SPIS RZECZY

Nie ma człowieka, który mógłby się równać z Chrystusem, który budziłbytak mocne uczucia miłości czy nienawiści w stosunku do siebie. „Nie istniejenic równie piękne, równie głębokie, rozumne, odważne i doskonałe jakChrystus – pisał Dostojewski. – Nie tylko, że nie istnieje, ale i istnieć nie może.Jeśliby któregoś dnia okazało się, że Chrystus jest poza prawdą i stosowniedo tego prawda jest poza Chrystusem, wolałbym pozostać przy Chrystusie,niż przy prawdzie” 16 . Gaetano Salvemini, włoski profesor Harvardu, socjalista„Chrześcijaństwo stanęło po stronie tegowszystkiego, co słabe, podłe i nieudane”.Fryderyk Nietzschei antyklerykał z przekonania, twierdził: „Nie wiem, czy Jezus Chrystus byłnaprawdę synem Bożym, czy nie. W kwestii tych zagadnień jestem ślepymod urodzenia. Niemniej jeśli chodzi o konieczność postępowania według naukmoralnych Jezusa Chrystusa, nie mam najmniejszych wątpliwości” 17 . Możnaby w nieskończoność przedłużać listę przeróżnego rodzaju zadeklarowanychateistów, agnostyków, wolnomyślicieli i liberałów, takich jak Umberto Eco,Albert Camus, Giovanni Vattimo czy Jacques Derrida, którzy nie potrafili ukryćnieprzeciętnej fascynacji Jezusem. W Wenecji nikt nie potrafi mówić z takąestymą i przekonaniem o Jezusie, jak oficjalnie niewierzący filozof i burmistrztego miasta, Massimo Cacciari.To wyjątkowa właściwość, zwłaszcza w przypadku młodego wędrownegorabina żydowskiego, którego postać przemknęła poprzez dzieje szybko jakmeteoryt, zaś cała publiczna aktywność nie trwała dłużej niż dwa i pół roku,niespełna trzydzieści miesięcy. I to w dodatku w głuchej i zapadłej peryferiiimperium, z dala od świateł rzymskiego czy aleksandryjskiego blichtru.Chrystus bez wątpienia stał się największą pasją ludzkości. Kto zapadnie nachorobę, której na imię Jezus, nie wyleczy się z niej już nigdy. Spotkanie z Nimnie pozwoli już w żaden sposób wymazać tego wspomnienia z serca. Expertuspotest credere quid sit Jesum diligere 18 – śpiewał św. Bernard z Clairvaux. Chodzio rodzaj zakochania czy też tęsknoty, która nie mija człowiekowi nigdy.16 F. Dostojewski, Epistolario, Napoli 1951, tom 1, s. 169.17 G. Salvemini, Empirii e Teologi, w ramach serii „Scritti vari”, Milano 1978, s. 29.18 „Jedynie ten, kto tego doświadczył może dać wiarę, co znaczy pokochać Jezusa” – z hymnu Jesu, dulcismemoriał, używanego przez Liturgię Godzin w nieszporach święta Najświętszego Imienia Jezus.