SPIS RZECZY

się sprawa i z innymi organami, będącymi narzędziami duszy. Ale tylkoo naczelnej zasadzie życia powiadamy, że jest duszą. Chociaż więc jakieś ciałoJan Paweł II uznał transplantacje zadopuszczalne pod warunkiem, że istniejemoralna i naukowa pewność śmierci dawcyorganów. Czy śmierć mózgowa spełnia tekryteria?może być jedną z zasad życia zwierzęcia – to jednak żadne ciało nie może byćnigdy naczelną zasadą życia. Oczywiste jest bowiem, że żadne ciało nie jestzasadą życia, ani nie jest żyjące dlatego, że jest ciałem, bo wówczas każdeciało byłoby ożywione lub byłoby zasadą życia” 20 – uzupełnia Akwinata.Co to znaczy dla naszego tematu rozważań? Otóż nie sposób uznać, żemózg stanowi zasadę życia, swoiste umiejscowienie duszy. Jest on oczywiścieistotnym (może najistotniejszym organem ciała), ale nie jest i nie może byćuznany za źródło tożsamości osobniczej czy zasadę życia ludzkiego. Gdybytak było, to bezmózgowce trzeba by uznać za byty nieludzkie, pozbawioneduchowości i możliwości zbawienia. A na to nie zgodzą się chyba nawetnajbardziej zagorzali chrześcijańscy zwolennicy teorii śmierci mózgowej.Istotne filozoficzne zastrzeżenia do definicji śmierci mózgowej wniósłtakże niemiecki filozof żydowskiego pochodzenia Hans Jonas. Jego zdaniemmoment śmierci jest w istocie nieoznaczony, bowiem umieranie pozostajeprocesem. Jeśli tak jest, to trudno zgodzić się na to, by arbitralnie wyznaczanomoment śmierci w oparciu o minimalne i czysto utylitarne koncepcje,szczególnie że nie wiemy, jakie skutki dla człowieka znajdującego się w stanieumierania (ale przecież wciąż jeszcze żywego) mogą mieć operacje na nimwykonywane. Nie sposób dowieść – przekonuje Jonas – że umierający, i to20 Tamże.