतु,<strong>दे</strong>वालयःगामः।आऊ, <strong>ह</strong>मसभ मिरचली।यो<strong>िव</strong> ंशिततमः पाठःभीमः द ुयो र्धन अपेक्षया बलवान ्।राकेश अपेक्षया नवीनः बलवान ्।अनीतायाः अपेक्षया तेजनी उता।पािकान अपेक्षया भारतम ् <strong>िव</strong>शालम ्।कावेया र्ः अपेक्षया गा दीघा र्।शाः अपेक्षया लया सुरी।सीताया अपेक्षया मालती सुरी।उतागुणीचतुरःेःसुरीस<strong>ह</strong>नशीलाअलसःवीरःदीघा र्160


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>िव</strong>शालम ्वयम ् प ूव र्तन ् पाठे अपेक्षया इंशम ् ज्ञातवः। इदानीम ् अिन ् <strong>िव</strong>षये एव पुनः िकं िचत् अासंकुम र्ः। इदानीम ् भवः अपेक्षया उपयु वाािन वदु। वदि वा ?अ<strong>ह</strong>म ् इदानीम ् िकमिप ावयािम। भवः ुणवु।गीतम ् मध ुरम ् अि खलु।रघ ुव ंशम ् उमम ् काम ् खलु।कािलदासः ः क<strong>िव</strong>ः खलु।आम ् कािलदास खलु।रामायणम ् आिद काम ् खलु।पुम ् सुरम ् अि खलु।भवः खलु योजिया वदु।अ श ैम ् अिधकम ् अि खलु।भोजन उमम ् अि खलु।परीक्षा सिि<strong>ह</strong>ता खलु।माता कुशिलनी खलु।िपता <strong>िव</strong>कोषे काय र्म ् करोित खलु।अजः <strong>िव</strong><strong>दे</strong>शम ् गतवान ् खलु।-अ एव गणयम ् कुम र्ः। भवः एकम ् वाम ् वदु। भवः खलु योजिया तदैव वाम ् पुनःउारयु। अनरम ् भवः एकम ् वाम ् वदु-भवः खलु योजिया पुनः उारयु। आरःकुम र्ः।भवान ् आगिमित खलु।कुुरः भौ भौ भौ इित भषित।161


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्कुुरः िकम ् करोित।कुुरः गृ<strong>ह</strong> रक्षणम ् करोित।ाः व भवित।ा गजर्यित।ाः म ृगम ् मारयित।गजः ूलः अि।गजः वु नयित।गजः िित?माजा र्लः ों वदित।माजा र्लः िकम ् िपबित।माजा र्लः द ुम ् िपबित।माजा र्लः म ूषकम ् खादित।धेः अा वदित।धेः िकम ् ददाित।धेः द ुम ् ददाित।धेः िकम ् खादित।धेः णम ् खादित।अः धावित।अः कथम ् धावित।अः शीम ् धावित।अः <strong>ह</strong>ेसते?इदानीम ् केशाित् पिक्षणाम ् नाम ् अिप जानीमः।162


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्काकः रटित। काकः कथम ् रटित। काकः का का का इित रटित।शुकः सुरः अि- खलु।शुक वण र्ः कः। शुक वण र्ः <strong>ह</strong>िरतः।<strong>ह</strong>ंसः जले संचरित। <strong>ह</strong>ंसः जले संचरित।चटकः िचित।िसं<strong>ह</strong>ः गजर्ित।ाः गजर्ित।<strong>ह</strong>ंसः जले संचरित।गजः िित।व ृषभः नदित।र्अः <strong>ह</strong>ेसते।माजा र्लः वदित।कुुरः भषित।काकः रटित।चटकः िचित।काकः रटित का काधेः वदित अा<strong>िव</strong>डालः वदित कथम ् ा ंचटकः वदित कथम ् िचं िचकुुरः भषित कथम ् भौ ं भौ ंबे (भे)गः करित कथम ् बै बै163


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अजः वदित कथम ् मै ं मै ंसप र्ः करित कथम ् भुस ् मुस ्िपकः कूजित कथम ् पो पेसुभािषतम ्सुलभाः पुषाः लोके सततं ियवािदनः।अियय च पर् वा ोता च द ुल र्भः॥इदानीम ् यत् सुभािषतम ् ुतवः त ताय र्म ् एवम ् अि।लोके िय वाािन वुम ् सवे र् उ<strong>ह</strong>ु एव। तथैव ोतुम ् अिप ब<strong>ह</strong>ुजनाः साः भवि। अियम ्िकु ि<strong>ह</strong>तकरम ् ताद ृश वचनािन केचव वदि। तथैव तािन वचनािन ोतुम ् केचन ् एव उ<strong>ह</strong>सु।अतः एव लोके अिय प वचन ोता वा ौ अपुइ द ुल र्भम ्।कथाम<strong>ह</strong>ाराज <strong>िव</strong>मािद औदाय र्म ् िसमेव। <strong>िव</strong>मािदः परम ् उदारः जार ंजकः च आसीत्। सःजानाम ् क पिर<strong>ह</strong>ाराथ र्म ् सव र् सदा सारम ् करोित ।एकदा अारो<strong>ह</strong>ी <strong>िव</strong>मािदः अरमागे र् एकाकी एव गन ् आसीत्। संाकालः सि<strong>ह</strong>तः इित शीम ्वनात् बि<strong>ह</strong>ः गािम-इित िचयन ् आसीत्। तावता एव द ूरे काित् गो<strong>ह</strong>ोर आनम ् ुतम ्। ताम ्िदशाम ् अि एव <strong>िव</strong>मािदः त गतवान ्। तदा वषा र्कालः आसीत्। अतः नदीषु वा<strong>ह</strong>ःआसीत्। भूिमः सव र्था पंिकला आसीत्। सवे र् गता र्ः अिप जलेन ् प ूणा र्ः आसन ्। एताद ृशे किंित्मिलन ् गतेर् कािचत् गौ ं पिता आित ।एतद ् द ृवा म<strong>ह</strong>ाराजः गौः रक्षनाथ र्म ् यमेव पंकम ्अवतीण र्वान ्। िकु ोिप पंके िनमः इव अभवत्। रािः इत् एकाकी एव धेम ् रिक्षतुम ् स<strong>ह</strong> नशवान ्। धेः अिप ाण भीा उैः आित । तत् ुा कन ् िसं<strong>ह</strong>ः त आगतः। सःगाम ् खािदतुम ् इवान ् च। तदा त <strong>िव</strong>मानः अः िसं<strong>ह</strong>म ् द ृष्ा पलायनम ् कृतवान ्। इदानीम ् एकाकी164


