PRUTHENIA

Geneza Prus – komentarz archeologa231wpływów rzymskich, gdy kultura wielbarska obejmuje swym zasięgiemtakże prawobrzeżne Mazowsze, Podlasie i Wyżynę Lubelską (mapa 2:1),co jest powszechnie uznawane za ślad „wędrówki Gotów” 99 . Dopierowówczas w inwentarzach obu kultur pojawiły się wspólne elementy, takiejak tzw. kuszowate zapinki z podwiniętą nóżką (Almgren 161–162) 100oraz ozdoby z emalią żłobkową 101 . Jest to, być może, ślad bliskiegowspółdziałania, które mogło skutkować udziałem grup ludności kulturybogaczewskiej w migracjach na południowy wschód Europy. Znaleziska,które można uznać za ślady takich przemieszczeń są jednak rzadkiei rozproszone 102 – mogą świadczyć o wędrówce oddzielnych osób, lecz niezwartych grup, zachowujących przez dziesięciolecia swoją tożsamość kulturowąi odrębność etniczną. W tej sytuacji trzeba stwierdzić, że powtarzanaprzez historyków wizja dotarcia Galindów do wizygockiej Hiszpanii103 , nie znajduje w materiale archeologicznym żadnego potwierdzenia.b) Grupa olsztyńska w okresie wędrówek ludówRównie źle udokumentowany jest też ewentualny powrót owych hipotetycznychemigrantów do ojczyzny w okresie wędrówek ludów 104 ,przyjmowany jako przyczyna uformowania się grupy olsztyńskiej w zachodniejczęści Pojezierza Mazurskiego, pomiędzy Łyną a Wielkimi JezioramiMazurskimi 105 (mapa 3:2). Już u schyłku trzydziestych lat XX wiekus. 201–212; W. Nowakowski, Kultura przeworska a zachodniobałtyjski krąg kulturowyw okresie wpływów rzymskich, [w:] Kultura przeworska. Materiały z konferencji, KulturaPrzeworska I, red. J. Gurba, A. Kokowski, Lublin 1994, s. 373–375, ryc. 2–3, 5–6.99 Wołągiewicz, Kultura wielbarska – problemy interpretacji etnicznej..., s. 86–87, 100–102,ryc. 3; A. Kokowski, Grupa masłomęcka. Z badań nad przemianami kultury Gotóww młodszym okresie rzymskim. Lublin 1995, s. 61–65.100 Por. W. Nowakowski, Żelazne zapinki kuszowate z podwiniętą nóżką w europejskimBarbaricum, Wiadomości Archeologiczne LIV, 1999–2001 (2001), s. 129–146.101 Por. A. Bitner-Wróblewska, Elementy bałtyjskie w kulturze wielbarskiej, [w:] Kulturawielbarska w młodszym okresie rzymskim, t. II, red. J. Gurba, A. Kokowski, Lublin1989, s. 161–165, mapy 1–2; eadem, Z badań nad ozdobami emaliowanymi w kulturzewielbarskiej. Na marginesie kolekcji starożytności Paula Schachta z Malborka, WiadomościArcheologiczne LII/2, 1991–1992 (1993) s. 115–131.102Por. interesujące, choć, niestety, z reguły źle zachowane i udokumentowane, znaleziskanaczyń z germańskich osad w Karpatach, które wydają się przypominać ceramikę bałtyjską– I. Stanciu, Contribuţii la cunoaşterea epocii romane în bazinul mijlociu şi inferrioral râului Someş, Ephemeris Napocensis V, 1995, s. 165–166, tabl. XXIV:4.103 Por. Wenskus, Timpe, op. cit., s. 329; J. Powierski, Prusowie, Mazowsze i sprowadzenieKrzyżaków do Polski, t. I, Malbork 1996, s. 215.104 Por. np. Gaerte, op. cit., s. 311.105 Na temat granic terytorium grupy olsztyńskiej – W. Nowakowski, Die Olsztyn-Gruppe(Masurgermanische Kultur) in der Völkerwanderungszeit. Das Problem ihrer chronologischenund territorialen Grenzen. [w:] Die spätrömische Kaiserzeit und die früheVölkerwanderungszeit im Mittel- und Osteuropa, red. M. Mączyńska, T. Grabarczyk,Łódź 2000, s. 168–180; tam zebrana literatura na temat prób etnicznej interpretacji ludności