PRUTHENIA

238 Wojciech Nowakowskielbląskiej wiązał się z ożywionymi kontaktami ze Skandynawią, ale trudnouznać je za dowód na dominację skandynawskich partnerów. Dla importówskandynawskich nad jeziorem Drużno można bowiem znaleźć„równoważnik” choćby w postaci ceramiki bałtyjskiej na Bornholmie 129 .Można zresztą przypuszczać, że bałtyjska ludność grupy elbląskiej, wywodzącasię przecież z Sambii i Natangii, „przyniosła” ze sobą tradycjekontaktów tych krain ze Skandynawią, a zwłaszcza z wyspami w zachodniejstrefie basenu Morza Bałtyckiego, które to powiązania rozwijałysię od późnego okresu wpływów rzymskich i początków okresu wędrówekludów 130 . Najprawdopodobniej tradycje tych kontaktów, w połączeniuz niezwykle dogodnym położeniem nad Zalewem Wiślanym i lagunowymjeziorem Drużno, przesądziły o utrzymaniu się w tym rejonie dalekosiężnychwięzi handlowych we wczesnym średniowieczu i przyczyniłysię do powstania emporium w Truso.d) Początki wczesnośredniowiecznych PrusPodróż do Truso stała się w końcu IX wieku okazją do sporządzeniakolejnego opisu wybrzeży południowego Bałtyku przez anglosaskiego podróżnikaWulfstana 131 . Obraz Europy w czasach, w których powstaławspomniana relacja, był całkowicie odmienny niż w poprzednich epokach.Dorzecza Wisły, Odry i Łaby stały się już wówczas siedzibamiSłowian, którzy od końca VI wieku odgrywali na tym obszarze decydującąrolę 132 . Wielka, ogólnoeuropejska zmiana miała szereg skutków lokalnych:jednym z nich był schyłek grupy olsztyńskiej, której rozkwit byłtuani e dei Lettoni dal V secolo a.C. al XIV secolo, red. D. Jaskanis, M. Kaczyński, Firenze1992, s. 125, ryc. 561–562.129A. Nørgård Jørgensen, Kobbeå Grab 1 – ein reich ausgestattetes Grab der jüngerengermanischen Eisenzeit von Bornholm, Studien zur Sachsenforschung 7, 1991, s. 208–214, ryc. 9; por. Pietrzak, op. cit., ryc. 4:b, 5:f.130Por. podobieństwa ceramiki rejestrowane już dla późnego okresu wpływów rzymskich –M.B. Mackeprang, Kulturbeziehungen im nördlichen Raum des 3.–5. Jahrhunderts.Keramische Studien, Hamburger Schriften zur Vorgeschichte und germanischen Frühgeschichte,3, Leipzig 1943, s. 71–73, tabl. 31–32; por. także Nowakowski, Das Samland...,s. 102–105; A. Bitner-Wróblewska, From Samland bis Rogaland. East-West connectionsin the Baltic basin during the Early Migration Period, Warszawa 2001.131 Tekst relacji Wulfstana (rozdz. 20–23), wraz z polskim tłumaczeniem – G. Labuda, Źródłaskandynawskie i anglosaskie do dziejów Słowiańszczyzny, t. I, Warszawa 1961, s. 69–70, 85–86; na temat Wulfstana – Labuda, op. cit., s. 17; idem, Wulfstan, SSS 6, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1980, s. 640.132 M. Parczewski, Początki kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce. Krytyka i datowanieźródeł archeologicznych, Kraków 1988; M. Dulinicz, Kształtowanie się SłowiańszczyznyPółnocno-Zachodniej. Studium archeologiczne, Warszawa 2001, s. 206–215; idem,Najstarsza faza osadnictwa słowiańskiego w północnej części Europy Środkowej,[w:] Archeologia o początkach Słowian, red. P. Kaczanowski, M. Parczewski, Kraków2005, s. 513–526.