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्म<strong>ह</strong>ाराजः गाम ् रिक्षतुम ् इित, िकु िसं<strong>ह</strong>ः गाम ् खािदतुम ् इित। अतः म<strong>ह</strong>ाराजः िसं<strong>ह</strong> भयजननाथ र्म ् कोषात् खम ् ीकृतवान ्। यदा यदा िसं<strong>ह</strong>ः गाम ् खािदतुम ् आगित तदा तदा एषःम<strong>ह</strong>ाराजः खम ् दश र्यन ् तम ् िसं<strong>ह</strong>म ् भाययित । गतर् समीपे एकः वटः व ृक्षः आसीत्। ततितःकन ् शुकः एत सव र्म ् पन ् आसीत्। सः म<strong>ह</strong>ाराजम ् उवान ्- भोः राजन ्। अाः गोः मरणम ्सिि<strong>ह</strong>तम ् अि। भवान ् एताम ् िसं<strong>ह</strong>ात् रक्षित चेत् अिप िकमिप योजनम ् नाि। यतः पंकेपितता धेः ातःकालात् प ूव र्मेव िनमयित। व ृथा भवतः ाणम ् ागम ् करोित। अतः भवान ्थ र्म ् काय र्म ् जतु। इदानीम ् िसं<strong>ह</strong>ः एकः एव अि। घारे िसं<strong>ह</strong>ी अिप अ आगित। िकं िचत्कालानरम ् अ ूर जवः अिप आगि। अतः थ र्काय र्म ् पिरजतु। भवतः ाण रक्षणाथ र्म ्अ व ृक्ष उपिर उप<strong>िव</strong>शतु। इित। शुक वचनम ् ुा म<strong>ह</strong>ाराजः उवान ्- भो शुका। मद ् <strong>िव</strong>षयेतव ीितम ् ज्ञाा संतुः अ<strong>ह</strong>म ्। िकु अनीित माम ् भवान ् न उपिदशतु। यतः ाण रक्षणाथ र्म ्ीिम कीटादयः अिप यते। िकु यः अेषाम ् रक्षणाथ र्म ् जीवित सः एव धः। मम ् येन ् लाभःभवित वा न वा अ<strong>ह</strong>म ् न जानािम। िकु गोः रक्षणम ् मम ् कतर्म ् – मम ् ाणान ् पिरकृवा अ<strong>ह</strong>म ्एताम ् धेम ् रक्षािम एव। इित उवान ्।ततः राजा ातःकाल पय र्म ् अिप गोः रक्षणम ् कृतवान ्।ातः काले िसं<strong>ह</strong>पेण ितः <strong>दे</strong>वेः पम ् ाकत्। गोपेण िता भू<strong>दे</strong>वी शुकपेणितः धम र्ः चािप पम ् कटितवः। ते सवेिप र् <strong>िव</strong>म ाग शौय र्म ् च ािघा तम ्अिभनितवः। एवम ् <strong>िव</strong>म औदाय र्म ् लोकोरम ् आसीत्।१.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिकाक सभटा पुरान अंक ल, ितर<strong>ह</strong> ुता आ <strong>दे</strong>वनागरी पमे Vi deha e j our nal ' sal l ol d i ssues i n Br ai l l e Ti r hut a and Devanagar i ver si ons२.मैिथली पोथी डाउनलोड Mai t hi l iBooks Downl oad,३.मैिथली ऑिडयो संकलन Mai t hi l iAudi o Downl oads,४.मैिथली वीिडयोक संकलन Mai t hi l iVi deos५.िमिथला िचकला/ आधिनक ु िचकला आ िच Mi thila Painting/Moder n Ar t andPhot os"<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>"क एि<strong>ह</strong> सभ स<strong>ह</strong>योगी िलंकपर से<strong>ह</strong>ो एक बेर जाऊ।६.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> मैिथली िज :ht t p:// vi dehaqui z. bl ogspot . com/165


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्७.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> मैिथली जालव ृ एीगेटर :ht t p:// vi deha-aggr egat or . bl ogspot . com/८.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> मैिथली साि<strong>ह</strong> अंजीमे अन ू िदत :http:// madhubani -ar t . bl ogspot . com/९.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क प ूव र्-प "भालसिरक गाछ" :ht t p:// gaj endr at hakur . bl ogspot . com/१०.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> इ ंडे :ht t p:// vi deha123. bl ogspot . com/११.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> फाइल :http:// videha123. wor dpr ess. com/१२. <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong> : पि<strong>ह</strong>ल ितर<strong>ह</strong> ुता (िमिथला◌क्षर) जालव ृ (ब्ल◌ॉग)ht t p:// vi deha-sadeha. bl ogspot . com/१३. <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:ल: मैिथली लमे: पि<strong>ह</strong>ल बेर <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ारा166


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ht t p:// vi deha-brailleblogspot . . com/१४.V I DEHA" I ST MAI THI L I FORTNI GHTL YEJ OURNAL ARCHI VEht t p:// vi deha-ar chi ve. bl ogspot . com/१५. ' <strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> ' थ म मै िथ ली पा िक्ष क ई प ि का मै िथ ली पो थी कआ का र् इ वht t p:// vi deha-pot hi . bl ogspot . com/र्१६. ' <strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> ' थ म मै िथ ली पा िक्ष क ई प ि का ऑ िड योआ का इ वht t p:// vi deha-audi o. bl ogspot . com/र्१७. ' <strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> ' थ म मै िथ ली पा िक्ष क ई प ि का वी िड योआ का इ वht t p:// vi deha-vi deo. bl ogspot . com/१८. ' <strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> ' थ म मै िथ ली पा िक्ष क ई प ि का िम िथ लािच क ला , आ ध ु िन क क ला आ िच क लाht t p:// vi deha-pai nt i ngs-phot os. bl ogspot . com/१९. मैिथल आर िमिथला (मैिथलीक सभसँ लोकिय जालव ृ)http:// mai t hi l aur mi t hi l a. bl ogspot . com/२०.ुित काशन167


