SPIS RZECZY

I choć republikański instynkt z pewnością nie jest już udziałem wszystkichPolaków, lecz może zaledwie niewielkiej mniejszości, to przecież historięzawsze zmieniała mniejszość. Zdolna do zmobilizowania swoim programemszerokich mas, ale jednak wąska grupa ludzi z wizją i determinacją. To,czy dążąca do republikańskiej re-konstytucji polskości mniejszość będziewystarczająco silna i skuteczna, jest sprawą otwartą. Kluczowe jest coinnego – jak zrehabilitować tego poobijanego przez historię ducha wolnościi pogodzić go ze współczesnością? Innymi słowy, jak zrekonstruować polskątradycję republikańską w warunkach zupełnie innych niż te, w którychświęciła ona największe tryumfy?Globalizacja, retradycjonalizacja i neośredniowieczeAby odpowiedzieć na to pytanie, musimy najpierw dobrze zrozumieć,czym jest współczesność dla polityki i państwa, czyli jak się ma to, conowe w naszej epoce, do tradycyjnych sposobów walki o dobro wspólne.Żyjemy w dobie globalizacji, przekształcającej westfalski system stosunkówmiędzynarodowych (zapoczątkowany w 1648 roku) w nowy ład o nie dokońca jeszcze rozpoznanym charakterze i kształcie. Pomimo sporej dozyniepewności, wiadomo już, że będzie to – bo już zaczął być – porządekwielowymiarowy i wielobiegunowy, w którym znaczenie państw narodowychznacznie maleje na rzecz organizacji międzynarodowych, ponadnarodowychi pozarządowych, wielkich korporacji itp. Przemiany te nie prowadzą, wbrewwyolbrzymiającym prognozom z początku lat dziewięćdziesiątych, do końcapaństwa narodowego, lecz jedynie do ograniczenia jego suwerennościw wyniku powstania sieciowej struktury krzyżujących się pod różnymi kątami„pajęczyn”, złożonych z wielu mniej lub bardziej trwałych koalicji.Co to wszystko oznacza dla państwa i polityki? Jedną z nielicznychwyczerpujących odpowiedzi na to pytanie dała Jadwiga Staniszkis weWładzy globalizacji. Osłabione, pozbawione przez globalizację suwerennościpaństwo powinno przede wszystkim na nowo zdefiniować pojęcie władzy.Tradycyjna, suwerenna jej forma jest już bowiem niemożliwa. Należyzatem przestawić się na władzę jako wpływ na kluczowe decyzje w siecipowiązań, na harmonizowanie sprzecznych interesów i metaregulację. Tak„przeprogramowana” władza jest świadoma, że wybiórcze i ograniczoneoddziaływanie przynosi jej więcej pożytku niż polityka w dotychczasowymtego słowa znaczeniu. Nie wyznacza sobie już celów jako wartościabsolutnych, lecz określa jedynie warunki brzegowe politycznych korzyścii pilnuje, aby dynamika procesów dziejących się już w większości poza