SPIS RZECZY

Wyprawa do ziemi niczyjejRelacja ta, w pełni wiarygodna, streszcza nam przyszłe losy zbuntowanych„ludzi kresów” i ich państwa. Jak się jednak miały one w szczegółach?Jaksa‐Czernichowski wraz z osiemdziesięcioma towarzyszami, porozgromieniu Obuchowa i splądrowaniu magazynów, ruszyli w przeciwnąstronę niż mogła ich ścigać jakakolwiek „ręka sprawiedliwości“, czyli w dółLeny do ujścia rzeki Olekmy, a następnie w górę tej rzeki do przełęczy Tagirw łańcuchu Gór Stanowych, za którymi rozciągało się dorzecze Amuru i gdzienie sięgała władza carskich wojewodów. Ziemie te wcześniej „odwiedziły”i splądrowały co najmniej dwie moskiewskie wyprawy. Pierwsza – WasylaPojarkowa, który w lipcu 1643 roku idąc z Jakucka w górę rzeki Adan, dotarłw te rejony, druga – Chabarowa, który w marcu 1649 roku krótszą drogąprzez rzekę Olekmę przybył do twierdzy Ałbazin nad Amurem, skąd spłynąłna łodziach do jej ujścia, do Oceanu Spokojnego. W 1653 roku wojewodanerczyński objął władzę nad Amurskim Krajem, który Chińczycy uważalijednak za swoje terytorium. Dlatego w ciągu dwóch lat – od 1653 do 1655roku – zniszczyli oni wszytkie bazy i fortece moskiewskie nad Amurem,z legendarnym Ałbazinem włącznie.„Po odejściu wojsk chińskich dorzecze Amuru, wyludnione i puste,stało się ziemią niczyją”. Nie zaginęła jednak pamięć o żyznej krainie.I tak w tę pustkę dziesięć lat później wkroczyły oddziały zbuntowanejgrupy Jaksa‐Czernichowskiego, odbudowując Ałbazin i odnawiając dziejezaginionego miasta. O samym Czernichowskim, jego pochodzeniu i rodzinie,pisał w XIX wieku zesłaniec Marian Dubiecki, członek Rządu Narodowegods. Rusi-Ukrainy podczas powstania styczniowego. Skazany na śmierć,doczekał się jednak zesłania na dożywotnią katorgę w okolicach Nerczyńska.A był to czas, kiedy Rosja ponownie zajęła Amurski Kraj i w pośpiechu gokolonizowała, szukając historycznych praw do tej ziemi.Według relacji Sulewskiego, Dubiecki miał natrafić na liczne śladydziałalności Polaków, jak i potomków Czernichowskiego. Swą rozprawę o nimzatytuował Osadczy ziemi Mandu. Pisząc pod bacznym okiem carskiej cenzury,nic nie wspominał, że był on jeńcem i zesłańcem polskim, co jasno wynikałoz dokumentów, a przymiotnik „polski” konsekwentnie zastępował słowem„europejski”, co było wystarczająco zrozumiałe i stało się swoistą regułą naSyberii. Zarówno w źródłach, jak i opracowaniach Czerniachowski dla jednych,głównie Niemców, jawił się jako „przywódca zbójeckiej bandy, zbuntowanejprzeciwko prawowitej wadzy”, dla drugich zaś, zwłaszcza badaczy sowieckich,był „założycielem wolnej republiki kozackiej, walczącej z feudalnym uciskiem”.