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्http:// wwwshruti . -publ i cat i on. com/२१.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>- सोशल टविकर् ं ग साइटht t p:// vi deha. ni ng. com/२२.ht t p:// gr oups. googl e. comgr / oup/vi deha२३.ht t p:// gr oups. yahoo. comgr / oup/ VI DEHA /२४.गजे ठाकुर इ डेht t p:// gaj endr at hakur 123. bl ogspot . com२५.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> रेिडयो:मैिथली कथा-क<strong>िव</strong>ता आिदक पि<strong>ह</strong>ल पोडकासाइटht t p:// vi deha123r adi o. wor dpr ess. com/२६. ना भुटकाhttp:// mangan-khabas. bl ogspot . com/म<strong>ह</strong>त्प ूण र् स ूचना (१):म<strong>ह</strong>त्प ूण र् स ूचना: ीमान ् निचकेताजीक नाटक " एंी: मा <strong>िव</strong>श" केर '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>'मे ई-कािशत प <strong>दे</strong>िख कए एकर िंट पमे काशनक लेल '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' केर समक्ष "ुित काशन"केर ाव आयल छल। ी निचकेता जी एकर िंट प करबाक ीकृित दए <strong>दे</strong>लि। िंटसंरणक <strong>िव</strong>वरण एि<strong>ह</strong> प ृपर नीचा ँमे।म<strong>ह</strong>त्प ूण र् स ूचना (२): '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ारा कएल गेल शोधक आधार पर १.मैिथली-अंजी शकोश २.अंजी-मैिथली श कोश ुित पिब्लकेशन ारा िट फ◌ॉम र्मे कािशत करबाक आ<strong>ह</strong> ीकारकए लेल गेल अिछ। संित मैिथली-अंजी शकोश-ख-I -XVI . कािशत कएल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ:लेखक-गजे ठाकुर, नागे कुमार झा एव ं पीकार <strong>िव</strong>ान झा, दाम- .५००/- ित ख। Combi ned I SBN No . 978-81-907729-2-1 e-mai l : shr ut i . publ i cat i on@ shr ut i -publ i cat i on. com websi t e:http:// wwwshruti . -publ i cat i on.comम<strong>ह</strong>त्प ूण र् स ूचना:(३). पी-ब <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> डाटाबेस िमिथलाक्षरसँ <strong>दे</strong>वनागरी पाुिलिप िलारण- ुितपिब्लकेशन ारा िट फ◌ॉम र्मे कािशत करबाक आ<strong>ह</strong> ीकार कए लेल गेल अिछ। पुक-ािक168


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>िव</strong>िधक आ पोथीक म ूक स ूचना एि<strong>ह</strong> प ृ पर शी <strong>दे</strong>ल जायत। पी-ब (शोध-सादन, िडिजटलइमेिजंग आ िमिथलाक्षरसँ <strong>दे</strong>वनागरी िला ंतरण)- तीन ू पोथीक शोध-संकलन-सादन-िला ंतरणगजे ठाकुर, नागे कुमार झा एव ं पीकार <strong>िव</strong>ान झा ारा Combi ned I SBN No . 978-81-907729-6-9म<strong>ह</strong>त्प ूण र् स ूचना:(४) '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ारा धारावाि<strong>ह</strong>क पे ई-कािशत कएल जा' र<strong>ह</strong>ल गजेठाकुरक िनब-ब-समीक्षा, उपास (स<strong>ह</strong>बाढ़िन) , प-सं<strong>ह</strong> (स<strong>ह</strong>ाीक चौपड़पर), कथा-ग(ग-गु), नाटक(संकष र्ण), म<strong>ह</strong>ाका (ा<strong>ह</strong> आ असाित मन) आ बाल-िकशोर साि<strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>मे संप ूण र्ई-काशनक बाद िंट फ◌ॉम र्मे।कुम ्–अम र्नक, ख-१ सँ ७ (लेखकक िछिडआयल प, उपास,ग-कथा, नाटक-एकाी, बालाना ं कृते, म<strong>ह</strong>ाका, शोध-िनब आिदक सम संकलन)-लेखक गजेठाकुर Combi ned I SBN No . 978-81-907729-7-6<strong>िव</strong>वरण एि<strong>ह</strong> प ृपर नीचा ँमे ।म<strong>ह</strong>त्प ूण र् स ूचना (५): "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" केर २५म अंक १ जनवरी २००९, िंट संरण <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>-ई-पिकाकपि<strong>ह</strong>ल २५ अंकक चुनल रचना सििलत। <strong>िव</strong>वरण एि<strong>ह</strong> प ृपर नीचा ँमे।म<strong>ह</strong>त्प ूण र् स ूचना (६):स ूचना: <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क मैिथली-अंजी आ अंजी मैिथली कोष (इ ंटरटपर पि<strong>ह</strong>ल बेरसच र्-िडनरी) एम.एस. एस.ू.एल. सव र्र आधािरत -Based on ms-sql ser ver Maithili-Engl i sh and Engl i sh-Mai t hi l i Di ct i onar y. <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क भाषापाक- रचनालेखन ंभमेनव अंक <strong>दे</strong>खबाक लेल प ृ सभकेँ िरश कए <strong>दे</strong>ख ू। Al ways r ef r esh t he pages f orvi ewi ng new i ssue ofVI DEHA.कुम ् अम र्नक- गजे ठाकुर169


