dotyczących prezentowana zasadniczy przeciwstawnych

14 Jerzy KolendoIntensywność tych kontaktów zmieniała się w czasie. Proces tenmożna obserwować badając chronologię i kierunki napływu importówrzymskich. Dla terenów leżących nad wybrzeżem Bałtyku mamy jeszczedodatkowy wskaźnik w postaci intensywności napływu bursztynu na terencesarstwa rzymskiego. Badacze zajmujący się tym zagadnieniem rejestrowalijedynie informacje mówiące o użytkowaniu tej cennej tej cennejżywicy w basenie Morza Śródziemnego. Rzadko stawiano pytanie mówiąceo intensywności tego napływu. Można stwierdzić, że staje się bardziejintensywny od drugiej połowy I w., aby osiągnąć swe apogeum w IIi w początkach III w. Załamanie nastąpiło w okresie wielkich najazdówBarbarzyńców w trzeciej ćwierci III w., aby znów odzyskać przynajmniejpewne znaczenie na początku IV w.Istniał jeszcze jeden czynnik, który powodował zainteresowanieRzymian południowymi wybrzeżami Bałtyku. W koncepcjach geograficznychStarożytności Ziemia była okrągłą tarczą oblaną ze wszystkich stronwodami Oceanu, a w jej środku znajdowało się Morze Śródziemne i jegoprzedłużenie, Morze Czarne. Opisy geograficzne świata bardzo częstomiały charakter periplusowy, to jest prezentowały najpierw wybrzeża, anastępnie krainy leżące w głębi lądu. Stąd też zainteresowanie północnymiwybrzeżami Europy, które pokrywały się z wybrzeżami Morza Północnegooraz południowymi wybrzeżami Bałtyku (Skandynawia byłauważana powszechnie za wyspę). Powstawały też specjalne prace mówiąceo Oceanie Północnym. Jedną z nich było wspomniane już dziełoFilemona z I w. n.e. czy też Marcjanusa z Heraklei Pontyjskiej (III–VI w.),autora kompilacyjnego dzieła Opłynięcie morza zewnętrznegowschodniego i zachodniego oraz jego największych wysp 15 , którystreszczał właściwie tekst Ptolemeusza wykorzystując jednak niezachowaneoryginalne mapy geografa aleksandryjskiego 16 . Istniało więc pewnezainteresowanie północnymi krańcami Europy oblanymi, według koncepcjiStarożytnych wodami Oceanu Północnego.Na najdalszych, północnych krańcach świata umieszczano różne ludybajeczne. Pliniusz Starszy (Naturalis Historia IV 95) przejął od jakichśgreckich autorów informacje mówiące, że „wyspy Oeonae, którychmieszkańcy żywią się jajami ptasimi i owsem 17 ; wyspy na którychrodzą się ludzie z końskimi nogami, zwani Hippopodami, albo teżwyspy Fanezjów, których mieszkańcy okrywają swe nagie skądinąd15J. Kolendo, Rzymianie na południowo-wschodnim wybrzeżu Bałtyku, [w:] Świat antyczny,t. I, s. 120.16A. Diller, The Tradition of the Minors Greek Geographers, New York 1952, s. 147–164.17 Owies w starożytności był traktowany jako chwast. Informacja ta miała podkreślić prymitywizmmieszkańców wyspy Oeonae.