SPIS RZECZY

co zostało podchwycone przez teologów. I choć zarówno Jan Paweł II, jaki Paweł VI (który ten termin do obiegu teologicznego wprowadził) wyraźniepodkreślali, że o relacjach siostrzanych można mówić tylko na poziomie KościółRzymu a Kościoły partykularne 28 – to już w posoborowej teologii, a także szerzejw dialogu katolicko-prawosławnym, przyjęło się sądzić, iż termin ten dotyczyw całości Kościoła rzymskokatolickiego i Kościołów prawosławnych. Praktycznewcielanie w życie takiej idei wymagałoby – co ma swoje źródła w tradycjistarożytnego, niepodzielonego Kościoła – zakazu ustanawiania równoległychstruktur duszpasterskich na terenie, na którym działa już Kościół siostrzany.Dlatego patriarchat moskiewski zareagował niezwykle ostro, gdy Jan Paweł IIustanowił na terenie Rosji katolickie struktury diecezjalne (przyczyny tej reakcjibyły polityczne, ale ich uzasadnienie jak najbardziej teologiczne i, co więcej,zrozumiałe). Dla prawosławnych był to dowód na to, że osiągnięcia dialogu(często, niestety, trzeba przyznać, pozorne lub terminologiczne) nie przekładająsię na życie Kościołów.Pełny, prawdziwy ekumenizm to zatem nie łatwe uzgadnianie stanowiskza pomocą ustępstw, pomijania niewygodnych elementów czy słownych gier,które sprawiają przyjemność dialogistom czy adwersarzom, ale to mozolnyproces zgłębiania doktryn, stanowisk, wychodzenia poza czysto werbalnesformułowania, którego celem pozostaje jedność w Kościele katolickimi prawda, z której jej depozytariusze nie mogą zrezygnować. Udawanie,że jest inaczej, próby budowania jakiegoś ekumenicznego super-Kościołato w istocie zdrada nie tylko nauki Soboru Watykańskiego II, ale przedewszystkim prawdziwego ekumenizmu, który opiera się na Chrystusowymwezwaniu „aby byli jedno”.28 „Przez stulecia żyliśmy jako Kościoły siostrzane, sprawując razem Sobory ekumeniczne, które broniłydepozytu wiary przed wszelkimi zniekształceniami. Dzisiaj po długim okresie podziału i wzajemnego niezrozumienia,Bóg pozwala nam odkryć na nowo, że jesteśmy Kościołami siostrzanymi, pomimo przeszkód, jakiewyrosły między nami w przeszłości” – podkreślał Paweł VI w breve apostolskim Anno ineunte, a powtórzył toza nim w encyklice Ut unum sint Jan Paweł II. Jan Paweł II, Ut unum sint, par. 57, w: Tegoż, Dzieła zebrane, t. I,s. 646. Jeszcze bardziej jednoznacznie przedstawia tę kwestię Nota o określeniu „Kościoły siostrzane” KongregacjiNauki Wiary. „O «Kościołach siostrzanych» w sensie właściwym można także mówić w odniesieniu do Kościołówpartykularnych katolickich i niekatolickich; w ten sposób Kościół partykularny Rzymu może być także nazwany«siostrą» wszystkich innych Kościołów partykularnych. Jak jednak przypomniano wyżej, nie można w sposóbwłaściwy twierdzić, że Kościół katolicki jest «siostrą» jakiegoś Kościoła partykularnego czy grupy Kościołów.Nie jest to po prostu kwestia terminologiczna, lecz przede wszystkim zagadnienie poszanowania podstawowejprawdy wiary katolickiej: prawdy o jedyności Kościoła Jezusa Chrystusa. W istocie jest tylko jedyny Kościółi dlatego termin «Kościoły» w liczbie mnogiej może odnosić się jedynie do Kościołów partykularnych. Zatem, należyunikać, jako źródła nieporozumienia i zamieszania teologicznego, stosowania takich sformułowań jak «obanasze Kościoły», które, jeżeli są odniesione do Kościoła katolickiego i do całości Kościołów prawosławnych (lubjednego Kościoła prawosławnego), zakładają wielość nie tylko w płaszczyźnie Kościołów partykularnych, lecztakże w płaszczyźnie jednego, świętego, katolickiego i apostolskiego Kościoła wyznawanego w Credo, któregorzeczywiste istnienie zostaje w ten sposób przesłonięte” – podkreślają autorzy Noty. Kongregacja Nauki Wiary,Nota o określeniu „Kościoły siostrzane”, par. 11.