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्गजे ठाकुरक िनब-ब-समीक्षा, उपास (स<strong>ह</strong>बाढ़िन) , प-सं<strong>ह</strong> (स<strong>ह</strong>ाीक चौपड़पर), कथा-ग (ग-गु), नाटक(संकष र्ण), म<strong>ह</strong>ाका (ा<strong>ह</strong> आ असाित मन) आ बाल-िकशोर साि<strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>मेसंप ूण र् ई-काशनक बाद िंट फ◌ॉम र्मे। कुम ्–अम र्नक, ख-१ सँ ७I st edi t i on 2009 of Gaj endr a Thakur ’s KuruKshetram-Antarmanak (Vol. I to VII)-essay-paper-criticism, novel, poems, story, play, epics and Children-grown-ups literature in singlebinding:Language:Maithili६९२ प ृ : म ू भा. . 100/-( f or i ndi vi dual buyer s i nsi de i ndi a)( add cour i er char ges Rs . 50/-per copy f or Del hi / NCR and Rs . 100/- percopy f or out si de Del hi )For Li br ar i es and over seas buyer s $ 40 US ( i ncl udi ng post age)The book i s AVAI LABLE FOR PDF DOWNLOAD ATht t ps:// si t es. googl e. coma / / vi deha. comvi / deha/ht t p:// vi deha123. wor dpr ess. com/( send MO . ./ DD / Cheque i n f avour of AJAY ARTS payabl e at DELHI .)DI STRI BUTORS : AJAY ARTS , 4393/ 4A,I st Fl oor , Ansar i Road , DARYAGANJ .Del hi -110002 Ph. 011-23288341,09968170107170


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्e-mai l : shr ut i . publ i cat i on@ shr ut i -publ i cat i on.com<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1: ितर<strong>ह</strong> ुता : <strong>दे</strong>वनागरी"<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" क २५म अंक १ जनवरी २००९, िंट संरण :<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>-ई-पिकाक पि<strong>ह</strong>ल २५ अंकक चुनल रचनासििलत।<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: थम मैिथली पािक्षक ई-पिका http:// wwwvid . eha. co. i n/<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: वष:2, र् मास:13, अंक:25 (<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:1)सादक: गजे ठाकुरगजे ठाकुर (1971- ) िछिडआयल िनब-ब-समीक्षा, उपास (स<strong>ह</strong>बाढ़िन) ,प-सं<strong>ह</strong> (स<strong>ह</strong>ाीक चौपड़पर), कथा-ग (ग-गु), नाटक(संकष र्ण),म<strong>ह</strong>ाका (ा<strong>ह</strong> आअसाित मन) आ बाल-िकशोर साि<strong>ह</strong> कुम ् अंतम र्नक (ख 1 सँ7 ) नामसँ। ि<strong>ह</strong>नकर कथा-सं<strong>ह</strong>(ग-गु) क अवाद संृतमे आ उपास (स<strong>ह</strong>बाढ़िन) क अवाद संृत आ अंजी(द कामेटनामसँ)मे कएल गेल अिछ। मैिथली-अंजी आ अंजी मैिथली शकोश आ पी-बक सििलतपेँ लेखन-शोध-सादन-आ िमिथलाक्षरसँ <strong>दे</strong>वनागरी िला ंतरण। अंतजा र्ललेल ितर<strong>ह</strong>ुता य ूनीकोडक<strong>िव</strong>कासमे योगदान आ मैिथलीभाषामे अंतजा र्ल आ संगणकक शावलीक <strong>िव</strong>कास। ई-प संकेतggajendr a@ gmai l . comस<strong>ह</strong>ायक सादक: ीमती रि रेखा िसा171


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ीमित रि रेखा िसा (1962- ), िपता ी सुरे साद िसा, पित ी दीपककुमार। ीमित रि रेखा िसा इित<strong>ह</strong>ास आ राजनीितशास्मे ातकोर उपािधक संग नाला आबौधधम र्पर पी.एच.डी.ा कए छिथ आ लोकनायक जयकाश नारायण पर आलेख-ब से<strong>ह</strong>ो िलखछिथ।सम्ित “<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>” ई-पिका(ht t p:// wwwvi . deha. co. i n/ ) क स<strong>ह</strong>ायक सादक छिथ।मु प ृ िडजाइन: <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:1 ोित झा चौधरीोित (1978- ) ज ान -बेवार, मध ुबनी ; आइ सी डबू ए आइ (काएकाउेी); िनवास ान- लन, य.के.; ू िपता- ी शुभंकर झा, ज◌मशेदपुर; माता- ीमती सुधाझा, िशवीपी।ोितकेँ wwwpoet . r y. comसँ संपादकक च◌ॉयस अवाडर् (अंजी पक <strong>ह</strong>ेतु) ोितकेँभेटल छि। <strong>ह</strong>ुनकर अंजी प िकछु िदन धिर wwwpoet . r ysoup. com केर मु प ृ पर से<strong>ह</strong>ोर<strong>ह</strong>ल अिछ।<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिकाक साइटक िडजाइन मधिलका ू चौधरी (बी.टेक, कम्ूटर साइ ंस), रि िया(बी.टेक, कम्ूटर साइ ंस) आ ीित झा ठाकुर ारा।(<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिका पािक्षक पेँ ht t p:// wwwvi . deha. co. i n/ पर ई-कािशत <strong>ह</strong>ोइत अिछ आएकर सभटा पुरान अंक िमिथलाक्षर, <strong>दे</strong>वनागरी आ ल वस र्नमे साइटक आका र्इवमे डाउनलोड लेलउपल र<strong>ह</strong>ैत अिछ। <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिका स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:1 अंक ई-पिकाक पि<strong>ह</strong>ल 25 अंकक चुनल रचनाक संगपुकाकार कािशत कएल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ। <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:2 जनवरी 2010 मे आएत ई-पिकाक26 सँ 50म अंकक चुनल रचनाक संग।)Ti r hut a: 244 pages ( A4 bi g magazi ne si ze)<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1: ितर<strong>ह</strong>ुता : म ू भा..200/-Devanagar i 244 pages ( A4 bi g magazi ne si ze)<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1: : <strong>दे</strong>वनागरी : म ू भा. . 100/-add cour i er char ges Rs 20( . /-per copy f or Del hi NCR and Rs 30/ . /- percopy f or out si de Del hi )172


