FRONDA

w świat i nauczajcie wszystkie narody"), po trzecie - jako źródło grzechu i synonimoporu wobec Boga ("książę tego świata"). Biorąc rzecz po ludzku i analizującracjonalnie, tych trzech znaczeń zharmonizować z sobą nie można. A jednakwszystkie one są jednakowo ważne i jednakowo prawdziwe, a połączyć je można- jak zauważył o. Maciej Zięba OP - tylko w Duchu Świętym.Tymczasem w wywiadzie zamieszczonym w książce "Dzieci Soboru zadająpytania" ks. Józef Tischner odrzuca jednąz tradycji Św. Jana, w myśl której "świat"jest źródłem grzechu i synonimem oporu wobec Boga. "Kontynuowanie jej jestteologicznym fałszowaniem istoty sprawy", mówi. W wywiadzie noszącymznamienny tytuł "Świat zmienił się na lepsze" ks. Tischner uważa, że na świecie"naprawdę wielkie niebezpieczeństwa minęły". Być może tym tłumaczyć możnafakt, że wskazywanie zagrożeń współczesnej cywilizacji uznaje on za"hermeneutykę podejrzeń".Pobrzmiewa w tym również jakaś fascynacja filozofią Hegla, do której ks.Tischner wielokrotnie się przyznawał, chociażby w książce "Spowiedźrewolucjonisty" będącej rehabilitacją myśli niemieckiego filozofa. Heglizm wierzy,że "świat zmienia się na lepsze". Dla samego Hegla najdoskonalszą emanacjąducha dziejów było państwo pruskie. W wypowiedziach ks. Tischnera pobrzmiewaczasami podobnie bezkrytyczny stosunek do demokracji, która dziś jestnajwyższym stopniem rozwoju społeczeństw. We wspomnianym wywiadzie żalisię on, że wielu ludzi Kościoła mówi: "Demokracja-tak, ale..." Tymczasem "trzebapowiedzieć: demokracja - tak".Takie postawienie sprawy budzi pewne zastrzeżenie, trudno bowiem żądaćod Kościoła bezwarunkowego poparcia dla demokracji. Bezwarunkowa może byćtylko wierność Ewangelii. Nic więc dziwnego, że Kościół swoje poparcie dla tejformy rządów obwarowuje pewnymi zastrzeżeniami. Chodzi tu głównie - jak piszeJan Paweł II w Encyklice "Centessimus annus" - "o poprawną koncepcję osobyludzkiej" (w praktyce punktem spornym jest najczęściej aborcja). Jarosław Gowinw książce "Kościół po komunizmie" zauważa, że konflikt pomiędzy Kościołem ademokracją na płaszczyźnie zasad jest nierozwiązywalny, gdyż większościągłosów nie można np. zakwestionować prawa naturalnego. Konflikt ten możnazlikwidować tylko na płaszczyźnie faktów, kiedy decyzje większości zgodne będąz prawem naturalnym i "poprawną koncepcją osoby ludzkiej". Kościół może więcpowiedzieć "demokracja - tak", musi jednak zawsze dodać swoje "ale..." W takiejsytuacji ksiądz katolicki powinien pamiętać, że Kościół nie może przywiązywaćsię do żadnych form ustrojowych, gdyż to nie demokracja a Ewangelia zbawiaczłowieka.Skąd się bierze tak zasadnicza różnica między ks. Tischnerem a o. Salijemw ocenie współczesnego świata? Myślę, że pomocne w odpowiedzi na to pytaniemogą być dwa cytaty:O. Jacek Salij: "Konsekwentne zbudowanie świata bez Boga jest czymśwewnętrznie niemożliwym. Bóg jest przecież realnie źródłem naszego istnienia iostateczną podstawą wszelkiego sensu. Otóż nigdy jeszcze tak jak dzisiaj niezaistniała w ludzkiej historii tak ostra sprzeczność między społecznym pragnieniemzbudowania świata bez Boga i obiektywną niemożnością zbudowania takiegoFRONDA DOŻYNKI 1996 21