SPIS RZECZY

Kalman Szapira zapisywał swe kazania w rękopisie zatytułowanymEsz Kodesz („Święty Ogień”). Zakopał go w metalowej puszcze przy ulicyDzielnej w styczniu 1943 roku wraz z listem do brata i do chasydów w ZiemiŚwiętej. Po wybuchu powstania w getcie cadyk został deportowany do obozukoncentracyjnego w Trawnikach.Żydowskie organizacje podejmowały próby wydostania z obozuważniejszych postaci. W ten sposób udało się wydobyć z Trawników znanegohistoryka Emmanuela Ringelbluma. Rabin Szapira też dostał propozycjęucieczki, ale odmówił. Wcześniej bowiem zawiązał razem z grupą artystów,lekarzy i polityków pakt solidarności i śmierci: żaden nie opuści obozu bezpozostałych – wyjdą wszyscy albo nikt. Nie wyszedł nikt. 3 listopada 1943roku Niemcy rozpoczęli likwidację obozu i rozstrzelali wszystkich więźniów.Po wojnie polscy robotnicy budowlani odnaleźli zakopany manuskrypt.Pod datą 27 września 1941 roku Kalman Szapira zapisał: „Każdy z nas jestteraz wyczerpany, przybity, podeptany. Tak że nie ma nikogo – żadnegowewnętrznego «Ja», które by budziło nas do modlitwy, ale mimo to musimyteraz służyć Bogu ze złamanym sercem i rozlaną duszą. Ale król Dawidpowiada: «Z głębi wołałem Ciebie, Panie!» (Ps 130,1); nie z jednej głębi, alez dwóch. Gdy upadłem w pierwszą z głębi, wzywałem Ciebie, ale nie tylko nieusłyszałem odpowiedzi i nie zostałem ocalony, ale upadłem w drugą głębię –głębię w głębi. Niemniej, nawet w takich okolicznościach pokrzepiłem się i razjeszcze wzywam Pana”.Współczesny myśliciel żydowski Eliezer Berkovits zauważa, że inaczejbrzmi odpowiedź na pytanie, gdzie był Bóg podczas holocaustu, w ustachkogoś, kto zna wojnę tylko z lektury, a inaczej kogoś, kto znalazł się „w pieklegett, obozów koncentracyjnych i krematoriów, gdzie zginęli jego żona i dzieci,najbliżsi i przyjaciele”. Pamiętać powinniśmy więc nie tylko o „śmierci Boga”w Auschwitz, co głosi nam Elie Wiesel, ale także o pewnym napisie na ścianiepiwnicy w Kolonii nad Renem, gdzie ukrywała się grupa Żydów:„Wierzę w słońce, nawet kiedy nie świeci;Wierzę w miłość, nawet jeśli jej nie czuję;Wierzę w Boga, nawet kiedy milczy”. █