FRONDA

Ryszard LegutkoCzy neokonserwatyzm jest... konserwatyzmem?Tak, neokonserwatyzm jest konserwatyzmem, choć w szczególnym sensie.Przede wszystkim pamiętajmy o wieloznacznościach samego słowa „konserwatyzm".Jeśli w ogólności odnosi się ono do pewnej postawy, podkreślającejciągłość i doświadczenie w opozycji do zmian radykalnych i tzw. projektówspołecznych, to neokonserwatyści w tej kategorii się mieszczą. Najbardziejznana formuła określająca to ugrupowanie, pochodząca od Irvinga Kristola,głosi, że neokonserwatysta to liberał, którego ograbiła rzeczywistość. Tym,co stanowiło ów element otrzeźwiający, była porażka wielkich programówspołecznych wprowadzonych przez prezydenta Johnsona w latach 60., a zainspirowanaszkołą myślenia powstałą jeszcze za prezydentury Kennedy'ego.Wówczas wydawał się dominować pogląd, iż kłopoty społeczeństwa amerykańskiegobiorą się z braku woli wprowadzania śmiałego programu reform.Kennedy, Wunderkind amerykańskiej polityki, otoczył się gronem specjalistów,profesorów najlepszych uczelni - the Best and the Brightest - niczym królArtur otoczony przez swoich rycerzy w Camelocie (stąd też owo grono nazywanoamerykańskim Camelotem). Za prezydenta Johnsona ruszyła pełnąparą wojna z nędzą, system akcji afirmatywnej, walka o prawa obywatelskiei wiele innych programów. Efekty okazały się rozczarowujące, zważywszy,że nakłady były ogromne. Doszło też do powszechnej młodzieżowej kontestacji,buntu społeczności murzyńskiej, a także do ujawnienia się patologiiwynikłych z opiekuńczości państwa. Jeden z dawnych liberałów, nowo narodzonyneokonserwatysta, Nathan Glazer napisał wówczas tekst o kulturowychgranicach polityki społecznej, w którym dowodził, że państwo matylko niewielkie możliwości kształtowania życia społecznego. Zaczęto więcpodkreślać rolę tych czynników, które od państwa były niezależne i którychpaństwo nie mogło łatwo powołać do życia - rodziny, więzi wspólnotowych,tradycji obyczajowej etc. Nie znaczy, oczywiście, że państwo i rząd powinnysię powstrzymać od jakichkolwiek działań; takie stanowisko było zgodnez pewnymi wersjami klasycznego liberalizmu. Chodziło raczej o to, by działaćinspirująco i ostrożnie. W tym kontekście karierę zrobiły prace Jamesa Q.ZIMA 200635*