PRUTHENIA

Geneza Prus – komentarz archeologa213przykładem mogą tu być tzw. nazwy staroeuropejskie. Mianem tym określonopoczątkowo toponimy z Europy Środkowej, które były uważane zastarsze od tych nazw miejscowych, które udawało się powiązać z ludamiznanymi ze źródeł pisanych, przede wszystkim – z Germanami 14 . Ówzbiór toponimów, szeroko rozrzuconych terytorialnie i chronologicznie,stał się następnie argumentem na rzecz wydzielenia wielkiego „ludu staroeuropejskiego”,lokowanego na rozległych obszarach Europy Środkowejw drugim i w pierwszej połowie pierwszego tysiąclecia przed Chrystusem,a więc w czasie, dla którego brak jakichkolwiek źródeł pisanych!Owych „Staroeuropejczyków” identyfikowano w dodatku często zeznacznie później wzmiankowanymi Wenedami, a jednocześnie – z ludnościątzw. kultury łużyckiej z epoki brązu 15 . Według obecnego stanu badań„kultura łużycka” to przyjęte w tradycji naukowej, zbiorcze określeniedość zróżnicowanych grup kulturowych z dorzecza Odry i Wisły,wchodzących wraz z pokrewnymi ugrupowaniami archeologicznymiw skład tzw. kręgu pól popielnicowych, obejmującego swym zasięgiemwłaściwie całą Europę Środkową. Krąg ten jednoczyło – zgodnie z nazwą,podkreślającą dominujący typ cmentarzysk – przede wszystkim podobieństwoobrządku pogrzebowego, co przy występowaniu wyraźnych odmiennościpomiędzy składającymi się nań kulturami archeologicznymii grupami kulturowymi 16 , nie pozwala dopatrywać się w nim monolituto leksykalne zgodności germańsko-słowiańskie liczniejsze od germańsko-romańskich teżprzemawiają za zachodnią praojczyzną Słowian” W. Mańczak, Wieża Babel, Wrocław1999, s. 123–124; idem, Praojczyzna Słowian, Język Polski LXXX/5, 2000, s. 326–327; idem,Zachodnia praojczyzna Słowian, [w:] Praojczyzna Słowian. Zbiór wypowiedzi,red. W. Mańczak, Kraków 2001, s. 30. Trzeba przyznać, że metody badawcze tego uczonegobudzą sprzeciw także wśród językoznawców – por. Fr. Sławski, Do artykułu WitoldaMańczaka, Język Polski LXXX/5, 2000, s. 332–333; por. też H. Popowska-Taborska,W dziesięć lat po opublikowaniu „Wczesnych dziejów Słowian”, Kraków 2005, s. 33–34, gdzie zebrana literatura.14 Por. H. Krahe, Sprachverwandschaft im alten Europa, Heidelberg 1951; J. Udolph, Flußnamen,Reallexikon der germanischen Altertumskunde (dalej: RGA) 9, Berlin-New York1995, s. 279–281; por. także W. P. Schmid, Der Begriff „Alteuropa” und die Gewässernamenin Polen, „Onomastica“ XXVII, 1982, s. 55–61; idem, Alteuropa und das Germanische,[w:] Germanenprobleme in heutiger Sicht, Ergänzungsbände zum RGA 1,red. H. Beck, Berlin–New York 1986, s. 155–156.15 Por. H. Łowmiański, Początki Polski. Z dziejów Słowian w I tysiącleciu n.e, t. I, Warszawa1963, s. 50–61, 79–90; G. Labuda, Udział Wenetów w etnogenezie Słowian, [w:] Etnogenezai topogeneza Słowian, red. I. Kwilecka, Warszawa–Poznań 1980, s. 29–41. Popularneomówienie tej problematyki – J. Strzelczyk, Zapomniane narody Europy, Wrocław–Warszawa–Kraków 2006, s. 13–50.16Najnowsze opracowanie encyklopedyczne „kręgu kultur pól popielnicowych” – R. Müller,Urnenfelderkultur, RGA 31, Berlin–New York 2006, s. 549–558; por. ujęcia podręcznikowew polskiej literaturze – P. Kaczanowski, J.K. Kozłowski, Najdawniejsze dzieje ziem polskich(do VII w.), Wielka Historia Polski, t. 1, Kraków 1998, s. 154–162; Prehistoria, EncyklopediaHistoryczna Świata, red. J.K. Kozłowski,t. I, Kraków 1999, s. 222–235. Por. też kla-