Wethouder Henk Mulder: “Onze nieuwe aanpak leidt tot een grote mate van aantrekkelijkheid en diversiteit”Foto: Michiel WijnberghAlmere gooitroer radicaal omHet imago van eentonige nieuwbouwstad wilAlmere in snel tempo van zich af schudden. Voorde verdubbeling met 60.000 woningen kiest degemeente voor maximale ruimte aan initiatieven.“We leggen zo min mogelijke restricties op”, zegtwethouder Henk Mulder. “In plaats daarvan voertflexibiliteit via zelfbouw de boventoon.” Onder determ ‘adaptief bouwen’ krijgt de aanpak meer enmeer navolging in de MRA, niet in de laatste plaatsom de crisis op de woningmarkt te bezweren.10 Podium 2 | 2“We doen al lang niet meer aan blauwdrukplanning”,laat wethouder Henk Muldergedecideerd weten. “In plaats daarvan isgekozen voor een adaptieve benadering.In plaats van honderden woningen tegelijkte ontwikkelen, bouwen we voortaan heelflexibel in plukjes van tien tot dertig stuks.Zelfbouw staat voorop. Daarbij bieden wemaximaal ruimte om een initiatief te latenlanden onder de voorwaarden van de bouwerin kwestie.”Mulder weet waar hij over praat, want opdeze manier zijn al enkele complete wijkentot stand gekomen. In totaal zijn bijna 1500woningen door bewoners zelf neergezet.De voordelen spreken volgens hem voorzich. “Onze nieuwe aanpak leidt tot eengrote mate van aantrekkelijkheid en diversiteit.Voor deze stad is dat echt goud waard,want een groot deel van Almere is natuurlijkuniform gebouwd. Dit is een radicalebreuk met het verleden. Het feit dat ookhet Rijk onze aanpak inmiddels heeftomarmd, ervaar ik als een erkenning voorde manier waarop deze stad zich wilontwikkelen.”Driemaal winstAdaptief plannen heeft op drie niveausvoordelen. “Op het laagste schaalniveau,degene die bouwt, betekent het dat je heelveel vrijheid hebt. Bijna alle bouwregels,behalve die ten aanzien van de veiligheid,zijn afgeschaft. Op wijkniveau zie je eenhoge mate van diversiteit. Door de bankgenomen is er ook sprake van een hogerekwaliteit als mensen voor zichzelf bouwen.Voor de stad als geheel, dus op het hoogsteniveau, betekent het dat je kunt meebewegenmet de conjunctuur. Zit het tij tegen, waardoorde bouwproductie inzakt, dan wordtde planning daarop aangepast. Zodra demarkt aantrekt, ben je in staat om weer snelmee te bewegen.” De nieuwe aanpak zie jevolgens hem goed terug in het RRAAMakkoord(zie pag. 3). “Eerst was het debedoeling om de 60.000 woningen voor2030 te bouwen. Dat jaartal vind je niet meerterug in de Rijksstructuurvisie. De consequentievan adaptief plannen is namelijkdat je je niet meer vastpint op een einddatum.Dat heeft grote voordelen voorde mensen die hier zelf hun droom willenwaarmaken en levert gevarieerde wijkenmet hoge kwaliteit op.”
Maximale vrijheid.Aan de nieuwe benadering liggen principiëleredenen ten grondslag. “Almere wil bouwersbinnenhalen die ook op langere termijnbelang hebben bij een kwalitatiefhoogstaande woonomgeving. Traditioneleontwikkelaars zijn na het neerzetten van dewoningen weg en hebben dus geen belangbij het op orde houden van een wijk.” Eenandere reden is dat de gemeente mensende ruimte wil geven. Als voorbeeld noemtMulder de wijk Nobelhorst. “Daar mogende bewoners niet alleen hun woning zelfbouwen, maar ook bepalen hoe de openbareruimte eruit komt te zien en - als mendaarvoor kiest - beheren. Hiervoor is inmiddelseen buurtcorporatie opgericht. Menkrijgt dus echt maximale vrijheid. Van degemeente krijgen de bewoners hiervoorgeld plus deskundigheid.”‘Met adaptief plannenpin je je niet meer vastop een einddatum’Op een andere locatie, Oosterwold, gaat degemeente nog een stap verder. Muldernoemt wat hier gebeurt het summum vanadaptief plannen. “De gemeente legtalleen de hoofdinfrastructuur aan. Voor derest doen de bewoners alles zelf. Zij moetende grond bouwrijp maken, hun woningenontwerpen en bouwen, de rioleringaanleggen en voor hun eigen energievoorzieningzorgen.Ook met de aanleg en onderhoud van hetgroen bemoeien wij ons niet.” Qua kostenplaatjedenkt de wethouder niet duurderof goedkoper uit te zijn dan bij regulierontwikkelen. “We gaan veel minder investeren,maar krijgen ook beduidend minderuit de grondopbrengsten.”Adaptief plannen betekent overigens nietdat de rol van projectontwikkelaars is uitgespeeld,mits zij afzien van bulkbouw.“Voor meerdere te ontwikkelen gebiedenwil Almere ook hen vragen met voorstellente komen, maar dan kleinschalig. Metname kleine ontwikkelaars, die heel dichtop de markt zitten, kopen nu al regelmatigtien tot twintig kavels op. Daardoor kunnenze succesvol zijn en klanten bedienendie niet voelen voor zelfbouw.”Verandering RO-beleidMulder denkt dat de hele MRA zijn voordeelkan doen met de nieuwe aanpak vanAlmere. Niet voor niets is Amsterdam degedachte van zelfbouw, zij het voorzichtig,al aan het overnemen. Maar er is wel eenfundamenteel verschil. “In veel MRAgemeentenlijkt men voor de adaptievebenadering te kiezen als antwoord op de crisis.Maar als noodverband werkt het niet, jemoet je hele organisatiecultuur aanpassen.Het betreft een structureleverandering richting kleinschaligheid. Datbetekent dat je je welstandregels aanpast,je bestemmingsplannen, de planningen, jeambtelijk apparaat, je communicatiewijze,echt het totale RO-beleid.”Het feit dat zelfbouw zo goed wordt opgepakt,betekent overigens niet dat alles nuvanzelf gaat. Met name op het gebied vande werkgelegenheid is er nog veel te doen,want het merendeel van de Almeerderswerkt in een andere gemeente. Ook op hetgebied van de bereikbaarheid valt er nogveel te verbeteren. Verder komt een grootdeel van de toekomstige Almeerders uitandere delen van de MRA.Gezien alle uitdagingen waarvoor Almerestaat, is Mulder blij met de samenwerkingonder de metropoolvlag. “De gezamenlijkeslagkracht is voor mijn gemeente van grootbelang om alle ambities te realiseren. Ikvraag mij echter oprecht af of we wel allesuit de MRA-samenwerking halen wat zoukunnen. Ik ervaar het nu vooral als eenoverlegclub, waardoor we de potentie vande metropoolregio niet ten volle benutten.Dat is zonde. Te meer daar de samenwerkingvoor het versterken van onze internationaleconcurrentiepositie de komende decenniade basis vormt. Voor een ijzersterke samenwerkingmoet je over de eigen grenzen heendurven kijken. Nu heb ik het gevoel dat weop halve kracht aan het varen zijn.”Henk Mulder heeft in maart 2013 Adri Duijvestein opgevolgd“De hele MRA kanzijn voordeel doenmet onze nieuweaanpak’Foto: Michiel Wijnbergh2 | 2 Podium 11