SPIS RZECZY

dzień. Niemal automatycznie utożsamiamy się i stawiamy siebie na miejscutych, którzy – według nas – zostali w tej sytuacji pokrzywdzeni.Gdybyśmy jednak spróbowali postawić się w roli owych „robotnikówostatniej godziny” – mających na utrzymaniu wielodzietne rodzinyi nie mogących nigdzie znaleźć pracy, wystających cały dzień na ulicyw oczekiwaniu okazji na zarobienie choćby grosza i tracących pod wieczórnadzieję, że uda się zdobyć pieniądze na przeżycie kolejnego dnia –spojrzelibyśmy na ową przypowieść innymi oczyma. Z ich punktu widzeniadecyzja gospodarza o wypłacie im takiej samej zapłaty jak tym, którzyharowali od świtu do zmierzchu, to niezasłużona niczym łaska.I to jest właśnie podstawowa przyczyna, dla której polityka płacowagospodarza winnicy wydaje nam się tak niesprawiedliwa. Naszą miarą sąbowiem zasługi, a nie łaska. Przykładając tę miarę do Królestwa Niebieskiego:na zbawienie chcielibyśmy sobie zasłużyć. Stąd za tak wielki powód do chlubypoczytujemy sobie przestrzeganie zasad Dekalogu. Tymczasem trzymaniesię praw Bożych nie jest żadnym przyczynkiem do chwały – ono po prostuchroni nas przed katastrofą. To mniej więcej tak samo jak z przestrzeganiemreguł kodeksu drogowego. Jeśli będziemy łamać te przepisy, narazimy naszwank życie swoje i innych. Trudno jednak wyobrazić sobie kogoś, ktooczekiwałby nagrody za to, że nie przekroczył dozwolonej prędkości, albouważał za powód do chwały, że nie przejechał przechodnia na czerwonymświetle. Tymczasem tak właśnie zachowujemy się, przestrzegając dziesięciuprzykazań. Jakbyśmy wierzyli w moc naszych zasług, a nie darmowej łaski.Takie myśli przyszły mi do głowy po obejrzeniu filmu Pawła ŁunginaWyspa, którego akcja dzieje się na Dalekiej Północy, w położonym na MorzuBiałym monasterze. Bohaterem obrazu jest brat Anatolij, prawosławny mnich,prawdziwy wariat Boży, wpisujący się w ciąg charakterystycznej dla Rusitradycji jurodiwych. Jego czyny i słowa, choć na pierwszy rzut oka sytuująsię w obszarze szaleństwa, odzwierciedlają głęboką mądrość Bożą. Jegoabsurdalne na pozór postępki – na przykład sposób, w jaki traktuje ihumenaswego monasteru, ojca Filareta – okazują się próbą serca i badaniem ducha,któremu poddaje swego przełożonego. W obliczu jego prowokacyjnychzachowań wychodzą na jaw tajniki serc wielu. W osobie Anatolija wypełniająsię nowotestamentowe słowa o głupstwie w oczach świata, które jestmądrością u Boga.A jednak mimo wszelkich znamion obłędu, ekstrawagancki mnich uchodziwśród prostego ludu niemal za świętego. Czyta w myślach, przewidujeprzyszłość, przywraca zdrowie, wypędza demony. Napisałem „mimo