Seks po katolicku - Fronda

protestanckich (przede wszystkimw północnych Niemczech), a hiszpańskaInkwizycja była jedną z pierwszychinstytucji, która sceptycznie odnosiłasię do oskarżeń o czary (których ofiarąbyły przede wszystkim kobiety) 4 .Zresztą ten protestancki fanatyzmw tępieniu „czarownic" przeniósł siędo Nowego Świata. Słynny przypadek„czarownic z Salem" wydarzył się przecieżw purytańskich koloniach w AmerycePółnocnej 5 .Powracając do Axenfelda, należystwierdzić, że odnotowywał on „znacznypostęp" który dokonał się w traktowaniuprzypadków obłąkania (jako schorzeń a nie działań demona) odczasów Jeana Wiera. Ale droga nie została zakończona. Pozostawał dousunięcia, według Axenfelda, jeszcze jeden dogmat - „dogmat wolnejwoli". Orzecznictwo sądowe, jak podkreślał, powinno podczas osądzaniaspraw porzucić ten „dogmat" i uznać „jako powszechnie spotykanąokoliczność - nieskończoną nierówność w zdolnościach jednostek doczynienia dobra i zła" 6 .Takie tezy Axenfelda (bardziej niż kłamliwa interpretacja historii polowańna czarownice jako dziedzictwa „fanatycznego" katolicyzmu) wywołałysprzeciw Kościoła, którego przedstawiciele zasiadali wówczas wewładzach wydziału medycznego Sorbony. Wykłady kontrowersyjnegouczonego - mające od początku charakter fakultatywny - zostały odwołane,a Rada Naukowa (Conceil academiąue) Uniwersytetu odrzuciław 1868 roku rozprawę doktorską P.J. Greniera, ucznia Axenfelda, któryw swojej tezie „Medyczno-psychologiczne studium ludzkiego wolnegoosądu" powtarzał poglądy swojego mistrza o „dogmacie wolnej woli"4H. Kamen, Inkwizycja hiszpańska, tłum. K. Bażyńska-Chojnacka, P. Chojnacki,Warszawa 2005, s. 249-253.5P. Stawiński, Demonizm i czary w życiu społecznym purytanów amerykańskichokresu kolonialnego, Częstochowa 1997.6J. Goldstein, dz. cyt, s. 225.ZIMA 2008437