SPIS RZECZY

„Spontaniczne formy solidarności” w KZ TheresienstadtReimut Reiche przytacza na koniec swoich rozważań fragmentypisma Centralnej Rady Socjalistycznych Przedszkoli AlternatywnychKinderläden, wydawanego w Berlinie Zachodnim. Chodzi o krytykępracy Anny Freud i Sophie Dann na temat sześciorga dzieci w wieku odsześciu do dwunastu miesięcy, które trafiły do obozu koncentracyjnegoTheresienstadt. Zostały one odseparowane od swoich rodziców, aleprzeżyły. Panie i panowie z Centralnej Rady zadenuncjowali autorkiraportu jako „mieszczańsko‐afirmatywne” pracownice naukowe orazpotraktowali lata, które dzieci musiały spędzić w obozie, jako „próbękolektywnego wychowania”, by następnie sformułować pytanie: „Czykolektywne wychowanie sześciorga dzieci jest wzbogaceniem stosunkówmiędzyludzkich?”. Trudno w to uwierzyć, ale w odpowiedzi padłobezwarunkowe „Tak”.Podczas gdy Freud i Dann dokładnie obserwowałyi dokumentowały ciężkie traumy oraz zarówno psychiczne, jak i fizycznezaburzenia rozwoju dzieci, młodzi gniewni Niemcy z Centralnej Radytraktowali Theresienstadt jako pole eksperymentalne: „Grupa dzieci z obozukoncentracyjnego pomagała każdemu pojedynczemu dziecku wykształcići wykorzystać indywidualne umiejętności. Dzieci znosiły chętnie ograniczeniawynikające z tego tytułu dla całej grupy. (...) Struktury autorytarne, jakiemożemy obserwować na co dzień wśród dzieci, nie mogły się rozwijać (...).Dzieci automatycznie wstawiały się za sobą, gdy tylko czuły się zagrożonelub niesprawiedliwie karane. Były lepiej przystosowane do warunkówpanujących w Theresienstadt niż ich dorośli współwięźniowie. Spontaniczniewykształcały formy solidarności, co w przypadku większości więzionych tamosób było możliwe, jeśli w ogóle, dopiero w wyniku bolesnych doświadczeńi pod presją panujących stosunków” 8 .Kto przezwycięży się i przeczyta dziś te teksty, przestanie miłowspominać czas buntu ’68.Ludzie, którzy piszą absurdalne teksty, są wszędzie. Problemleży gdzie indziej. To pisemko Centralnej Rady Socjalistycznych PrzedszkoliAlternatywnych sprzedawane było w ogromnych ilościach przed stołówką8 R. Reiche, Sexuelle Revolution,. Erinnerung an einen Mythos, w: Die Fürchte der Revolte. Über die Veränderungder politischen Kultur durch die Studentenbewegung, Berlin 1988 (wydawnictwo Wagenbach Verlag), s. 45-72, tus. 47, 60-69. A. Freud, S. Dann: Gemeinschaftsleben im frühen Kindesalter. Raport na temat sześciorga dzieci z obozukoncentracyjnego w Theresienstadt, w: Kinder im Kollektiv (Anleitung für eine revolutionäre Erziehung, Nr. 5),wyd. Zentralrat der sozialistischen Kinderläden, wydanie drugie, Berlin 1969, s. 35-75, dyskusja, s. 77-92, cytat:s. 84N.