FRONDA

stanowiącym archetyp życia duchowegożydów i chrześcijan.Nie można jednak nie przyznać pewnej racjikrytykom biblijnej mistyki. Mają oni przynajmniejw tym rację, że Biblia jest bardzo skąpa w opisy doświadczeńmistycznych. Jeżeli w ogóle o nich wspomina, to zawsze skrywaje za metaforą lub pełnym rozbudowanej symboliki opisem wizji.Stało się tak z kilku przyczyn.Jeżeli chodzi o Stare Przymierze, to decydował o tym przede wszystkimwynikający z monoteizmu lęk przed bałwochwalczym panteizmemobecnym w misteriach pogańskich. Broniąc transcendencji Boga, autorzy starotestamentowiwystrzegali się mówienia o spotkaniu z Nim w kategoriachzjednoczenia. Poza tym - i tu znów trzeba przyznać rację krytykom biblijnejmistyki - tkwi też jakaś racja w poglądzie, iż pierwotne religie - w tym równieżobjawiona - przeżywały pewną ewolucję. Nie od razu w przeżywanymdoświadczeniu religijnym wszystko uchwycono i umiano wyrazić. Wszystkoma swój czas i miejsce, również w kwestii historii religii i duchowości. A zatemmonoteistyczna ostrożność oraz „pierwotność" doświadczenia religijnegozadecydowały, iż w judaizmie biblijnym nie wytworzyła się ani literaturamistyczna, ani właściwa dla opisu tego typu doświadczeń terminologia.W przypadku Nowego Przymierza kontekst trochę się zmienia. Ewoluujesam judaizm - o czym świadczy obfitość literatury apokaliptycznej i mesjańskiej.Wiara biblijna wkracza też - przynajmniej z perspektywy chrześcijańskiej- w nowy okres dojrzałości, czyli przyjęcie nauki Mesjasza. Tu zaś niebywałąnowością jest fakt Wcielenia. Poza wszystkimi innymi konsekwencjami tegofaktu, z perspektywy duchowości chrześcijańskiej ważne było niebywałe zbliżenietego, co Boskie, do tego, co ludzkie. Granica transcendencji zostałaprzekroczona przez Boga, który stał się człowiekiem, tym samym zaśczłowiek został wezwany, by przekroczyć ją z Nim niejako w drugąstronę, w stronę przebóstwienia. To otwierało drogę do wizji człowiekajako powołanego do mistycznej jedności ze Stwórcą.A jednak również w przypadku literatury nowotestamentowejtrudno mówić o obecności „mistyki"wyrażonej sensu stricto. Trzeba bowiempamiętać, że fakt Wcielenia171*ZIMA 2006