Seks po katolicku - Fronda

Z pewnością prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński był jednym z najwybitniejszychPolaków w historii XX wieku. W powszechnym odbiorzejest przede wszystkim symbolem oporu narodu przeciwko komunizmowi.W pamięci zbiorowej ten wybitny duchowny i kandydat na ołtarzepozostał głównie jako „niekoronowany król Polski" - jak napisalimu wdzięczni rodacy na szarfie, która spowijała trumnę z jego ciałemw maju 1981 roku. W podobny sposób podchodzi do osoby prymasaznaczna część historiografii. Większość biografów zainteresowana jestprzede wszystkim zagadnieniami uporczywego oporu przeciwko komunistycznemupaństwu, któremu kardynał przewodził, lub też okresowychrozejmów, jakie zawierał z polskimi komunistami. Lektura tych opracowańsprawia nieraz wrażenie, że Wyszyński przede wszystkim był polskimprzywódcą politycznym. Nie ulega też wątpliwości, że to spojrzenieniemal stricte polityczne dominuje u badaczy, którzy osobą prymasa siębezpośrednio nie zajmują, a także przenika do publicystyki historycznejoraz podręczników 1 .Z pozoru sprawa wydaje się oczywista. Nie można bowiem zaprzeczyć,że rzeczywiście przez kilkadziesiąt lat kardynał Wyszyński byłnajwyższym autorytetem Polaków, którzy nie utożsamiali się z komunistycznympaństwem i partią rządzącą. W wielu wypadkach odegrałw PRL poważną rolę polityczną.Przypomnijmy w tym kontekście jedynie kilka najważniejszych momentów.Rok 1950, gdy prymas zawarł z władzami komunistycznymisłynne porozumienie potraktowane przez część Polaków jako kapitulacja1Takie podejście dominuje m.in. skądinąd w bardzo interesujących pracach wybitnegoznawcy dziejów stosunków państwo-Kościół w okresie PRL - Antoniego Dudka(Komuniści i Kościół w Polsce, Kraków 2003). Częściowo wynika to oczywiście z zakresuzainteresowań tego badacza, który skupia się na polityce komunistów względem Kościoła.Także część prymasowskiej biografistyki - m.in. Andrzej Micewski (KardynałWyszyński - prymas i mąż stanu, Warszawa 2000), Janusz Zabłocki (Prymas StefanWyszyński - opór i zwycięstwo 1948-1956, Warszawa 2002), Peter Raina (KardynałWyszyński, t. 1-12, Warszawa 1999-2004) - skupiają się na zagadnieniach stosunkówz państwem komunistycznym, co sprawia wrażenie, że Wyszyński był przede wszystkichpolitycznym konkurentem komunistów. Znacznie bardziej zniuansowane stanowiskozajmuje Jan Żaryn (Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce 1944-1989, Warszawa2003), który znacznie bardziej wszechstronnie prezentuje dzieje Kościoła w epoce kard.Wyszyńskiego, w związku z czym postać prymasa traci swą polityczną jednowymiarowość.ZIMA 2008407