SPIS RZECZY

ędzie umiała myśleć o wspólnocie politycznej w kategoriach całości. Innymisłowy właściwym celem jest – jak to ujął amerykański filozof politycznyThomas Pangle – „uszlachetnianie demokracji”.W tym powrocie do źródeł naturalnym sojusznikiemrepublikanizmu wydaje się katolicyzm.– Ale to przecież polska oczywistość! Konstytucja 3 Maja zaczynała sięod invocatio Dei, a konfederaci barscy ruszali w pole z ryngrafami na piersi.W tym sensie związek republikanizmu z katolicyzmem jest na grunciepolskim naturalny i zrozumiały. I dużo bardziej przypomina podejścieamerykańskie niż choćby republikanizm francuski, który jest nie tyleateistyczny, ile wręcz doktrynersko antyklerykalny i antyreligijny.Nie widzę żadnej kontynuacji między konfederatamibarskimi a III RP. A Pan mówił przecież o republikańskiejkorekcie demokracji liberalnej. Czyli układemodniesienia jest – Pana zdaniem – demokracjaliberalna, a republikanizm ma ją jedynie modyfikować.Tymczasem wraz z demokracją liberalną przejęliśmyzasadę neutralności światopoglądowej, która zaparawanem obiektywizmu wyklucza religię z przestrzenipublicznej. Współczesna Polska nie wypracowała w tymwzględzie odrębnych rozwiązań – ani teoretycznych,ani praktycznych. Czy katolicki republikanizm może byćtakim rozwiązaniem, a jeśli tak, to czy nie podważa ondemokracji liberalnej, negując jeden z jej warunków sinequa non – właśnie zasadę neutralności światopoglądowej?– Nie wiem, jak by to miało wyglądać. Zresztą jak na europejskie standardy– te funkcjonujące w Unii Europejskiej – obecność katolicyzmu w sferzepublicznej jest u nas szokująco duża. Jak zwykle w Polsce – rzeczy robi siępołowicznie, ostrożnie: tak, jest formalna neutralność światopoglądowa, alepraktyka jest inna. Co naturalnie rodzi niezadowolenie dla wielu ludzi po obustronach: dla ludzi lewicy Kościoła będzie zawsze za dużo, dla radykalnegokatolicyzmu politycznego zawsze za mało.Dziękuję za rozmowę. █