SPIS RZECZY

Tołbuzin wynegocjował w chińskim obozie, bijąc czołem w stronę cesarskiegopałacu, spokojne odejście obrońców i mieszkańców do Nerczyńska. Spośródnich 41 wybrało poddaństwo chińskie. Nie wiemy, jacy byli to ludzie, alezapewne bali się kary w państwie moskiewskim. Chińczycy błyskawicznie55Dziś po dawnej twierdzy pozostała niewielkawioska kozacka, licząca kilkuset mieszkańcówi przystanek autobusowy pod nazwą Ałbazino.zburzyli fortecę i odeszli w swoją stronę, zostawiając nietknięte zbioryi pola uprawne, na które natychmiast powrócili poprzedni osadnicyi mieszkańcy Jaksy.Jesienią nadeszły spóźnione posiłki. Ich dowódca, niegdyś porucznikartylerii polskiej, Niemiec z pochodzenia, o nazwisku von Beton, w ruinachdawnej twierdzy wzniósł nowoczesną fortecę ziemną na wzór francuski,z występującymi do przodu redutami, osłaniającymi dostęp do wałów. Nieminął rok, a w lipcu 1686 wojska chińskie powróciły pod Ałbazin, wznawiającoblężenie. Mimo śmierci w walce wojewody Tołbuzina, von Beton zacieklebronił Ałbazina do końca października, mając pod swoją komendą ponad 1000zbrojnych ludzi. Uratowało go pismo cara Piotra I do cesarza Kang-szi, którew uniżony i pełen pochlebstw sposób prosiło o rozejm. Chińczycy wycofali się,przerywając oblężenie Ałbazinu, który zwycięstwem kończył swe istnienie namapach obu imperiów.Trzy lata jeszcze toczyły się rokowania obu stron, nim ostateczniew Nerczyńsku zawarto traktat kończący wojnę o granice. Akt podpisano28 sierpnia 1689 roku w znacznej mierze dzięki mediacyjnej roliznienawidzonych w Moskwie jezuitów, którzy wchodzili w skład delegacjichińskiej. Krążyli oni między obu misjami w roli tłumaczy nie tylko języka,ale i kultury. Byli negocjatorami łagodzącymi spory i wyjaśniającymicierpliwie niechybne pożytki, głównie handlowe, płynące z zawarcia pokoju.W końcu Moskwa ustąpiła znad Amuru, co było chińskim warunkiemZanim powstał Petersburg. Stulecie Polaków