Seks po katolicku - Fronda

jeśli zdradzą elity, pozostaną „miliony ramion i dusz" które będą bronićmateczki Rosji i jej prawdziwej wiary. Tak było, według słowianoftla,podczas unii florenckiej i brzeskiej, tak było również - jak pouczają nastwórcy 1612 - podczas polskich najazdów. Niewątpliwie właśnie dlategogłównym bohaterem filmu jest chłop Andriej (w tej roli Piotr Kisłow)- symboliczne wcielenie mądrości rosyjskiego ludu, chłop właśnie, a nieszlachcic, bo przecież w polskiej epopei, dotyczącej zbliżonego okresuhistorycznego, szlachtą byli nie tylko Kmicic czy Skrzetuski, ale nawetKiemlicze czy Rzędzian. Wynika to zresztą także z dwóch różnych sposobówprzeżywania swoiście słowiańskiej demokracji w Rosji i w Polsce- wschodniej wspólnoty ludu i zachodniej szlacheckiej wspólnoty obywatelstwa.W każdym razie to Andriej uwalnia swój naród od Wielkiej Smutyi rozprawia się z polskimi awanturnikami, chcącymi osadzić na carskimtronie cudem ocaloną carewnę, Ksenię Godunowa i jej kochanka-Lacha.Dzięki przyrodzonemu sprytowi i szlachetności (a lud rosyjski od XIXwieku jest opiewany jako nosiciel tych cnót), dysponując magiczną pomocąjednorożca, który zsyła na chłopa wizje, Andriej dowodzi obronąRosji, a u jego boku, jak w wielkiej Wojnie Ojczyźnianej, walczą kobiety,dzieci i starcy. Jakże symboliczne w tym kontekście jest zakończenie1612, kiedy Andriej, dysponując fałszywą metryką, może objąć tron, leczrezygnuje z niego w imię prawdy - „bo Rosja nie potrzebuje już samozwańców".„Ludowość" czy też „narodowość" rosyjskiego ustroju podkreślanojuż za Mikołaja II, kiedy wprowadzono w życie znaną formułę „prawosławie,samodzierżawie, narodowość". Już wówczas wyznacznikiem rosyjskiejmonarchii miała być właśnie owa „mistyczna" więź, która łączyłacara-batiuszkę z ludem (i poziomo - poddanych pomiędzy sobą), odróżniającaRosję wyraźnie od arystokratycznych monarchii zachodnich.Obraz Chotinienki jest dopracowany pod każdym względem - kochanaprzez Andrieja carewna idzie do klasztoru, gdy ten, przyznającsię do swojego pochodzenia, rezygnuje z jej ręki. Długi kadr pokazuje,jak Ksenia boso kroczy po trawie - jest to bez wątpienia jej symbolicznepojednanie z rosyjską ziemią. Carewna była przecież przez wiele latkochanką Polaka (czy może być gorsze przewinienie?). Topos jak z kartDostojewskiego, tyle że - znowu - w nieco spłyconym wydaniu.ZIMA 2008361