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्BOTH VERSI ONS ARE AVAI LABLE FOR PDF DOWNLOAD ATht t ps:// si t es. googl e. coma / / vi deha. comvi / deha/ht t p:// vi deha123. wor dpr ess. com/( send MO . ./ DD / Cheque i n f avour of AJAY ARTS payabl e at DELHI .)DI STRI BUTORS : AJAY ARTS , 4393/ 4A,I st Fl oor , Ansar i Road , DARYAGANJ.Del hi -110002 Ph. 011-23288341,09968170107Websi t e:http:// wwwshruti . -publ i cat i on.come-mai l :shr ut i . publ i cat i on@ shr ut i -publ i cat i on.com"िमिथला दश र्न"मैिथली िमािसक पिकाअपन सब्सिप्शन (भा..288/- द ू साल मा 12 अंक लेल भारतमे आ ONEYEAR-(6 i ssues)-i n Nepal I NR 900/-, OVERSEAS- $25; TWO YEAR(12 i ssues)-i n Nepal I NR Rs.1800/-, Over seas- US $50) "िमिथला दश र्न"केँ <strong>दे</strong>य डी.डी. ाराMi thila Darshan, A - 132, Lake Gar dens,Kol kat a - 700 045 पतापर पठाऊ। डी.डी.क संग प पठाऊ जाि<strong>ह</strong>मे अपन प ूण र् पता,टेलीफोन नं. आ ई-मेल संकेत अव िलख ू। धान सादक- निचकेता। काय र्कारी सादक-रामलोचन ठाकुर। िताता सादक- ोफेसर बोध नारायण िसं<strong>ह</strong> आ डा. अिणमा िसं<strong>ह</strong>। ComingSoon:173


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्http:// wwwmithiladarshancom. . /(<strong>िव</strong>ज्ञापन)अंितका काशन की नवीनतम पुकसिजशी काआलोचनामीिडया, समाज, राजनीित और इित<strong>ह</strong>ासिडज◌◌ार : मीिडया ए प◌ॉिलिट: पुस ून वाजपेयी 2008 म ू . 200.00राजनीित मेरी जान : पु स ून वाजपेयीकाशन वष र् 2008 म ू .300.00पालकालीन संृित : म ंज ु कुमारी काशनवष र्2008 म ू . 225.00स्ी : संघष र् और स ृजन : ीधरम काशनवष र्2008 म ू .200.00अथ िनषाद कथा : भव<strong>दे</strong>व पाेय काशनवष र्2007 म ू .180.00उपासइित<strong>ह</strong>ास : संयोग और साथ र्कता :सुरे चौधरीसंपादक : उदयश ंकरि<strong>ह</strong>ंदी क<strong>ह</strong>ानी : रचना और पिरिित :सुरे चौधरीसंपादक : उदयश ंकरसाधारण की ितज्ञा : अंधेरे सेसाक्षाार : सुरे चौधरीसंपादक : उदयश ंकरबादल सरकार : जीवन और र ंगम ंच :अशोक भौिमकमोनालीसा <strong>ह</strong>ँस र<strong>ह</strong>ी थी : अशोक भौिमककाशन वष र् 2008 म ू . 200.00बालकृ भट्ïट और आधिनक ु ि<strong>ह</strong>ंदीआलोचना का आर ंभ : अिभषेक रौशनक<strong>ह</strong>ानी-सं<strong>ह</strong>रेल की बात : <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा काशनवष र् 2008म ू .125.00छिछया भर छाछ : म<strong>ह</strong>ेश कटारे काशनवष र् 2008म ू . 200.00को<strong>ह</strong>रे में कं दील : अवधेश ीत काशनवष र् 2008म ू . 200.00श<strong>ह</strong>र की आिखरी िचिडय◌◌ा : काश काकाशन वष र् 2008 म ू . 200.00पीले कागज◌ की उजली इबारत : कैलाशबनवासी काशन वष र् 2008 म ू. 200.00सामािजक िचंतनिकसान और िकसानी : अिनल चमिडय◌◌ािशक्षक की डायरी : योगेउपासमाइोोप : राजे कुमारकिजयाप ृीपु : लिलत अवाद : म<strong>ह</strong>ाकाशमोड◌ पर : ध ूमकेतु अवाद : णा र्मोलाज◌ : िपयैर ला म ूर अवाद :सुनीता जैन174


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्नाच के बा<strong>ह</strong>र : गौरीनाथ काशनवष र् 2008 म ू . 200.00आइस-पाइस : अशोक भौिमक काशनवष र् 2008म ू . 180.00कुछ भी तो मानी न<strong>ह</strong>ी ं : मनीषा कुलकाशन वष र् 2008 म ू . 200.00बडक◌◌ू चाचा : सुनीता जैन काशनवष र् 2008 म ू . 195.00भेम का भे मा ँगता कुाड◌◌ी ईमान :सनारायण पटेल काशन वष र् 2008 म ू. 200.00क<strong>िव</strong>ता-सं<strong>ह</strong>या : श ैलेय काशन वष र् 2008 म ू. 160.00जीना चा<strong>ह</strong>ता <strong>ह</strong>ूँ : भोलानाथ कुशवा<strong>ह</strong>ा काशनवष र्2008 म ू . 300.00कब लौटेगा नदी के उस पार गया आदमी :भोलानाथ कुशवा<strong>ह</strong>ा काशन वष र् 2007 म ू.225.00लाल िरन का फुलबा : सुनीता जैन काशनवष र्2007 म ू .190.00ल ूओं के बे<strong>ह</strong>ाल िद ं में : सुनीता जैनकाशन वष र्2008 म ू . 195.00फैंटेसी : सुनीता जैन काशनवष र् 2008 म ू .190.00द:खमय ु अराकच : ाम चैत काशनवष र्2008 म ू . 190.00कुआर्न क<strong>िव</strong>ताएँ : मज कुमार ीवावकाशन वष र् 2008 म ू . 150.00पेपरबैक संरणउपासक<strong>ह</strong>ानी-सं<strong>ह</strong>धँधली ू या<strong>दे</strong>ं और िससकते ज◌ख्म :िनसार अ<strong>ह</strong>मदजगधर की म कथा : <strong>ह</strong>िरओमअंित का , मैिथलीैमा िस क , सादक- अनलकांतअंितका काशन,सी-56/य ूजीएफ-4,शालीमारगाडर्न,एकसटे ंशन-II,गािजयाबाद-201005 (उ..),फोन: 0120-6475212,मोबाइलनं.9868380797, 9891245023,आजीवन सदता शु भा..2100/-चेक/ ाफ्ट ारा “अंितकाकाशन” क नाम सँ पठाऊ। िदीकबा<strong>ह</strong>रक चेक मे भा.. 30/-अितिर जोड◌◌ू।बया, ि<strong>ह</strong> ी छमा<strong>ह</strong>ीपिका, सादक- गौरीनाथसंपकर्- अंितका काशन,सी-56/य ूजीएफ-4,शालीमारगाडर्न,एकसटे ंशन-II,गािजयाबाद-201005 (उ..),फोन: 0120-6475212,मोबाइलनं.9868380797, 9891245023,आजीवन सदता शु .5000/-चेक/ ाफ्ट/ मनीआडर्रारा “ अंितका काशन” के नामभेजें । िदी से बा<strong>ह</strong>र के चेकमें 30 पया अितिर जोड◌◌े◌ं।175


