PRUTHENIA

Geneza Prus – komentarz archeologa239wynikiem kontaktów z politycznymi, gospodarczymi i kulturowymiośrodkami germańskimi. Zmiana partnerów spowodowała stopniowe zastępowanie„germańskich” cech kulturowych grupy olsztyńskiej przezwątki wywodzące się z kultury wczesnosłowiańskiej – wpływy te widaćprzede wszystkim w ceramice 133 , a najprawdopodobniej dotyczyły takżeprzekształcenia obrządku pogrzebowego w rytuał, który nie pozostawiałśladów uchwytnych archeologicznie 134 . Rezultatem tego procesu, trwającegonajprawdopodobniej jeszcze w VIII wieku 135 , było uformowanie sięna Pojezierzu Mazurskim nowej struktury, w której funkcję ośrodków organizującychi integrujących osadnictwo pełniły grody 136 .Nieco inaczej, jak się wydaje, wyglądał zmierzch innego ugrupowaniabałtyjskiego, graniczącego z dawnym terytorium osadnictwa gockiego– grupy elbląskiej. Utrzymujące się od okresu wędrówek ludów kontaktyze Skandynawią mogły skutkować wpływami z tego obszaru, silniejszyminiż gdzie indziej w Prusach. Efektem było występowanie w IX–X wiekucmentarzysk z licznymi importami skandynawskimi wokół WysoczyznyElbląskiej 137 , a przede wszystkim – powstaniem emporium w Truso, być133J. Okulicz, Problem ceramiki typu praskiego w grupie olsztyńskiej kultury zachodniobałtyjskiej(VI–VII w. n.e.), Pomorania Antiqua XIII, 1988, s. 103–133; W. Wróblewski,T. Nowakiewicz, Ceramika „pruska” i „słowiańska” we wczesnośredniowiecznej Galindii,[w:] Słowianie i ich sąsiedzi we wczesnym średniowieczu, red. M. Dulinicz, Lublin–Warszawa2003, s. 165–181.134 W. Wróblewski, Ossa cremata. Obrządek pogrzebowy Galindów we wczesnym średniowieczuw świetle znalezisk na grodzisku w Szestnie – Czarnym Lesie, ŚwiatowitII(XLIII)/B, 2000, s. 268–285; por. Dulinicz, Kształtowanie się Słowiańszczyzny..., s. 199–205; idem, Jaki obrządek pogrzebowy panował na wczesnośredniowiecznym Mazowszu?[w:] Studia z dziejów cywilizacji. Studia ofiarowane Profesorowi Jerzemu Gąssowskiemuw pięćdziesiątą rocznicę pracy naukowej, red. A. Buko, Warszawa 1998,s. 104–105; J. Kalaga, Ciałopalny obrządek pogrzebowy w międzyrzeczu Liwca, Bugui Krzny we wczesnym średniowieczu, Warszawa 2006, s. 186–187.135Por. W. Nowakowski, Schyłek grupy olsztyńskiej – próba nowego spojrzenia. „Nowe”materiały z cmentarzyska w Wólce Prusinowskiej w powiecie mrągowskim, KomunikatyMazursko-Warmińskie № 4(246), 2004, s. 407–417.136 Por. W. Wróblewski, Ziemie pruskie i jaćwieskie..., s. 294; por. W. Wróblewski,T. Nowakiewicz, M. Bogucki, Terra desolata. Wczesnośredniowieczna Galindiaw świetle badań mikroregionu Jeziora Salęt, Studia Galindzkie I, Warszawa 2003,s. 157–180.137R. Dorr, Das vorgeschichtliche Gräberfeld von Benkenstein-Freiwalde, Kr. Elbing (700–1150 n. Chr.), „Mitteilungen des Coppernicus-Vereins für Wissenschaft und Kunst zuThorn” 22, 1914, s. 2–26; Engel, Aus ostpreußischer Vorzeit..., s. 118–119;M. F. Jagodziński, Archeologiczne ślady osadnictwa między Wisła a Pasłęką wewczesnym średniowieczu. Katalog stanowisk, Adalbertus – Tło kulturowo-geograficznewyprawy misyjnej św. Wojciecha na pogranicze polsko-pruskie 3, Warszawa 1997, s. 54–55, 68–69, tabl. XIV–XV; idem, Rejon ujścia Wisły we wczesnym średniowieczu..., s. 44–45.