PRUTHENIA

Geneza Prus – komentarz archeologa2212. Wątpliwości archeologa, co do wnioskowań historykaOsobną sprawą jest zdumienie, czy może nawet zazdrość, któreogarnia archeologa słuchającego kategorycznych sądów historyków,zwłaszcza, gdy dotyczą one wczesnego średniowiecza, a więc czasów,które nie są szczególnie dobrze udokumentowane w źródłach pisanych.Archeolog musi odnieść wrażenie, że historycy są znacznie lepiej od niegopoinformowani, przy czym, jak dobrzy dziennikarze śledczy, starannieukrywają źródła przecieków.Dotyczy to w pierwszym rzędzie przebiegu szlaków handlowych,podawanych z dokładnością bliską współczesnemu rozkładowi jazdy pociągów.Podstawą do takich rekonstrukcji są z reguły luźno rozrzuconepunkty, „pasujące” na mapie do wytyczenia arterii komunikacyjnej. Takiwalor ma wyznaczanie rzekomego szlaku funkcjonującego „w okresie wikińskimi powikińskim”, a biegnącego od „Dolistowa nad Biebrzą kołoujścia Netty” przez Szurpiły i Jegliniec do Gąbina (dawne Gumbinnen;obecnie Gusev). Argumentem jest występowanie nazw miejscowych„Targowisko” w Dolistowie i w Szurpiłach oraz „przedmiotów importowanychproweniencji ruskiej” w Jeglińcu. O roli Gąbina miało przesądzićpołożenie u zbiegu dwóch, niewielkich zresztą, rzek 48 . W tak kategoryczniesformułowaną opinię historyka archeolog mógłby tylko uwierzyć: dladyskusji brak jakiejkolwiek materialnej płaszczyzny. Z obowiązku trzebajednak zwrócić uwagę, że wiązanie najbardziej charakterystycznych„przedmiotów importowanych proweniencji ruskiej” z Jeglińca, czylikrzyżyków z emalią 49 , wyłącznie z handlem wymagałoby rozbudowanejargumentacji – ich datowanie zbiega się bowiem z czasem ogromnej aktywnościpolitycznej państwa ruskiego w rejonie Prus i Jaćwięży 50 . Uzasadnieniapotrzebuje też proponowany, a dość nieoczekiwany kieruneknapływu tych krzyżyków: z południa, przez trudne do przekroczenia rozzursko-Warmińskie2002, 2(236), s. 180–182. Tę ostatnią pracę W. Długokecki cytuje – por.W. Długokęcki, Uwagi o genezie i rozwoju..., s. 39, przyp. 150; tym bardziej zaskakuje zademonstrowanystosunek do możliwości używania łuku przez Prusów.48 W. Długokęcki, Uwagi o genezie i rozwoju..., s. 44.49G. Iwanowska, Excavations at the Jegliniec hillfort – recent developments in Balt archaeology,Antiquity 65, 1991, s. 693, ryc. 11; eadem, Badania grodziska we wsi Jegliniec,gm. Szypliszki, woj. suwalskie, przeprowadzone w latach 1984–1986, Rocznik BiałostockiXVII, 1991, s. 382–383, ryc. 5:3–8; eadem, Jegliniec, [w:] Przewodnik LXIV Zjazdu PolskiegoTowarzystwa Geologicznego na Ziemi Suwalskiej, 9–12 września 1993, red.O. Juskowiak, Warszawa 1993, s. 163–164, ryc. 11; por. V.A. Mal’m, Krestiki s émal’ju, [w:]Slavjanne i Rus’, Moskva 1968, s. 113–118.50 Por. J. Bieniak, Państwo Miecława. Studium analityczne, Warszawa 1963, s. 147–187. Natemat kontaktów pomiędzy Rusią Kijowską a Jaćwiężą por. m.in. H. Paszkiewicz, PoczątkiRusi, Kraków 1996, s. 103, 210–212.