SPIS RZECZY

katastrofą, Niemcy powrócą do swojej polityki. To też jest dla nas wyzwanie.Naturalnie różnica między Rosją a Niemcami jest radykalna – Rosja stanowidla nas potencjalne fizyczne zagrożenie; Niemcy są trudnym, ale teżważnym i cennym, choćby z perspektywy naszej gospodarki, partnerem.Podejście i polityka w stosunku do tych krajów muszą się zatem różnić codo instrumentów, obszarów działania itd. Ale ciągle – jak zawsze w historiiostatnich trzystu lat – świadomość, że znajdujemy się pomiędzy Rosjąa Niemcami, powinna nam stale towarzyszyć.Popularny jest od pewnego czasu pogląd, że konfliktw klasycznej postaci odchodzi do lamusa, że skończyły sięwojny w clausewitzowskiej postaci, a rywalizacja przenosisię na pola kultury i gospodarki. Gdzie Pan upatrujezagrożeń dla polskiego bytu?– Polityka jest rozpięta pomiędzy arystotelesowską przyjaźniąa schmittowskim konfliktem. Czyli w sytuacji konfliktu ma się przyjaciół poto, by wspólnie bronić się przed wrogami. I prawdziwa polityka potrafi dawaćzarówno poczucie przyjaźni, czyli wspólnoty, jak i generować instrumenty doprowadzenia konfliktu.Nie można wierzyć w to, że konflikt czy rywalizacja odchodząw przeszłość. Konflikt czy rywalizacja oznaczają, że prawodawcy mająobowiązek zapewnienia bezpieczeństwa wspólnocie politycznej. Przemocfizyczna jest tylko najwyższym stopniem zagrożenia tego bezpieczeństwa,ale nie jedynym, co widać szczególnie w czasach kryzysu. Przykładem jestproblem bezpieczeństwa energetycznego, który staje się wyznacznikiemgeopolityki. Przecież Rosja rywalizuje geopolitycznie, używając narzędziaeksportu surowców energetycznych. W ten przede wszystkim sposób osiągawpływy polityczne. To jest stara polityka uprawiana nowymi metodami. Alereguły gry pozostają te same.Oczywiście, żyjemy dziś w o tyle lepszym świecie, że konflikty międzypaństwami nie są już rozwiązywane przy użyciu dywizji pancernych. Alez drugiej strony odchodzenie od nowoczesnej wizji wojny – tej, któraobowiązywała w XIX czy XX wieku – nie oznacza, że wojen w ogóle jużnie będzie. Być może rzeczywiście już nigdy nie będzie tak, że wojnabędzie oznaczała totalną mobilizację milionów mężczyzn, tworzenie armiiskładających się z dziesiątków dywizji, tysięcy czołgów, bitew toczonych naprzestrzeni setek i tysięcy kilometrów...