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मोनालीसा <strong>ह</strong>ँस र<strong>ह</strong>ी थी : अशोक भौिमककाशन वष र् 2008 म ू .100.00क<strong>ह</strong>ानी-सं<strong>ह</strong>रेल की बात : <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा काशनवष र् 2007म ू . 70.00छिछया भर छाछ : म<strong>ह</strong>ेश कटारे काशनवष र् 2008म ू . 100.00को<strong>ह</strong>रे में कं दील : अवधेश ीत काशनवष र् 2008म ू . 100.00श<strong>ह</strong>र की आिखरी िचिडय◌◌ा : काश काकाशन वष र् 2008 म ू . 100.00पीले कागज◌ की उजली इबारत : कैलाशबनवासी काशन वष र् 2008 म ू. 100.00नाच के बा<strong>ह</strong>र : गौरीनाथ काशनवष र् 2007 म ू . 100.00आइस-पाइस : अशोक भौिमक काशनवष र् 2008म ू . 90.00कुछ भी तो मानी न<strong>ह</strong>ी ं : मनीषा कुलकाशन वष र् 2008 म ू . 100.00भेम का भे मा ँगता कुाड◌◌ी ईमान :सनारायण पटेल काशन वष र् 2007 म ू. 90.00मैिथली पोथी<strong>िव</strong>कास ओ अथ र्तं (<strong>िव</strong>चार) : नरे झाकाशन वष र् 2008 म ू . 250.00संग समय के (क<strong>िव</strong>ता-सं<strong>ह</strong>) : म<strong>ह</strong>ाकाशकाशन वष र् 2007 म ू . 100.00एक टा <strong>ह</strong>ेरायल दिनया ु (क<strong>िव</strong>ता-सं<strong>ह</strong>) :कृमो<strong>ह</strong>न झा काशन वष र् 2008 म ू. 60.00दकचल <strong>दे</strong>बाल (कथा-सं<strong>ह</strong>) : बलराम काशनपुक म ंगवा के िलए मनीआडर्र/चेक/ ाफ्ट अंितका काशन के नामसे भेजें । िदी से बा<strong>ह</strong>र के एटपार बैिकं ं ग (at parbanki ng) चेक के अलावा अचेक एक <strong>ह</strong>जार से कम का नभेजें । .200/- से ादा कीपुको ं पर डाक खच र् <strong>ह</strong>मारा व<strong>ह</strong>नकरेंगे। .300/- से .500/-तक की पुको ं पर 10% कीछूट, .500/- से ऊपर .1000/-तक 15%और उससे ादा कीिकताबों पर 20%की छूट िगतखरीद पर दी जाएगी ।एक साथ ि<strong>ह</strong>ी, मैिथली में सियआपका काशनअंितका काशनसी-56/य ूजीएफ-4, शालीमारगाडर्न,एकसटे ंशन-I Iगािजयाबाद-201005 (उ..)फोन : 0120-6475212मोबाइल नं.9868380797,9891245023ई-मेल: ant i ka1999@ yahoo. co. i n,ant i ka. pr akashan@ ant i ka-pr akashan.comht t p:// wwwant . i ka-pr akashan.com(<strong>िव</strong>ज्ञापन)176


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्वष र्2000 म ू . 40.00स (कथा-सं<strong>ह</strong>) : मार मज काशनवष र्2007 म ू . 165.00ुित काशनसँ१.पंच<strong>दे</strong>वोपासना-भूिम िमिथला- मौन२.मैिथली भाषा-साि<strong>ह</strong> (२०म शताी)- मश ंकरिसं<strong>ह</strong>३.गुंजन जीक राधा (ग-प-जब ुलीिमित)- गंगेश गुंजन४.बत-िबगड़◌ैत (कथा-ग सं<strong>ह</strong>)-सुभाषचयादव५.कुम ्–अम र्नक, ख-१ आ २ (लेखककिछिडआयल प, उपास, ग-कथा, नाटक-एकाी, बालाना ं कृते, म<strong>ह</strong>ाका, शोध-िनबआिदक सम संकलन)- गजे ठाकुर८. एी: मा <strong>िव</strong>श- डा. उदय नारायणिसं<strong>ह</strong> “निचकेता” िंट प <strong>ह</strong>ाडर्बाउड(I SBN NO978 . -81-907729-0-7 म ू.१२५/- य.एस. ू डालर ४०) आपेपरबैक ( I SBN No . 978-81-907729-1-4 म ू . ७५/- य ूएस.डालर २५/-)९/१०/११ '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ारा कएल गेल शोधक आधारपर१.मैिथली-अंजी श कोश २.अंजी-मैिथली श कोश ुित पिब्लकेशन ारा िटफ◌ॉम र्मे कािशत करबाक आ<strong>ह</strong> ीकार कए907729-2-1 ३.पी-ब (िडिजटलइमेिजंग आ िमिथलाक्षरसँ <strong>दे</strong>वनागरीिला ंतरण)- संकलन-सादन-िला ंतरण गजे६.<strong>िव</strong>लित कइक युगमे िनब (प-सं<strong>ह</strong>)-ठाकुर, नागे कुमार झा एव ं पीकारपंकज पराशर७.<strong>ह</strong>म पुछैत छी (प-सं<strong>ह</strong>)- <strong>िव</strong>नीतउल<strong>िव</strong>ान झा ारा ।ू १२.<strong>िव</strong>भारानीक द टा नाटक: "भाग रौ" आ"बलचा"१३. <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:१: <strong>दे</strong>वनागरी आ िमिथला◌क्षरस ंरण:Ti r hut a: 244 pages ( A4 bi gलेल गेल अिछ। संित मैिथली-अंजीशकोश-ख-I -XVI . लेखक-गजे ठाकुर,नागे कुमार झा एव ं पीकार <strong>िव</strong>ानझा, दाम- .५००/- ित ख। Combi ned I SBN No . 978-81-magazi ne si ze)<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1:ितर<strong>ह</strong> ुता :म ूभा..200/-177


