SPIS RZECZY

Nie dane jej było położenie Stanów Zjednoczonych, rzeczpospolitej powstałejw tym samym czasie, gdy Sarmacja upadała, pozbawionej wrogów i mogącejspokojnie uczyć się samej siebie. Za kilka błędów strategicznych PierwszaRzeczpospolita zapłaciła życiem, jakby w myśl maksymy Talleyranda: „togorzej niż zbrodnia – to błąd”.W przedstawionym przeze mnie kontekście sarmacki republikanizm jawi sięinaczej niż widziano go do tej pory. Jawi się jako niedokończona przygoda,twór ostatecznie niedojrzały, nie w pełni urzeczywistnione marzenie. Todzieło wymagające dokończenia przez współczesnych Polaków. Jednocześniejest on na tyle zakorzeniony, że ciągle żyje w najgłębszych pokładach kultury.A ponieważ globalizacja dodatkowo go reanimuje, pytanie nie brzmi: „czy”,ale „jak” będzie przebiegać republikańskie odrodzenie w Polsce.W stronę republikańskiej odnowyPrzede wszystkim będzie to proces bardzo korzystny. Republikanizmnaturalnie zagospodarowuje próżnię po odchodzącej do lamusa suwerenności,ponieważ jest nastawiony na harmonizowanie sprzecznych interesówi metaregulację. Toleruje odmienność i jednocześnie potrafi wykorzystaćją do celów politycznych. Rozumie ograniczoną skuteczność biurokracji,więc preferuje indywidualną inicjatywę. Rozpoznaje słabość państwa,w związku z czym wspiera obywatelską samoorganizację. Otwieraperspektywy dla międzynarodowej integracji wolnych narodów. Docenia rolępraworządności oraz szanuje prawa człowieka i obywatela. Unika jednakwynaturzeń wolności dzięki mocnej podstawie metafizycznej – prymatowiprawa naturalnego. Neosarmacki republikanizm jest dokładnie tym, czegopotrzebujemy w dobie globalizacji!To najlepsza tradycja, jaką mamy. Ani romantyczny mesjanizm, ani endeckinacjonalizm, ani tym bardziej postkomunistyczna chimera nie mogą się z nimrównać pod żadnym względem, z wyjątkiem jednego – wieku. Od czasu, gdyPolska była republikańska, minęło już tak wiele czasu, że w społeczeństwiei kulturze zaszły daleko idące zmiany, korodujące kapitał wolności. Jednakspołeczeństwo nie jest niezmienne. Wykształcenie nowego pokolenialiderów i obywateli w duchu republikańskim jest możliwe. Pod warunkiem,że nad Wisłą dokona się rewolucja edukacyjna porównywalna z tą z czasówodnowienia Akademii Krakowskiej przez Władysława Jagiełłę czy założeniaCollegium Nobilium przez ks. Stanisława Konarskiego. Obecny systemszkolnictwa wyższego jest już tak blisko dna, że wkrótce jedynie rewolucjabędzie mogła go uratować. Kluczowe będzie to, kto ją przeprowadzi. Dlatego