FRONDA

albo nawet weganami. Nie jedzą w ogóle nic, co miałoby związek z mięsemi nabiałem. Ortodoksyjni Żydzi etiopscy jedzą same warzywa. To spektrumjest bardzo szerokie.Przykład Żydów etiopskich może być silnym argumentem dla tych, którzydziś propagują wegetarianizm i szukają dla niego argumentów nawet w Biblii.Kiedyś spotkałem się z kolegami buddystami, takimi trochę nakręconymi,którzy próbowali mi udowodnić, że Jezus Chrystus był wegetarianinem.Dla mnie to było zupełne nieporozumienie, bo poza tym, że Ewangelie dająwyraźne świadectwo, iż jadł ryby, to przecież zgodnie z tradycją judaistycznąmusiał spożywać baranka paschalnego. Czy zatem Biblia daje jakieśargumenty dla wegetarianizmu i co powoduje etiopskimi Żydami, że gopraktykują?Trudno mi odpowiedzieć, dlaczego Żydzi etiopscy tak zradykalizowali koszerność.Moje przypuszczenie jest takie: ponieważ gros przepisów regulującychsposób żywienia się dotyczy mięsa albo związku mięsa z nabiałem, żeby przeznieuwagę albo złą interpretację przepisów nie narazić się na nieczystość, nawszelki wypadek jedzą tylko potrawy neutralne.Natomiast wegetarianizm (jako ideologia) w ogóle nie był znany w starożytnymIzraelu. Podawany często jako przykład jarosza Daniel nie jadł mięsanie ze względu na swoje przekonania wegetariańskie, ale ze względu na to,że podawane mu mięso pochodziło ze składanych bóstwom ofiar. W związkuz tym manifestował nie wegetarianizm, ale wierność swojej religii. Owszem,w Piśmie Świętym, na samym początku Księgi Rodzaju hagiograf zanotował,że pierwotnie Pan Bóg jako pożywienie dla człowieka przewidział wyłącznierośliny, a dopiero po potopie zezwolił Noemu jeść wszystko. W związkuz tym w dużo późniejszych interpretacjach rabinicznych pojawia się opinia, żepierwotnym, idealnym stanem człowieka, kiedy jeszcze przebywał w przyjaźniz Bogiem, było niejedzenie mięsa. Trudno powiedzieć, jak było naprawdę- nie tylko u zarania dziejów człowieka, ale nawet w znacznie późniejszymczasie. Nie zachowały się żadne teksty, które świadczyłyby o tym, że niejedzeniemięsa było w Izraelu jakoś szczególnie preferowane. Można zaryzykowaćtwierdzenie, że wegetarianizm był myśli biblijnej całkowicie obcy. Skoro Bogu£Ą FRONDA 41