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Devanagar i 244 pages ( A4 bi gmagazi ne si ze)<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1:: <strong>दे</strong>वनागरी : म ू भा. .100/-ुित काशन, DI STRI BUTORS : AJAIARTS, 4393/4A,I stFl oor , Ansar i Road , DARYAGANJ .Del hi -110002Ph.011-23288341,09968170107. Websi t e: http:// wwwshruti . -publ i cat i on.come-mai l : shr ut i . publ i cat i on@ shr ut i -publ i cat i on.com(<strong>िव</strong>ज्ञापन)२. सं<strong>दे</strong>श१.ी गो<strong>िव</strong> झा- <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>केँ तर ंगजालपर उतािर <strong>िव</strong>भिरमे माभाषा मैिथलीक ल<strong>ह</strong>िर जगाओल, खेदजे अपक एि<strong>ह</strong> म<strong>ह</strong>ािभयानमे <strong>ह</strong>म एखन धिर संग नि<strong>ह</strong> दए सकल<strong>ह</strong>ँ। ु सुत छी अपकेँ सुझाओ आरचनाक आलोचना िय लगैत अिछ तेँ िकछु िलखक मोन भेल। <strong>ह</strong>मर स<strong>ह</strong>ायता आ स<strong>ह</strong>योग अपकेँसदा उपल र<strong>ह</strong>त।२.ी रमान रे- मैिथलीमे ई-पिका पािक्षक पेँ चला कऽ जे अपन माभाषाक चार कऽ र<strong>ह</strong>लछी, से धवाद । आगा ँ अपक सम मैिथलीक काय र्क <strong>ह</strong>ेतु <strong>ह</strong>म दयसँ शुभकामना दऽ र<strong>ह</strong>ल छी।३.ी <strong>िव</strong>ानाथ झा "<strong>िव</strong>िदत"- संचार आ ौोिगकीक एि<strong>ह</strong> ितधीर् ोबल युगमे अपन मि<strong>ह</strong>मामय"<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>"केँ अपना <strong>दे</strong><strong>ह</strong>मे कट <strong>दे</strong>िख जतबा सता आ संतोष भेल, तकरा को उपल "मीटर"सँ178


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्नि<strong>ह</strong> नापल जा सकैछ? ..एकर ऐित<strong>ह</strong>ािसक म ूा ंकन आ सा ंृितक ितफलन एि<strong>ह</strong> शताीक अंत धिरलोकक नजिरमे आय र्जनक पसँ कट <strong>ह</strong>ैत।४. ो. उदय नारायण िसं<strong>ह</strong> "निचकेता"- जे काज अ<strong>ह</strong>ा ँ कए र<strong>ह</strong>ल छी तकर चरचा एक िदन मैिथलीभाषाक इित<strong>ह</strong>ासमे <strong>ह</strong>ोएत। आन भए र<strong>ह</strong>ल अिछ, ई जािन कए जे एतेक गोट मैिथल "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" ईजन र्लकेँ पिढ र<strong>ह</strong>ल छिथ।५. डा. गंगेश गुंजन- एि<strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>-कम र्मे लािग र<strong>ह</strong>ल अ<strong>ह</strong>ा ँक सेदनशील मन, मैिथलीक ित समिप र्तमे<strong>ह</strong>नितक अम ृत र ंग, इित<strong>ह</strong>ास मे एक टा <strong>िव</strong>िश फराक अाय आर ंभ करत, <strong>ह</strong>मरा <strong>िव</strong>ास अिछ।अशेष शुभकामना आ बधाइक स, से<strong>ह</strong>|६. ी रामाय झा "रामर ंग"(आब गीर्य)- "अपना" िमिथलासँ संबिधत...<strong>िव</strong>षय ंवुसँ अवगतभेल<strong>ह</strong>ँ।...शेष ु सभ कुशल अिछ।७. ी जे िपाठी- साि<strong>ह</strong> अकादमी- इ ंटरट पर थम मैिथली पािक्षक पिका "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" केरलेल बधाई आ शुभकामना ीकार क।८. ी फुकुमार िसं<strong>ह</strong> "मौन"- थम मैिथली पािक्षक पिका "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" क काशनक समाचार जािनकक चिकत मुदा बेसी आािदत भेल<strong>ह</strong>ँ। ु कालचकेँ पकिड जाि<strong>ह</strong> द ूरदिक ृ पिरचय <strong>दे</strong>ल<strong>ह</strong>ँ, ु ओि<strong>ह</strong> लेल<strong>ह</strong>मर म ंगलकामना।९.डा. िशवसाद यादव- ई जािन अपार <strong>ह</strong>ष र् भए र<strong>ह</strong>ल अिछ, जे नव स ूचना-ािक मे मैिथलीपकािरताकेँ वेश िदअएबाक सा<strong>ह</strong>िसक कदम उठाओल अिछ। पकािरतामे एि<strong>ह</strong> कारक नव योगक<strong>ह</strong>म ागत करैत छी, संगि<strong>ह</strong> "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>"क सफलताक शुभकामना।१०. ी आाचरण झा- को प-पिकाक काशन- ता<strong>ह</strong>ूमे मैिथली पिकाक काशनमे के कतेकस<strong>ह</strong>योग करता<strong>ह</strong>- ई तऽ भ<strong>िव</strong> क<strong>ह</strong>त। ई <strong>ह</strong>मर ८८ वष र्मे ७५ वष र्क अभव र<strong>ह</strong>ल। एतेक पैघम<strong>ह</strong>ान यज्ञमे <strong>ह</strong>मर ाप ूण र् आ<strong>ह</strong>ु ित ा <strong>ह</strong>ोयत- यावत ठीक-ठाक छी/ र<strong>ह</strong>ब।179


