FRONDA

Tajemnicze są więzy łączące Anglię z rzymskim katolicyzmem. Sama katedraw Durham kilkakrotnie zmieniała wyznanie. Zbudowana, oczywiście,jako katolicka za panowania Henryka VIII została dostosowana do potrzebnowego wyznania. W roku 1547 specjalni królewscy komisarze skakali w niejpo ozdobnej monstrancji, aby się upewnić, że na pewno zostanie zniszczona.Za panowania Marii Tudor katedra została zrekonsekrowana, ale kilkalat później, za Elżbiety I, znów stała się anglikańska. Jeszcze w 1569 rokuprzeżyła krótki katolicki epizod, kiedy rebelia, mająca na celu osadzenie natronie szkockiej Marii Stuart, katoliczki, umożliwiła ponowną rekonsekracjękatedry. Raz jeszcze usłyszano w niej katolicką mszę.Podobnie niekonsekwentnie zrywała z Rzymem cała Anglia. Krzepkośćtutejszego rzymskiego wyznania wynika być może z ciągłych prześladowań,których doświadczało, odkąd Henryk VIII postanowił dochować się męskiegopotomka w nowym małżeństwie z uroczą podobno Anną Boleyn. Od tamtegoczasu na wyspie urodziło się szereg katolików, których nie powstydziłby siężaden inny, mniej skonfliktowany z Rzymem kraj europejski: silnych wyznawanąwiarą, a jednocześnie mocno stąpających po ziemi w duchu angielskiegocommon sense. Ich pochód rozpoczyna się monumentalną postacią TomaszaMoore'a i jego imiennika Tomasza Treshama, który w ramach niezgody nasprzeczność, jaka zaczęła się rysować w czasach elżbietańskich pomiędzywiernością religii i wiernością władcy, wybudował sobie nasyconą katolickąsymboliką posiadłość w Lyveden New Bield w Northamptonshire. Potempojawiają się spiżowe postaci kardynała Newmana, lorda Actona, genialnegoHopkinsa, Chestertona czy wreszcie Tolkiena. W północnej Anglii praktykującychkatolików jest dzisiaj więcej niż metodystów - i było tak jeszcze przednadejściem nowej, polskiej fali. Starsi z nich wciąż z tęsknotą w głosie rozmawiająo tradycyjnej mszy trydenckiej i katolicyzmie sprzed Vaticanum II.Wydaje się, że w tej ciągłej rzymskiej obecności na wyspie pewną rolęodegrały nieeleganckie powody, jakimi kierował się angielski władca, kiedyz Rzymem zrywał. Inną, dużo ważniejszą przyczyną może być jednak właśnieowo katolickie z ducha, głęboko wszczepione Anglikowi przywiązaniedo tradycji, angielska podświadoma amor historiae, która stworzyła międzyinnymi genialną myśl Newmana. Paradoksalnie, katedrze świętego Pawław Londynie, odbudowanej przez Christophera Wrena w czasie restauracjiStuartów po wielkim pożarze miasta w 1666 roku i uwieńczonej kopułą92FRONDA 41