PRUTHENIA

224 Wojciech Nowakowski3. Geneza Prus a GociNa zakończenie należy przedstawić „genezę Prus” w wersji archeologa61 , a przede wszystkim – rolę, jaką w niej odgrywali Goci, którymW. Długokęcki był skłonny przypisywać decydujący wpływ na polityczne,społeczne i kulturowe oblicze ziem pruskich, zarówno w starożytności,jak i we wczesnym średniowieczu 62 . Wymaga to prezentacji końcowychwyników rozbudowanej analizy zabytków i wielostopniowej interpretacji,z konieczności – w bardzo dużym uproszczeniu. Zmusza to równieżdo ograniczenia opisu podstawowego źródła, jakim są znaleziska archeologiczne.W prezentowanym tekście pominięto również kwestie dotycząceJaćwięży, stanowiące oddzielną całość, niewiążącą się bezpośrednioz problematyką relacji „bałtyjsko”-„gockich”.a) Goci a Estiowie i Galindowie w okresie wpływów rzymskichNa początku tego tekstu wspomniano, że dla określenia przynależnościetnicznej pradziejowych wspólnot brak innych podstaw, niż przekazywspółczesnych im źródeł pisanych. W przypadku obszarów pomiędzydolną Wisłą a Niemnem, czyli późniejszych Prus, ogranicza to zasięg takichinterpretacji do okresu wpływów rzymskich. Powstałe wówczas relacjeTacyta i Ptolemeusza, opisywały sytuację z końca I wieku i podawałynazwy kilku ówczesnych „ludów”. Rozstrzygnięcie, czy były to organizacjepolityczne, czy też odrębne grupy etnograficzne bądź etniczne, wydajesię niemożliwe 63 . Niekwestionowana pozostaje natomiast odrębnośćowych „ludów” i ich wyróżnianie się wśród sąsiadów, co postrzegaliRzymianie, opisujący barbarzyńców z pobrzeży południowo-wschodniegoBałtyku.Właśnie specyfice poszczególnych ludów barbarzyńskich osiadłychw tym rejonie poświęcone są ostatnie rozdziały Germanii Tacyta, dziełapowstałego w 98 roku i w partiach poświęconych tzw. Swebii (Suebia)opisującego najprawdopodobniej aktualną sytuację 64 . Chociaż w tym opi-61Ta część, z konieczności, stanowi częściowe powtórzenie referatu „Korzenie Prusów”,przedstawionego na Colloquia Baltica I w 2004 roku – por. W. Nowakowski, KorzeniePrusów. Stan i możliwości badań nad dziejami plemion bałtyjskich w starożytnościi początkach średniowiecza, Pruthenia, t. I, 2006, s. 11–40.62 Por. W. Długokęcki, Uwagi o genezie i rozwoju..., s. 45–54.63 Por. rozważania B. Zientary na temat znaczenia określeń używanych dla oznaczenia „ludu”w źródłach antycznych i średniowiecznych – B. Zientara, Populus – gens – natio. Z zagadnieńwczesnośredniowiecznej terminologii etnicznej, [w:] Cultus et cognitio. Studiaz dziejów średniowiecznej kultury, Warszawa 1976, s. 673–682.64 Por. przyp. 34. Na temat aktualności zapisów Germanii dotyczących Swebii –H. Łowmiański, Rodzime i obce elementy w religii Germanów według danych Tacyta,[w:] Cultus et cognitio. Studia z dziejów średniowiecznej kultury, Warszawa 1976,s. 353–363.