SPIS RZECZY

145czynnik demokratyczny mocno obecny jest zwłaszcza w zakonach, gdziewspólnoty dokonują demokratycznych wyborów generałów, prowincjałówczy opatów.Fakt, że nawet w XX wieku papieżami mogli zostać ludzie pochodzącyz nizin społecznych (jak św. Pius X czy Jan Paweł II), wskazuje na jeszczejeden aspekt republikanizmu. Republika, jak pisali autorzy starożytni (choćbyMimo tak potężnej legitymizacji władza papieżanie jest absolutna, tak jak rosyjskich carów,mongolskich chanów czy europejskich królówz okresu absolutyzmu oświeconego.Arystoteles), może przetrwać tylko dzięki cnotom republikańskim, wśródktórych wyróżniają się zwłaszcza samodyscyplina i umiar. Niektórzy rzymscyautorzy twierdzili, że republika upadła, gdyż upadły dobre obyczaje. W tymkontekście Kościół jako szkoła cnót nadprzyrodzonych jest samoodnawiającymsię organizmem, gdyż formuje osobowości zdolne do poświęceń, wyrzeczeńi bezinteresownej pracy dla ogółu. Tym właśnie tłumaczyć można fakt, żeludzie „znikąd” (w sensie statusu społecznego), tacy jak Giuseppe Sartoczy Karol Wojtyła, mogli stanąć na czele światowej hierarchii kościelnej.Reprezentowali bowiem pewien typ zachowań i poglądów, który zapewniatrwanie Kościoła, a który chrześcijanie nazywają świętością.Znana dewiza chrześcijańska mówi, że łaska buduje na naturze. Opróczelementu nadprzyrodzonego, czyli czynnika boskiego, w Kościele istniejeteż element czysto ludzki. Mamy prawo podejrzewać, że Opatrznośćnieprzypadkowo wybrała dla swej ziemskiej organizacji formę republikańską.Być może właśnie ta formuła najlepiej odpowiada naturze życia społecznegoi politycznego. Dowód? Od dwóch tysięcy lat na świecie zmieniło się wieleustrojów, a Kościół katolicki wciąż trwa, ma się nieźle i nic nie wskazuje na to,by miało być inaczej. █