SPIS RZECZY

Niewątpliwie wpływy polskie w Rosji osiągnęły swoje apogeum w XVIIwieku, choć twierdzenie takie jest zarazem pewnym spłaszczeniemtematu. Po pierwsze: wpływy te obejmowały wszystkie narody wschodniejRzeczpospolitej, a w pierwszej fazie głównie Białorusinów, którychpowszechnie zwano Litwinami, oraz Ukraińców, zwanych wówczas„Niżowcami” lub po prostu Kozakami, bez względu na narodowość, z którejby się wywodzili. Po drugie: państwo moskiewskie żadną miarą w XVIIwieku Rosją nie było, co najwyżej Rusią Moskiewską lub – w nomenklaturzełacińskiej – Moskowią.Antyimperialne imperiumPrzemiany obyczajowe, jakie zaszły w Rzeczpospolitej w okresie renesansui baroku, zadecydowały, że na obszarach wschodnich powszechnie używanow warstwach „piśmiennych” języka polskiego (tak jak dziś używa sięangielskiego, a niegdyś francuskiego), polskiego obyczaju, a nawet stroju,podczas gdy w rdzennej Polszcze i na dworze królewskim „zażywanoobyczaju hiszpańskiego”. Dopiero przeciwstawienie się dworowi Wazóww okresie rokoszu Zebrzydowskiego, jako jawnej opozycji szlacheckiej,zaowocowało zerwaniem z obyczajem dworskim i wytworzeniem rodzimej,odrębnej kultury stanowej, dla której też znaleziono wspólną nazwęw antycznej przeszłości Sarmacji.Szlachecka kultura sarmacka, posługując się powszechnie mową polskiegobaroku, skutecznie zintegrowała szlachtę, mieszczaństwo i duchowieństwowszystkich narodów oraz obrządków w obrębie Rzeczpospolitej, uczyniłajej patriotami zarówno niemieckojęzycznych mieszczan Gdańska i Rygi,jak i prawosławnych bojarów Mołdawii czy muzułmańskich murzów ordy