ludność powstaniem przyjmowano zachodniobałtyjskich

40 Wiesław Długokęckibałtyckiego, co było wynikiem powstania państwa frankijskiego oraz wzrostuaktywności Fryzów i mieszkańców Skandynawii, którzy wkrótce zdobylidominującą rolę na Bałtyku. Handel dalekosiężny uległ zdynamizowaniu,gdy z jednej strony powstały Birka (IX–X (970/990) w.) i Hedeby (IX–połowaXI w.), rozwijała się Gotlandia, z drugiej zaś Duńczycy i Szwedzi zaczęlizakładać stałe osiedla-osady rzemieślniczo-handlowe na południowym wybrzeżuBałtyku, także w jego południowo-wschodniej strefie. Szczególneznaczenie miała Stara Ładoga, poprzednik Nowogrodu Wielkiego, i związanyz nią szlak wołżański do kalifatu abasydzkiego i dnieprzański nad MorzeCzarne i do Bizancjum 151 .Na wybrzeżu pruskim powstały trzy tego typu ośrodki. Truso nad jezioremDruzno w kraju Estów (=Prusów) wzmiankowane było w relacji Wulfstanaz ok. 890 r. Jest ono najpewniej tożsame z odkrytą w 1982 r. osadąw Janowie Pomorskim na południe od Elbląga. Zajmowało przynajmniej 10 ha,miało regularnie wytyczone ulice z domami mieszkalnymi, port, plac targowy,warsztaty rzemieślnicze (szklarski, kowalski, złotniczy, bursztyniarski,rogowiarski). Produkty tych warsztatów nawiązywały przede wszystkim dowyrobów skandynawskich (bez szczegółowego rozróżnienia) i zachodnioeuropejskich.Ceramika wykonywana na kole wskazuje natomiast na związkiz ceramiką słowiańską. Części wag, odważniki, monety arabskie z połowyVIII w. i z połowy IX w., a także cztery monety zachodnioeuropejskie, wskazująna handlowy charakter osady. Truso istniało od końca VIII do połowyXI w. 152 Ostateczne określenie genezy, chronologii, funkcji i charakteru osadymoże nastąpić dopiero po ukończeniu badań.Z Truso, ze względu na odległość (być może mylnie), wiązano cmentarzna Polu Nowomiejskim pod Elblągiem z kobiecymi ciałopalnymi grobami jamowymiz wyposażeniem pochodzenia skandynawskiego (gotlandzkim i szwedzkim)i jednym grobem męskim z uzbrojeniem. Skandynawskie zabytki znalezionotakże na trzech innych cmentarzach w okolicy Elbląga. Datuje się jena VIII/IX – koniec IX w. 153W położonych u nasady Mierzei Kurońskiej od strony Zalewu KurońskiegoWiskiautach na Sambii odkryto cmentarzysko kurhanowe z ciałopal-——————151Zob. L. Leciejewicz, Nowa postać świata. Narodziny średniowiecznej cywilizacji europejskiej, Wrocław2000, s. 239, 330, 390 i n.152J. Jagodziński, Czy Elbląg był kontynuacją Truso? Jeszcze jeden głos w dyskusji, w: „Archeologia et historiaurbana”. Pamięci Tadeusza Nawrolskiego, Elbląg 2004, s. 95–103; idem, Truso, w: RGA, Bd. 31, Berlin–NewYork 2006, s. 291–295; A. Bartczak, M. F. Jagodziński, S. Suchodolski, Monety z VIII i IX w. odkryte w JanowiePomorskim, gm. Elbląg – dawnym Truso (opracowanie wstępne), Wiadomości Numizmatyczne, 48, 2004, z.1, s. 21–28; J. Powierski, Bałtowie, s. 604–608.153B. von zur Mühlen, op. cit., s. 9–14; W. Neugebauer, Truso und Elbing, ein Beitrag zur Frühgeschichtedes Weichselmündungsgebietes, w: Studien zur europäischen Vor- und Frühgeschichte, hg. v. M. Claus,W. Haarnagel, K. Raddatz, Neumünster 1968, s. 227–232.