Seks po katolicku - Fronda

Integralność prawosławiaWróćmy jednak do nawróconego jezuity. W jednej z ostatnich scen filmu,z brodą, w kapturze i z kosturem zmierza do Rzymu, żeby przekazaćpapieżowi odkrytą przez siebie na Wschodzie religijną prawdę.Członkowie Towarzystwa Jezusowego przedstawiani byli w Rosji odsamego początku istnienia zgromadzenia jako apogeum katolicyzmu.Byłby to z pewnością komplement, gdyby nie specyficzne rosyjskie postrzeganieposłusznych Rzymowi chrześcijan. Wizja Chotinienki nie silisię nawet na prostą polityczną poprawność w tym względzie: katolicyzm- dokładnie jak w pismach najbardziej antykatolicko nastawionych słowianofilów- przedstawiony został w wyreżyserowanym przezeń filmiejako kipiąca przepychem forma doczesnej władzy, która chce jedynie poszerzaćswój terytorialny zasięg, w odwodzie mając szable fanatycznychPolaków i puste sylogizmy jezuitów. Prawosławie - dla odmiany - toprawdziwe chrześcijaństwo, religia starców-słupników, którzy cierpią zaRosję i prorokują. Tajemnicza współpraca mnichów łączy ich z symbolizującymRosję jednorożcem - wydaje się, że wspólnie pomagają Andriejowidokonać wielkich czynów.Antykatolicyzm to tylko jedna ze starych idei, które oglądamy naekranie. Bo jeśli rosyjscy myśliciele krytykowali rzymskie wyznanie, robilito zawsze w imię dowartościowania kultury Rosji. Tak jest i w tym przypadku.Od pierwszych scen na ekranie podkreślana jest technologicznaprzewaga Polaków - to oni mają większe armaty, lepsze zbroje, zabawiajągawiedź fajerwerkami i robią wrażenie uskrzydlonymi oddziałami husarii.To jednak tylko powierzchowne zdobycze, które Rosjanie mogą pokonać- jeśli tylko naprawdę chcą. Technicznej sprawności Lachów i towarzyszącychim zachodnich najemników Chotinienko przeciwstawiaodwagę i pobożność rosyjskiego ludu, który pokonuje najeźdźców dziękimistycznym wizjom głównego bohatera i nadzwyczajnemu splotowiprzypadków. Wielkiej żelaznej armacie polskiego hetmana odpowiedzązrobioną ze skóry - ale na tyle celną, by jednym strzałem w składnicęprochu unicestwić kilka oddziałów. Mamy tu zatem uproszczoną wersjętak lubianej przez rusofilów starej dychotomii integralności kultury Rosjioraz efektownej, choć powierzchownej kultury Zachodu - idei, mającejswoje korzenie jeszcze u Iwana Kiriejewskiego.362FRONDA 44/45