SPIS RZECZY

Izraela, niekiedy strona żydowska zamiast dialogu domaga się (a niekiedywprost wymusza) nieustających ustępstw i przeprosin. A to ma niewielewspólnego z rzeczywistym dialogiem, który bierze pod uwagę takżemożliwości strony przeciwnej, a przede wszystkim fakty historyczne. Stronażydowska wielokrotnie podchodziła do dialogu czysto pragmatycznie,próbując załatwiać swoje interesy i nie zwracając uwagi na uczucia czywrażliwość chrześcijan. Próżno też szukać pełnej wzajemności w relacjach.Przeprosiny czy apele o zmianę antyjudaistycznych wątków w tradycjichrześcijańskiej nie spotykają się z analogiczną (choć stosowną do rozmiaruproblemu) odpowiedzią strony żydowskiej. A przecież – jak wskazuje ks.Waldemar Chrostowski – „uprzedzenia, stereotypy, urazy, niechęć i pogardanagromadziły się przez wieki po obu stronach – żydowskiej i chrześcijańskiej.Każdy, kto chce się zmagać z tym balastem, musi go najpierw poznaći przekonać się, że jest wyniszczający i nabrzmiały. Gdy postulat rachunkusumienia ograniczy się tylko do jednej strony, uniemożliwia to sensownei owocne nawiązanie dialogu” 38 .Ekumeniczny dżihadDialog międzyreligijny, ale także dialog z ludźmi niewierzącymi, ma jednakjeszcze jeden, nie mniej istotny cel. Jest nim budowanie poparcia dla światabardziej sprawiedliwego, pokojowego i bezpiecznego. Chrześcijanie mogąi powinni angażować się w to, by dzięki dialogowi z Żydami, muzułmanami,sikhami czy szintoistami świat stawał się nie tylko przestrzenią współpracy,w której każdy może się rozwijać, ale również, by chronieni byli w nimnajsłabsi. Dlatego nie należy pozostawiać dialogu ekumenicznegolewicowcom czy postępowcom. Konserwatywni katolicy powinni całymsercem zaangażować się we współpracę z Żydami czy muzułmanami w tychkwestiach, które nas łączą. A jest ich, wbrew pozorom, dość dużo: prymatprawa Bożego nad ludzkim, obrona rodziny, władzy rodziców nad dziećmi,wierności małżeńskiej, a także godności osoby ludzkiej i nienaruszalnościżycia (niestety, zarówno islam, jak i judaizm dopuszczają aborcję w pewnychsytuacjach). Współpraca w tych sprawach, jak pokazały polityczne sukcesyJana Pawła II w walce z aborcją, może być niezwykle owocna.Mimo wielu różnic „ekumeniczny dżihad”, by posłużyć się pojęciemukutym przez Petera Kreefta 39 , jest zatem w przypadku pewnych środowiskchrześcijańskich, żydowskich, islamskich, a nawet buddyjskich możliwy.38 Kościół, Żydzi, Polska. Z księdzem profesorem Waldemarem Chrostowskim rozmawiają Grzegorz Górnyi Rafał Tichy, Warszawa 2009, s. 73-74.39 P. Kreeft, Ekumeniczny dżihad. Ekumenizm i wojna kultur, Warszawa 2005.