PRUTHENIA

214 Wojciech Nowakowskietnicznego. Ustalenia archeologii praktycznie uniemożliwiają więc zaakceptowanietezy o „ludzie staroeuropejskim”, choć jego istnienie mogłobystanowić przekonywające wyjaśnienie niektórych zjawisk pradziejowych17 .Nieporozumienia pomiędzy historykami a archeologami pojawiają sięjednak nie tylko na najwyższym poziomie analizy, którym są interpretacjeetniczne kultur archeologicznych, równie często dochodzi do nich przyocenie materiałów archeologicznych. Przyczyną jest z reguły przecenianieprzez historyków możliwości archeologii. Chodzi tu nie tylko o przypisywanieobszarom bez zarejestrowanych stanowisk archeologicznych rolipustek osadniczych – także w tych przypadkach, gdy taka sytuacja mogłabyć tylko wynikiem stanu badań. Dotyczy to uwagi na temat braku „wyraźnychśladów kontynuacji osadnictwa” w V–XI wieku na PojezierzuEłckim, stanowiącym do 1945 roku pogranicze Prus Wschodnich, a więcrejon o słabo rozbudowanej infrastrukturze, ograniczonych inwestycjachi pracach ziemnych, skutkujących zwykle odkrywaniem nowych stanowiskarcheologicznych 18 . Podobnie ma się kwestia „pustki osadniczej”wokół grodzisk w Gierdawach (obecnie Železnodorožnyj, raj. Pravdinsk)i w Bezledach, pow. Bartoszyce 19 , które z kolei znalazły się w pasie pogranicznympo II wojnie światowej.Ważniejsze – i groźniejsze! – jest przyjmowanie hipotez, formułowanychna podstawie wyników wykopalisk na pojedynczych stanowiskach,za całkowicie pewne ustalenia, dające się rozciągnąć na rozległy obszar.Niebezpieczeństwo to jest szczególnie duże w przypadku dawnych Prusi Jaćwięży, wyłączanych z reguły z syntetycznych opracowań dotycząsyczneopracowanie M. Gimbutas, Bronze Age Cultures in Central and Eastern Europe,Paris–The Hage–London 1965, s. 296–355.17Por. wzmiankowaną przez W. Długokęckiego (Uwagi o genezie i rozwoju..., s. 10, przyp. 6)hipotezę J. Okulicza o „staroeuropejskich“ Wenetach i, stanowiących ewentualnie ichodłam, Estiach. „Staroeuropejskość” języka tych ostatnich byłaby źródłem uznania go za„najbardziej zbliżony do brytańskiego”. Najpełniejsze przedstawienie – J. Okulicz, EinigeAspekte der Ethnogenese der Balten und Slawen im Lichte archäologischer und sprachwissenschaftlicherForschungen, Questiones Medii Aevii 3, 1986, s. 13–19, 25–26; por.także cytowany przez W. Długokęckiego, wcześniejszy (choć później wydany) artykuł –J. Okulicz, Problemy pochodzenia Bałtów i Słowian w świetle źródeł archeologicznychi językoznawczych, Rocznik Białostocki XVI, 1991, s. 120–121, 129–130.18 W. Długokęcki, Uwagi o genezie i rozwoju..., s. 17; por. stwierdzenie Carla Engla, wybitnegoarcheologa pruskiego z okresu międzywojennego na temat stanu badań nad wczesnymśredniowieczem w ówczesnym Kreis Lyck: „das Jüngste heidnische Zeitalter inSudauen vorläufig noch eine große Forschungslücke darstellt“ – C. Engel, Das jüngsteheidnische Zeitalter in Masuren, „Prussia. Zeitschrift für Heimatkunde und Heimatschutz”33, 1939, s. 54.19 W. Długokęcki, Uwagi o genezie i rozwoju..., s. 31.