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्११. ी <strong>िव</strong>जय ठाकुर- िमिशगन <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय- "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" पिकाक अंक <strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ँ, ु सूण र् टीम बधाईक पाअिछ। पिकाक म ंगल भ<strong>िव</strong> <strong>ह</strong>ेतु <strong>ह</strong>मर शुभकामना ीकार कएल जाओ।१२. ी सुभाषच यादव- ई-पिका "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" क बारेमे जािन सता भेल। ’<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>’ िनररप<strong>िव</strong>त-पुित <strong>ह</strong>ो आ चतुिद र्क अपन सुगंध पसारय से कामना अिछ।१३. ी मैिथलीपु दीप- ई-पिका "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" केर सफलताक भगवतीसँ कामना। <strong>ह</strong>मर प ूण र् स<strong>ह</strong>योगर<strong>ह</strong>त।१४. डा. ी भीमनाथ झा- "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" इटरट पर अिछ तेँ "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" नाम उिचत आर कतेक पेँ एकर<strong>िव</strong>वरण भए सकैत अिछ। आइ-काि मोनमे उेग र<strong>ह</strong>ैत अिछ, मुदा शी प ूण र् स<strong>ह</strong>योग <strong>दे</strong>ब।१५. ी रामभरोस कापिड "मर"- जनकपुरधाम- "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" ऑनलाइन <strong>दे</strong>िख र<strong>ह</strong>ल छी। मैिथलीकेँअराष्ीय र् जगतमे प<strong>ह</strong>ँचेल<strong>ह</strong> ु ँ ु तकरा लेल <strong>ह</strong>ािद र्क बधाई। िमिथला र सभक संकलन अप ूव र्। पालोकस<strong>ह</strong>योग भेटत, से <strong>िव</strong>ास करी।१६. ी राजनन लालदास- "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" ई-पिकाक मामसँ बडनीक काज कए र<strong>ह</strong>ल छी, नाितक एि<strong>ह</strong>ठाम<strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ँ। ु एकर वािष र्क अ ंक जखन ि ट िनकालब तँ <strong>ह</strong>मरा पठायब। कलकामे ब<strong>ह</strong>ुत गोटेकेँ <strong>ह</strong>मसाइटक पता िलखाए <strong>दे</strong> िछयि। मोन तँ <strong>ह</strong>ोइत अिछ जे िदी आिब कए आशीवा र्द दैत<strong>ह</strong>ँ, ु मुदाउमर आब बेशी भए गेल। शुभकामना <strong>दे</strong>श-<strong>िव</strong><strong>दे</strong>शक मैिथलकेँ जोड़बाक लेल।१७. डा. मश ंकर िसं<strong>ह</strong>- अ<strong>ह</strong>ा ँ मैिथलीमे इ ंटरटपर पि<strong>ह</strong>ल पिका "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" कािशत कए अपन अुतमाभाषारागक पिरचय <strong>दे</strong>ल अिछ, अ<strong>ह</strong>ा ँक िनःाथ र् माभाषारागसँ िरत छी, एकर िनिम जे <strong>ह</strong>मरसेवाक योजन <strong>ह</strong>ो, तँ सिचत ू करी। इ ंटरटपर आोपा ंत पिका <strong>दे</strong>खल, मन फुित भऽ गेल।<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>180


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मैिथली साि<strong>ह</strong> आोलन(c)२००८-०९. सवािधकार र् लेखकाधीन आ जतय लेखकक नाम नि<strong>ह</strong> अिछ ततय संपादकाधीन। <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>(पािक्षक) संपादक- गजे ठाकुर। स<strong>ह</strong>ायक सादक: ीमती रि रेखा िसा। एतय कािशतरचना सभक कापीराइट लेखक लोकिनक लगमे र<strong>ह</strong>ति, मा एकर थम काशनक/ आका र्इवक/अंजी-संृत अवादक ई-काशन/ आका र्इवक अिधकार एि<strong>ह</strong> ई पिकाकेँ छैक। रचनाकार अपनमौिलक आ अकािशत रचना (जकर मौिलकताक संप ूण र् उरदािय लेखक गणक म छि)ggaj endr a@ yahoo. co. i n आिक ggaj endr a@ vi deha. com केँ मेल अटैचमेक पमेँ. doc, . docx, . r t f वा . txt फ◌ॉमे र्टमे पठा सकैत छिथ। रचनाक संग रचनाकार अपन संिक्षपिरचय आ अपन ैन कएल गेल फोटो पठेता<strong>ह</strong>, से आशा करैत छी। रचनाक अंतमे टाइप र<strong>ह</strong>य,जे ई रचना मौिलक अिछ, आ पि<strong>ह</strong>ल काशनक <strong>ह</strong>ेतु <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> (पािक्षक) ई पिकाकेँ <strong>दे</strong>ल जा र<strong>ह</strong>लअिछ। मेल ा <strong>ह</strong>ोयबाक बाद यथासंभव शी ( सात िदनक भीतर) एकर काशनक अंकक स ूचना <strong>दे</strong>लजायत। एि<strong>ह</strong> ई पिकाकेँ ीमित ली ठाकुर ारा मासक 1 आ 15 ितिथकेँ ई कािशत कएलजाइत अिछ।(c) 2008-09 सवािधकार र् सुरिक्षत। <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>मे कािशत सभटा रचना आ आका र्इवक सवािधकारर्रचनाकार आ' सं<strong>ह</strong>का र्क लगमे छि। रचनाक अवाद आ पुनः काशन िकं वा आका र्इवक उपयोगकअिधकार िकनबाक <strong>ह</strong>ेतु ggaj endr a@ vi deha. com पर संपकर् क। एि<strong>ह</strong> साइटकेँ ीित झा ठाकुर,मधिलका ू चौधरी आ रि िया ारा िडजाइन कएल गेल।िसिरु181

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!