SPIS RZECZY

Sarmaci wrócili - można pomyśleć, patrząc na dzisiejszą Polskę.W specjalistycznych periodykach, ale też coraz częściej w mediach głównegonurtu, pojawiają się nawiązania do Pierwszej Rzeczpospolitej. Wytworzyłasię wręcz swoista intelektualna moda na używanie pojęć „neosarmatyzm”i „republikanizm”. W muzeach zaroiło się od portretów trumiennych i pasówsłuckich. A nowo powstające instytuty badawcze obierają sobie patronówspośród wielkich wodzów przedrozbiorowych. Pojawili się – last but not least –ludzie głoszący potrzebę przebudowy Polski w duchu neosarmackim. Słowem:widoczna jest coraz większa potrzeba zakorzenienia w dziedzictwie dawnejRzeczpospolitej.Zakochani w nowoczesności sceptycy tradycji oczywiście pukają sięw głowę, uznając to wszystko w najlepszym razie za dziwactwo, a wnajgorszym – za niebezpieczne wstecznictwo, o ile nie ogranicza się dopostmodernistycznej zabawy. Poza tym wielu nie bardzo rozumie, w jakisposób miałoby być możliwe nawiązanie dialogu z przodkami sprzedparuset lat. Właśnie z myślą o nich – obok samych neosarmatów – wartoodpowiedzieć na kilka podstawowych pytań. Czy tradycja tak odległa majakąkolwiek rację bytu? Czy w ogóle tradycja ma w ponowoczesnym świeciesens? A jeśli nawet, to w jaki sposób pogodzić ją z dzisiejszą rzeczywistością?Dylematy polskiego duchaTradycja, niezależnie jak oddalona w czasie, jest uniwersum symbolicznym,które pozostaje żywe i aktualne o tyle, o ile chcą i potrafią skorzystać z niegowspółczesne pokolenia. Tradycja, podobnie jak naród i ojczyzna, to – jakdowodziła Antonina Kłoskowska – byty wyobrażone, co oznacza, że ichwartość i treść są pochodnymi wartości i treści, jaką przypisują im ludzie.Ernst Jünger stwierdził, że „tradycja to nie ustalona forma, ale żywy i wiecznyduch, za którego manifestację odpowiedzialne jest każde pokolenie”. Jeśli