SPIS RZECZY

postanowił podarować swąoblubienicę Marcję przyjacielowiHortensjuszowi, zaś imperatorOktawian zażądał od jednego zeswych poddanych odstąpieniamu żony. Za idealną uznawanoteż decyzję owdowiałej kobietyo odebraniu sobie życia pośmierci małżonka 20 .Wraz z Jezusem zaszła zmiana:miłość stała się kategorią nietylko pierwszoplanową, alewręcz siłą przemieniającą życie.Paradygmatem wszelkich więziludzkich, zwłaszcza związkówłączących mężczyznę z kobietą,stał się mistyczny związek małżeńskiChrystusa z Kościołem. Jezus umożliwił odkrycienowego rodzaju kochania drugiej osoby, nie tylko na zasadziewybuchu namiętności, ale jako agape, czyli dobrowolnego daniasiebie drugiemu.Chrześcijaństwo jako religia objawienia się Boskiego Logosu wniosłarównież w dzieje ludzkości przełom w podejściu do rozumu. „DlaczegoEuropejczycy poprzez wieki pozostali jedynymi, którzy używali okularów,budowali kominy, kierowali się zegarem, dysponowali ciężką kawalerią czyteż zapisem nutowym w muzyce? – pytał Rodney Stark w swym bestsellerzeZwycięstwo rozumu 21 . Odpowiedź tkwi w racjonalnym podchodzeniu dorzeczywistości, jakiego nauczyło ludzi chrześcijaństwo. Okulary czy kominywydają się błahostką, a jednak zrewolucjonizowały życie i jego jakość. Samochrześcijańskie pojęcie osoby spowodowało całą serię odkryć i podbojówtechnologicznych, lecz przede wszystkim umożliwiło opracowanieteorii praw ludzkich oraz porządku społecznego. „Demokracja to kartkawyrwana z Ewangelii” – twierdził Arnold Toynbee. Jeśli dziś spogląda sięna dziecko jako na istotę ludzką, mimo że brakuje mu tylu właściwościcechujących logiczny i racjonalny byt, to zasługę w tym względzie należyprzypisać żydowsko-chrześcijańskiej tradycji, która w ramach swych20 Por. E. Cantarella, Passato prossimo, Milano 1996, s. 57-61.21 R. Stark, The Victory of Reason: How Christianity Led to Freedom, Capitalism, and Western Success, New York 2005.