ludność powstaniem przyjmowano zachodniobałtyjskich

Uwagi o genezie i rozwoju wczesnośredniowiecznych Prus 15Podstawową jednostką osadniczą (terytorialną) okresu plemiennego byłopole (prus. lauks, łac. campus, niem. Feld). Wszystkie informacje dotyczącepola pochodzą jednak tylko z okresu krzyżackiego, kiedy podlegało ono różnymzmianom i ustępowało miejsca nowej strukturze – wsi na prawie chełmińskim.Stąd też nie wszystkie elementy charakteryzujące pole udało siębadaczom uchwycić z dużą dokładnością. Pole stanowiło topograficzno-gospodarczącałość, obejmującą użytki rolne znajdujące się w posiadaniu indywidualnymwzględnie rodowym oraz pastwiska, lasy, wody użytkowanewspólnie przez mieszkańców pola. Nie miało ono wytyczonych granic linearnych.Zdarzało się, że w jego obrębie ziemię mieli mieszkańcy pól sąsiednich.Powierzchnię pól szacuje się różnie: od kilkudziesięciu do kilku łanów.Zapewne zależała ona od gęstości zaludnienia, stąd ich powierzchnia naSambii była najmniejsza.Rozmieszczenie domów i zabudowań gospodarczych w polu przybierałoformę wsi samotniczej – gdy domostwa były od siebie oddalone – i jądrowej,gdy niewielką osadę otaczały peryferyjnie położone samotne siedziby. Większepola ulegały podziałowi, gdy osiedla jednodworcze przekształciły sięw większe 36 .Obraz czteroczłonowej struktury terytorialnej Prus (wielkie plemię, plemię– ziemia, mała ziemia – włość – pulka, pole – lauks) wykazuje jednakpewne odchylenia. W zachodniej Sambii istniała jednostka terytorialna zwanamoter (1258). Składała się ona z grodu i kilku osad (pól). O jej funkcjach(wspólnota użytkowa, kultowa) wnosić można dopiero na podstawie źródełpóźniejszych. Jej stosunek do włości – pulki (równorzędność czy podległość)i funkcjonowanie poza zachodnią Sambią pozostają niejasne 37 .W strukturze terytorialnej Galindii nie widać żadnych odmienności w porównaniuz pobrzeżem. Załamanie się grupy olsztyńskiej w końcu VII w. nieoznaczało chyba końca osadnictwa w tym rejonie. Okazuje się, że w Szestnie-CzarnymLesie od końca X do trzeciej ćwierci XI w. znajdował się gródo powierzchni 3 arów, zamieszkały przez 20–30 ludzi, otoczony kilkomamniejszymi punktami obronnymi i osadami otwartymi, być może utrzymującykontakty handlowe z Rusią i Normanami 38 . Określenie tego skupieniaosadniczego małą ziemią wydaje się uzasadnione. Od 1357 r. wystawiane sądokumenty na dobra „zu Sestin” („w Szestnie”). Określenie to wskazuje na——————36O polu pruskim zob. H. Łowmiański, Studia, s. 83–102; M. Pollakówna, op. cit., s. 23–43;R. Wenskus, Kleinverbände und Kleinräume, s. 236–239; H. Wunder, op. cit., s. 202–203.37R. Wenskus, Kleinverbände und Kleinräume, s. 228–233.38W. Wróblewski, T. Nowakowski, M. Bogucki, Terra desolata. Wczesnośredniowieczna Galindia w świetlebadań mikroregionu jeziora Salęt, Studia Galindzkie, t. 1, pod red. W. Wróblewskiego, Warszawa 2003,s. 159–168.