SPIS RZECZY

międzynarodowy – tworzenie dobrowolnych sojuszy, a z czasem byćmoże unii, w połączonej naturalną wspólnotą interesów EuropieŚrodkowo‐Wschodniej. Pora wreszcie sobie uświadomić, że kraje naszegoregionu zamieszkuje 146 milionów mieszkańców wytwarzających przeszło 1,5biliona dolarów PKB. Zatem reanimacja Europy Środkowo-Wschodniej oznaczapojawienie się na scenie międzynarodowej siły o potencjale zbliżonym doRosji, z którą każdy musiałby się liczyć. Dobrze rozumiał to Piłsudski, którywysunął koncepcję Międzymorza, mającą być w istocie pochodną sarmackiegomyślenia geopolitycznego.W latach dziewięćdziesiątych XX wieku pojawiła się niepowtarzalna okazjarealizacji tego programu, w wielokrotnie korzystniejszych w porównaniu domiędzywojnia warunkach. Niestety, obejmowanie sterów polskiej politykizagranicznej przez kolejne inkarnacje Zygmunta Wazy (Skubiszewski,Geremek, Wałęsa) doprowadziło do sytuacji, w której prawie wszystkieinicjatywy integracji regionalnej wychodziły od krajów innych niż Polska, bywymienić tylko Grupę Wyszehradzką, CEFTĘ, Trójkąt Polska-Ukraina-Rumunia,Zgromadzenie Parlamentarne Polska-Litwa czy Wspólnotę DemokratycznegoWyboru. I – jakby sam ten fakt nie był wystarczająco kompromitujący –spotykały się z chłodnymi reakcjami naturalnego lidera, czyli Warszawy.Dziś, po wejściu prawie wszystkich krajów regionu do Unii Europejskiej– na drodze osobnych negocjacji, a więc jakby zgodnie z kolonialną zasadą„dziel i rządź” – możliwości działania są nieporównanie mniejsze. Jednakjeśli integracja zatrzyma się na obecnym poziomie lub się cofnie, pojawi siękolejna historyczna szansa dla Europy Środkowo-Wschodniej. Dobrze by byłoprzygotować się intelektualnie i dyplomatycznie do takiego scenariusza.Warto dodać, że neosarmacka koncepcja narodu politycznego, jakoewentualny model promowany w regionie, miałaby ten walor, że znaczniełagodziłaby dzisiejsze niesnaski etniczne między Węgrami a Rumunami,Słowakami a Węgrami czy Czechami a Słowakami.Powyższy eksperyment intelektualny odsłania tylko kilka aspektówpotencjalnej republikańskiej odnowy. Całkowicie pomija na przykładfundamentalne pytanie o to, jak odbudować silną gospodarkę w świeciemiędzynarodowych transferów kapitałowych, outcourcingu produkcjii zobowiązań na zabezpieczonym długu. To z pewnością temat dla całegopokolenia doktorantów i ekspertów, nadmienię więc tylko, że polskimekonomistom także przydałoby się nieco sarmackiej „pańskości”. Czyliprzekonania, że zasługujemy i jesteśmy w stanie samodzielnie tworzyć reguły,według których działamy. Że jesteśmy w stanie zmieniać rzeczywistość. █35