SPIS RZECZY

jego partnerów uniemożliwiało autentyczny dialog z realnie istniejącymKościołem, którego wiernymi byli nie tylko zwolennicy „Więzi”, „Znaku”czy „Tygodnika Powszechnego”, ale także radykalni antykomuniści czyspadkobiercy tradycji endeckich, ludowych lub patriotycznych.Kościół Adama MichnikaWspólnota komunistycznego wroga nie pozwalała jednak na pełneuświadomienie sobie (i to prawdopodobnie także przez samego Michnika)prawdziwych założeń proponowanego przez niego „dialogu”. Wybór Polakana Stolicę Piotrową, a także kolejne jego pielgrzymki do Polski, wzmocniłyzaś jeszcze – także po stronie antykomunistycznej lewicy – świadomośćkonieczności współpracy z Kościołem i jego gigantycznej roli w odzyskiwaniuwolności. „Solidarności” nie da się zrozumieć bez odwołania do papieskiejwizyty w 1979 roku, ale i bez polskiej religijności. Laiccy działacze KOR-u niebyli w stanie wywołać takiego odzewu społecznego jak papież. Nie moglitakże stworzyć tak silnej wspólnoty, jaką mogła wytworzyć polska religijnośćludowa (szczególnie maryjna). Wiele wskazuje na to, że Adam Michnik miałtego pełną świadomość. Dostrzegał, że religijność i katolickie zaangażowaniemogą być realnym fundamentem moralności i polityczności.„Widziałem w Kościele jedynie niezależną instytucję egzystującą legalniew totalitarnym państwie; rzecznika polskości w świecie sowietyzacji;rzecznika suwerenności w świecie powszechnego zniewolenia; rzecznikaciągłości historycznej wśród niszczycielskiego nihilizmu praktyktotalitarnej rewolucji. Z takim Kościołem szukałem spotkania. Dostrzegłemw Kościele obrońcę praw człowieka i narodu. I dostrzegłem w Kościele– wśród «powszechnego sprzysiężenia przeciw wszelkiego rodzajużyciu wewnętrznemu» (Bernanos) – azyl dla pytań o transcendencjęi o metafizykę, o wartości absolutne i prawdy ostateczne, o fundamentmoralności, która nakazuje niezgodę na status niewolnika” 11 – mówiłMichnik 31 maja 1988 roku podczas spotkania zorganizowanego przezKomisję Episkopatu ds. Dialogu z Niewierzącymi.Problem – i to już wówczas widoczny – polegał jednak na tym, że takierozumienie Kościoła było sprzeczne z jego prawdziwą misją. Walka o wolnośćlub o polskość czy rola azylu dla pytań metafizycznych nie należą bowiemdo istoty misji Kościoła. Tą ostatnią konstytuuje wytrwałe i jednoznaczne11 A. Michnik, Kłopot i błazen, w: tenże, Kościół, lewica, dialog, s. 213-214.